'Deze man was uniek'
Bos draait artiestenbelasting terug
Cultuur Kunst
Schrijven van de hak op de tak
De allergrootste hits van Irving
Berlin: van goud naar klatergoud
tienenspreekuur, toneel
'ii 'Skeletten op Stelten'
Heel erg traag.
Metal Market in het LVC
«IJDAG 23 FEBRUARI 2001
19
Paul Huf Award voor Rentmeester
^msterpam Fotograaf Co Rentmeester (1936) krijgt volgende
maand de KLM Paul Huf Award. Het is voor de tweede keer dat
deze fotoprijs, waaraan een bedrag van 50.000 gulden is ver-
londen, wordt uitgereikt. Rentmeester werd vooral beroemd als
jportfotograaf maar fotografeerde ook tijdens de oorlog in Viet
nam en in Indonesië. Hij is tot nu toe de enige Nederlandse fo
tograaf die met de World Press Photo of the Year Award werd
jkroond. Hij werkt en woont sinds 1961 in de Verenigde Sta
ll. De eerste Huf Award werd in 1999 uitgereikt aan Oliviero
oscani, een Italiaan die onder andere bekend is van de om-
reclamecampagne van kledingmerk Benetton.
Lionel Richie komt
naar Nederland
rotterdam/groningen Lionel
Richie, die met de single 'An
gel' momenteel hoog in de hit
lijsten staat, komt naar Neder
land. Hij geeft twee concerten.
Op 24 april staat hij in Ahoy'
Rotterdam en op 30 mei in de
Groningse Martinihal. De
kaartverkoop voor beide con
certen begint morgen om 10.00
uur bij de bekende voorver
koopadressen.
Collectie Manteau onder de hamer
ieiden/brussel Het Leidse antiquariaat AioloZ veilt 25 maart de
een boekencollectie van de 90-jarige uitgeefster Angèle Manteau. Zij
actie gaf onder anderen Boon, Claus, Daisne, Bomans, Elsschot, Reve
ipun en Van de Woestijne uit. Ook onderhield ze contacten met bij-
ene; voorbeeld Du Perron, Greshoff, Nijhoff, Roland Holst en Slauer-
maji hoff. In de loop der jaren heeft Manteau een enorme collectie
mde bijzondere boeken verzameld, onder meer met handgeschreven
bekt teksten van de auteurs. De veiling heeft plaats tijdens de Inter-
i nationale Beurs van het Oude Boek in Brussel,
col!'
Status Quo in Heineken Music Hall
p tes >msterdam Status Quo geeft op zondag 28 oktober een concert
Boel in de Heineken Music Hall in Amsterdam. Vorige maand speel-
nk u de Status Quo nog in een uitverkocht Fries Expo Centrum in
«euwarden. De voorverkoop begint morgen om 10.00 uur.
kamerscherm Maris in Rijksmuseum
des ^msterdam Het Rijksmuseum in Amsterdam krijgt volgende
acti
iet
de
grote musea spelen weer
op de grote lege vlakte van
voorjaarsvakantie die zo-
rel kinderen als volwassenen
reer met leuke dingen kun-
(d< len vullen. Naturalis heeft
ilkdeuwe tentoonstellingen zo-
oge Is die van meester-dierschil-
ir vi er Joseph Wolf en 'Het Brein'
al il ver de werking van onze her-
st. lenen. Daarnaast is er nog de
skelettenopstelling.
erder houdt stenendeskun-
;e Hanco Zwaan in de voor-
rsvakantie elke middag van
4.00 tot 16.00 uur een
e tenenspreekuur in het Na
irn r Informatie Centrum. Alle
lïooie, rare of gekke stenen
rj unnen hem worden voorge-
gd. De toegang is gratis
Museum Boerhaave heeft
elid maand een kamerscherm van Matthijs Maris (1839-1917). Ja
renlang was onbekend waar het kunstwerk was gebleven. On
langs dook het op in de particuliere collectie van Anne Sloman
lie het aan de kunstinstelling wil geven. Matthijs Maris is de
broer van de bekendere Jacob en Willem Maris. Het scherm is
C lanaf 16 maart te zien in de nieuwe Aanwinstenzaal van het
'nuseum. Volgens het Rijksmuseum is het scherm het enige
neubelstuk dat Maris heeft beschilderd.
sch
het
elar eiden Marc-Marie Huijbregts geeft op dinsdag 22 mei een ex
ti tra voorstelling van zijn programma 'Marc-Marie H.' in de Leid-
Teue Schouwburg. Kaarten zijn telefonisch te reserveren: 071-
et ar H31943/44.
t de
de
ove eiden De Centrale Bibliotheek Leiden, aan de Nieuwstraat 4,
pi loet een aantal van haar boeken in de verkoop. Er worden ook
PAK d's en tijdschriften van de hand gedaan, op 3 en 4 maart van
2.00 tot 17.00 uur en zondag van 13.00 tot 17.00 uur.
Ixtra voorstelling 'Marc-Marie H.'
liblioheek Leiden verkoopt boeken
J /lusea op de kindertoer
>en
elk
"ei tens je van Keulen in Burcht Literair
?de EIDEN
een workshop 'Skeletten op
Stelten' waarbij kinderen tot
12 jaar een eigen mini-Anato-
misch-Theater kunnen bou
wen, waarin ze aan de slag
kunnen met een schaar als
scalpel op 27 februari en 1
maart van 14.00 tol 16.00 uur.
Ook is er de 'Rondleiding met
een lach', waarbij acteur Huip
van Dijk verschillende belang
rijke wetenschappers ontmoet
en komische anekdotes over
het leven en werk van deze fi
guren aanhoort op 25 februari
en 2 maart van 14.00 tot 15.00
uur. Daarnaast speelt thea-
tergbroep Pandemonia het to
neelstuk 'Wee, o wee' op 28
februari en 4 maart om 14.00
en om 15.00 uur. Dit naar
aanleiding van de tentoonstel
ling Van Lust tot Leven die
nog steeds loopt.
den haag gpd
Amateurartiesten hoeven geen belasting
meer te betalen over optredens waar zij al
leen een onkostenvergoeding voor krijgen.
Staatssecretaris Bos (financiën) heeft een
streep gehaald door dit voorschrift uit de
nieuwe belastingwet. De bijeffecten - pa
pieren rompslomp en hogere kosten voor
organisatoren - waren onbedoeld, laat hij
de Tweede Kamer weten.
Van 'klein-artiesten', die qua gage tussen
prof en amateur inzitten, wordt alleen nog
het echte loon belast. Voor hen voert Bos
een onkostendrempel in waaronder zij
geen belasting hoeven te betalen. De hoog
te van de drempel bepaalt hij nog in over
leg met de podia om te zien wat een reëel
bedrag is. Het bedrag daarboven wordt dan
wel beschouwd als loon. Daarover moet
belasting worden betaald.
Professionele artiesten zijn volgens Bos
gewone ondernemers. Die moeten binnen
de gage wel al hun onkosten blijven aanto
nen. Onder amateur-artiesten verstaat Bos
bijvoorbeeld fanfares en harmonieën.
Artiesten en concertorganisatoren klaag
den steen en been over de nieuwe wet die
sinds 1 januari gold. Bands gingen er op
achteruit want die moesten opeens 20 pro
cent belasting betalen over hun onkosten
vergoeding. Zaaleigenaren en concertorga
nisatoren klaagden want die zagen de prijs
van een band omhoog schieten en hadden
meer papieren rompslomp. Oorzaak: de
muzikanten waren volgens de belastingwet
voortaan voor één dag in dienst van de
zaaleigenaar of de organisator.
Amateurs ontvangen geen loon maar een
onkostenvergoeding. Over die vergoeding
moest vanaf januari twintig procent belas
ting worden betaald. Alleen wie voor elk
optreden bij de belastinginspecteur een
'onkostenvergoedingsbeschikking' haalde,
kon ontheven worden van deze belasting.
De betreffende artiest moest wel bewij
zen dat hij de betaalde onkosten ook had
gemaakt.
Overzichtstentoonstelling Harm Kamerlingh Onnes in Stedelijk Museum De Lakenhal
Hij mist de werken die hij
heeft uitgeleend nu al.
,,Want ik kijk heel graag
naar mooie dingen." Har
Walenkamp, al 35 jaar uit
bater van restaurant Alle-
mansgeest in Voorschoten,
zal de komende tijd ver
moedelijk dan ook gere
geld in Stedelijk Museum
De Lakenhal te vinden
zijn.
leiden paul de tombe
Om op de gistermiddag door
hem geopende overzichtsten
toonstelling van Harm Kamer
lingh Onnes te kijken naar vijf
schilderijen en de twee kera-
mieken die hij zelf heeft uitge
leend en om het andere werk
van de in Zoeterwoude geboren
kunstenaar te aanschouwen.
Werk dat kunstverzamelaar
Walenkamp bijzonder aan
spreekt vanwege 'de blije en
liefhebbende ondertoon'. „Er
zit altijd enig mededogen in.
Dat kwam voort uit zijn aard."
Har Walenkamp (61) kende
Harm Kamerlingh Onnes
(1893-1985) persoonlijk. Via fo
tograaf Chris Stapels maakte hij
kennis met de telg uit de be
roemde familie op de Voor-
schotense kunstkring. Niet dat
hij nu zo goed bevriend met
hem was, want 'daarvoor was
alleen al het leeftijdsverschil te
groot', maar hij herinnert zich
de veelzijdige kunstenaar nog
goed. „Een heel vriendelijke,
bescheiden man, die zonder
opsmuk wilde leven. Altijd een
alpinopetje op en altijd op z'n
fietsje. Schilderend wat hij te
genkwam. Schapen in de regen,
boerderijtjes, een oud gekje in
Endegeest, het Lammenschans-
plein in Leiden en het interieur
van een kapperszaakje aan de
Herenstraat, waar hij kennelijk
vaak kwam."
Harm Kamerlingh Onnes
maakte portretten, stillevens,
landschappen en stadsgezich
ten, maar werd toch het meest
bekend om zijn karakterschet
sen van het dagelijks leven. 'Dat
verhalende, dat anekdotische,
zijn kleurgebruik en zijn inne
mende kijk op mensen en din
gen', sprak ook Walenkamp zo
aan dat hij een fervent verza
melaar werd van de kunstzinni
ge uitingen van 'de schilderen
de Simon Carmiggelt', die ook
nog tekende, keramiek en glas-
in-loodramen maakte, aan bin
nenhuisarchitectuur deed en
postzegels ontwierp.
Behept met een van zijn va
der geërfde liefde voor de
kunst, kocht de restauranthou
der ook objecten van andere
schilders uit de twintigste eeuw,
vanwege de losse toets in hun
schilderkunst, maar dat losse
vond hij toch vooral terug bij
Harm Kamerlingh Onnes. Die
zijn werk bovendien altijd voor
een schappelijk prijs verkocht.
„Want voor het geld hoefde hij
niet te schilderen. Hij deed het
meer voor de erkenning."
Het kwam Walenkamp als
verzamelaar goed uit. „Zijn
schilderijen gaan nu weg voor
bedragen die ik niet meer zou
kunnen neertellen, maar als
verzamelaar houd je toch altijd
de drang tot kopen. Ik ben he
lemaal niet zo'n verspillend
persoon, maar als het op kunst
aankomt, ben ik bereid een lie
ve veer te laten. Uit hartstocht,
hebzucht en praalzucht, mis
schien. Dus is het maar goed
dat ik zijn werk destijds heb
kunnen aanschaffen", aldus
Walenkamp die nog wat dieper
inging op 'de waanzin die je
nodig hebt om verzamelaar te
worden' in zijn toespraak bij de
opening van de tentoonstelling
in de Lakenhal.
Circa honderd schilderijen en
tekeningen en honderd kerami
sche werken schetsen daar tot
en met 3 juni een beeld van een
dei iaarten baanders
he
Yrk( In de boekhandel wordt vaak
nsti evraagd naar 'De Ongelukki-
Woe', terwijl mijn nieuwste ro-
Hian 'De Gelukkige' heet. Dat
omt zeker doordat ik de
aam heb altijd somber te
:hrijven." Mensje van Keulen
I q ertelde gisteravond in het ka-
td er van Burcht Literair over
aar leven met de boeken die
de afgelopen dertig jaar
eeft geschreven en die op een
dii rote stapel bij haar op de tafel
netigen. Vier jaar heeft ze ge-
rerkt aan 'De Gelukkige'. „Ie-
ere dag leefde ik ermee. Ach-
eraf denk ik: hoe heb ik het
oor elkaar gekregen?"
Van Keulen vertelde over al
aar boeken, las fragmentjes
re 1 oor en verontschuldigde zich
an at ze misschien wat van de
ak op de tak sprong. „Maar
nzi ch rijven gaat ook vaak van de
i, ak op de tak." En ze illu-
reerde dit met 'Snelle reis
an oor mijn kamer', waarin ze
jachtigheid voelbaar maak-
die haar bij het schrijven
irgezelde.
Veel succes oogstten de ge
dichtjes uit 'Van Aap tot zet'.
Ze schreef ze voor de kinder
pagina van NRC-Handelsblad,
maar het waren vooral de vol
wassenen die reageerden.
„Eén meneer schreef waarom
ik voor de k een kikker en geen
koe had gekozen."
Kalmte en bescheidenheid
kenmerkten de avond en Van
Keulen mag dan beroemd ge
worden zijn met een zwartgal
lig naturalisme, het waren toch
vooral een onderhoudende
toon en lichte humor die de
avond kleurden. De schrijfster
veronderstelde dat men wel
koffie nodig had om wakker te
blijven, maar de aandacht
waarmee haar verhaal werd
gevolgd, zal haar zeker niet
zijn ontgaan. Het publiek was
meer tevreden dan nieuwsgie
rig-
Er werd maar één vraag ge
steld: welk van haar eigen boe
ken haar het dierbaarst was. Al
haar boeken hadden wel iets
waarom ze het dierbaarst kon
den zijn, vertelde ze. Maar de
gedreven manier waarop ze
over 'Olifanten op een web'
praatte, verried hoe dicht dit
bij haar stond. Het is dan ook
haar enige echt autobiografi
sche werk.
„Ik schreef het na de dood
van mijn moeder. Ik was ge
schokt. Ze was 73, maar ik had
nog het naïeve gevoel dat ze
nooit dood kon gaan. Ik was in
Spanje toen mijn zus me belde
en vertelde dat ze dood was. Ik
begon meteen te schrijven. Al
les van haar en van vroeger
kwam boven. Ze hielp veel
mensen. In haar huis vonden
we zes sleutels van mensen bij
wie ze schoonmaakte. Dat te
kende haar. Ik herinnerde me
veel dingen weer heel scherp
en schreef intens, zonder noti
ties vooraf, met het besef dat
het leven ineens kon ophou
den. De dood stond als een
schaduw achter me. Ik moet
dit boek afkrijgen, dacht ik en
toen het zover was, had ik het
gevoel dat ik de dood een mep
had gegeven. Dit kon me niet
meer worden ontnomen."
Momenteel is 'De Gelukkige'
haar lievelingsboek. Omdat
het haar nieuwste is, maar ook
omdat ze zich, als na veel
zwoegen een boek af is, geluk
kig voelt.
Mensje van Keulen: „Toen 'Olifanten op een web' klaar was, had ik
het gevoel dat ik de dood een mep had gegeven." foto gpd
eenling die onafhankelijk van
welke stijl of groep ook tot een
grote productie kwam. „Harm
Kamerlingh Onnes was uniek",
aldus Walenkamp. „En deze ex
positie geeft een mooi en repre
sentatief overzicht van wat hij
in zijn leven heeft gedaan. Dat
is vaak zo verschrikkelijk leuk
dat ik de werken die ik heb uit
geleend nu al mis."
'Harm Kamerlingh Onnes
1893-1985', t/m 3 juni in Ste
delijk Museum De Lakenhal,
di. t/m vr. 10.00-17.00 uur, za.
en zo. 12.00-17.00 uur.
Wulpse dames en stoere man
nen, de verpersoonlijking van
figuren uit de Griekse mytho
logie, zijn momenteel te zien
op de tentoonstelling 'Griekse
Goden en Helden uit de tijd
van Rubens en Rembrandt' in
het Dordrechts Museum. Het
gemeentemuseum heeft er
nogal wat voor over gehad om
deze meesterwerken in huis te
halen. Het is de duurste expo
sitie die het ooit heeft gehad.
Om uit de kosten te komen,
zijn minimaal 40.000 beta
lende bezoekers nodig. Het
zou vreselijk jammer zijn als
dat niet gaat lukken.
In het Rijksmuseum in Am
sterdam zou deze tentoonstel
ling zeker honderdduizenden
bezoekers trekken. In dat ge
val zou de landelijke pers er
ook veel meer aandacht aan
hebben geschonken. Maar
Dordrecht is, net als Leiden,
voor de kunstredacties die in
Amsterdam of Rotterdam ze
telen geen stad waarheen men
zich met spoed meent te moe
ten verwaardigen.
Een voorbeeld: op de dag
dat de Volkskrant in een be
scheiden artikel aandacht
schonk aan de 'Griekse Goden'
werd in die krant paginagroot
uitgepakt over tentoonstellin
gen in zowel Parijs en Lon
den, alsof u en ik elke week
naar de Europese hoofdsteden
uitvliegen voor een museum-
bezoek. De mate waarin inter
nationale tentoonstellingen
onder de aandacht worden
gebracht zegt vooral veel over
de mate van arrogantie waar
mee het publiek, de lezer, te
gemoet wordt getreden. En in
het geval van de Dordrechtse
tentoonstelling ook tekort
wordt gedaan.
De Griekse Goden en Hel
den' mag u niet missen, maar
hebben uiteraard weinig met
Dordrecht te maken. Dat zegt
iets over de ambitie van stede
lijke musea om (internatio
naal aan de weg te blijven
timmeren. Maar het maakt
ook duidelijk dat maar wei
nig gemeentelijke musea hun
naam zó eer aan doen als het
Stedelijk Museum De Laken
hal in Leiden. Gistermiddag
werd daar de tentoonstelling
geopend van met werken van
de veelzijdige Leidse kunste
naar Harm Kamerlingh On
nes. Een verrassend overzicht
dat voor het eerst in samen
hang met zijn leven
in Leiden wordt getoond. Bij
de tentoonstelling verschijnt
het boek 'Harm Kamerlingh
Onnes' waarin zijn veelzijdige
oeuvre en het kunstzinnige
milieu waarin hij verkeerde,
uitvoerig wordt beschreven.
Het is nog maar enkele we
ken geleden dat de tentoon
stelling 'De Leidse Fijnschil
ders uit Dresden' werd ge
opend. Een bijzondere collec
tie van meer dan vijftig mees
terwerken die voor het eerst
sinds eeuwen in hun stad van
herkomst te zien zijn. Bij deze
tentoonstelling is ook een ca
talogus verschenen waarin
deze verzameling prachtig is
afgebeeld en wordt beschre
ven.
Op het tentoonstellingspro
gramma voor later dit jaar
staat nog de expositie 'Begeer
lijk Zilver, gebruiks- en sier
voorwerpen van Corel Begeer
1883-1956'. De naam Begeer is
een begrip in de zilverwereld,
en zeker in Leiden en omge
ving omdat veel van de voor
werpen zijn vervaardigd in de
Zilverfabriek Voorschoten.
In de afgelopen twee jaar
timmerde De lakenhal onder
meer aan de weg met een ex
posities van het werk van Kees
Buurman, een expositie rond
de Zangeres Zonder Naam en
niet te vergeten: de tentoon
stelling 'Dageraad van de Mo
derne Kunst'. Het tentoonstel-
lingsoeuvre en de publicaties
van het Leidse stedelijk ken
merken zich dan ook door het
in kaart brengen van belang
rijke perioden van de sociale
en culturele geschiedenis van
deze stad.
Het in samenhang hiermee
tonen van de moderne kunst
en sociaal-economische ge
schiedenis van de stad na
1940 schreeuwt om uitbrei
ding van het museum. Het ge
meentebestuur heeft daartoe
al in 1999 het Scheltema-
complex aan de Oude Singel
aangekocht. Een uitwerking
van de plannen laat evenwel
lang op zich wachten. Kenne
lijk is dit gemeentebestuur
niet competent genoeg om
plannen van enige importan
tie te realiseren. De economi
sche voorspoed van deze stad
gaat, net als voor de muziek -
podia geldt, vooralsnog ook
aan het stedelijk museum
voorbij. Het gaat in elke geval
traag... heel erg
traag.
JAN RIJSDAM
De jaarlijkse Metal Market
wordt gehouden op zondag 4
maart in het LVC aan de Bree-
straat in Leiden. De markt is
bedoeld voor fans van verschil
lende soorten metal, punk en
hardcore.
Te koop zijn onder andere
cd's en 'merchandise' van in
ternationale bands en artiesten.
Andere marktwaren zijn pos
ters, T-shirts en petjes. „De din
gen die je in een gemiddelde
cd-winkel niet zal vinden", al
dus de organisatie.
De Metal Market duurt van
12.00 tot 18.00 uur. De entree
bedraagt vijf gulden.
theater recensie
susanne lammers
Voorstelling: There's no business like
show business, een musical met songs
van Irving Berlin. Met Jon van Eerd, Geor
ge Chan, Richard Remmerswaal, Antje
Monteiro e.a. Gezien: 22/2, Leidse
Schouwburg. Nog te zien: 23/2, aldaar.
De eerste indruk is: lekker ou
derwets. Een enorme zwarte
trap vult het podium, de kle
ding is feestelijk wit. Het orkest
weet de weg in de spitse, door
zichtige arrangementen en
houdt de sfeer bepaald intiem,
ook al breken de zangers gere
geld los in uitbundige choreo-
grafiën en dito samenzang. Het
American Songbook Theater
brengt een musical, gebaseerd
op de allergrootste hits van Ir
ving Berlin, en op het eerste ge
zicht lijken alle ingrediënten
voor een avond genieten volop
aanwezig.
Het ontbreekt alleen nogal
aan een goed verhaal. Meer dan
een chronologische lijn is in de
voorstelling niet te ontdekken;
elk lied is een los plaatje, het
geheel een gezapig dia-avondje,
hoe hoog de benen ook worden
opgegooid. Berlins biografie is
de basis, en hoewel de bekend
ste liedjesschrijver van Amerika
meer dan honderd jaar oud
werd, blijkt zijp leven ontoerei
kend om het verhaal boeiend te
houden. De mix van ups en
downs in zijn carrière en zijn
door de bank genomen gelukki
ge privé-leven is ofwel te ma
ger, ofwel te veel ontdaan van
scherpe, en dus interessante,
kantjes.
Wat blijft zijn de liedjes. 'Put
tin' on the Ritz', 'Shaking the
blues away', 'Easter Parade',
'Cheek to cheek', 'Play a simple
melody', en niet te vergeten
'White Christmas' - en er is nog
veel meer uit die goudmijn te
putten.
Dat doen Jon van Eerd, die Ir
ving Berlin speelt, en de zijnen
dan ook, maar het goud wordt
in hun handen toch voorname
lijk klatergoud. De vastgeroeste
theater-smile om de mond, die
de voorstelling bubble-gum-ro-
ze verft, en de gelikte afwisse
ling van up-tempo naar senti
menteel en terug maken de
musical klef. Daarbij komt dat
de stemmen, die het in samen
zang nog aardig redden, solo ei
genlijk ontoereikend zijn. Voor
al Ineke van Klinken, die de rol
van Berlins toegewijde echtge
note speelt, is zwaar onder de
maat. Dun, meisjesachtig pie
pend en vooral met veel te wei
nig emotie.
Dan doet Antje Monteiro het
beter. Zij brengt 'When the
midnight choo choo leaves for
Alabam' geestig tot leven, laat
het liedje sprankelen en dus
horen wat de kracht van Irving
Berlin was. Maar dat is een uit
zondering, want eigen interpre
tatie is iets dat in deze show bij
na volledig afwezig is.
Het American Songbook The
ater koos voor veilig en ver
trouwd, en dat klinkt op den
duur gemakzuchtig en zielloos.
De enige uitschieter is de trom
pet die in 'You can't get a man
with a gun' hinnikt als een op
standig paard. En al wervelt het
op de bühne dan nog zo spec
taculair, er gebeurt zo goed als
niets.
Verzamelaar Har Walenkamp heeft schik in de tentoonstelling van Kamerlingh Onnes. Het glas-in-lood is
van de kunstenaar. foto taco van der eb
