Stoeien met het verkeerde kastje
Luchtslag om Engeland
Het kantoor van 2001 past gewoon in de binnenzak
U P
T
uu
Zin en onzin van ventilatie B
r.
ZATERDAG 31 MAART 2001
E
U
Een uitgebreide handleiding en latex handschoenen
Expertisecentrum
Weten.rtl is een initiatief van de over
heid om wetenschap en techniek dich
ter bij het publiek te brengen. De na
druk ligt op communicatie over weten
schap en techniek. Het expertisecen
trum omvat een tijdschrift op klein for
maat en een website, die elkaar aanvul
len. Zeer uiteenlopende onderwerpen
komen aan bod, zoals voeding, vrou
wen in de wetenschap, ruimtevaart,
journalistiek en de Europese Gemeen
schap. Bijzonder is dat op de website
vragen kunnen worden gesteld over
wetenschap en communicatie die door deskundigen worden
beantwoord.
www.weten.nl
Cd-foongids uitgebreid
De nieuwe CD-foongids van KPN Telecom is uitgebreid met de
Openbaar Vervoer Reisplannen Een verbetering, die het schijfje
tot een nog nuttiger naslagwerk maakt. Alle zeven miljoen tele
foonnummers van particulieren en bedrijven in Nederland
staan erop. Voor het eerst kan het bestand ook worden door
zocht op basis van postcode
en huisnummer. Op de cd-
rom staan ook veel mobiele
nummers, namelijk die waar
van de klant zelfheeft aange
geven dat ze in de telefoon
gids moeten worden ver
meld. Ook e-mailadressen
zijn, voor zover bekend, op
genomen. De cd-rom werkt
dit jaar voor het eerst samen
met het internet. Als je op
een mailadres of de url van
een website klikt, opent auto
matisch de browser of het
mailprogramma. De cd-rom
kost 59,00 gulden.
Het is een niet geringe doos
die het Mxstream doe-het-
zelf-pakket bevat. Alle beloof
de spulletjes zitten erin: het
modem, een wit plastic aan-
sluitdoosje, een donkergrijs
kastje dat de splitter blijkt te
zijn, twee kabels om die met
de rest van de apparatuur te
verbinden. En een stevig gek
aft boekje van 82 pagina's
waarin wordt uitgelegd wat we
met al die dingen gaan doen.
Die 82 pagina's vallen mee,
want veel kunnen we overslaan.
Hoew.el ons pakket en het
boekje alleen bestemd zijn voor
een ethernet-modem en een is-
dn-aansluiting, zijn er namelijk
toch nog allerlei verschillende
gevallen om rekening mee te
houden. Zo maakt het bij de
configuratie van de computer
uit of je een Mxstream Basic of
extra-abonnement hebt geno
men en zijn er aparte hoofd
stukken voor het inrichten van
Macintosh-systemen? Daarbij
blijkt de tekst buitengewoon
uitvoerig en duidelijk te zijn ge
schreven en ingedeeld. Elk
apart geval wordt apart behan
deld. Is onze NT1 (het isdn-
aansluitpunt) uitgevoerd met
een ministekker, dan moeten
we een ander stuk tekst volgen
dan wanneer we er eentje heb
ben met een vaste kabel.
Tijdens het lezen ontdekken we
dat er nog een boodschap ge
daan moet worden. 'Let op!',
staat er op pagina 16 van het
boekje. 'Op een ISDN-lijn staat
spanning. Als u werkzaamhe
den uitvoert in het aansluitvak
van de NT1, moet u daarom
met geïsoleerd gereedschap
werken, de gestripte koperdra-
Het puzzelen en knutselen kan beginnen.
den niet met blote handen aan
raken en ervoor zorgen dat de
gestripte koperdraden elkaar
niet raken'. Kortsluiting wordt
door de centrale bestraft met
tien minuten geen verbinding
en bovendien hebben we geen
zin in schokken. Ook al valt de
spanning misschien mee, tij
dens het gepriegel moet je niet
telkens hinderlijke tikjes tegen
je vingers krijgen. En dus gaan
we bij de drogist een doosje la
tex handschoenen halen.
Aldus uitgerust gaan we aan het
werk. De NT1 blijkt van het ty
pe meteen vaste kabel. Die
moet uit de klemmetjes van de
NT1 worden losgehaald en
krijgt dan een nieuwe bestem
ming in het aansluitdoosje,
waar de opnieuw gestripte uit
einden met enige moeite onder
twee schroefjes worden vastge
zet.
Het doosje "boren we met één
plug tussen de NT1 en onze
huiscentrale in dettiuur. Met
FOTO HIELCO KUIPERS
rubberen chirurgenhanden
werkt het best lekker trouwens
en we slagen erin om géén kort
sluiting te maken.
Nu de losse draadjes zijn on
dergebracht, is de rest een
kwestie van klikstekkertjes in
steken. De splitter laat zich
eveneens met één schroef in de
muur bevestigen - het wordt
daar een imposante verzame
ling kastjes, maar goed.
Achter een dekseltje zitten drie
contacten voor klikstekkers: een
voor de telefoonaansluiting,
een voor de NT1 en een voor
het adsl-modem. Dat laatste la
ten we nog even in de doos.
Eerst steken we het kabeltje van
het aansluitdoosje in de split
ter, dan nemen we het volgen
de snoertje en klikken dat van
de splitter naar de NT1. Voor de
zekerheid maar weer even de
telefoon pakken. Helaas: zo
dood als een pier. Blij dat we
net die proef genomen heb
ben: de verbinding is er
nog, de huiscentrale doet het,
de NT1 is ook niet kapot, het
gaat alleen mis als de splitter
ertussen zit. Zou die misschien
een fabrieksfout vertonen? Tot
onze blijde verbazing werkt de
adsl-doe-het-zelf-helpdesk ook
op zaterdag, tot zes uur zelfs.
Het is een gratis 0800-nummer
en dat is maar goed ook, want
het duurt ruim drie kwartier
voordat we na veel gedigitali
seerde damesstemmen einde
lijk een levende medewerker
aan de lijn krijgen. „Wat voor
NT1 hebt u?", vraagt de man als
we hebben uitgelegd waar we
gestrand zijn.
Nogmaals duiken we onder het
bureau. SI, staat er op het kast
je. „Ah! Dan is het probleem
opgelost", roept de helpdesk
man opgetogen. „Dat is het
oudste type, dat geeft vaak pro
blemen met een splitter. Als ik
even uw gegevens mag noteren,
sturen we u een nieuwe NT1
een S4 krijgt u dan. Die doet het
zeker. Sorry, maar het duurt
misschien wel een weekje."
Jammer dan, deze zaterdag nog
geen adsl. Toch blij dat het pro
bleem meteen duidelijk en dus
al half uit de wereld is, stellen
we de toekomst met een gerust
hart nog maar even uit.
Dit is het vierde deel uit een
vijfdelige serie. Volgende keer:
na de hardware komt de soft
ware.
ROB VERMEULEN
In bijna elk huishouden staat tegenwoordig een personal computer
Maar wat doen we er mee en wat kunnen we er mee? In de rubriek
PC Wijzer elke week een onderwerp voor de thuiscomputeraar.
Vragen en suggesties kunt u sturen naar:
internetredactie@damiate.hdc.nl
Het wordt steeds warmer in de
gemiddelde pc. De processoren
worden sneller en moeten
steeds beter worden gekoeld.
3D-videokaarten hebben tegen
woordig een speciale chip die
ook al een ventilator nodig
heeft. De miditower, de com
puterkast die het
meest voorkomt,
wordt bovendien
steeds voller. Snelle
dvd-roms, cd-bran-
ders en dubbele har
de schijven voeren
de temperatuur nog
verder op. Ook de
brede, platte dataka
bels, die door de machine slin
geren zijn niet bevorderlijk voor
een goede afvoer van de hete
lucht. Ze zitten vaak de lucht
stroom van de ventilatoren in
de weg. Over het algemeen zal
de gebruiker zich niet hoeven te
bekommeren om al die warme
lucht, maar dat wordt anders
als dé computer in de zomer
wordt gebruikt en in een warm
kamertje staat. Dan wil de tem-
peratuurbeveiliging, die in de
moderne pc's zit, wel eens in
actie komen en de machine au
tomatisch uitschakelen.
Over het algemeen red
den de pc's zich wel,
maar fabrikanten
van ventilatoren
beweren dat de
chips en de
harde schij
ven sneller
slijten
als ze
De Royal Airforce overleefde in 1940 ternauwer
nood de slag om Engeland. Strategische blunders
van luchtmaarschalk Herman Goering en de onver
zettelijkheid van de Britse vliegers droegen er aan bij
dat de RAF, op een bepaald punt in de luchtslag vrij
wel uitgeroeid, toch nog net op tijd voldoende lucht
kreeg om het tij te keren. De invasie en mogelijke ver
overing van Engeland, die de bevrijding van Europa
een stuk moeilijker gemaakt zou hebben, werd door
de Duitsers afgeblazen en Hitier kon zijn tanden stuk
gaan bijten op de Sovjetunie.
In de simulatie The Battle of Britain van softwarehuis
Rowan is het mogelijk om het beter te doen dan de
frivole Duitse luchtmaarschalk, die meestal gekleed
ging in een bespottelijk lichtblauw uniform. Zo kan
de speler besluiten om de radarinstallaties aan de
Britse kust consequent plat te gooien, om zo de te
genstander te verblinden, vervolgens alle vliegtuigfa
brieken'weg te bombarderen en tenslotte alle overge
bleven vliegtuigen in het Engelse luchtruim neer te
halen of op de grond te vernietigen. In theorie zou dit
moeten leiden tot de ondergang van de RAF. In wer
kelijkheid werd de Luftwaffe, op het moment dat de
RAF op apegapen lag, naar Londen gestuurd om daar
terreurbombardementen uit te voeren. Dit bleek later
een ernstige misrekening van de nazi's te zijn. Van
zelfsprekend kan de speler ook de rol van de Britten
op zich nemen en proberen de Duitsers nog sneller
uit het Engelse luchtruim weg te jagen. Aan de hand
van een kaart van Frankrijk en Engeland kan met de
luchtvloten worden geschoven. Dit is een zeer boei
end aspect van het spel, waarvoor het handboek wel
goed bestudeerd moet worden.
The Battle of Britain is behalve een strategische simu
latie ook een volwaardige vluchtsimulator. Het is bij
voorbeeld mogelijk om als Duitser een luchtvloot
naar Londen te sturen, en tegen de tijd dat de bom
menwerpers boven de stad hangen in een vliegtuig te
springen en persoonlijk een aanval te doen op de To
wer Bridge. Een vorm van cultuurvernietiging die je
niet in dank zal worden afgenomen, maar uiteindelijk
is het maar een spel. Londen is bijzonder fraai in
beeld gebracht en niets is mooier dan wat met je
vliegtuig wat te gaan stunten bij al die legendarische
monumenten. Hetgeen overigens niets bijdraagt aan
een goede score.
De flexibiliteit maakt The Battle of Britain een inte
ressant spel. Het is mogelijk om als een pure strateeg
met luchtvloten te schuiven en de geschiedenis te
veranderen, maar wie liever
met de Spitfire of de Hurricane
Duitse bommenwerpers uit de
lucht schiet komt ook aan zijn
trekken. Bombarderen kan al
leen met de Duitse Stuka, een
duikbommenwerper. Maar dat
is dan ook gelijk heel spectacu
lair: met gillende sirene neer
duiken op de vijand. Vliegen in
een Heinkel of Dornier kan al
leen als boordschutter. Lucht
slagen kunnen enorm uitge
breid zijn: het programma is
in staat heel veel vliegtuigen
tegelijkertijd te laten vliegen.
Het geluid in The Battle of Bri
tain is uitstekend: zelfs de au
thentieke radiocommunicatie is
ingebouwd. Een minpunt is een
fout in het spel, waardoor het vast
kan lopen als de speler na een mis
sie in het hoofdmenu wil terugkeren.
Hier zal Rowan snel een reparatiepro
grammaatje voor moeten uitbrengen,
want het doet ernstig afbreuk aan een
zeer goed spel.
Min. systeemeisen: Pentium II, 32 Mb Ram, 3D-
kaart, Windows 95. Prijs 99 gulden. Beschikbaar ge
steld door Homesoft Haarlem.
FRANK BUURMAN
onvoldoende worden gekoeld.
Dat kan best waar zijn, maar
gebruikers die om de drie jaar
een nieuwe pc kopen (noodza
kelijk als je de nieuwste pro
gramma's wilt kunnen draaier
zullen daar waarschijnlijk niet
zoveel van merken. Wie niette
min toch prijs stelt
op een betere koe
ling (of het gewoon
leuk vindt om de
machine vol te zet-
ten met dit soort
zacht zoemende ex
traatjes) kan op
computerbeurzen
en in speciaalzaken
ventilatoren in alle soorten en
maten vinden. De microproce
sor wordt meestal standaard
geleverd met een rechthoekige
of vierkante metalen koelvin e ;r/
een ventilator (zonder die voo
ziening wordt de chip letterlijk
gekookt), maar daar bestaan
verbeterde versies van. Een
ventilator met een kogellager
heeft de voorkeur, want die
gaat langer mee; de simpele uflft
voering wil nog wel eens te sn ra
slijten, hetgeen een irritant di
rammelend bijgeluid in de
computer tot gevolg heeft. Er
bestaan ook fraaie goud- of zil
verkleurige koelers van het
merk Thermaltake, waarbij de1
ventilator in een cirkelvormigqiBU
koelvin zit verwerkt. Die koeleger
inderdaad beter, maar of het
echt van belang is dat de tem- u
peratuur van de Pentium of
Athlon op 30 graden zit in
plaats van 40 graden is de
vraag.
Voor harde schijven, die even e
eens behoorlijk heet kunnen
worden, bestaan dubbele venioej
latoren van het merk Iceberg
die rechtstreeks op het chassi
worden geschroefd. Iceberg
levert ook ventilatoren die
lucht vanuit een plek nabij s
de cd-romspeler naar bui-
ten kunnen wegblazen. In
teressant voor de koeling ^Sf
van een harde schijf in ee
cd-romsleuf of van de cdte^
schrijver. Systemen die d
warme lucht direct de
computer uitblazen, zoald°
de grote ventilator van de
I voeding dat doet, zijn het
meest effectief. Iceberg he< F
daar een soort schoepenracf^f
voor dat op de plek van een^j
insteekkaart wordt gezet. Allege
ventilatoren kunnen op simpkge
le wijze aan de bestaande voe^fv
dingssnoertjes worden gekopLer
peld.
Wie goedkoop uit wil zijn kanjj^
ook nog overwegen om in de f
zomer de zijplaten van de mityjiNc
tower weg te halen. Een open nin
pc is echter een slechte plek en l
voor grijpgrage kinderhandjes Jile
Je
n
lii
ee
www.iceberg.to
www.thermaltake.nl
FRANK BUURMAN
Honderdduizenden vergapen zich op CeBIT aan de nieuwste 'toys for the boys'
:ste
ver
Al in het bezit van een mobieltje? Met spraak
herkenning, WAP, memorecorder en meer
van dat leuks? Mooi. Zet de vuilnisbak maar
klaar. En ga alvast sparen voor een nieüwe. En
dan een echte. Met kleurenscherm, ingebouw
de videocamera, mp3-speler, radio of tv, agen
da, e-mail, chip voor draadloze verbinding met
de pc, navigatiesysteem. O ja, je kunt er ook
mee bellen. En hij past ook nog in de binnen
zak.
Ze keken allemaal een tikkeltje hulpeloos en
heel erg begerig tegelijk. De mannen die zich
de afgelopen week verdrongen bij de stands
van Nokia, Ericsson, Motorola, Panasonic op
de CeBIT-beurs in het Duitse Hannover. Hul
peloos omdat hun eigen mobieltje op slag ou
derwets is. En begerig omdat de mobieltjes-
van-morgen zoveel meer kunnen dan de een
voudige gsm-van-vandaag. Achthonderddui
zend bezoekers vergapen zich in Hannover aan
de toekomst.
Draadloos. Dat was het buzzword van CeBIT
2001. En in één adem Bluetooth, de chip ver
noemd naar de Deense koning Harald
Blauwtand. Alles wordt draad
loos dankzij Bluetooth. Internet
ten doe je niet meer achter je pc,
maar met de Webscreen, ter
grootte van een A-viertje, op
schoot. En gaat de telefoon, dan
communiceer je via je Web-
screen. Toekomstmuziek? „In
het najaar ligt het in de winkel',
zegt producent Ericsson.
De draagbare en draadloze internetradio is ook
zo'n nieuwigheid. Radio 3, terwijl je op Bondi
Beach in Syndey ligt, Radio 538 op je hotelka
mer in Wladiwostok. Mits je niet verder dan
honderd meter verwijderd bent van je open
staande internetverbinding. Met dank aan
Blauwtand, wiens chip dit mogelijk maakt. Nog
vóór de feestdagen in december te koop. Op
het mobieltje-van-morgen moet ietsje langer
gewacht worden. Omdat de snelle netwerken
(GPor, UMTS) die voor de verbindigen moeten
zorgen, veelal nog aangelegd moeten worden
en de bedrijven die de diensten verlenen (beta
len, games, muziek) nog uit de startblokken
moeten komen.
In Azië is onze toekomst al
realiteit. NTT DoCoMo,
partner van KPN, toont in
Hannover zijn succespro
duct i-Mode: veertigdui
zend internetachtige pagi
na's kunnen'op de zaktele
foon met kleurenscherm
worden opgeroepen. Je kunt met i-Mode spel
letjes doen, spulletjes kopen bij virtuele win
kels, de beurskoersen opvragen. Voor een paar
tientjes per maand. Twintig miljoen Japanners
gingen er in veertien maanden voor door de
knieën. KPN lanceert begin volgend jaar zijn ei
gen variant van i-Mode.
In Hannover presenteerde NTT DoCoMo zijn
nieuwste wapen: Foma, mobiel internetten met
een snelheid van 384 kilobit per seconde. In
mei gaat Foma de Japanse markt op; vanaf vol
gend jaar willen de Japanners er de hele wereld
mee over. Er is 1,8 miljard gulden in geïnves
teerd.
Bij de DoCoMo-stand in Hannover vergaapten
de Europeanen zich voor het
high-tech snoepwinkeltje van
de Japanners. Pronkstuk: een
mobieltje met videocamera,
MPEG4 full color videospeler
die als bioscoop-op-zakfor
maat fungeert. 'Hannover'
symboliseerde.de waterschei
ding tussen de Europese en
Aziatische telecomindustrie. De noviteiten van
de Europeanen zijn leuk, die van de Aziaten
ronduit spectaculair.
Nokia komt over een half jaar met een mobiel
tje met aanklikbare module waarin je de mu
ziek van een hele cd kunt opslaan. Te koop
voor zo'n zevenhonderd gulden.
Het Amerikaanse Motorola pronkt met toestel
len die waarschuwen wanneer de waarde van
je aandelen daalt - handig dezer dagen - bo
vendien kun je een digitaal fotocameraatje aan
klikken, ter grootte van een lucifersdoosje.
Goed voor dertig tot vijfenveertig haarscherpe
foto's. Foto maken, op het mobieltje downloa
den en als email-attachment doorsturen naar
Andc
id: V\
Koe,
je fotoalbum op het web.
Aziaten als Panasonic (Japaöay.
en Samsung (Korea) zijn da
stadium al voorbij. Zij komt
met mobiele telefoon annex
zakagenda compleet met in
ternettoegang en video. Kor
om: het kantoor in je binnei
zak. Zonder pincode, maar
met spraak-, gezichts- of irisherkenning als b<
veiliging. Zijn de zaken gedaan dan zet je de qbosch
ganiser op het dashbord van je auto, logt aanM^
op de navigatiedienst en rijdt - voorzien van qo.33
tuele verkeersinformatie - naar je weekeind- Baikc
huisje. fë
In Hannover knielden de bezoekers in aanbidiuaka
ding voor de vitrines. De 'toys for the boys' w[17|j
ren en zijn onweerstaanbaar. Zachtje snordeip
de digitale video- en fotocamera's. Waren datj
niet de blikvangers van de CeBIT in een vorig(,|0 g
eeuw? f
[vrije
I): 1
20 2
CHRIS VAN ALEM f"ha'e|
WÊÊ
PUZZEL
Kruiswoordraadsel
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
HORIZONTAAL: 1. Griel<s&letter; 4. bijb. naam; 8. voorzetsel; 10. ongeïdentificeerd
vliegend voorwerp; 11. meervoud (afk4;J2. zelfkant; 14. zaliger gedachtenis
(Lat.afk.); 15. plaaggeest; 17. bezinksel; 18. schaamte; 20. lutetium; 21. Frans voeg
woord; 22. edelman (Fr.); 23. eenheid van elektrische spanning; 24. dager;
26. diskjockey; 28. erfelijkheidsdrager; 29. muzieknoot; 31. lof; 33. klein kind;
34. mooi; 35. loog.
VERTICAAL: 1. Atmosfeer; 2. vreemde munt; 3. franco (afk.); 5. uitroep van pijn;
6. afbeelding; 7. zeevis; 9. dik; 12. in de buurt; 13. bekend feit; 15. geneeskrachtige
15
16
17
1
,8
19
20
21
22
23
24
25
plant; 16. redenaar; 17. mentaal dalletje; 19. mier; 25. erotiek; 26. deel van een schip;
27. vreemde munt; 29. ergo; 30. in orde; 32. dwarsmast; 33. familielid.
Oplossing van vrijdag:
Horizontaal: 1. Ekster; 7. kolen; 8. spoed; 9. recht; 10. stem; 11. pitmop; 12. punter.
Verticaal: 2. Kunst; 3. troost; 4. rijkdom; 5. oker; 6. slechten; 10. spar; 11. pap.
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
HET WEER
Fraai lenteweer -
Bijna iedereen ervoer maart als
een koude maand. Het KNMI
beweert echter dat maart ge
middeld over het land een nor
male maand was. Wie heeft er
gelijk: De Bilt of de rest van Ne
derland? Het antwoord is sim
pel: de rest van Nederland. De
gemiddelde temperatuur in De
Bilt komt waarschijnlijk uit op
4,9 (Zaandam 4,8) tegen nor
maal 5,8 graad. Bijna een graad
te koud dus! De reden waarom
het instituut maart tot een ther
misch normale maand heeft ge
bombardeerd, heeft alles te ma
ken met de normalen die men
hanteert. Het KNMI baseert de
ze nog op de vergelijkingsperio
de 1961-1990. Van de nieuwe
normalen (tijdvak 1971-2000),
die beter aansluiten op dé kli
maatverandering die zich na
1987 heeft voltrokken, wordt
vooralsnog geen gebruik ge
maakt. Doordat maart de afge
lopen dertien jaar dikwijls zeer
zacht was is menigeen trou
wens aan een hoger tempera-
tuurregime gewend geraakt. Ve
len ervaren maart 2001 dan ook
als een hele koude maand.
Daarmee plaatst het instituut
zich buiten de werkelijkheid.
Een frontensysteem doet de be
wolking vandaag vanuit het
westen toenemen. In de loop
van de middag gaat het ook wat
(mot)regenen. In het oosten is
het eerst nog vrij zonnig. De
temperatuur loopt op tot 10-11
graden, maar komt het warmte-
front iets vlotter door dan zijn
iets hogere waarden mogelijk
Verder waait er een matige,
langs de kust een vrij krachtige
tot krachtige zuid tot zuidwes
tenwind. Morgen is het eerst
nog miezerig, maar 's middags
gaat de bewolking van het zui
den uit breken. De temperatu
ren lopen op tot 13-14 graderi
De wind waait uit het zuidwef
ten en neemt af tot zwak of rria de t
tig. Op maandag is het vrijwePgen
overal fraai lenteweer. De zoij|ap(5p
schijnt en de temperaturen kd (ZwO
men in de middag uit op 15 t<P
18 graden. Ook de dagen daac 1
na blijft het aangenaam, maaj
aan het ogenschijnlijk stabielfem. jn
karakter van de weersverbete[
ring wordt alweer getornd. Va^e(j)
het westen en later van het zife: van
den uit dringen storingen nai* <Ne
onze omgeving op.
