>r
Dilemma rond
net echt affiche
Cultuur Kunst
'Mulisch wilde tevergeefs winnen van
«kademie für Alte Musik
erlin: een mobiel orkest
Andy Marilyn
•gemaal geen
ibassadeur
Auteursrechten
Maatwerk voor fans van
Maarten van Roozendaal
)AG 2 FEBRUARI 2001
941
19
hadevergoedingen 'Aïsja' afgewezen
-£RDam Het Onafhankelijk Toneel (OT) hoeft geen schade-
r\ gedingen te betalen aan een Marokkaanse componist en
^Jjnuzikant. De twee achtten zich gedupeerd door de afgelas-
door het OT van het Muziektheaterstuk 'Aïsja en de vrou-
van Medina'. De rechter in Rotterdam oordeelde gisteren
OT geen blaam treft. De beide kunstenaars hadden een
lanpract ondertekend. Pas daarna hebben ze te kennen gegeven
dioverkomelijke bezwaren tegen te hebben. Daarmee
iet ♦rtten ze feitelijk zelf de eerdere overeenkomst op, oordeel-
i,2e rechter in het kort geding dat de twee hadden aangespan-
tegen het OT. Het voornemen om de hoofdpersoon Aïsja,
/en^ngste vrouw van de profeet Mohammed, zingend en dan-
,,AJ op te voeren, stuitte op protesten in Marokko en van de
rk hpkkaanse gemeenschap in Nederland.
drpen voor Kleinsma en Kooreneef
^■erdam Cabaretière Simone Kleinsma en componist-tekst
lij ver Han Kooreneef zijn winnaar van de Gouden Harpen
iiei^)* houden Harpen zijn bedoeld voor mensen die zich
n ^enstelijk hebben gemaakt voor de Nederlandse lichte mu-
Eerdere winnaars waren onder anderen André Hazes, Gol-
Earring en De Dijk. Kleinsma en Kooreneef krijgen hun
op 27 februari tijdens Het Nederlands Muziekfeest in Am-
lam. De Harpen zijn een initiatief van Conamus in samen
ging met de BUMA, de organisatie voor componisten, tekst-
ijvers en muziekuitgevers.
T positie architect Richard Meijer
Verdam Het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) in Rot-
rni heeft een overzichtstentoonstelling van het werk van de
rikaanse architect Richard Meier. Zijn meest opvallende ge
in Nederland is het Haagse stadhuis met openbare biblio-
Meier geeft 20 februari een lezing over zijn werk in het
tzpianist Lou Levy (72) overleden
ngeles De Amerikaanse jazzpianist Lou Levy, die zange-
jn als Ella Fitzgerald, Sarah Vaughan en Peggy Lee begeleid-
5 op 72-jarige leeftijd overleden. Levy is te horen op meer
honderd platen, van onder anderen Benny Goodman en
"nercetz.
wil
'udrde prijs Nederlandse harpiste
mei
/iv De Nederlandse harpiste Lavinia Meijer is er niet in ge-
'ur%cfde finale van het veertiende Internationale Harpcon-
g gs te bereiken. De 17-jarige musica eindigde gisteravond in
kahviv als derde. Winnares was de Italiaanse Letizia Belmon-
ggj-le Chinese Jessica-Li Zhou werd door de jury beloond met
veede prijs.
f
iet
dii-
muziek recensie
mn
li dy van der spek
Akademie für Alte Musik Berlin,
Cl Midori Seller, viool. Gehoord: 1/2,
f Stadsgehoorzaal, Leiden.
ken
für Alte Musik
- het meest mobiele, au-
orkest van de eeuw,
wel zeggen. Van de con-
jeester Stephan Mai, te-
n ^dirigent, is dat mobiele
nte el een beetje voor te stel-
laf$ij moet toch zo'n twintig
C(i 'bereiken'. Mai flitst als
waket hemelwaarts, draait
nen'oos om z'n as, schiet naar
zon helt naar achteren. Zo
z ,de altist als riet en reik-
itiel de cellist voortdurend
enoiet onbereikbare. Theater
jes zonder af te doen aan
jQj^ctreem verfijnde muziek-
de 1^'
eerste allegro uit Johann
^ian Bachs Symfonie in g
j^n felle krachtige halen in
^pgwenk op het doek. Het
ite wordt daar 'gaande-
statig stoer naar zan-
jastoraal aan toegevoegd.
verenigt Stephan
lanjch niet zijn orkest in het
e allegro. Tot de fijnzin-
s pastels inspireert hij de
rs, helder bespikkeld
iet clavecimbel.
de Akademie helemaal
Mozarts Symfonie in A,
ïduidend minder in zijn
roncert in Bes: één flitsen-
Leidse Schouwburg terughoudend met promotie 'Adolf
De Leidse Schouwburg is uiterst terughoudend in het maken van publiciteit
voor de voorstelling 'Adolf die morgenavond in het theater te zien is. Op het
affiche staat de Britse acteur Pip Utton, uitgedost als Adolf Hitler. De acteur
lijkt zo bedrieglijk veel op de Duitse dictator dat veel theaters het niet aan
durven ze aan te plakken. De Leidse Schouwburg heeft er ook van afgezien
affiches in de stad te verspreiden maar hangt er dezer dagen wel één in de
vitrine aan de Oude Vest. Daarop zijn de hakenkruisen afgeplakt met stro
ken waarop onder meer de voorstellingsdatum staat.
leiden «jan ruspam/gpd
De solo-toneelvoorstelling 'Adolf toert
sinds een maand door Nederland en
plaatst ook andere theaters in het land voor
een dilemma. In Amsterdam bleek, begin
januari, dat het affiche met hakenkruisen
voor een aantal mensen schokkend is. De
producent kreeg daar politie en de officier
van justitie op bezoek, die hem vertelden
dat de affiches niet aan de openbare weg
mochten hangen, zonder dat de hakenkrui
sen zijn afgeplakt. Dat is uiteindelijk ook
gebeurd.
„Wij hebben afgesproken dezelfde lijn als
Amsterdam te volgen", zegt de directeur
van de Leidse Schouwburg, Bart van Mos
sel. „Ik heb er lang over nagedacht of ik de
voorstelling zou programmeren. Doorslag
gevend was voor mij dat het theater af en
toe ook eens wat te melden moet hebben
en er niet alleen is voor de pret."
„Ik heb de voorstelling zelf helaas niet
eerder kunnen zien, maar ben afgegaan op
collega-schouwburgdirecteuren. Het is een
aangrijpende, anti-fascistische tentoonstel
ling. 'Bloedlink maar meesterlijk theater',
schreef de Volkskrant. Een heel goede
voorstelling voor scholieren omdat het laat
zien hoe gemakkelijk we het fascisme in
onszelf toelaten. Niet alleen vroeger, maar
ook nu."
Probleem is dat het affiche oogt als origi
neel propagandamateriaal en theaters
daarom uitermate doordacht omspringen
met de promotie. Ook in Waalwijk, Eindho
ven en Uden, waar de voorstelling dezer
dagen te zien is, zijn de hakenkruisen afge
plakt met een strook waarop staat dat
'Adolf winnaar was van het Edinburgh
Theaterfestival 1998. Van Mossel: „Het na
deel van die subtiele promotie is dat de
voorstelling lastig te verkopen is. De Leidse
Schouwburg zit morgenavond nog lang
niet vol."
Klachten van het publiek heeft Van Mos
sel niet gehoord. Wel zijn uit de informatie-
bak in de Leidse Schouwburg stapeltjes fly-
Het omstreden affiche.
publiciteitsfoto
ers meegenomen en weggegooid. Produ
cent Hans de Visser van HDV-Productions
vindt het jammer als theaters het niet aan
durven om het affiche aan te plakken, maar
toont ook begrip. „Het roept zaken op die
tot vooroordelen kunnen leiden. Maar het
stuk heeft ook een duidelijke boodschap,
namelijk de vraag of er wel zo veel is veran
derd sinds 1945."
Aan de andere kant zijn er genoeg alter
natieven om zonder schokeffecten deze
voorstelling goed aan te kondigen, denkt de
Visser. Hij heeft bewust gekozen voor de
beeltenis op de flyers en affiches. „Het
beeld dat op het affiche staat, krijgt het pu
bliek ook de eerste drie kwartier van de
voorstelling te zien. Als het affiche schok
kend is, schokt de voorstelling ook." De ac
teur is na afloop van de voorstelling in Lei
den beschikbaar voor discussie met het pu
bliek.
mie
de doorgaande beweging creë
ren. In de symfonie met onder
meer twee gloedvolle natuur
hoorns wordt een buitenge
woon contrastrijke, spirituele
weg afgelegd, vol klank en
kleur, lichtzinnigheid en span
ning.
Het vioolconcert daarentegen
wil niet op gang komen. Welis
waar even extravagant delicaat
gespeeld maar zonder richting,
zonder vergezicht. Midori Seiler
heeft een fabelachtige techniek.
Ze rekt de klankleur tot een
heel dunne bijkans vileine toon.
Ze speelt op het scherp van de
snede en een enkele keer er net
iets naast. De samenklank met
het orkest, waar zij kind aan
huis is, is geraffineerd op elkaar
afgesteld, prachtig transparant.
Maar in haar solistische passa
ges en cadenzen worden de
melodielijnen zó intens uitge
sponnen dat het patroon van
het kunststuk geen kracht en
reliëf meer overhoudt.
De minder bekende achtien-
de-eeuwse grootheid Thomas
Linley componeert zijn spran
kelende 'Ode aan Shakespeares
heksen en elfjes' als een mix
van Handels 'Hallelujah' en
'Watermusic'. En tijdens het
schrijven van het Menuetto had
hij vast een cd van Haydns
'Jaargetijden' opstaan. De Ber-
lijnse Akademie laat al het aca
demische varen en speelt Len-
ley's pastiche als een vertrouw
de, hele lekkere uitsmijter.
new York In het
International Cen
tre of Photography
in New York is een
overzichtstentoon
stelling te zien van
het werk van Andy
Warhol. Er hangen
zo'n driehonderd
foto's van de Ame
rikaanse kunste
naar, die als pio
nier van de Pop Art
beweging baan
brekend werk ver
richtte, met name
ook op het gebied
van de fotografie.
Andrew Warhola
(1928-1987) ging
tijdens zijn leven
nooit de deur uit
zonder camera. Hij
maakte tussen de
60.000 en 100.000
polaroid-kiekjes.
De rijken, de be
roemdheden en de
glitterende popsce-
ne van New York
vormden voor hem
een onuitputtelijke
bron van inspiratie.
Zo fotografeerde
hij sterren als Lou
Reed, David Bo- -
wie, Jackie Onassis
en Elisabeth Tay
lor. De zogenaam
de 'silkscreen' van
Marilyn Monroe
hierboven dateert
uit 1967. De foto
expositie in New
York is nog te be
zichtigen tot 18
maart. Er is een ca
talogus van 400
pagina's, foto ap
dul de Leeuw Amstelkerk stroomt vol voor presentatie nieuwe roman 'Siegfried'
Ie Leeuw is geen ambas-
Tier meer van Rotterdam
0,-ele Hoofdstad. De hele
e al in mei vorig jaar afge-
De organisatie had al-
Se Verzuimd dit voldoende
ikundig te maken. „Daar
0Rn we achteraf spijt van",
Voordvoerder A. van der
n Rotterdam 2001.
der Pijls spijt geldt de
stie van de laatste dagen,
j e Leeuw zou zijn 'afgetre-
Jls ambassadeur en dat hij
Jrahi ontbrak op het ope-
,er6eest van het culturele fes-
watijn afwezigheid, en ook
30nn mede-ambassadeur di-
Valery Gergiev, ontlokte
scommentaar omdat dat
erj* zou zijn met de functie.
I, kwamen er eigenlijk vo-
jkr mei al achter dat de
'^Ambassadeur de verkeer-
rachtingen opriep", al-
der Pijl. „Dus besloten
nee op te houden. On-
P'l'sen blijven De Leeuw,
'ook bijvoorbeeld Gergiev,
om„uca en Gerrit Komrij zich
uw)n inspannen voor Cultu-
[noofdstad. Ieder op zijn of
En daar zijn
IVacl
ltakn de
",n.'armei
f jigen manier.
:r el blij mee."
P^eeuw is dit j
jaar gastpro-
neur in het 'oude' Luxor.
0(taat hij zelf met een reeks
peilingen op de planken in
der van Rotterdam 2001.
amsterdam
Dochter Anna kust vader Harry Mulisch nadat de schrijver het eerste exemplaar van zijn nieuwe roman 'Sieg
fried' in ontvangst heeft genomen uit handen van burgemeester Cohen. foto anp paul vreeker
De presentatie van een nieuwe
roman van een gevierd schrij
ver op leeftijd door de kersverse
burgemeester van de hoofd
stad. Daar moet 'tout' literair
en/of bekend Amsterdam wel
op afkomen. En dat deed het
ook. Gistermiddag stroomde de
Amstelkerk meer dan vol. Au
teurs, uitgevers en andere be
langstellenden van enige im
portantie - of zij die dat dach
ten te zijn - vulden het voorma
lige godshuis. We zagen Jeroen
Krabbé, Cees Nooteboom, Rudi
Fuchs, Martin Bril, Joost Zwa
german, Adriaan van Dis, Jessi
ca Durlacher en het tandem
Van Mierlo-Palmen.
De bezoekers namen er niet
het woord van de Here tot zich,
maar een sprankelende speech
van burgemeester Job Cohen
die het eerste exemplaar van
Harry Mulisch' nieuwe boek
'Siegfried' uitreikte. Het is de
dertiende roman van de meest
autobiografisch schrijvende au
teur die Nederland rijk is.
De gevierd schrijver op leef
tijd - Mulisch werd geboren op
29 juli 1927, op de eerste partij
dag van de NSDAP in Neuren
berg - schrijft in deze voor zijn
doen uitzonderlijk dunne
'zwarte idylle' (213 pagina's)
over het loslaten van de fanta
sie op de figuur Hitier. Hoofd
persoon is Rudolf Herter, ook al
een gevierd schrijver op leeftijd.
Voor zijn nieuwe roman moet
Herter naar Wenen waar hij in
contact komt met een bejaard
echtpaar dat hem een groot ge
heim over Adolf Hitler onthult.
„Hitier wordt eindelijk ont
maskerd", juichte Bezige Bij-di
recteur R. Ammerlaan bij de
presentatie. Maar burgemeester
Cohen, die het moeilijk vond
dit boek te lezen 'zo kort na de
Auschwitz-herdenking', zag dat
wat anders. „Schrijvers zijn
spelers die van zichzelf willen
winnen. Mulisch speelt in Sieg
fried op vele niveaus. Hij speelt
met vuur, want hij wilde win
nen van Adolf Hitler, de pure
negativiteit. Hij wilde hem be
grijpen, hem vastspijkeren te
gen de deuren van de hel.
Daarom stijgt er ook zo'n
schroeilucht op uit dit boek.
Maar wil je Hitier grijpen, dan
moet je ook iets van negativiteit
in jezelf herkennen." De burge
meester wees vervolgens naar
de auteur. „U kunt mij echter
niet wijsmaken dat u Hitier be
grijpt."
In zijn antwoord zei Mulisch
dat hij zich niet alsnog door
'die Hider' klein wilde laten
krijgen. Schouderophalend:
„De burgemeester meent dat ik
hem niet begrijp. Tja, ik heb ge
daan wat ik kon."
De auteursrechten van de Six
tijnse Kapel.
Je vraagt je af stond Michel
angelo in het jaar 1512 stil bij
zoiets triviaals als auteurs
rechten toen hij op zijn mo
numentale plafondschilde
ring Adam Eva met zijn
penseel het laatste zetje gaf
richting uitgang Paradijs?
Zou de grootste kunstenaar
van zijn tijd serieus hebben
nagedacht over de consequen
ties voor zijn werk op langere
termijn? Over zaken als cultu
reel erfgoed en zo?
je bent in eerste instantie ge
neigd te denken van niet. Er
waren in die tijd hogere doe
len na te streven dan winstbe
jag alleen en sponsors had je
toen nog niet. Een plaats in de
hemel was zo'n beetje de
hoogste beloning die er in de
zestiende eeuw te verdienen
viel met het kunstenaarschap.
Aan de andere kant: achterlijk
waren ze in de Renaissance
natuurlijk ook weer niet. Hoe
krijg je het anders voor elkaar
om zo'n geweldig kunstwerk
te scheppen? Het zou dus heel
goed kunnen dat zich daar in
de beslotenheid van het Vati-
caan en op een mooie dag in
mei de volgende dialoog af
speelde tussen de schilder-
fbeeldhouwer en de dienst
doende paus van die tijd: Juli
us II.
Michelangelo, net van de lad
der en zich het stof van het
kleed kloppend: 'Paus, je mag
het auteursrecht afkopen voor
50 jaar'.
Julius: 'Maar m'n jongen, zo
oud word je niet eens'.
De kunstenaar: 'Dat kan me
niet schelen, het gaat om het
principe. En ik wil het zwart
op wit'.
Julius II: 'Maar zoon, je denkt
toch niet serieus dat we die ta
ferelen van jou over een paar
jaar laten overschilderen'?
Michelangelo: 'Ik vertrouw
niemand hier in deze slan
genkuil'.
Paus: 'Kom, kom, die donkere
dagen hebben we hier in Ro
me nu wel achter de rug. Weet
je wat: we splitsen. Jij krijgt
voor 25 jaar het auteursrecht
op je fresco's en daarna mag
de kerk er mee doen en laten
wat die wil. Van mijn part
witwassen'.
De maestro: '30 Jaar'.
De kerkvorst:
JAN R1JSDAM AD VAN KAAM CAROLINE VAN OVERBEEKE
theater recensie
wunand aeilstra
Voorstelling- 'Kerstmis in April', muzi
kaal programma van Maarten van
Roozendaal (zang, piano, muziek en
teksten) en Egon Kracht (contrabas)
Regie: Eva Bauknecht Gezien: 19/12,
schouwburg Leiden.
Tom Waits, Randy Newman,
Bram Vermeulen - opvallend
vaak wordt Maarten van
Roozendaal in één adem met
dit soort grote namen ge
noemd. Niet zo zeer om de
kwaliteit van zijn optreden
aan te geven maar meer om
zijn genre te typeren. Cabaret
is het namelijk niet, van een
concert of een pianorecital
kun je echter ook niet spre
ken.
Wat hij zingt, klinkt door
zijn opvallend stemgeluid
doorleefd. En hij klonk altijd
al gearriveerd, hoewel hij na
zijn overwinning van het Am
sterdams Kleinkunstfestival
in 1994 eigenlijk pas tot de
aankomende artiesten gere
kend mag worden. Het pu
bliek is hem goed gezind, van
meet af aan heeft hij bij een
flinke schare fans veel krediet
gekregen. De ingelaste voor
stelling in de schouwburg
bracht moeiteloos honderd
toeschouwers op de been.
Tweemaal driekwartier -
voor iemand die zich toch
graag bohémienachtig op
stelt, houdt hij zich opvallend
aan contractuele tijden -
biedt hij wat zijn publiek van
hem verwacht. Het is maat
werk voor de eigen fan's. Met
tekstflarden suggereert hij
verhalen die meestal met
bluesy klanken op de piano
worden ondersteund. Dat
gaat met stevige klanken ge
paard, al dan niet na een ge
voelig begin.
Vaak ook zijn het 'praatlie
deren' die worden begeleid
door een baslijn en een con
stante herhaling van een en
kel basisakkoord. Thema van
zijn werk is meestal de (verlo
ren) geliefde, met soms een
klein uitstapje naar verwante
onderwerpen, zoals trouw in
een relatie of de oubollige
grappen in een café. Aan dat
laatste heeft Van Roozendaal
zijn 'running gag' ontleend:
hij speelt de versierpogingen
van een dronkaard in de
kroeg na.
Kenmerkend voor de ar
rangementen van zijn muziek
is de combinatie met een
contrabassist. In dit program
ma 'Kerstmis in April' werkt
hij samen met Egon Kracht
die zijn instrument mooi met
het pianospel van Van
Roozendaal laat samenvallen
of contrasteren. Van enige in
teractie tussen beide muzi
kanten is verder nauwelijks
sprake, wat bij de voorgang
ster van Egon Kracht, de con-
trabassiste Kim Soepnel, wel
het geval leek.
Zijn muziek is aangenaam,
zijn teksten worden vaak ge
roemd als beeldend en iro
nisch. Maar je kunt ze even
zogoed vaag en zweverig noe
men. Natuurlijk is dat een
kwestie van smaak. Deson
danks blijft het raadselachtig
waarom Maarten van
Roozendaal op grond van een
beperkt en eenvormig oeuvre
in korte tijd zo veel goodwill
heeft verkregen?
We have a deal'.
Van 1512 naar het jaar 2000
is maar een kleine gedachten-
sprong. In beeld verschijnt de
Leidse kunstenaar Jacob Kan
bier die samen met oud-bur
gemeester Goekoop in sociëteit
De Burcht een pils achterover j
slaat: een ontmoeting die ook
daadwerkelijk plaatsvond op
een mooie namiddag. Het ge-
sprek gaat toevallig over de I
plafondschildering - lucht
met gesponsde wolken - die
Jacob in 1988 in het etablisse
ment aanbracht. Tussen de
oud-burgemader en de voor
malige bloemist ontspint zich
ongeveer de volgende dialoog:
Cees, zich krabbend aan zijn
kruin en omhoog turend in
het wolkendek: 'Hoe zit het ei-
genlijk met je auteursrechten,
vriend? Wel eens bij nage
dacht?'
Jacob: 'Auteursrechten???'
Cees: 'Ja, je bent toch niet
doof. Daar zijn regels voor,
hoor'.
De kunstenaar: 'Nooit bij stil-
gestaan. Dus het is feitelijk be
schermd wat ik doe? Ze kun
nen er zonder mijn toestem
ming niet zomaar overheen
kalken?'
De oud-burgervader: 'Nee. Die
wet is al zo oud als de weg
naar Rome. Ik meen dat ze in j
de tijd van Michelangelo al
wisten dat het cultureel erf-
goed een status aparte ver-
diende. En je ziet het: het
werkt. Na 500 jaar zitten die
fresco's in de Sixtijnse kapel er
nog netzo mooi op als toen'.
Jacob: 'Dus ik hoef me voorlo
pig nergens zorgen over te
maken?'
Goekoop, peinzend: 'Als het
goed is niet. Al zou het me eer
lijk gezegd niet verbazen als
ze op een goeie dag de vergeel
de boel hier eens flink gaan
opfrissen en per ongeluk ook
het plafond meenemen
Jacob: 'Maar u zegt net...
Cees: 'Ach jongen, dat zijn
maar woorden. Niets is im- j
mers gemaakt voor de eeu
wigheid. Als je begrijpt wat ik
bedoel..'
Gesnapt. Maar dat neemt niet
weg dat ik vind dat de eerder
gedempte grachten in Leiden
weer open moeten. Te begin
nen met de Lange
Mare.
