'Vader Zorreguieta
echt een probleem'
r.
'Ik werd een chirurg in oorlogstijd'
Binnenland
SGP-vrouwenzuster
Grabijn slaat terug
5
Onmogelijke positie
D66 bij referendumcrisis
ERDAG 27 JANUARI 2001
954
5
Thom de Graaf (D66) over Maxima en Willem-Alexander
:rste fractieleider van de paarse coalitie vindt D66-leider Thom de Graaf het mo
lt gekomen om uitgebreid stil te staan bij een eventueel huwelijk tussen kroon-
Willem-Alexander en de Argentijnse Maxima Zorreguieta. „We hebben hier echt
robleem."
n de Graaf heeft lang met
inderwerp geworsteld - en
Kun je als prominent Ka-
id wel iets zeggen over een
intenis waarvan formeel
geen sprake is? En als je dat
et, wat is dan je bood-
Want het onderwerp dat
_Elj le orde is - een eventueel
dijk tussen kroonprins
m-Alexander en de Argen-
PH Maxima Zorreguieta - is
fns De Graaf 'controver-
acht De Graaf de tijd rijp
een uitvoerige gedachte-
üj^J iling over de haken en
die aan een eventueel hu-
Le< zitten. Dat heeft een sim-
reden: als de verloving
jaj ïaal is aangekondigd, is er
njjÉ e van een feit waar de Sta-
k l_j, Jeneraal niet meer om-
kunnen,
iet moment dat de rege-
oestemming van de beide
;rs vraagt voor dit huwe-
an het parlement 'nee'
in, maar ik acht de kans
ip zeer klein. Het zou een
ne remedie zijn waarmee
and gelukkig zou zijn. En
le ceremonie zelf. Als de
keuringswet wordt inge-
kunnen wij niet zeggen:
daar eens een paar
pj. iden rustig over nadenken,
"de verloving speelt de
hoe wordt omgegaan
le vader van de bruid."
ider van de bruid, dót is
•ntrale heikele onderwerp
:t huwelijk. Een vreselijk
,e ima, tevens. ,,We hebben
.tjcu,:cht een probleem", zegt
raaf. „Aan de ene kant is er
ep om rechtvaardigheid,
jg brieven waarin ongerus-
rgers stellen: het verleden
e vader kunnen we niet
ar terzijde schuiven. Aan
dere kant willen wij recht
aan de huwelijkswens van
i-Alexander. Ik heb ook
'ekregen waarin men zegt:
Willem-Alexander toch be-
rzinwekkend
Zorreguieta was minister
indbouw in het Argentijn-
lela-regime. Een 'weerzin
wekkend regime', volgens De
Graaf. „Je hoeft echt geen on
derzoeker van het Instituut
voor Oorlogsdocumentatie te
zijn om te weten dat dit regime
fout was. Duizenden mensen
zijn in Nacht und Nebel ver
dwenen. De vader van Maxima
heeft een rol in dat regime ge
speeld en draagt dus morele
verantwoordelijkheid."
President Videla is al ruim twin
tig jaar niet meer aan de macht,
maar de D66-voorman consta
teert dat deze zwarte pagina uit
de Argentijnse geschiedenis
nog velen in Nederland op het
netvlies staat. „Veel mensen in
Nederland hebben zich in de
jaren zeventig voor de Argen
tijnse zaak ingezet. Ook in mijn
studententijd leefde het erg.
Wat in Argentinië gebeurde, be
paalde toch mede mijn begrip
van goed en kwaad en hoe ik
tegen de wereld aankijk."
En het leeft nog steeds, meent
de D66-leider. „Je kunt niet
doen alsof die gevoelens niet
bestaan. Er kunnen ook hier
wonden opnieuw worden
opengereten. Je moet daar ter
dege rekening mee houden. Dat
dit consequenties moet hebben
voor de manier waarop met de
aanwezigheid van de vader
wordt omgegaan, spreekt voor
zich."
Voor De Graaf, die met zijn
fractie nog uitvoerig hierover
wil spreken, staat één ding vast:
de Nederlandse regering kan de
vader van Maxima niet verhin
deren het huwelijk van zijn
dochter bij te wonen. „Dat kun
je hem niet verbieden, en dat
moet je ook niet willen. Want
het,zou inhumaan zijn. Ik zou
het mijn grootste vijand nog
niet toewensen. Zoals ik het
ook zijn dochter niet wil aan
doen dat haar vader niet op
haar huwelijk is. Maar vanwege
de gevoeligheidmoet je streven
naar een aanwezigheid van de
vader, die zodanig is dat er
geen aanstoot aan wordt geno
men. Want niemand is gebaat
bij een reprise van het huwelijk
van Beatrix en Claus destijds,
met rookbommen en vechtpar
tijen."
Volgens De Graaf is de 'presen
tie' van vader Jorge al vanaf de
verloving aan de orde. Hij ver
wijst naar de verloving van Bea
trix en Claus. „Het staat mij bij
dat de ouders van Claus daar
ook niet bij aanwezig waren."
Hoe het protocol exact moet
verlopen, is een zaak van het
kabinet en het hof samen, be
nadrukt hij. „Ik ga niet op de
stoel van de regering zitten.
Hoe men er exact mee moet
omgaan - wel of niet op het
bordes en dergelijke - daar wil
ik me nu niet over uitlaten. Ik
hoop oprecht dat de regering
hier verstandig mee omgaat."
Onrecht
De Graaf verzet zich tegen het
beeld dat opwinding over de
schoonvader van de kroonprins
voornamelijk is voorbehouden
aan links Nederland. „Dit is
geen exclusief links issue. Er is
geen monopolie van welke po
litieke stroming dan ook om je
op te winden over onrecht. Het
is heel verstandig dat er in alle
fracties nu al over deze zaak
wordt nagedacht."
Zou het helpen als vader Zorre
guieta zelf afstand neemt van
zijn verleden? „Dat zeg ik niet,
want hoe geloofwaardig is zo'n
verklaring dan nog? Het is pre
cies de reden waarom ik over
dit onderwerp zwijg. Maar het
maken van gebaren helpt wel
bij het verminderen van de
weerstanden."
Het parlement is volgens De
Graaf terecht betrokken bij het
huwelijk van de kroonprins,
hoewel de goedkeuringswet
volgens hem voor een deel 'ar
chaïsch' is. „De wet stamt uit
de tijd waarin staat en konings
huis nog samenvielen. Een om
streden huwelijk kon tot een
oorlog leiden en het voortbe
staan van de staat zelf in gevaar
brengen. Nu is dat niet meer
zo. Maar het koningschap kan
wel in opspraak komen door
een huwelijkspartner of haar fa
milie. In dit geval is bij de festi
viteiten rondom het huwelijk
de familiegeschiedenis van de
bruid niet te negeren. In theorie
zou de achtergrond van de
partner het koningshuis voort
durend in opspraak kunnen
brengen."
In theorie, want De Graaf ver
wacht dat niet. „Niet het huwe
lijk zelf vormt het probleem,
ANP Algemeen Nederlands Persbureau GPD Geassocieerde Pers Dienjten
DEN HAAG (GPD) - D66-leider
Thom de Graaf begroette
woensdag laat zonder borst
klopperij het compromis dat de
regeringspartijen onder een ge
zellig etentje hadden weten te
sluiten over nieuwe, landelijke
regels voor raadgevende (advi
serende) referenda. Afgewogen,
maar met blijdschap sprak hij
over de doorbraak, die kort te
voren toch nog vrij onverwacht
wereldkundig was gemaakt.
Achter gesloten deuren waren
dagenlang loodzware gesprek
ken gevoerd tussen de fractie
specialisten van de drie rege
ringspartijen. Uit niets bleek
dat ze er snel uit zouden ko
men. PvdA en D66 schermden
met een voorstel, waarin hele
soepele regels voor gemeenten
en provincies waren opgeno
men. De WD is fervent tegen
stander van referenda en wilde
om die reden vasthouden aan
de torenhoge drempels.
PvdA-minister Klaas de Vries
van Binnenlandse Zaken moest
er enkele keren aan te pas ko
men om de onderhandelingen
vlot te trekken. Het debat over
het referendum werd zelfs
voortijdig afgebroken, iets wat
zeer zelden in Den Haag ge
beurt. Maar uiteindelijk konden
de coalitiepartners zich vinden
in het voorstel om de zestig ge
meenten die al eigen, soepele
regels voor referenda hebben,
voorlopig hun gang te laten
gaan. Totdat over enkele jaren
het bindend, correctief referen
dum wordt ingevoerd.
Al met al blijft de vraag gerecht
vaardigd of D66 het tweede ka
binet-Kok voor een tweede keer
had laten struikelen, als er geen
compromis over het raadge
vend referendum mogelijk was
geweest. De Graaf draaide er
omheen. „Regels invoeren die
de vrijheid beknotten van ge
meenten die al referenda hiel
den, was wel heel erg moeilijk
uit te leggen geweest," ant
woordde De Graaf.
WD-onderhandelaar Jan te
Veldhuis vertelde aan iedereen
die het horen wilde: „Als PvdA
en D66 hadden vastgehouden
aan hun amendement, dan had
de WD tegen de referendum-
wet gestemd." En was er dus
wel degelijk iets van een drei
ging van een kabinetscrisis.
Maar de vraag is of D66 daar
^aren bij had gesponnen. Want
in de peilingen staat de partij er
allerminst florissant voor. Een
stuk slechter nog dan toen D66,
na de Nacht van Wiegel waarin
de referendumwet in de Eerste
Kamer sneuvelde, hoog spel
speelde.
Bovendien: wie laat een finan-
cieel-economisch zeer succes
vol kabinet struikelen vanwege
een paar schier onbeduidende
regeltjes voor vrijblijvende
raadgevende (adviserende) re
ferenda? Met het risico dat
PvdA en WD samen het kabi
net voortzetten en er helemaal
niets meer van het bindend
(correctief) referendum terecht
komt. En daar was het D66, dol
op bestuurlijke vernieuwing,
uiteindelijk toch allemaal om
begonnen?
Hoewel, wie de grondwetsher
ziening goed leest begrijpt
waarom zelfs de meest rabiate
tegenstander van referenda er
mee kan leven. Er zijn uiteinde
lijk 600.000 stemmen nodig om
een landelijk referendum te
houden. Dat is nog te overzien.
Maar om een voorstel alsnog
weg te stemmen is een meer
derheid nodig van dertig pro
cent van het totaal aantal kies
gerechtigden. Bij ruim tien mil
joen kiesgerechtigden moeten
dus minimaal drie miljoen
mensen tegen zijn. Voor ge
meenten gelden straks dezelfde
eisen, uiteraard naar gelang het
aantal kiesgerechtigden. Zulke
torenhoge drempels zijn slechts
bij hoge uitzondering te ne
men.
De grondwetsherziening sluit
onder meer belastingvoorstel
len, internationale verdragen
en grote projecten (HSL, Betu
welijn) uit van referenda. Daar
naast kan ook een minister
vooraf beslissen dat een voor
stel niet aan een referendum
mag worden onderworpen.
Kortom, geen rechtgeaarde so
ciaal-liberaal die hiervan opge
wonden raakt. Daar komt nog
bij dat het correctief referen
dum een hele lange weg heeft
te gaan.
Een grondwetsherziening moet
in twee ronden langs Tweede
en Eerste Kamer. Tussen die
twee ronden moeten verkiezin
gen plaatsvinden. Verkiezingen
die er niet alleen voor zorgen
dat de samenstelling van de
beide Kamers (ingrijpend) kan
veranderen, maar tevens waar
schijnlijk de politieke invloed
van D66 zullen decimeren.
Dat alles plaatst het referen
dumdebat en de politieke folk
lore rond de ruzie over de re
gels voor een adviserend refe
rendum in een wel zeer bijzon
der perspectief. Thom de Graaf
mag God op z'n blote knieën
danken dat de crisisdreiging is
weggenomen. Of beter: de ver
meende crisisdreiging. Want al
les wijst erop dat PvdA, WD en
D66 er alle eer in leggen om
Paars II zo ongeschonden mo
gelijk naar de eindstreep te voe
ren. Dit kabinet zit de rit tot
2002 gewoon uit. De toekomst
van D66 en het bindend refe
rendum is een stuk onzekerder.
maar de huwelijksdag. Niet de
partner, maar haar vader. Ik
verwacht einders gezegd niet
dat we hier over vijfjaar nog
mee zitten. De relatie tussen
Willem-Alexander en Maxima
vindt volgens mij niemand een
probleem."
Thom de Graaf is de eerste paarse fractievoorzitter die zich wil uitspreken over een eventueel huwelijk tus
sen Maxima en kroonprins Willem-Alexander. „Niemand is gebaat bij een huwelijk met rookbommen."
foto gpd phil nijhuis
Opgestapte specialist doet boekje open over misstanden in de zorg
e je steeds maar weer provoceren en uit-
n voor leugenaar, dan sla je een keer te-
En de Haagse Riet Grabijn-Van Putten
terug. Ze heeft bij de Commissie Gelijke
ndeling een klacht ingediend tegen de
de partij waar ze lid van is en die bij haar
hoort. Maar de maat was vol.
irabijn noemt haar klacht geen vorm van
maar 'een ultiem verlangen naar recht
rouwen'. Ze strijdt binnen de Staatkundig
ormeerde Partij al jaren voor een volwaar -
lehandeling van vrouwen in de partij. Die
wordt haar niet in dank afgenomen. Bin-
e partij wordt ze afgeschilderd als lastpak,
atie met de partij was al nooit florissant,
toch kon Grabijn niet kiezen voor een an-
lartij.
GP is van huis uit mijn partij", zegt ze.
vader was een van de oprichters. Ik ben in
ilieu geboren. De partij hoorde bij je le-
Dat vrouwen binnen cQe partij geen rol van
enis speelden, was vanzelfsprekend. „Het
Dor ons zo gewoon dat je als vrouw geen lid
orden, daar dacht je niet verder over na."
k bleek dat vrouwen toch lid konden wor-
an de SGP. Het ging zelfs zo ver dat Grabijn
De werd uitgenodigd. Aanleiding voor dat
euze gebaar van het SGP-bestuur was een
lie Grabijn had geschreven naar aanleiding
n interview met een SGP'er in De Tele-
„Door zijn uitlatingen over vrouwen gin-
lijn haren overeind staan. Ik stuurde die
;en brief, waarin ik precies schreef hoe ik
lie man en zijn opvattingen dacht."
nan raadde Grabijn aan de brief ook in de
[doen bij het partijbestuur. „Dat heb ik
[naar gedaan, want dat is hier toch om de
Ik had de brief echter niet ondertekend
jiijn meisjesnaam, maar met H. Grabijn.
als die man zou zien dat de brief van een
(r zou zijn, had hij hem waarschijnlijk niet
E"
pP-bestuur was met de brief in zijn nopjes,
pgetogen bestuurslid meldt zich telefonisch
3e heer Grabijn, want zulke leden kon de
wel gebruiken. Beduusd over zoveel en-
jiasme, zweeg Grabijn erover dat niet haar
maar zij de scribent van de brief was. Dat
ze de volgende dag schriftelijk,
eerhield de partij er niet van mevrouw Gra
pt te nodigen lid te worden van de SGP. „De
jen gaven toen die ruimte nog", aldus Gra-
bat is nu niet meer het geval. In 1996 wer
den de statuten gewijzigd: vrouwen konden al
leen nog maar buitengewoon lid zijn.
Tot die tijd vecht Grabijn verbeten voor een nor
male behandeling van vrouwen binnen de SGP.
Als op partijvergaderingen de vrienden van de
partij welkom worden geheten, sist zij 'en vrien
dinnen'. En als de mannenbroeders worden toe
gesproken, voegt Grabijn toe 'en vrouwenzus-
ters'.
In 1992 bemachtigt ze een toegangskaart voor de
algemene ledenvergadering door te dreigen met
een kort geding. Ze schrijft zelfs een boek over
haar ervaringen als vrouw binnen het gerefor
meerde politieke mannenbolwerk. Het doet haar
aanzien binnen de partij absoluut geen goed.
Door die activiteiten werd ze vorig jaar uitgeno
digd door de Vara-radio om terug te blikken op
de jaren negentig. Door die uitzending komt ze
in contact met een voorzitter van een SGP-kies-
vereniging in het land. Hij is het niet met haar
eens, maar is onthutst door haar verhaal en haar
boek. Hij vindt dat ze moet worden gerehabili
teerd en dringt daarop aan bij het hoofdbestuur.
Dat weigert een gesprek met Grabijn.
„Dat was de druppel die de emmer deed overlo
pen. Toen heb ik de aanklacht bij de Commissie
Gelijke Behandeling op de bus gedaan." Grabijn
heeft inmiddels een brief van de Commissie ont
vangen, waarin staat dat de klacht in behande
ling is genomen.
Sinds de statutenwijziging was er bij Grabijn al
sprake van toenemende irritatie. „Het buitenge
wone lidmaatschap is een vernedering voor een
intelligente vrouw. Een buitengewoon lid mag
niets. Zelfs niet stemmen voor een bestuursfunc
tie in de kiesvereniging. Er wordt wel van vrou
wen verwacht dat ze bij de verkiezingen stem
men op de SGP, dan zijn stemmen van vrouwen
buitengewoon welkom, maar als er in de eigen
kiesvereniging een simpel bestuurslid moet wor
den gekozen, moeten de vrouwen het pand ver
laten. Dat kan toch niet. Dat is discriminatie."
„Bovendien is het nu zo dat er sinds de statuten
wijziging twee soorten vrouwelijke leden zijn.
Vrouwen met en zonder buitengewone status.
Dat kan helemaal niet."
Dat is nog niet alles. Grabijn heeft nog een argu
ment. „Het regeerambt komt de vrouw niet toe,
is binnen de SGP een gevleugelde uitdrukking.
Maar hoe zit het dan met de koningin? In de
ogen van de SGP regeert zij bij de gratie Gods.
Maar als aan vrouwen het regeerambt niet toe
komt, geldt dat ook voor Hare Majesteit. En als
zij wel mag, geldt dat ook voor al haar seksegeno
ten."
DEN HAAG RENS KOLDENHOF
Maurits de Brauw baarde vo
rig jaar opzien door nauwe
lijks vijf jaar na de start van
een bloeiende carrière als chi
rurg op te stappen bij het Aca
demisch Ziekenhuis Maas
tricht. De 44-jarige De Brauw
wilde niet langer werken in
een falend zorgsysteem. Negen
maanden later legt hij in het
boek 'De wachtlijsten en ande
re gezondheidszorgen' met
chirurgische precisie uit wat er
mis is in de Nederlandse zie
kenhuizen. „Ik word gedwon
gen op te treden als chirurg in
oorlogssituaties, maar daar
ben ik niet toe bereid."
Het is niet voldoende een goe
de dokter te zijn om patiënten
goed te helpen. Met deze net zo
heldere als onthutsende con
clusie zet Maurits de Brauw de
toon in een vlammend protest
tegen de gang van zaken in de
Nederlandse ziekenhuizen. Het
vlijmscherpe relaas van vijf jaar
modderen in het Academisch
Ziekenhuis Maastricht is stui
tend en ontluisterend.
Meedogenloos legt De Brauw
de mechanismen achter de
wachtlijstenproblematiek bloot.
Hoe artsen moeten sjoemelen
om hun patiënten eerder op de
operatietafel te kr ijgen en hoe
financiële afwegingen medi
sche argumenten overtroeven
bij de vraag welke ingreep de
voorkeur krijgt. Maar ook hoe
chirurgen elkaar dagelijks naar
het leven staan om de beperkte
operatiecapaciteit te claimen
en de afwegingen die gemaakt
worden. Kwaadaardige aandoe
ningen gaan voor goedaardige,
acute situaties voor een opera
tie die wel even kan wachten.
En over het eelt op de ziel waar
geen chirurg meer zonder kan.
De Brauw trok als maag-darm-
chirurg nogal eens aan het kort
ste eind. Goedaardige aandoe
ningen als een galblaasontste
king, liesbreuk of darminfectie
ken alleen nog maar aan me
thoden om een zo groot moge
lijk deel van het rantsoen in de
wacht te slepen. „En bij een
krap budget is de goedkoopste
patiënt de niet behandelde pa
tiënt", aldus De Brauw. Dat de
ze bijna niet klagen, komt vol
gens De Brauw door hun
kwetsbare positie. „Ze zijn in
hoge mate afhankelijk van hun
ziekenhuis en verzekeraar, die
hopelijk alsnog de benodigde
zorg respectievelijk levert en
betaalt."
Dat de politiek inmiddels be
reid is geld te steken in het weg
werken van de wachtlijsten, is
volgens De Brauw niet voldoen
de. „Wachtlijsten en perso
neelsproblemen zijn niet het
probleem, maar vormen de
symptomen van een onderlig
gend probleem. Ik heb als chi
rurg geleerd dat het een dood
zonde is de symptomen van
èen ziekte te behandelen, als de
oorzaak niet onder controle is."
Daarvoor is het noodzakelijk af
te rekenen met een paar hard
nekkige mythes. Zoals de ge
dachte dat het Nederlandse
systeem van budgettering zo
wel goedkoop als kwalitatief
goed zou zijn. „De goede toe
gankelijkheid van de zorg is in
het geding. Behalve in het Ver
enigd Koninkrijk komen wacht
lijsten uitsluitend Voor in Ne
derland." Ook de kosten zijn
relatief hoog. De Brauw wijt dat
aan de enorme uitgaven aan
controle, administratie, kortom
bureaucratie. „Per honderd
gulden specialistenkosten
wordt voor 145 gulden aan be
heerskosten gemaakt. Een nor
maal bedrijf zou daardoor al
lang failliet zijn gegaan."
Maurits de Brauw: De wacht
lijst en andere gezondheids
zorgen
Uitgeverij GA. van Oorschot
Amsterdam
ISBN 90 282 0974 3. Prijs f
19,90
Chirurg Maurits de Brauw, afgehaakt bij het Academisch Ziekenhuis Maastricht: „De patiënt wordt in het
huidige stelsel beschouwd als een te reduceren kostenpost." foto gpd chriskeulen
huizen gestraft met kortingen
indien ze te veel operaties uit
voeren. Ook is het financieel
niet interessant naar kortere
opnames te streven. Lege bed
den leveren minder op dan vol
le. „De patiënt wordt in het
huidige stelsel beschouwd als
een te reduceren kostenpost,
Het bieden van patiëntenzorg
geldt daarbij hoogstens als 'een
gewenste bijwerking' van het
systeem", stelt De Brauw cy
nisch vast.
Niemand is'volgens De Brauw
bereid de verantwoordelijkheid
voor het falend systeem te ne
men. De minister wijst naar de
uitvoeringsorganen, de zorgver
zekeraars zeggen over onvol
doende fondsen te beschikken
en rantsoeneren het beschikba
re geld. De ziekenhuizen den
staan in de dagelijkse hiërar
chie minder hoog aangeschre
ven dan het verwijderen van
een kankergezwel of een hart
operatie. Terwijl de wachtlijst
groeit, staat de chirurg nog
maar eens in de drie weken in
de operatiekamer. Daar moet
hij vervolgens steeds vaker kie
zen voor een snelle grove ope
ratie boven het voor de patiënt
veel minder ingrijpende, maar
tijdrovende gepriegel van de
kijkoperatie, de specialiteit van
De Brauw. Dat patiënten daar
door meer pijn hebben, lang
duriger in het ziekenhuis moe
ten blijven en langer doen over
de revalidatie telt in de afwe
ging noodgedwongen nauwe
lijks meer mee.
„Ik word gedwongen conces
sies te doen aan mijn medische
principes. Ik moet schipperen
en marchanderen om mijn pa
tiënt uiteindelijk te laat te ope
reren. En als het misgaat, is dat
voor rekening van de patiënt."
Soms gaat het dan ook mis. Zo
als bij de vrouw die te lang
moet wachten op een darm
operatie, waardoor de chirurg
niet meer in staat is te voorko
men dat ze een stoma krijgt. Of
bij de nog vitale 60-jarige man
die wachtend op een galblaas
operatie een alvleesklierontste
king oploopt, om na een jaar en
vijf operaties het ziekenhuis als
een wrak te verlaten.
De wachtlijsten worden volgens
De Brauw veroorzaakt door het
in Nederland gehanteerde fi
nancieringssysteem van pro
ductieafspraken en budgette
ring. Hierdoor worden zieken