Londen en Rome
bepalen cafétrends
Trends
Telegram van chocolade scrabbleblokjes
Groene airmiles
in Rotterdam
Thunderbirds
Kijken of buurt in
orde is op funda.nl
Servies met een vlekj
DINSDAG 27 FEBRUARI 2001
160
REDACTIE RIEN POLDERMAN 02:
Het is de 'Week van de Jaren Zestig' op Radio 2 en te
gelijkertijd rolt er een fax binnen met het nieuws dat
Net 5 de Thunderbirds weer gaat uitzenden. Soms
lacht ook alles je toe.
Het mag duidelijk zijn: ik ben een kind van de jaren
zestig. Qua geboortejaar dan want Woodstock, slapers
op de Dam, studentenrellen en Stones-fans die het
Kurhaus verbouwen, ken ik uitsluitend van verhalen
en zwart-wit filmpjes. Op die roemruchte momenten
slobberde ik braaf aan mijn schoolmelk, haalde ik
natte voeten bij het slootje springen, en keken we op
tv naar Rikky en Slingertje. Maar toch zijn de jaren
zestig mijn favoriete decennium. En daar horen de
Thunderbirds bij.
De eerste aflevering met de helden en ruimteschepen
van International Rescue verscheen in 1965 op de
Britse tv. Met aan het begin die prachtige tune en dan
het aftellen voor de start: 5-4-3-2-1 'Thunderbirds are
go'. En weg waren ook wij dan want een klein urn-
lang schoof de toekomst van 2065 (want in die tijd
speelt de serie zich af) aan je voorbij. Net als bij Sin
terklaas zag je pas jaren en jaren later hoe je genept
was met maquettes, rollende decors met steeds de
zelfde wolkjes en bomen en poppen aan een touwtje.
Maar weer heel wat jaren later kijk je ook daar door
heen en zie je met hoeveel vernuft de serie gemaakt is
(het aantal zichtbare touwtjes valt bijvoorbeeld reuze
mee). Kijk straks, vanaf 4 maart, op Net 5 nog maar
eens naar de auto's, de huizen, de vliegtuigen of de
communicatiemiddelen. Zelfs in 2001 zijn die nog
modern. Want toen er van een gsm nog geen sprake
was sprak Lady Penelope al door een theepot met Jeff
Tracy op Tracy Island.
Het is dan ook geen toeval dat de Thunderbirds met
enige regelmaat terug op de buis komen. Een jaar of
acht geleden was dat voor het laatst in Nederland.
Twee videobanden vol heb ik samen met zoontje
Thom (fan vanaf zijn 3e) helemaal stuk gekeken. Stee
vast met alle miniatuur-Thunderbirds op schoot want
die had ik toen ook eindelijk kunnen kopen. In mijn
jeugd waren we thuis nooit verder'gekomen dan de
roze Rolls-Royce van lady Penelope. We waren de
speelgoedhandel dus dankbaar voor het slim inhaken
op onze favoriete serie.
Ook dit keer zal er wel weer een Thunderbirds-offen-
sief in de winkels te zien zijn. Maar zo leuk als in En
geland zal het waarschijnlijk niet worden. Wat was
daar namelijk aan de hand? Vorig jaar herfst al begon
de BBC met de zoveelste herhaling van de Thunder
birds. Tot ieders verrassing sloegen Scott (in de snelle
Thunderbird 1), Virgil (met zijn groene Thunderbird
2), Alan (in de rode Thunderbird 3) en Gordon Tracy
(met Thunderbird 4, de Onderzeeër) weer genadeloos
toe. Het werd een enorme rage. Zo enorm dat rond
Kerstmis het hele land letterlijk en figuurlijk vocht om
Thunderbirds-speelgoed.
Honderdduizenden Britten wilden een Tracy Island
voor onder de kerstboom maar die waren er gewoon
weg niet, ook al werkten ze in China de klok rond en
stuurden ze begin december nog een extra schip met
60.000 mini-eilanden naar Engeland.
We hebben de Thunderbirds verkeerd ingeschat, er
kende de speelgoedindustrie tandenknarsend. De
Thunderbirds die de slimme speelgoedindustrie te
kakken zetten. Zo kennen we onze helden weer.
HANS VAN ALEBEEK
Gezond en milieubewust leven
wordt lonend. Vanaf begin vol
gend jaar kan de Rotterdamse
bevolking pluspunten gaan
sparen, een soort groene airmi
les die verzilverd kunnen wor
den tegen duurzame produk-
ten. Aan het pluspunten-sys
teem ligt de volgende gedachte
ten grondslag: wie punten
spaart, spaart energie, wie ener
gie spaart, spaart punten.
Pluspunten is bedacht door de
milieubeweging, de overheid en
het bedrijfsleven. De bedoeling
is de Nederlandse bevolking
massaal warm te maken voor
gezonde levensmiddelen en
duurzame gebruiksgoederen.
Rotterdam is aangewezen als
proefgebied. Een stuurgroep
met daarin onder andere Roteb,
het gemeentelijk openbaar ver
voerbedrijf RET, Rabobank en
Gemeentewerken is bezig de
introductie van de spaarkaart
voor te bereiden.
Volgens E. Kamper, directeur
van bureau Barataria dat het
project uitvoert voor de stich
ting Duurzame Gebruikspas, is
de deelname van minimaal tien
grote bedrijven en tweehon
derd kleinere winkels en onder
nemingen vereist om de proef
in Rotterdam te doen slagen.
Kamper rekent op grote belang
stelling onder de middenstand.
,,Veel bedrijven willen graag
iets doen aan duurzaamheid. Is
het niet uit idealisme, dan wel
omdat het goed is voor het ima
go." Net als airmiles, werkt
pluspunten met een persoons
gebonden pas waarop de ver
diende punten elektronisch
worden bijgeschreven. De deel
nemer kan punten verzamelen
door bijvoorbeeld thuis minder
energie te verbruiken, over te
schakelen op groene stroom,
afval te scheiden, biologisch
brood te kopen en Max Have-
laar-koffie te drinken.
De spaarpunten kunnen wor
den ingeruild voor weer andere
produkten en diensten met een
gezond en milieuvriendelijk ka
rakter, zoals een fiets, metro
kaartjes of korting bij de huur
van een Greenwheels-auto.
Pluspunten kunnen ook korting
geven op culturele evenemen
ten en theater- en museumbe-
zoek.
Vooruiüopend op de introduc
tie van het spaarsysteem, zijn
lijsten samengesteld waarop
staat hoeveel energie er nodig is
om een bepaald produkt te ma
ken. Hoe minder energie een
produkt heeft gekost, hoe meer
punten de aanschaf ervan ople
vert. Op de lijst staan de namen
van vele duizenden artikelen,
van auto's tot kweekbloemen,
en van koelkasten tot glossy
tijdschriften. Natuurvriendelij
ke keurmerken zoals Eko en
Max Havelaar doen ook mee
aan de spaaractie.
GPD»
De verzender bepaalt een eig
tekst en heeft daarvoor de ke
dozen van 21, 30 of 60 vierka
chololadeblokjes, respectievt
drie rijtjes van zeven, drie vai
en vijf van twaalf tabletjes. Z(
ten 15,95 gulden, 27,95 guide
42,95 gulden, en zijn te beste
te betalen met behulp van in
De tabletten van melkchocol
zijn voorzien van een letter,
leesteken. Als spaties worden
grote 'scrabbleblokjes' van w
chocolade gebruikt. De lettei
zijn alleen in melkchocola b(
baar, niet in puur of andere s
ken.
Bij voldoende belangstelling
licivin een netwerk van filiale
zetten, zodat klanten ook zoi
tussenkomst van internet (bi
beeld) bij de plaatselijke ban
kers chocotelegrammen kun
opgeven en betalen.
RIEN POLDERMAN
Huizenjagers die op internet
speuren naar een nieuwe wo
ning, komen vroeg of laat alle
maal terecht op de pagina's van
de Nederlandse Vereniging van
Makelaars (NVM). Op die pagi
na's is ruim 60 procent van het
Nederlandse woningaanbod te
vinden. De NVM-pagina's zijn
drastisch vernieuwd en hebben
een nieuwe naam funda.nl
Huizenzoekers kunnen voort
aan meteen zien in wat voor
buurt het huis staat, wat de ge
middelde gezinssamenstelling
in de wijk is, het gemiddelde in
komen, het opleidingsniveau
en de verdeling tussen koop- en
huurwoningen. De database,
met alle woningen die de aan
gesloten makelaars in hun be
stand hebben, wordt op de
nieuwe site aangevuld ra
buurtinformatie. Die is
stig uit de zogenoemde
tabase, een gegevensban
in per postcodegebied w
zijn ingedeeld naar onde
inkomen en gezinssamei
ling. Op termijn komt oo
formatie beschikbaar ov
scholen in de buurt, win
loopafstand, sportaccon
ties en vermaak. Ook de
het huis te koop staat, w
de toekomst vermeld.De
onthoudt bovendien de
vens die een huizenzoek
heeft ingevoerd, zodat je
elke keer opnieuw hoeft
vullen in welke provincie
welke prijsklasse je een 1
zoekt.
NATHALIE STRUKER
De Verenigde Staten, en dan
speciaal New York, gold jaren
lang als hét voorbeeld voor de
trendy horeca. Een boek over
de nieuwste cafés en restau
rants laat zien dat het nu an
ders is: Londen en Rome geven
de toon aan.
In de jaren zestig wist Neder
land nog precies hoe een café
er uitzag. Knus, met een eeu
wigdurende schemering waarin
kelkjes en pullen ijverig werden
gevuld door een vaderlijke fi
guur die rond vijf uur als culi
nair hoogtepunt blokjes kaas en
een paar bitterballen op een
houten plankje legde. Het café
was het vertrouwde verlengstuk
van de huiskamer. Wie er nooit
was geweest, kende zulke kroe
gen toch tenminste uit de cur
siefjes van Carmiggelt.
De breuk met die traditie dien
de zich tegen het eind van de
jaren zestig aan. In een stem
mig lied van Willem Wilmink
bezong Herman van Veen in
1969 de ondergang van 'zo'n
café met een lage zoldering. En
geen wc voor dames apart'. De
schrijver van het chanson gaf
de strenge wetgever de schuld
van het verdwijnen van die
prachtige gelegenheden waar
'opa zijn nieren kwam afstof
fen'. Maar het ligt meer voor de
hand dat de tijdgeest het bruine
café parten heeft gespeeld. Eind
jaren zestig meldde de beatge
neratie, de jongeren die na de
oorlog waren opgegroeid, zich
aan de toog. Die blies het spin
rag uit de horeca, al zou het tot
in de jaren tachtig duren voor
dat die doorbraak een feit was.
Alsof het iets geheel nieuws was
dat uit het buitenland was ko
men aanwaaien, deed in die ja
ren het Grand Café zijn intrede.
Het was niet een echt nieuw fe
nomeen, want een eeuw gele
den waren dergelijke grote za
ken met een hang naar een ze
kere chic hier ook al bekend.
Het beroemde American aan
het Leidseplein waar Harry Mu-
lisch zo graag zijn naam liet
omroepen ('Er is telefoon voor')
is een rudiment uit dat tijdperk
van genotzuchtige luxe.
Maar het gat tussen dat oude
grand café en de nieuwere vari
anten was zó groot, dat moest
worden gezocht naar nieuwe
voorbeelden. En inderdaad
kwamen die veelal uit het bui
tenland, en dan vooral uit New
York en Parijs. In de Franse
hoofdstad was in 1984 het door
Philippe Starck ontworpen Café
Costes geopend, dat in enkele
maanden uitgroeide tot een be
devaartsoord voor designlief
hebbers.
Dorien de Vos was één van de
trendsetters in Nederland toen
ze in Den Haag Café Schlem-
mer (1985) opende. Ze gaf
openhartig toe dat het kleurige,
semi-artistiek ingerichte grand
café was ontstaan als gevolg
van vele uitstapjes naar New
York. Het was vanaf de eerste
dag een daverend succes.
Sindsdien is er in zowat elke
stad in Nederland wel een café
te vinden dat zich al dan niet
'Proficiat en veel liefs' in chocola; weer eens wat anders dan een smsje. foto hans van weel
Het klassieke telegram ('Arriv. Mor
genmiddag om 13.30 uur op het
station-Stop.-Wilt U voor een koets
je zorgen- Stop.-Verheug mij op
weerzien- Stop.') is door de tech
niek ingehaald. Het later bedachte
speciale gelukstelegram voor bij
zondere gebeurtenissen begint wat
sleets te worden. En wie zich dage
lijks suf sms't zal niet meer echt op
gewonden raken van een felicitatie-
smsje op het zaktelefoontje. Daar
om is het leuk dat het 'chocotele-
gram' er i$, als voertuig voor zeer
persoonlijke emoties: een soort
scrabbleblokjes van chocola, waar
mee blij makende woorden worden
gelegd.
Vanaf 1 maart kan iedereen met een
aansluiting op internet bij het Sit-
tardse bedrijf Felicivin chocotele
grammen bestellen. Daarvoor is de
speciale 'kadoshop'
www.chocotelegram.nl in het leven
geroepen. Felicivin is voor het be
drijfsleven al langer op feestelijk ter
rein bezig, en heeft naast het cho-
cotelegram onder meer nog een 'te
legramtaart', een 'champagnetele
gram' en een 'wijntelegram' in de
aanbieding. De taart wordt bezorgd
met een persoonlijk op te geven
boodschap op een plaatje van mar
sepein; de telegrammen op de
champagne- en wijnflessen worden
verwerkt in de etiketten. De smake
lijke boodschappen zijn bedoeld als
relatiegeschenk, voor jubilarissen,
voor klanten bij wie op een feestelij
ke manier een product moet wor
den geïntroduceerd etc.
Volgens Maurice de Lange van Feli
civin is in de bedrijfspraktijk geble
ken, dat vooral het chocotelegram
ook buiten de bedrijfssfeer veel
mensen aansprak. Jubilarissen die
de smakelijke felicitaties van hun
directeur mee naar huis namen kre
gen er uit de familie- en vrienden
kring vragen over. Vandaar dat Feli
civin op internet nu ook de particu
liere markt wil gaan bedienen.
Een café-interieur uit het boek 'Café design': modieuze witte banken, lichte sluierachtige gordijnen neerhan
gend vanaf een hoog plafond. publiciteitsfoto gpd
terecht met het predikaat
'grand' tooit.
In het decennium dat volgde,
werd de formule verder geper
fectioneerd en aan het tijds
beeld aangepast. De bekendste
voorbeelden uit begin jaren ne
gentig waren Dudok in Rotter
dam en De Jaren in Amster
dam, cafés die werden geken
merkt door grote hoge ruimten
en weinig opsmuk. Een nieuwe
uit de VS overgewaaide trend,
het loungen, heeft menige
kroegbaas doen besluiten zijn
zaak aan te kleden als een mo
derne versie van een negentien-
de-eeuws bordeel: rood pluche,
leren clubfauteuils en dikke si
garen onder handbereik.
Het lijkt er op dat Europa deze
keer geen flitsende vernieuwing
uit New York heeft laten over
komen, maar dure gezapigheid.
Dat beeld wordt ruimschoots
bevestigd door het onlangs uit
gekomen boek 'Café design'
van Martin Pegier. De auteur
beschrijft zestig cafés en restau
rants in de VS en Europa, al
blijft het oude continent duide
lijk onderbelicht.
Toch is het onderscheid tussen
de twee werelden duidelijk. De
Amerikaanse interieurs die Peg-
Ier afbeeldt, hebben heftig gele
den onder de overstelpende
welvaart in de VS. Kennelijk
was het de bedoeling van de
ontwerpers de bezoekers onder
te dompelen in luxe. Architec
ten werden decorateurs die
ruimten vulden met volumi
neuze ornamenten en details.
In de selectie van Pegier over
tuigen de nieuwe Europese ca
fés het meest. Daar zijn archi
tecten aan de slag geweest met
vernieuwende ideeën en opvat
tingen over materiaalgebruik.
Overtuigende voorbeelden zijn
Caffé Degli Artisti, Carrot's Café
en de Cosmic Boat in Rome, en
The Café (Tottenham Court
Road), Oceana (de mooiste) en
Oliveto in Elizabeth Street in
Londen. Ze bieden licht en tijd
loos Italiaans design waaraan
geen enkele Amerikaanse su
peruitspanning uit Pegiers boek
kan tippen.
CASPER POSTMAA
Martin Pegier: 'Café design'. Uitge
ver: Visual Reference Publications.
Prijs: 120,70 gulden.
Op de expositie in Galeri i
nen, genaamd 'Idee op 11
onder andere servies me
tielmotief te zien en kopj
de nog de sporen dragen
mensen die het in elkaar
hebben. Maar ook: 'asba
jes', opgeblazen kubusse
een partyset die als een p
in elkaar past. In de mee
vallen gaat het om exper
ten of prototypes waarva
nog lang niet zeker is of
daadwerkelijk in produc
nomen worden.
In één geval is die besliss
genomen. Porseleinfabri
Royal Mosa, een van de
sors van het project, hee
'Theeserviesje' -een andt
werp van Miriam van de
be- in een kleine oplage
bracht. Daarmee schaart
ontwerpster zich in de ri
bekende ontwerpers als
Bouvrie en Frans Molen;
eerder serviesgoed voor 1
ontwierpen. Het serviesj
koop bij Galerie Binnen.
De expositie in Galerie B
is tot 25 maart te zien. D
verhuist de tentoonstelli
Milaan waar het serviesg
van 4 tot en met 9 april o
grote meubelbeurs aldaa
zien zal zijn.
HANS VAN ALEBEEK
De expositie 'Idee op Tafel'
25 maart te zien in Galerie
Keizersgracht 82, Amsterd;
Openingstijden: dinsdag to
met zaterdag van 12.00 tot
uur. Tel. 020 - 625 96 03.
Zelfs van iets alledaags als een
servies valt wat bijzonders te
maken. Zes Nederlandse ont
werpers gingen met porselein
aan de slag. Het resultaat van
hun experimenten is nu te zien
in de Amsterdamse Galerie Bin
nen.
Partyset v^£
Jan Broekstra?
foto gpd
Op elk aanrecht staan ze wel
eens: koffie- en theekopjes vol
vieze vlekken en strepen aan de
binnenkant. Een crime om af te
wassen. Bij het 'vlekkenservies'
van ontwerpster Miriam van
der Lubbe hoefje dat niet eens
te proberen want daar is de vie
zigheid bewust in het porselein
aangebracht. Grapje van de
ontwerpster.
Miriam van der Lubbe is één
van de zes Nederlandse ont
werpers die zich op uitnodiging
van het Europees Keramisch
Werkcentrum (EKWC) in Den
Bosch gestort heeft op het ont
werpen van porseleinen ge
bruiksvoorwerpen. Welbewust
heeft het EKWC daarbij vooral
ontwerpers benaderd die zich
normaliter met hele andere dis
ciplines bezighouden.
De zes ontwerpers -Niels van
Eijk, Aart Roelandt, Eugéne van
Veldhoven, Edward van Vliet,
Jan Broekstra en Miriam van
der Lubbe- hebben eind '99,
begin 2000 allen enkele weken
in het Bossche EKWC gewerkt.
Het uiteindelijke resultaat van
het zestal levert verrassende
vondsten op, bijna net zo ver
schillend als hun normale werk
dat varieert van het ontwerpen
van een ligfiets of ondergoed
tot een stoel van koeienhuid.
PUZZEL
Anagram
Op elke verticale regel dient een woord van vier een van vijf en
een van zes letters te worden ingevuld. Het woord van vijf
letters bestaat uit de letters van het voorgaande woord plus 1
het woord van zes letters bestaat uit de vijf letters van het
voorgaande woord plus 1. Als de hele puzzel juist is ingevuld,
vormen de letters in de vet omlijnde kolom een woord.
1. Zwak, kubieke meter, rangtelwoord;
2. vrucht, krachtig, verzoekschrift;
3. ongevuld, jam, dooier;
4. broedplaats, bouwmateriaal, ook;
5. lol, pot, verschansing;
6. kleur, stekel, binnenshuis;
7. geldkantoor, boei, meubelstuk;
8. reukorgaan, kinderjuffrouw, weegtoestel;
9. grondsoort, nietig, metaal;
10. draaikolk, interest, toegang.
5 6 7 8 9 10
HET WEER
Oplossing van maandag:
Horizontaal: 1. Wrak; 4. dolk;
7. ficus; 9. zo; 10. pan; 11. fa;
13. tra; 14. leed; 17. deel;
18. air; 19. stom; 21. aren;
24. lef; 26. er; 27. lip; 29. de;
30. later; 32. trap; 33. rest
Verticaal: 1. Wezel; 2. af; 3. kip;
4. dun; 5. os; 6. kraal; 8. cap;
11. frele; 12. we; 13. te;
15. etter; 16. dam; 17. dra;
19. sleet; 20. of; 22. ra;
23. noest; 25. uit; 27. lap;
28. per; 30. la; 31. re.
Eerst sneeuw, dan regen
Een echte ouderwetse schaatsperiode met
toertochten en koek en zopie hebben we
deze winter niet gehad. Hoopgevend waren
echter de verschillende sneeuwsituaties, de
decemberkou in de Verenigde Staten en
Canada, de kou in Siberië en de bij vlagen
imponerende kou in het noorden van Eu
ropa. Vooral de minima van Helsinki van
de laatste dagen zijn, zeker gelet op het late
tijdstip, opmerkelijk.
In de Finse hoofdstad werden vanaf vrijdag
tot en met gisteren minimumtemperaturen
van -22,5, -21,1, -23,3 en -21,6 graden ge
meten. Extreem zijn deze waarden overi
gens niet. Begin maart 1963 werd in Helsin
ki -27,2 graden en in het schaatsoord Lahti
-31,4 graden vastgesteld. Tijdens de grote
koudegolf van maart 1971, toen Wagenin-
gen op 7 maart met -18,7 graden een lan
delijk eeuwrecord brak, werden in Lapland
zowaar nog veertigers geregistreerd (So-
dankyla -42,7 graden).
Een depressie boven Bretagne trekt mor
gen over Normandië richting ons land. Het
systeem, dat in Schotland zware sneeuw
stormen veroorzaakt, neemt in betekenis
af. Toch kan er morgen wel wat neerslag
vallen: eerst sneeuw, later regen. De tem
peratuur komt morgenmiddag uit op maxi
maal 6 graden en de naar oost tot noord
oost krimpende wind neemt af.
Donderdag trekt de depressie over Neder
land. Het is dan overwegend bewolkt en
plaatselijk valt er wat neerslag. De wind is
veranderlijk of noord tot noordoost
zwak tot matig van sterkte.
Tijdens het weekeinde trekt over de
van Biskaje een nieuwe depressie na
noordoosten. Het neerslaggebied dij
tot over ons land, maar of het lagedr
bied er in zal slagen het kwik omhoo
stuwen is onzeker. Gisteren waren ei
dreigende luchten maar het bleef op
meeste plaatsen droog en de zon liet
niet onbetuigd. De temperatuur liep
Nieuw-Vennep op tot 5,7 graden.
Zondagavond en gisternacht was er
Hoofddorp uit winterse buien nog 3
meter gevallen.
