De strijd tegen lepra moet doorgaan
Gezondheid
Onmisbare melkboer
'Uitlaatgassen veroorzaken
astma bij kinderen'
Meer kans op dikkedarmkanker
bij eten van veel rood vlees
Blijvend
te dik na
zwangerschap
Embryo's na negen jaar ir
diepvries nog levensvatbaa
MAANDAG 29 JANUARI 2001
REDACTIE RIEN POLDERMAN 023-!
„Kun je vandaag een visite maken bij mevrouw Van
Stralen?", vraagt mijn assistente. „De buurvrouw
heeft gebeld. Zij heeft van de melkboer gehoord dat
mevrouw Van Stralen niet opendoet, terwijl ze in haar
stoel voor het raam zit. Er is kennelijk iets geks aan de
hand." Ik besluit meteen naar haar toe te gaan. Ik bel
bij de buurvrouw in de hoop dat die de sleutel heeft.
Volgens de buurvrouw gaat het al een poosje niet
goed. Maar ook zij staat machteloos. Mevrouw Van
Stralen heeft geen zin in hulp, ze houdt niet van ver
andering, is nog van het oude slag. Dopt graag haar
eigen boontjes, zelfs als het eigenlijk niet meer gaat.
Als we maar niet te laat zijn. Ik heb ook een aantal ke
ren bakzeil gehaald, als ik haar thuiszorg voorstelde
om haar te helpen met douchen of om anders te gaan
eten in het nabij gelegen zorgcentrum. „Nee dokter, u
weet hoe ik er over denk. Aan mijn lijf geen polonaise!
Uitgepraat was ik, en met zorg vertrok ik dan weer.
We leven in een vrij land, iedereen mag zijn eigen le
ven leiden tot het echt niet meer gaat. Al leggen men
sen die grens soms wel ver, ze verdienen ons respect,
en begrip.
Als ik binnen kom, heb ik het er wel moeilijk mee.
Mevrouw zit aan tafel, versteend door de kou. Ze is
nauwelijks gekleed, de kachel is uit. Praten lukt niet,
door benauwdheid. Ze blaast haar wangen op als een
trompet, en kijkt me met een half oog aan. Op de
vraag wat er met haar gebeurd is, komt geen ant
woord. Ik probeer haar te onderzoeken, maar ze kan
niet meegeven. Zo lukt het niet.
Mevrouw Van Stralen is alleenstaand. Ze heeft over
duidelijk hulp nodig, en ik moet het heft in handen te
nemen. Ik bel het nabijgelegen ziekenhuis, en tref een
collega, die ik goed ken. Voor ik iets kan uitleggen,
zegt hij: „Nee!" Ik vraag wat hij bedoelt. „Je wilt ken
nelijk een patiënt laten opnemen en het is bomvol. Ik
heb geen plek, dus doe maar geen moeite uit te leg
gen waarover het gaat". Ik waag nog een kans, maar
hij heeft al drie collega's voor mij nee verkocht, dus
bel ik het andere ziekenhuis.
„We hebben een opnamestop", zegt daar een collega,
als ik mijn naam genoemd heb. Ik ga ook deze keer
door met het vertellen van mijn verhaal. „U hoort
toch wat ik zeg, er is geen mogelijkheid", zegt hij. Ik
doe er een schepje bovenop, en zeg dat het om een le
vensbedreigende situatie gaat. Als mijn patiënte niet
geholpen wordt, zal het hart het begeven, omdat ze
vol is gelopen met vocht. „Dan kunt u haar insturen
naar de ehbo, waar we haar zullen stabiliseren en
doorplaatsen", zegt hij moeizaam toe. Ik bedank hem
voor de toezegging, noem de naam van mijn patiënte
en leg gauw de hoorn neer, voor hij zich bedenkt.
Het is te gek voor woorden, in zo'n noodsituatie moet
ik staan bedelen om iemand opgenomen te krijgen!
Niemand heeft meer aandacht voor de medische in
houd, we krakelen over bedden, terwijl ik kijk naar
mevrouw Van Stralen, die stikbenauwd is. Ik bel met
spoed de ambulance, en haal de buurvrouw, die al die
jaren zo liefdevol voor haar gezorgd heeft. Ik zie ook
de melkboer nog, die elke dag een rekje met melkpro
ducten bij haar vulde, en afleverde. "U bent er geluk
kig", zegt hij. „Ik was al ongerust, het gaat de laatste
tijd niet meer zo met haar. Ze eet en drinkt slecht,
maar vandaag was het voor het eerst mis. Ze deed zelf
niet meer open!"
Ik prijs hem de lucht in. Als hij er niet was, dan zou dit
stil alarm niet werken. De man loopt tegen de zestig,
hoe lang kunnen we nog op zijn huis-aan-huis con
troles rekenen? Ik heb ook al eens met hem samen bij
een oude heer gestaan, die plotseling onwel was ge
worden. Hij zag mijn auto staan en belde aan bij het
huis waar ik op bezoek was, zodat ik snel te hulp kon
schieten. Samen zaten we op de grond bij de man. We
konden hem niet meer redden, maar hij had tenmin
ste iemand bij zich, toen hij zijn ogen sloot.
Zo'n ervaring schept een band. De melkboer is in de
wijk een onmisbare vriend van velen.
Mevrouw van Stralen is met loeiende sirene naar het
ziekenhuis gebracht, waar ze met
een beetje fantasie gelukkig toch
nog een bed gevonden hebben. Ze
had een uit de hand gelopen long
ontsteking, met vocht achter de
longen. Ik hoop in het komend jaar
op een ruimere mogelijkheid om
mijn patiënten in spoedsituaties te
kunnen laten opnemen.
MARIEKE VAN SCHIE, huisarts
Jonge kinderen kunnen astma
krijgen als zij veel worden
blootgesteld aan uitlaatgassen.
Dit blijkt uit een Amerikaanse
onderzoek. Dat een hoge uit
stoot van uitlaatgassen funest is
voor astmapatiënten was al be
kend. Maar dat diezelfde gassen
ook astma veroorzaken is
nieuw. Dit kon tot nu toe niet
worden bewezen, meldt de
Britse krant The Independent on
Sunday, omdat het onmogelijk
was te meten hoeveel gas de
kinderen inademden. Maar on
derzoekers aan de universiteit
van California zijn er nu in ge
slaagd het effect van de vervui
ling te meten.
Het team voerde experimenten
uit op jonge resusapen, wier
longen zich op dezelfde manier
ontwikkelen als die van men
sen. Ze stelden pasgeboren
aapjes bloot aan vervuilde lucht
in de omgeving van Los Ange
les. De longen van de aapjes
bleken na een tijdje ernstig aan
getast en vertoonden astmati
sche kenmerken.
Voor dit onderzoek dachten
wetenschappers dat jonge kin
deren beter beschermd waren
tegen gassen. Naar nu blijkt
juist dat kinderen tot vijf jaar
een groot risico lopen astma te
krijgen. Niet alleen kinderen die
in de stad opgroeien hebben
meer kans de longaandoening
op te lopen. Ook op het platte
land is er veel luchtvervuiling
die door de wind wordt ver
spreid.
Nog vijf jaar en dan is lepra de
wereld uit. Althans, dat denkt
de Wereld Gezondheids Orga
nisatie WHO. Volgens de WHO
zal dan eindelijk afgerekend
zijn met een ziekte die eeuwen
lang honderdduizenden men
sen verminkte en veroordeel
de tot een gesoleerd bestaan.
Leprabestrijders houden ech
ter hun hart vast. Weliswaar
zijn er afdoende medicijnen,
de leprabacterie blijft een
sluipmoordenaar die door de
lange incubatietijd en de grote
kans op besmetting nog tien
tallen jaren zijn slachtoffers in
de Derde Wereld zal eisen. Het
is bovendien een armoede-
ziekte die vooral de kwetsba
ren in de samenleving treft.
Nog steeds wordt jaarlijks bij
zeshonderd- tot achthonderd
duizend patiënten lepra vast
gesteld.
De Nepalese industriestad
Biratnagar, op de grens met In
dia en vlak bij Bangla Desh is
het centrum van de leprabe
strijding in het oostelijke deel
van Nepal. In de kleine leprakli
niek van Biratnagar zwaait dr.
Krishna Prashna Dhakal de
scepter. De ziekte komt in het
oosten van Nepal, vooral in de
dichtbevolkte laagvlakte de Te-
rai, nog veelvuldig voor. Jaar
lijks worden er in de kliniek vijf
tienhonderd patiënten behan
deld: ongeveer de helft van hen
is afkomstig uit het enkele kilo
meters verderop gelegen India.
Lepra treft alleen mensen met
weinig natuurlijke weerstand
en wordt doorgegeven door
hoesten, niezen en proesten. In
de praktijk komt lepra vrijwel
uitsluitend voor in de Derde
Wereld. Bereikt een land een
zeker welvaartspeil, dan legt de
bacterie door een betere hygië
ne en betere medische voorzie
ningen al vrij snel het loodje.
Dagelijks onderzoeken dr. Dha
kal en zijn staf tientallen pati
ënten in het lepraziekenhuis
van Biratnagar. Aan de wanden
van de kliniek hangen posters
die iedereen die het maar wil
weten toeschreeuwen dat lepra
te genezen is. Dat lepra niet een
straf van de goden is, maar ver
oorzaakt wordt door een bacte
rie. En dat die bacterie de zenu
wen beschadigt waardoor ge
voelloosheid, verlammingen en
uiteindelijk verminkingen ont
staan. „De leprabacterie kan
vreselijke verwoestingen in het
leven van een mens aanrichten
als hij niet op tijd vernietigd
wordt. Het is verschrikkelijk be
langrijk dat mensen dat inzien
en zich tijdig bij ons melden.
Misvormingen die lepra in het
verleden zo kenmerkten zijn
niet langer nodig. Tijd is de be
langrijkste factor. Als de lepra-
Een jonge leprapatiënt met een klauwhand krijgt een wasbehandeling
bij de fysiotherapeut. foto cpd wietze landman
bacterie ongestoord zijn gang
kan gaan, is het te laat", aldus
Prashna.Het is vandaag vrij rus
tig in de kliniek. Buiten wacht
een groepje mensen geduldig
tot ze aan de beurt zijn. Binnen
vinden onderzoeken plaats. De
laborant neemt een huidmon
ster, de fysiotherapeut geeft een
wasbehandeling om pijnklach-
ten te verminderen, de schoen
maker zorgt voor aangepast
schoeisel, de apotheker ver
strekt medicijnen.
Sinds 1948 is het geneesmiddel
Dapsone op de markt en geldt
de gevreesde ziekte niet meer
als ongeneeslijk. Het middel
maakt leprabacteriën onscha
delijk, maar doodt ze niet. Na
deel was dan ook dat patiënten
hun leven lang Dapsone moes
ten slikken. Sinds 1982 bestaat
de zogenoemde 'multi drug
therapie, een combinatie van
diverse geneesmiddelen. Daar
bij worden de bacteriën wel ge
dood. Patiënten genezen volle
dig. Afhankelijk van de vorm
van de ziekte is een kuur van
zes maanden of een jaar nood
zakelijk. De behandeling is ge
heel gratis.
Belangrijk is echter wel dat pa
tiënten zich iedere maand laten
controleren en de hele kuur af
maken. Anders is de kans aan
wezig dat de ziekte later weer
terug komt. „Een aanzienlijk
deel van de patiënten die wij
behandelen, maakt de kuur niet
af. Het gaat om zo'n twintig
procent. Het is een van de
grootste problemen waar wij
mee kampen. Mensen voelen
zich niet meer ziek. Dus vragen
sommigen zich af waarom ze
iedere maand weer naar de kli
niek of de gezondheidspost
moeten gaan om hun medicij
nen te halen. Daar hebben ze
dan gewoon geen zin meer in."
Toch zijn er de afgelopen jaren
in Nepal grote vorderingen ge
maakt op het terrein van de le
prabestrijding. Volgens Dhakal
is een van de grootste winst
punten dat leprapatiënten nu
minder gestigmatiseerd worden
dan in het verledetenet geval
was. Ze kunnen in de gezond
heidscentra op het platteland
'gewoon' voor hun ziekte be
handeld worden. „Als je nog
niet zo lang geleden lepra had,
werd je zonder pardon je dorp
uitgesmeten. Geen wonder dat
veel mensen hun ziekte voor
hun naaste omgeving probeer
den te verbergen."
De voorlichting slaat kennelijk
aan, concludeert de arts. Zo
zendt de Nepalese radio iedere
dag informatiespotjes uit over
de ziekte. Ook op de televisie
wordt enkele keren per week
informatie gegeven. En in dor
pen en steden staat op grote
borden te lezen hoe mensen
moeten handelen als ze lepra
denken te hebben. Binnenkort
begint een grote landelijke
campagne, waaraan duizenden
vrijwilligers meewerken, waar
bij huis aan huis naar lepra
wordt gespeurd. Twee jaar gele
den werden bij een dergelijke
campagne twaalfduizend nieu
we patiënten opgespoord.
Lepra is een verraderlijke ziek
te. De patiënt voelt namelijk
aanvankelijk niets. Kleine onge
voelige vlekjes op de huid kun
nen een indicatie zijn van de
ziekte, maar dan moet je daar
wel oog voor hebben. Dhakal
loopt naar een van de onder-
zoekskamers. Daar onderzoekt
hoofdverpleegkundige Renuka
Shrestha een jong meisje. Ge
willig steekt ze haar hand uit.
Met een fijne draad test de ver
pleegkundige de gevoeligheid
van de huidzenuwen. Het meis
in het leprosium Khokana wonen nog tweehonderd patiënten en hun familie.
je reageert niet. Lepra, con
teert Dhakal. „Gelukkig zij
er op tijd bij. Waarschijnlij
staat een zes maanden dui
behandeling. Dan is ze hel
maal genezen."
De twaalfjarige Suraj Nara
Yadar heeft niet zo veel ge
Zijn linkerhand is kromgei
ken. Het is de in leprakrinj
zo bekende klauwhand, ve
zaakt door zenuwuitval. Vi
siotherapeut Nazira Alami
hij een wasbehandeling 01
pijnklachten te verminder
De jongen oogt angstig en
zeker. Waarom hij nu pas
handeld wordt? Zover had
toch nooit hoeven komen
„Waarschijnlijk heeft er ni
mand naar hem omgekeki
zegt dr. Dhakal. „Zijn oud
kennen we niet. Hij is hier
andere familieleden gebra
Met fysiotherapie en mogf
een operatie kan er nog w
een en ander hersteld woi
Maar het zal nooit meer z<
worden, zoals het was.
De misère die de jongen h
getroffen doet Dhakal den
aan de leprozen, die hij va
tot tijd bezoekt in hun afg
gen verbanningsoord. Op
ten in zo'n leprozerie, ver
van de bewoonde wereld,
lepralijder vóór de ontdek
van het medicijn Dapsone
slechts wachten op de tot;
takeling. In de oude lepro
Khokana, bij de hoofdstac
thmandu en alleen te ben
over een onverharde weg,
nen nog ongeveer tweeho
patiënten, samen met hui
deren en kleinkinderen. Z
len er niet weg. Waarom z
den ze? Uitgekotst door di
maatschappij vonden ze
hun thuis.
Maar een bezoek aan Kho
geeft Dhakal weer inspira
zijn werk voort te zetten.
strijd tegen lepra wordt in
oosten en in het verre we:
van Nepal volledig gefinai
door de Nederlandse Stiel
voor Leprabestrijding. Wa
er gebeuren als de Nederl
steun nu ingetrokken woi
Dr. Dhakal glimlacht ong(
kelijk. „Dan zouden wij d<
kliniek wel kunnen sluitei
Zou de Nepalese overheic
niet bij kunnen springen?
lijkt me zeer onwaarschiji
Tot nu toe hebben wij ge«
stuiver van de overheid 01
gen. Bovendien, wat kun
wachten? Dit is een ontwi
lingsland, mijnheer." De
therapeut roept. De aanw
heid van Dhakal is dringe
wenst. De dokter verontsi
digt zich. Er moet gewerk
den. De strijd tegen lepra
door.
foto cpd wie tie landman ROBERT VAN DE WOESTUNE
Het eten van veel rood vlees, in
het bijzonder rundvlees, kan de
kans op het krijgen van dikke
darmkanker fors verhogen. De
zogenoemde haem in het vlees
is de boosdoener. Dat blijkt uit
onderzoek van medisch weten
schapper Aloys Sesink, die vol
gende week op de werking van
haem promoveert aan de Rijks
universiteit Groningen. Sesink
deed het onderzoek bij ratten.
Een studie naar de uitwerking
van haem op de mens moet
nog worden gedaan.
Jaarlijks overlijden in Neder
land 4400 mensen aan dikke
darmkanker. Bekend is dat voe
ding en dit type kanker met el
kaar in verband staan. Alge
meen werd aangenomen dat
aanbakken van vlees bij barbe
cuen of grillen een belangrijke
oorzaak zou zijn. Maar dat lijkt
niet het gevalte zijn. De mens
krijgt te weinig van die stoffen
binnen om daarmee deze vorm
van kanker te verklaren.
Ook het vele verzadigde vet in
rood vlees is niet de veroorza
ker van dikke-darmkanker. Het
lijkt erop dat haem aanzet tot
kanker. Haem is de ijzerdrager
van het vlees en het stofje dat
de rode kleur geeft. In rood
vlees zit tien keer zoveel haem
als in wit vlees, zoals bijvoor
beeld kip. Ratten die veel haem
in de voeding kregen, bleken
een verhoogde celdeling in de
dikke darm te ontwikkelen. Een
verhoogde celdelingssnelheid
wijst op beschadiging van de
darmwand. Het lichaam maakt
versneld nieuwe cellen aan om
de darmwand te herstellen. Dat
proces verhoogt ook het risico
op-veranderingen (beschadigin
gen) in het dna. Daardoor kun
nen er goedaardige gezwellen
als poliepen of kwaadaardige
tumofen in de darm ontstaan.
Op basis van zijn onderzoek wil
de promovendus, die thans bij
het Wageningse Rikilt (onder
zoeksinstituut voor gezondheid
en voeding) werkt, het eten van
rood vlees niet ontraden.
„Daarover doe ik geen uit
spraak. Ik adviseer niks. Eerst
moeten we kijken of haem de
zelfde schadelijke werking heeft
op de mens."
Bovendien hebben de ratten
grote hoeveelheden haem ge
kregen, licht Sesink toe. Hoe
veelheden die corresponderen
met het eten van 150 gram rood
vlees of meer per dag. „Bij een
normale consumptie van rood
vlees van 50 tot 100 gram per
dag, waarvan in Nederland
sprake is, lopen mensen geen
gevaar. Maar in Amerika lopen
mensen wel degelijk risico.
Daar eten ze van die jumbo
steaks. Hele grote lappen rood
vlees."
Voor de verstokte vleeseter is er
echter hoop. Extra calcium of
wel veel zuivertege de schadelij
ke effecten van haem opheffen.
Ook dat heeft Aloys Sesink on
derzocht. Calcium remt het
proces van celbeschadiging.
Niet voor niets is dit promotie
onderzoek, dat werd betaald
door de Nederlandse organisa
tie voor Wetenschappelijk On
derzoek (NWO), uitgevoerd bij
het Edese zuivelinstituut NIZ.O.
Sesink: „De zuivelindustrie is
hierin natuurlijk zeer geïnteres
seerd."
Overigens is dé oorzaak van
dikkedarmkanker nog niet be
kend. Men gaat ervan uit dat er
meerdere oorzaken zijn zoals
een gebrek aan gevarieerde
voeding en genetische factoren.
Zowel bij mannen als vrouwen
staat dikkedarmkanker op de
tweede plaats wat betreft sterfte
aan kanker.
Vrouwen die in hun zwanger
schap meer aankomen dan
wenselijk is, hebben vier keer
meer kans om na de geboorte
corpulent te blijven dan vrou
wen die zich wel aan de dieet-
aanwijzingen houden. Dat
blijkt uit een studie van de Cor
nell Universiteit in Ithaca, New
York, onder een kleine zeshon
derd blanke vrouwen op het
platteland. Van de onderzochte
vrouwen woog veertig procent
te veel, gemeten naar de maat-
staven van de Amerikaanse
Voedingsraad. Een zwangere
vrouw mag tussen de zeven en
twaalf kilo aankomen. Een jaar
na de geboorte bleek een kwart
van de vrouwen vijf kilo te
zwaar.Het onderzoek bereken
de dat een moeder een jaar na
de geboorte van haar kind ge
middeld twee kilo meer weegt.
Verontrustender nog vindt voe
dingsexpert Christine Olson dat
bijna zestig procent van de
nieuwe gevallen aan overge
wicht voorkomen had kunnen
worden door een ander dieet
tijdens de zwangerschap. Daar
komt bij dat een goed gewicht
van de aanstaande moeder be
ter is voor de baby.
PETER DE JAEGER»
In Duitsland zijn twee vrouwen
(van respectievelijk 39 en 44
jaar oud) zwanger geworden na
implantatie van enkele dagen
oude embryo's die negen jaar
lang bij een temperatuur van -
196 graden Celcius in vloeibare
stikstof waren bewaard. Eén
van de vrouwen is kortgeleden
bevallen van een gezonde zoon,
de andere vrouw is vijf maan
den in verwachting van een
tweeling. Volgens het Centrum
voor Verloskunde en Gynaeco
logie van het Academisch Zie
kenhuis van Bonn hebben nog
niet eerder in de wereld zo lang
bewaarde embryo's tot een
(voldragen) zwangerschap ge
leid. In februari 1998 beviel een
Amerikaanse vrouw van 44 van
een gezonde baby die als em
bryo zeven jaar 'in de diepvries'
had gelegen.
Dr.D.D.M. Braat, hoofd van de
afdeling voortplantingsgenees-
kunde van het Academisch Zie
kenhuis Nijrrlegen en voorzitter
van de sectie in-vitro-fertilisatie
(IVF) van de Nederlandse Ver
eniging voor Obstetrie en Gy
naecologie, noemt de bewaar
periode van negen jaar wel bij
zonder lang. „In Nederland
hanteren we een bewaarperio
de van in principe maximaal
vijfjaar." Embryo's word
gevroren, wanneer deze
reageerbuisbevruchting,
bij niet meer dan drie em
in de baarmoeder wordei
plaatst, overblijven. Deze
nen dan wanneer geen z\
gerschap is opgetreden 1;
bruikt worden om opniei
zwangerschap tot stand
brengen. Of wanneer de
IVF-poging wel tot een z\
gerschap heeft geleid, evt
later voor een tweede kin
den gebruikt. „In ons zie
huis wagen we aan de po
le ouders twee jaar nadat
tollige' embryo's waren ii
vroren, of deze nog bewa
moeten blijven. Dat verzi
herhalen we eventueel n;
eens twee jaar en opnieu
nog een jaar. In die perio
vijf jaar weten eigenlijk al
ders' van deze embryo's
alsnog bij de vrouw zulle
den geïmplanteerd."
Volgens Braat heeft de lei
van de bewaarperiode ge
vloed op de levensvatbaa
„In principe zouden emb
wel een jaar of 20 diepge'
kunnen worden bewaarc
HENK HELLEMA
U
'E
Kruiswoord-min-een
Niet het gevraagde woord invullen, maar een woord dat bestaat
uit de letters van het gevraagde woord in dezelfde volgorde min
1 letter. (B.v. Omschrijving "dierenverblijf". Antwoord zou zijn
"stal", maar ingevuld moet worden "sta"of "tal". Welke van die
twee het moet worden, moet blijken uit de kruisende woorden.)
Horizontaal: 1. Greppel; 4. praktijkperiode; 7. tovenaar; 9. tenen
mand; 10. verpakkingsmiddel; 11. steenafval; 13. groente;
14 zwarte kers; 17. oogziekte; 18. prooi; 19. hoofdzakelijk;
21. gevat; 24. zachte veren; 26. deel v.e. auto; 27. slotwoord;
29. voordeel; 30. wijze; 32. lansier; 33. deel v.e. bruidsjapon.
Verticaal: 1. Triest; 2 totaal; 3. werkopdracht; 4. vlek; 5. klein
café; 6. gevangenis; 8. vlaag van eigenzinnigheid; 11vloed van
woorden; 12. bloeimaand; 13. amfibie; 15. alarmtoestel;
16. gezellig; 17. legerleiding; 19. metselspecie; 20. onderwijs;
20. mat; 23. reden; 25. teken; 27. hemellichaam; 28. niemendal;
30. omslag; 31. huid.
HET WEER
door Ja
Oplossing van zaterdag:
HORIZONTAAL:
1Stinkkaas; 9. nona;
10. Irak; 11. of; 12. aan;
14. ra; 15. omdat; 17. pin;
19. und; 21. nes; 22. ore;
23. koe; 25. beg; 27. retro;
30. os; 32. ecu; 33. or; 34.
song; 36. snee;
38. klaarheid
VERTICAAL: 1 Snoep; 2. tof;
3. in; 4. naam; 5. kina; 6. ar;
7. aar; 8. skald; 13. ade;
15. oneer; 16. turbo; 18. Ino;
20. nee; 23. kiosk; 24. etc;
26. gered; 28. eega; 29.
rush; 31. sol; 33. oei; 35. na;
37. ne.
Vrijwel overal droog
Je kunt het je haast niet voorstellen maar
het wordt steeds Siberischer in Siberië. In
Ojmjakon werd de afgelopen nacht een
temperatuur van -61,4 graden waargeno
men. Zo koud is het daar in jaren niet meer
geweest. Opmerkelijk is dat de verschrikke
lijke kou zich ook weer in het midden en
westen van het immense gebied doet gel
den. Tot vlak achter de Oeral komen tem
peraturen rond -50 graden voor.
De verschrikkelijke kou heeft inmiddels
ook voet gezet op Europese bodem. In het
noordoosten van Rusland vriest het inmid
dels 35 tot 40 graden en de verwachting is
dat Scandinavië de komende dagen ook
wordt volgestouwd met zeer koude vries
lucht. Dat gebeurt onder regie van een tot
meer dan 1050 hectopascal aanzwellend
luchtdrukmaximum van Nova Zembla tot
in Siberië.
De kans dat West Europa met de felle kou
te maken krijgt is niet zo groot. Na enkele
dagen met lichte vorst in de nacht en och
tend gaat de temperatuur tegen het einde
van de week waarschijnlijk weer omhoog.
Tussen een krachtig hogedrukgebied boven
de Golf van Biskaje en een depressie bij IJs
land dringen zachte luchtmassa's tijdens
het weekeinde tot onze streken door. Dat
proces gaat gepaard met tamelijk veel be
wolking.
Onder een langzaam aan kracht winnende
zone van hogedruk kan het morgenc
tend licht vriezen, 's Middags stijgt d
peratuur tot een graad of 5. Waaien
het morgen niet of nauwelijks. Het w
beeld kenmerkt zich door wolkenvel
maar het blijft vrijwel overal droog e
middag en avond worden gaandewe
dere opklaringen verwacht.
Afgelopen zaterdag heeft het geruim
geregend. Op Valkenburg bij Leiden
in Hoofddorp 9 millimeter. Sneeuwe
het in onze regio niet. Dat was wel h
val in de Ardennen waar tot zo'n 10
meter viel. De temperatuur liep zate
op Schiphol op tot 6,1 graden.
