Met dank aan de bank
en Europa
'Bij het Fonds begrijpen
ze waar het om gaat'
Het VSB Fonds geeft miljoenen van spaarders terug aan de maatschappij
Vrijwilliger
centraal
n
ZATERDAG 27 JANUARI 2
Zomaar een paar stemmen uit de samenleving.
Het is klantvriendelijk, stimulerend en
betrokken.Onderwerp van de lof: het VSB
Fonds Den Haag en Omstreken, dat zich in de
regio heeft ontwikkeld tot de grootste
subsidieverstrekker naast de overheid en daarbij
bovendien een goede reputatie heeft
opgebouwd. Onder aanvragers en geldgevers.
Ds. Anton Dronkers kan ervan getuigen. De
dominee was vorig jaar betrokken bij het
verzoek om een donatie van vier ton voor de
overkapping van het binnenplein van De
Bakkerij in Leiden en werd 'aangenaam verrast'.
Door de belangstelling - „Adviseurs en de
directeur kwamen kijken om zich op de hoogte
te stellen van het project" - en de invloed van
het fonds. „Als dat meedoet, komen naar mijn
idee ook de andere sponsors over de brug. Het
werkt in veel opzichten stimulerend.
Portret van een particulier fonds, dat zijn
kapitaal vergaarde met dubbeltjes en kwartjes
van kleine spaarders en de opbrengst van dat
vermogen nu vrijwel geheel teruggeeft aan de
maatschappij.
m
101
P
B
ac.
'ie
it i
'1
ioi
P'i
Ul
fel
Ankie van der Bol van het VSB Fonds: „Niet dat we de rol van de overheid willen overnemen, maar we willen midden in de maatschappij staan."
foto henk bouwman
Nee, de reis van buurtbewoners
die in Marokko willen gaan be
kijken hoe de met hen samen
levende allochtonen daar gewoond hebben,
wordt niet gesubsidieerd. En ook voor de fi
nanciering van buitenlandse trips van orkes
ten en koren hoeft niemand aan te kloppen.
De Stichting VSB Fonds Den Haag en Om
streken, die zetelt aan de Riviervismarkt in
de Hofstad, steunt allerhande maatschappe
lijke projecten, „maar dat moeten wel zaken
zijn die in ons werkgebied vallen en die iets
toevoegen aan de samenleving. Projecten
met een internationaal karakter vallen daar
buiten", zegt Ankie van der Bol. Het hoofd
voorlichting en communicatie kan er meteen
bij melden dat er in de eigen omgeving al ge
noeg te doen is, zoals nadrukkelijk blijkt uit
de cijfers. Sinds de oprichting in 1992 hono
reerde het fonds 3694 van de 5774 aanvra
gen, waarmee het zich in de regio ontwikkel
de tot de grootste particuliere 'subsidiegever'
naast de overheid.
Bijna vijfentwintig miljoen spendeerde de
rechtsopvolger van de Nutsspaarbank vorig
jaar in het werkgebied, waaronder ook Lei
den en omgeving vallen, en dit jaar mag dat
met ruim 29 miljoen nog een ietsje meer
zijn. Want het VSB-fonds geeft naar vermo
gen. Of liever gezegd: naar dividend van ver
mogen. Vrijwel de gehele opbrengst van het
in aandelen en obligaties uitstaande kapitaal
wordt jaarlijks gebruikt voor het verstrekken
van donaties en aangezien er van 'interen'
geen sprake is, is het einde van de subsidie
stroom nog niet in zicht. „Zolang het kapi
taal intact blijft, zullen we dit blijven doen,"
zegt Ankie van der Bol. „En dat kapitaal blijft
intact, tenzij de beurs crasht. Maar ja, dan
ligt heel Nederland op z'n gat."
Zolang dat niet het geval is, helpt het VSB-
fonds Den Haag en Omstreken projecten
„Het initiëren of ondersteunen van projecten
van maatschappelijk belang met een sociale of
culturele strekking, evenals initiatieven op het
gebied van natuurbehoud." En: „Het initiëren
of ondersteunen van educatieve projecten op
alle niveaus: van basis- tot en met universitair
onderwijs."
Dat zijn in officiële bewoordingen de terreinen
waarop het VSB Fonds Den Haag en Omstreken
zich richt bij zijn uitgavenbeleid. Het houdt in
dat het fonds 'financiële en/of operationele'
steun verleent aan stichtingen en verenigingen
zonder winstoogmerk, bij het uitvoeren of tot
stand brengen van projecten die ten goede
komen van de samenleving in Den Haag en
omstreken. Daarbij gaat het niet alleen om
sociaal-maatschappelijke en ideële projecten,
maar ook om evenementen en gebeurtenissen
op het gebied van gezondheid, kunst en cultuur,
natuur en milieu, onderwijs en wetenschap en
sport en recreatie. Voorwaarde is wel dat het
project nog in de voorbereidende fase verkeert
ten tijde van de aanvraag.
Aanvragen dienen dan ook ruim voor de
aanvang van een project schriftelijk te worden
ingediend bij het Fonds en
elke aanvraag moet zijn
voorzien van een volledige
projectbeschrijving, een
begroting en een
gedetailleerd dekkingsplan.
Verder dient het
subsidieverzoek vergezeld
te gaan van een overzicht
van de instellingen waar
eveneens een aanvraag voor
een bijdrage is ingediend,
het laatstverschenen
jaarverslag, inclusief de
jaarrekening, de statuten en
het inschrijvingsbewijs bij
de Kamer van Koophandel.
Aanvragers moeten
bovendien aantonen zelf
niet te beschikken over
voldoende middelen om het
project te financieren.
Het lijkt allemaal veel
moeilijker dan het is. „Want
ze vragen alleen maar stukken die je zo uit de la
kunt trekken", zegt Aad van der Luit, die als
organisator van de Leidse Lakenfeesten geregeld
met het Fonds te maken heeft.
Vanwege de financiering van het VSB-
avondspektakel tijdens genoemde feesten. „En
als ze denken, dat er iets ontbreekt, krijg je een
uiterst vriendelijk briefje waarin om aanvulling
wordt gevraagd. Volgens mij is het een van de
meest klantvriendelijke subsidieverstrekkers die
er zijn."
En een van de meest begripvolle, voegt hij eraan
toe. „Want bij het Fonds begrijpen ze heel goed
waar het om gaat. Jaarlijks organiseert het per
regio een vrijwilligersdag, voor de mensen die
meegewerkt hebben aan hun evenementen. En
het is natuurlijk prachtig en stimulerend als die
ook een keer in het zonnetje worden gezet. Het
is mooi dat er een internationaal jaar voor ze in
het leven is geroepen, maar dat gebeurt maar
één keer in de zoveel tijd. Het VSB Fonds nodigt
ze al jaren uit. Dat begrijpt dat het niet alleen
om geld gaat, maar ook om de mensen die
meewerken aan het welslagen van een
evenement."
Het VSB Fonds subsidieerde de Beeldenroute 2000, die tussen Voor
schoten en Zoeterwoude langs het kunstwerk 'Groeiend Landschap'
van Theo Janssen en Hetty Arens voerde. publiciteitsfoto
overeind die anders niet gefinancierd en dus
niet uitgevoerd zouden worden. Om het gat
te vullen dat jaarlijks valt in subsidieland,
sinds de overheid strenger is gaan selecteren.
„In de jaren zeventig van de vorige eeuw kon
je echt voor alles geld krijgen, maar nadien is
dat sterk veranderd en nu is dat beleid een
beetje naar de andere kant doorgeslagen",
zegt Ankie van der Bol. „Het is soms schrij
nend wat er blijft liggen. Daar springen wij
op in. Op aanvraag en op eigen initiatief.
Niet omdat we de rol van de overheid willen
overnemen, maar omdat we midden in de
maatschappij willen staan."
Om dat te bereiken worden tal van 'pri
vaatrechtelijke rechtspersonen zonder winst
oogmerk' financieel geholpen bij het tot
stand brengen van projecten met een socia
le, culturele of educatieve strekking. Aan po
litiek, religie, commercie en projecten van
privépersonen doet de Stichting niet. „En
ook evenementen die al in gang zijn gezet of
zijn afgerond, wijzen we af," aldus Ankie van
der Bol. Maar voor het overige wordt elke
aanvraag in behandeling genomen. Of die nu
ligt op het gebied van gezondheid, van kunst
en cultuur, natuur en milieu, onderwijs en
wetenschap of van sport en recreatie.
De procedure is simpel. Aanvraag indie
nen, voorzien van de benodigde stukken - en
afwachten of het verzoek de toets aan de cri
teria doorstaat. Dat is tegenwoordig steeds
vaker het geval. Waar de Stichting in de eer
ste jaren vijftig procent honoreerde, daar is
dat percentage nu opgelopen tot ruim 75.
„Komt omdat onze maatstaven steeds beter
bekend raken", aldus Van der Bol namens
het fonds dat vijftien personeelsleden telt,
onder wie vijf projectadviseurs. „In het begin
stuurden mensen alles in, maar tegenwoor
dig is er sprake van een soort zelfselectie in
de markt. En mensen pakken vaker de tele
foon om te vragen wat de criteria nu precies
zijn - of ze komen naar het spreekuur dat we
sinds een paar jaar hebben ingesteld. Daar
kunnen we ze helpen met het opstellen van
de aanvragen."
De Stichting heeft de tweewekelijkse visite
(in Den Haag, Delft en in de nabije toekomst
ook in Leiden) in het leven geroepen „omdat
veel mensen niet bekend zijn in fondsenland
en omdat we het donatiebudget jaarlijks
graag willen opmaken." Dat lukt zo goed, dat
het budget geregeld wordt overschreden.
„Maar dat is nooit een probleem want er is
een reservepotmeldt Ankie van der Bol,
die met de uitleg over de herkomst van het
sponsorgeld („het dividend van Fortis-aan-
delen, minus de bureaukosten") meteen in
de ontstaansgeschiedenis van de Stichting
duikt.
Die is nauw verwant met de historie en de
idealen van de Nutsspaarbank 's-Gravenha-
ge, die zich vanaf de oprichting in 1818 richt
te op het 'gewone' volk. Op aandringen van
koning Willem I in het leven geroepen door
Haagse notabelen die lid waren van de
Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, mani
festeerde de bank zich oorspronkelijk als een
instelling zonder winstoogmerk. Ruim vijftig
jaar was er geen bezoldigd personeel en
droegen de gekozen leden van een commis
sie persoonlijk zorg voor het reilen en zeilen.
Pas in 1872 werd de eerste betaalde boek
houder in dienst genomen, waarna de Nuts
spaarbank zich gaandeweg ontwikkelde tot
een zakelijke organisatie. Tot het zover was
inde de bank niet alleen de centen, stuivers
en dubbeltjes van de 'kleine' spaarders, maar
zette zich ook voor hen in. „Om de verhef
fing uit de armoede en de verlichting van de
volksgeest" te concretiseren door het stimu
leren van de spaarzaamheid, zoals het des
tijds heette, Geheel in de geest van de tijd
van liberalisme sloeg dat streven zo aan, dat
binnen korte tijd in heel Nederland Nuts-
spaarbanken floreerden.
Hoewel er twee keer bijna sprake was van
een failliet, in 1830 en tijdens de revolutie
van 1948, was de spaarbank van 'de kleine
luyden' niet alleen uitermate veilig, maar ze
gaf bovendien meer terug dan alleen rente.
Zo stond de 'bijtjesbank', zoals de organisa
tie later in de Leidse volksmond werd ge
noemd (naar de zegels met bijtjes die je op.
school kon kopen en bij de bank kon verzil
veren) aan de wieg van allerlei instellingen.
De Nutsscholen, de badhuizen, de volkstui
nen, de woningcorporaties, de ziekenfond
sen en begrafenisfondsen, bijvoorbeeld. Alle
maal zaken 'ten algemene nutte'.
Op die oorspronkelijke doelstelling werd
teruggegrepen nadat de veertien autonome
VSB-fondsen in het land waren ontstaan: bij
de fusie van de Nutsspaarbanken en de VSB,
onderdeel van het internationaal opererende
bank- en verzekeringsconcern Fortis. Eerst
in Utrecht en twee jaar later, in 1992, ook in
Den Haag. Het samengaan bracht elke stich
ting in het bezit van een aanzienlijk aande
lenpakket en de dividendopbrengsten wor
den sindsdien in het eigen werkgebied 'te
ruggegeven' aan de samenleving. Voor alle
veertien fondsen bij elkaar gaat het daarbij
jaarlijks om een bedrag van 100 tot 125 mil
joen, waarvan het 'Haagse fonds' ongeveer
een kwart voor zijn rekening neemt.
„Veel geld", beaamt Ankie van der Bol.
„Maar adel verplicht. Dankzij de dubbeltjes
en kwartjes van de trouwe spaarders hebben
we ons kapitaal vergaard en de opbrengst
daarvan geven we nu terug. Geheel volgens
het oude gedachtegoed van de Maatschappij
tot Nut van 't Algemeen, waaruit we zijn ont
staan. Daarmee is de cirkel rond."
PAUL DE TOMBE
De vrijwilliger staat dit jaar
nog meer dan anders centraal
bij het VSB Fonds Den Haag
en Omstreken. Inhakend op
het idee van de Verenigde
Naties, die 2001 hebben
uitgeroepen tot het
internationale jaar van de
onbezoldigde medewerker,
steunt het fonds alle lokale
instanties die in dat kader
initiatieven ontplooien. „Uit
waardering voor de
vrijwilligers", aldus Ankie van
der Bol, „want zij zijn het
cement van de samenleving,
maar ze krijgen zelden de eer
die hen toekomt."
Daarnaast subsidieert het
fonds ook dit jaar weer tal van
andere projecten in de regio.
Vorige week nog ontving de
Stichting Duinbehoud Leiden
drie ton voor de aanleg van
fietspaden door de duinen en
kreeg de Stichting Vrije Tijd en
Vorming 38.000 gulden. En
daar zal het niet bij blijven,
want Leiden en omgeving
happen aardig mee uit de
geldpot die het Fonds tot zijn
beschikking heeft. Dat blijkt
wel uit de cijfers van het jaar
2000. In totaal werd daarin
24.634189 gulden toegewezen,
waarvan in
Leiden
Leiderdorp
Noordwijk
Noordwijkerhout
Katwijk
Oegstgeest
Rijnsburg
Voorschoten
Valkenburg
Wassenaar
Zoeterwoude
Ook de tentoonstelling Asterix en Europa, vorig jaar in het Rijksmuse
um van Oudheden, werd ondersteund door het VSB Fonds.
foto les editions albert rené/goscinny-uderzo
