weerstand weer als wapen
Het stoplicht was fout
444
Leiden
Leiden Regio
GERECHT
C 6 MAART 2001
15
||r^i het jaar worden waarin de behandeling van een tot voor kort hardnekkige, bijna altijd
|e vorm van jeugdleukemie een stuk dichterbij kan komen. In het Willem-Alexander
- en Jeugdcentrum van het LUMC heerst de overtuiging dat met speciale, ingewikkelde
leken het afweersysteem van de patiënt zo kan worden beïnvloed dat deze vormen van
cemie schaakmat gezet worden. Uitgebreide studies en onderzoeken naar de nieuwe
■■"felmethoden zijn in deze fase van vitaal belang. En daar is geld voor nodig, veel geld dat
niet altijd kan worden vrijgemaakt uit beschikbare budgetten,
t'at Stichting Kinderfondsen LUMC nu een poging doet om extra geld te genereren.
Fondsen houdt daartoe op dinsdag 13 maart haar eerste bijzondere benefietavond in de
ïme^hoorzaal die toepasselijk 'Leukemie schaakmat' als motto heeft meegekregen. Nu eens
nte i traditioneel fundraising diner, maar een stijlvol en ingetogen feestelijk mingle-diner,
en met een verrassingsconcert op topniveau, waarbij een aantal bekende solisten zowel
uit de pop- en rockscene als uit de klassieke en musicalwereld optreden,
ag de tweede aflevering van een korte serie verhalen over het werk in het centrum. De
71eerste aflevering verscheen op vrijdag 2 maart in deze krant.
n kamperen in een
zo zeggen ze dat niet
jMC in Leiden tegen
én die een beenmerg-
Dietatie moeten onder-
je een kind wel ver-
e hq af van hoe oud het
berden Jaak Vossen,
et lidr immunologie, en
.t gekester, doctor in de-
>p deipline. ,,De meeste
lotentinderen hebben al
nde chemokuren ge-
in feten wel een beetje
whoudt." Op de afde-
Hej/ossen het hoofd van
Ie, ielk jaar enkele tien-
uidelwe kinderen met
ïgingemie, een gemene
de kanker die vandaag
shi lielijk valt te genezen.
hqe doorbraak in een
behandeling ervan
na
n. pderd gevallen per
eekikemie bij kinderen
najnd overlijdt een der-
mak: Het lichaam kan
verweren tegen
amei infecties. Mensen
atie mie (bloedkanker) ra-
d indelijk hun natuurlijke
cht. |jt. Vossen leidt bij
da-Alexander kinder-
ie afdeling Immuno-
diiatologie en Oncolo-
söergtransplantaties
de nmuunziekten (IHO-
lO.Ukemie behandelt en
camtt.
lucldie een beenmerg-
atie nodig hebben,
rich je dat ze andere cel-
voo van een broertje,
ht
°P jntmanm
P g
fwijl
iboi
die
een zusje of een donor, waar
mee we ze beter willen maken",
zegt Vossen. Hoe jonger het
kind, hoe simpeler het verhaal.
Vossen en Lankester komen
vaak genoeg oudere kinderen
tegen die heel goed op de hoog
te zijn van hun penibele toe
stand - zij komen ook meer te
weten. „Aan de ouders probeer
je zo eerlijk mogelijk uit te leg
gen wat de behandeling in
houdt, dat het een zware be
handeling is, wat de voordelen
zijn en wat de risico's. Veel van
deze kinderen hebben al che
motherapie gehad. De been
mergtransplantatie komt over
een met een zware chemo-
kuur." Misselijkheid, braken,
lusteloosheid en hoofdpijn zijn
de te voorspellen bijwerkingen.
Bij ongeveer de helft van de
kinderen volstaat chemothera
pie: de medicijnen moeten 'de
bulk' van de leukemiecellen die
explosief groeien, kapotmaken.
De afweer van het kind doet de
rest. Want zit het aantal een
maal onder een bepaald ni
veau, dan kan het lichaam in de
regel de overgebleven 'indrin
gers' op eigen kracht bestrijden.
Keert de leukemie na behande
ling terug, of is de kans daarop
reëel, dan is transplantatie van
gezond beenmerg nodig. Artsen
injecteren bij een patiënt been
merg van een donor, bij voor
keur van een familielid. De
weerstand wordt weer een wa
pen. Daaivoor is een verblijf in
een afgesloten ruimte, bijvoor
beeld tenten die op de afdeling
Sf
'hg DER Nieuws en berichten uit en over de Leidse wijken,
^"turthuizen en van de wijkverenigingen, gerangschikt
,n"Slsdeel. Persberichten en wijkbladen kunnen worden
1 naar Leidsch Dagblad, postbus 54, 2300 AB Leiden.
a" *071-5321921; e-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl
we
ee I
iQVEtln het Antonius Zalencentrum is zaterdag 10 maart een
jale platen- en cd beurs. Van 10.00 tot 16.00 uur kunnen
irs en muziekliefhebbers terecht bij een flink aantal
leen groot aanbod. Het Antonius Zalencentrum is te
de Lange Mare 43.
In het Wandelcafé is vrijdag 9 maarteen dia-avond over
itie naar de Muztagh Ata in China. Reinhard Hueber
j)9 een reis gemaakt van Pakistan naar West-China en
""jztagh Ata (7540 meter), Father of Ice Mountains, be-
Na zes dagen vanaf Islamabad in een bus gezeten te
i:r de Karakoram Highway, kwam hij via de Khunjerab
na. De Khunjerab pas (4780 m.) is de hoogste grens-
ir wereld. Het Wandelcafé is in buurthuis De Pancrat,
racht 85, aanvang 20.00 uur. De toegangsprijs is voor
en vier gulden, niet-leden betalen vijf gulden.
ST De Chr. Muziek Showband Concordia houdt za-
|iaart om 20.00 uur een bingo in het verenigingsgebouw
jgegracht 61.
i- 53lN ln het bezoekerscentrum Het Reigersbos in polder-
023"isteyn is zondag 11 maart om 13.00 uur een excursie
9i 'n een lar,dgoedbos en reigèrsbos. Het Reigersbos is al-
5|ts of lopend te bereiken vanaf het fietspad langs het Ka-
erten 'polderpad'. Auto's kunnen geparkeerd worden in de
va|ran de voet/fietsersbrug over het kanaal of bij de volks-
Vrouwenweg.
jg vari
Voor volwassenen begint donderdag van 20.00 tot
ten: b buurthuis Vogelvlucht een cursus om 3-D kaarten te
In. De cursus bestaat uit vier bijeenkomsten en kost
materiaal, maar de deelnemers moeten wel zelf
lijm, plakband, snijmes en -mat meenemen. Het
itaat aan de Boshuizerlaan 5, telefoon 5313648.
irijveni
jntvan
DINGP
dieper
In buurthuis Op Eigen Wieken is 10 maart een bingo
gr WOrden zeven rondes gespeeld voor 10 gul-
ad 0Pe superrondes voor 2,50 per keer. De zaal aan het Val-
om 19.00 uur open, om 20.00 uur wordt begonnen.
i (of ef
n), is e
kns Voor kinderen van 7 tot en met 12 jaar die gek zijn
en vojbegint morgen van 17.00 tot 18.00 uur een cursus
De lessen worden gegeven in buurthuis Morschwijck,
i 19. Voor meer informatie: 5765656. Zondag is er in het
[an 10.00 tot 13.00 uur een rommelmarkt.
an 12 tot 25 jaar met hart voor de natuur kunnen zater-
itgezjrt met de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie
helpen om bomen te knotten in de Horsten in Wasse-
idierPrsten 's een mooi natuurgebied, dat zo mooi blijft
bomen een verschillende leeftijd hebben. Verzamelen
ur aan de voorkant van het station Leiden Centraal.
onder de naam flow in gebruik
zijn, noodzakelijk. Want voor
dat een transplantatie mogelijk
is, moet eerst de eigen afweer
volledig worden afgebroken. En
dan kan elke bacil dodelijk zijn.
Een vakantie is het verblijf in
een tent niet, maar de afdeling
probeert het voor de kinderen
zo plezierig te maken als moge
lijk is. „Waar het ons om gaat",
zegt Lankester, „is om een kind
zoveel mogelijk kind te laten
zijn. Zodat ze zo min mogelijk
hinder ondervinden van hun
ziekte." Vossen: „We proberen
zoveel mogelijk toe te voegen
aan de kwaliteit en de kwanti
teit van het leven."
En uiteindelijk valt het alleszins
mee, hoe een kind vervolgens
reageert op de opsluiting. Ze er
varen het niet eens als zodanig.
Lankester: „Kinderen maken ai
gauw hun eigen wereldje. Ik
denk dat een kind zich sneller
aanpast aan de situatie in zo'n
tent dan de ouders daarbuiten.
Wat ik ook merk, is dat kinde
ren zich er heel dapper door
heenslaan. Ze zijn vaak bijzon
der strijdlustig. Zodra ze één
bijwerking niet meer voelen,
willen ze weer spelen en het
bed uit. Wij maken voor de
beenmergtransplantatie het he
le afweersysteem kapot. Die be
roemde tenten zijn bedoeld om
ze te beschermen tegen de boze
buitenwereld."
Vossen: „Ouders hebben er
meer moeite mee. In een tent is
de enige grens met de buiten
wereld alleen maar het plastic
gordijn. Het is veel.minder iso
lerend dan een kamer met een
sluis. Ze zien geen petten, geen
mondgaas en geen handschoe
nen. Kinderen zien elkaar, kun
nen met elkaar praten. In mijn
hele carrière (die in Leiden in
1969 begon - RM) zijn er van de
500 kinderen twee uit de tent
gestapt. Eén jongen was heel
erg bang voor de behandeling.
De ander liep thuis altijd buiten
rond. Dat ging dus helemaal
niet." Ze leven overigens allebei
niet meer.
Jeugdreuma
„Immunologie is een heel bre
de wetenschap die het afweer
mechanisme van mensen be
studeert, in goede en in kwade
staat", doceert Vossen. „En in
het geval van auto-immuun-
ziekten valt de ziekte de mens
aan. We behandelen kinderen
met ernstige defecten, die zo
ernstig zijn dat ze niet overle
ven of invalide worden, tenzij
ze een beenmergtransplantatie
krijgen." Het bekendste voor
beeld van auto-immuunziekten
is jeugdreuma.
Daarvan bestaan verschillende
vormen, waarvan sommige
weer buitengewoon agressief
blijken. „Er blijft een groepje
over waarbij de reuma op geen
enkele manier tot rust is te
brengen. En heel soms komt
een ldnd zelfs te overlijden.
Dan tast de reuma ook andere
weefsels aan dan die in de ge
wrichten. Wat we bij reuma
proberen is het verkeerde im-
muungeheugen te wissen, en
daarna een herstart te maken."
De afdeling in Leiden onder
zoekt en behandelt verder stof
wisselingsziekten, botkanker en
- in toenemende mate - de tha-
lassemie, een anemieziekte die
specifiek voorkomt bij kinderen
uit het Middelandse-Zeegebied.
Een gendefect dat veel voor
komt bij immigranten uit
Noord-Afrika en Turkije, die het
mee hebben gebracht naar Ne
derland. „We importeren de
ziekte", zegt Lankester, en hij
voegt er verontschuldigend aan
toe: „misschien mag je het zo
Arjan Lankester (staand) en Jaak Vossen: „Kinderen die een beenmergtransplantatie nodig hebben, vertellen we dat ze andere cellen krijgen van
een broertje, een zusje of een donor, waarmee we ze beter willen maken." foto henkbouwman
niet noemen, maar daar komt
het wel op neer." Vossen: „Er is
dan een afwijking in de bloed-
kleurstof. Rode bloedcellen
worden onbedoeld opgeruimd
door het lichaam. Dit beperkt
de levensverwachting van de
patiënten. Wij transplanteren
gezonde cellen."
Op het gebied van beenmerg
transplantaties heeft de kinder
afdeling van het LUMC een
naam hoog te houden. In 1968
voerde het ziekenhuis als eerste
in Europa met succes bij een
kind een transplantatie uit. Het
ministerie van volksgezondheid
heeft de ziekenhuizen van Lei
den en Utrecht aangewezen als
enige instellingen in Nederland
waar kinderen ander beenmerg
kunnen krijgen.
Steeds meer kinderen genezen
van leukemie na een of meer
dere transplantaties, maar Vos-
Het is puur de fout van het
stoplicht. Dat ding doet het ge
woon niet goed. De chauffeur
bezweert met de oprechtheid
van de onschuldigen dat het
onmogelijk is met een vracht
wagen zo snel op te trekken dat
je op de Sandtlaan de maximaal
toegestane snelheid over
schrijdt en door rood rijdt. Zijn
verklaring: „Dat ding flitst al bij
geel licht."
Het is een, op het eerste oog,
nogal wankele basis waarop de
man zijn pleidooi stoelt. Maar
de chauffeur kreeg volop de
kans om zijn gelijk te halen. Het
is een ochtend vol beroep en
bezwaar bij het kantongerecht.
Iedereen die het niet eens is
met de boete die hij of zij opge
legd heeft gekregen, mag met
een goed verhaal, een tikkeltje
verontwaardiging en vooral be
wijs, de rechter en officier van
justitie proberen te overtuigen
van zijn gelijk.
Het bewijs van de chauffeur:
dezelfde politiefoto die tegen
hem zou moeten pleiten. Daar
uit zou namelijk blijken dat hij
15 meter (zelf nagemeten!) zou
hebben gereden in één secon
de. Wat neerkomt op 54 kilo
meter per uur. En dat is lang zo
erg niet als die 72 waar hij van
beschuldigd wordt. Sterker nog,
de man heeft geprobeerd om
zes uur 's ochtends een hogere
snelheid te bereiken. Hij heeft
zichzelf geklokt met een tacho
graaf. En wat blijkt? Hij komt
niet verder dan zestig. Maar de
edelachtbare heeft zelf ook een
groot rijbewijs en volgens hem
kun je met een vrachtwagen
best snel optrekken.
Mag de officier van justitie even
inbreken? „Ik weet uit een an
dere zaak dat er iets mis is met
de camera bij het bewuste ver
keerslicht. Dat ding schijnt ook
wel eens te flitsen als het licht
niet rood is." En de aanklager
verandert zo onverwacht in een
pleitbezorger. De chauffeur
krijgt zijn geld terug.
Lossen
Ze was maar zo'n tien minuten
van haar auto weg. Maar een
auto die in de steek is gelaten,
is voor de politie of schroot of
een geparkeerde auto. In dit ge
val het tweede. En dat betekent
een bekeuring, want het voer
tuig bevond zich in een los- en
laadzone.
Voor de dame uit Rijpwetering
was er wel degelijk sprake van
laden en lossen. Ze moest
bouwmateriaal vervoeren voor
een renovatieproject in een
pand aan de Leidse Haarlem
merstraat. Alles moest twee
hoog worden verhuisd in een
pand vol gangetjes en trappen.
De gang op de begane grond
was te smal en de daar gepar
keerde fietsen blokkerden de
doorgang. Die tien minuten
had ze echt nodig om alles op
de juiste plek kwijt te kunnen.
Bewijs: een dik pak papier
waarin minutieus is bijgehou
den hoe lang de ondernemer
over elke trap en gang deed.
De rechter is onder de indruk
van al dat monnikenwerk en
toont begrip. Maar toch: „La
den en lossen in strikte zin be
tekent dat er iemand bezig is in
de buurt van de auto. Zo gauw
die persoon zich langere tijd er
gens anders ophoudt, is toch
echt sprake van parkeren." Hij
zit er een beetje mee. Iemand
die zichzelf bij het traplopen als
een consciëntieuze atlete con
sequent klokt, verdient meer
dan het voordeel van de twijfel.
En hij besluit de boete tot een
bescheiden vijfentwintig gulden
terug te brengen.
Literaire les
Stond de personenauto nu wel
of niet bij een bushalte op de
Lange Voort in Oegstgeest ge
parkeerd? Een Oegstgeestenaar
/dut
/-
c t£ti éttn,
nizt dtacun,.
Martini
Kies uit bianco, dry.
rosé of rosso.
Fles a 750 ml 8.89
2'fles van 8.89 voo
Per liter f 8.89
<ircor\.
sen en Lankester vinden het
aantal dat het niet redt nog veel
te hoog. Beiden verwachten
veel van een nieuwe vorm van
immunotherapie. „Elk jaar ha
len twaalf kinderen het niet,
ondanks herhaaldelijke been
mergtransplantaties. En dat van
die twaalf vinden we heel erg",
zegt Lankester.
Het grote gevaar van het in
brengen van beenmerg is dat
de nieuwe, gezonde donorcel
len zich tegen het kind keren.
Daarom wordt dat effect ook al
tijd met medicijnen onder
drukt. Lankester verduidelijkt:
„Doe je het niet zonder voor
zorgsmaatregelen, dan gaan de
nieuwe cellen een beetje on
stuimig van start. Ze vallen het
lichaam meteen aan en de be
handeling mislukt."
Maar wat doe je met kinderen
met een extreem agressieve
vorm van leukemie? Het af
zwakken van die - natuurlijke -
reactie kan genezing juist weer
tegengaan. Het kinderzieken
huis wil daarom proberen het
effect om te draaien. „Wat we
willen doen, is die afweerreactie
gebruiken om de leukemiecel
len aan te vallen. En dat is het
moeilijke: wanneer doen we
wat? Is het te krachtig, dan zijn
weer medicijnen nodig. Werkt
het niet, dan geven we nog een
keertje extra bloedcellen." Maar
uitkomsten van proeven zijn in
middels zo hoopgevend, dat
Lankester en Vossen verwach
ten dat de eerste patiënten de
komende maanden hiermee
kunnen worden behandeld.
Juist om dergelijke doorbraken
mogelijk te maken, is de bene
fietavond van de Stichting Kin
derfondsen LUMC op 13 maart
bedoeld. De boodschap luidt:
extra geld waarborgt de toe
komst van wetenschappelijk
onderzoek. „De eerste experi
mentele resultaten zijn veelbe
lovend", aldus het kinderfonds
in een verklaring. „Uitgebreide
studies zijn in deze fase van vi
taal belang. Onderzoeken die
veel tijd en inzet vergen maar
die vooral veel geld kosten.
Geld dat er niet altijd is en er op
een of andere manier toch
moet komen. Omdat een spec
taculair verhoogde kans op ge
nezing voor kinderen met deze
hardnekkige vorm van leuke
mie nog nooit zo dichtbij is ge
weest."
En daar doen we het allemaal
voor, maakt Vossen duidelijk.
Met één kanttekening: „We zijn
niet Onze Lieve Heer. Honderd
procent genezen lukt niet."
ROBBERT MINKHORST
van middelbare leeftijd was
hoogst verontwaardigd toen hij
een boete op zijn deurmat
vond. „Ik heb namelijk mijn au
to daar helemaal niet gepar
keerd", vertelde hij. Op de
plaats waar de auto stond, was
volgens hem de geblokte mar
kering al opgehouden. „De
overheidsdienaar zal wel weer
gelijk krijgen omdat hij een
overheidsdienaar is", blies hij
de rechter verwijtend toe.
Verongelijkt las hij ter verdedi
ging een brief voor waarin hij
zijn situatie vergeleek met die
van de hoofdpersonen uit de
boeken van Lulu Wang en Cha-
im Potok. „De politieagente die
dit proces-verbaal heeft opge
maakt, is haar ambtsbelofte
niet waard en werkt actief mee
aan Chinese en Russische wan
toestanden", luidde zijn con
clusie. Al was de vergelijking ver
overtrokken, de rechter kon het
literaire uitstapje wel waarde
ren. „Heeft u misschien ook
Kafka gelezen?", grapte hij.
Voor de besteding van de voor
gestelde boete van negentig
gulden had de gedaagde een
beter idee. „Daarmee trakteer
ik u graag op een lunch", zo
luidde zijn voorstel. De rechter
sloeg het aanbod af, maar vond
wel dat de man in zijn gelijk
stond. Toen het procesverbaal
werd opgemaakt, was de mar
kering op het trottoir nog niet
doorgetrokken. Hij had zijn au
to dus feitelijk niet bij de bus
halte geparkeerd., De drie witte
tegels op de stoep hebben
waarschijnlijk voor verwarring
gezorgd. De rechter stelde de
verdachte in het gelijk.
FLOOR LIGTVOET en PABLO CABENDA
KQnMar
uit de
Leidsch Dagblad.\il( IIII'.V
ANNO 1901
Woensdag 6 Maart
LEIDEN - Uit het jaarverslag van den directeur der
opleiding van jongens bij de Kweekschool voor Zee
vaart te Leiden, blijkt, dat in het afgeloopen jaar
264 jongens werden aangenomen, nl. te Amsterdam
64, te Rotterdam 70, te Hellevoetsluis 3, te Willem
soord 13, te Vlissingen 20 en te Leiden 94. Allen
genoten vóór hun indiensttreding schoolonderwijs.
De verstandelijke ontwikkeling der meeste jongens
is zeer bevredigend en te oordeelen naar de vorde
ringen, die op de Kweekschool onder ongunstige le
vensomstandigheden in korten tijd gemaakt worden,
is het meermalen met te begrijpen, dat de meeste
jongens bij aankomst zoo weinig weten, terwijl zij
dikwijls jaren school hebben gegaan. Dit moet, vol
gens den directeur, zeker eensdeels toegeschreven
worden aan het vergeten van het geleerde, maar an
derdeels aan een goede voeding, in verband met niet
te veel schoollessen, behoorlijk afgewisseld door oe
feningen in de open lucht, wat de hoofden helderder
maakt en den jongens over het algemeen goeden
ijver aan den dag doet leggen. Hun gedrag liet niet
te wenschen over.
De gezondheidstoestand was het geheele jaar gun
stig te noemen.
ANNO 1976
LEIDEN - Het Vrijetijdscentrum, het voormalig Kreatief Sentrum, draait alweer een tijdje. Iedere avond is
er wel iets te doen: toneel, een foto-projectgroep, jazzballet, boetseren, astrologie, zeefdrukken. Ook
volksdansen is één van de activiteiten.
FOTO ARCHIEF LEIDSCH DAGBLAD
Zaterdag 6 maart
LEIDEN - Toen vijfenzeventig jaar geleden de Leid
se Instrumentmakersschool werd opgericht, was de
toenmalige Leidse hoogleraar en latere Nobelprijs
winnaar (1913) prof. dr. H. Kamerlingh Onnes de
centrale figuur. Nog voordat de opleiding in 1901
officieel erkenning kreeg, had hij op het Natuurkun
dig Laboratorium (nu: Kamerlingh Onnes Laboratori
um) al een opleidingsmogelijkheid voor instrument
makers gecreëerd, Want Kamerlingh Onnes, die een
leeropdracht had in de proefondervindelijke natuur
kunde, had instrumenten nodig.
Met name bij zijn bestudering van aard en eigen
schappen van gassen, ontbeerde de wereldberoem
de hoogleraar het nodige instrumentarium. Vandaar
dat hij al kort na zijn benoeming aan de Leidse uni
versiteit in 1882 het idee opperde om in het labora
torium instrumentmakers te gaan opleiden. Wat zon
der enige noemenswaardige hindernissen ook
prompt werd gedaan.
LEIDEN - In 'het onderwijs' is vooral de laatste jaren
nogal wat weerstand gerezen tegen de Leidse Toets.
Tegenstanders vinden dat de toets geen goed beeld
geeft van de leerling en dat je er met mee kunt aan
duiden of het kind voor een bepaalde vorm van
voortgezet onderwijs geschikt is. Voorstanders van
de toets, zeggen sommige tegenstanders, zijn voor
namelijk te vinden in het voortgezet onderwijs, want
daar hechten ze niet zoveel waarde aan het advies
van het schoolhoofd. De voornaamste bezwaren zijn
dat de toets een eenmalig selectiemiddel is en dus
slechts een momentopname, dat de leeftijd van het
kind (11 12 jaar) niet het geschikte moment is om
te kiezen voor een bepaalde vorm van voortgezet on
derwijs omdat het nog volop in ontwikkeling is. en
niet te vergeten: dat de vakken die in de toets zijn
opgenomen, te veel gericht zijn op wat het kind op
school geleerd heeft en te weinig op de (milieu- an
nex sociale-) achtergronden van het kind.
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing een ingevulde cheque (geen
overschrijvingskaart) ter waarde van vijf gulden Ivoor een exemplaar van 13 bi) 18 in /wart wit) op te sturen naar het Leidsch
Dagblad, t.a.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus 54, 2300 AB Leiden of door contante betaling aan de balie van het Leidsch
drie weken.
Dagblad aan de Rooseveltstraat 82. U ontvangt de foto binnen d