lasten
.Visja kwam
loor fax
1 /Jé
directeur Mondriaan Stichting: 'Voorlopig verandert niets'
Cultuur Kunst
Nabucco: meest geslaagde Ahoy'-productie
'Magie Frankie' in
de verkeerde ruimte
Leiden blijkt geen
rijke inspiratiebron
Scott Hamilton: jazztenorist waar niemand omheen kan
se Blues Jazzweek
Verschraling
21
KOISE LEDEBOER
telefoon rinkelde meteen
'a phoudelijk, maar directeur
e Daamen van de Mondri-
Stichting heeft het gevoel
hij inmiddels iedereen ge-
heeft kunnen stellen. „In
v' beleidsplan over 2001-2004
ipnieuw veel plaats inge-
le id voor allerlei soorten sub-
0! ;s aan musea voor moderne
111 st die ik niet in mijn top vijf
nf inde. Er verandert dan ook
)n s de komende jaren. De in-
is gewekt dat ik door een
wijziging van de regels op grote
schaal overal in het land subsi
dies zou willen afschaffen. Dat
was zeker niet mijn bedoeling
en is buiten mij om gebeurd."
Daamen doelt op het 'harde'
nieuwsverhaal dat de Volks
krant afgelopen zaterdag destil
leerde uit een interview waarin
hij louter brainstormend filoso
feerde over mogelijke toekom
stige ontwikkelingen in subsi-
dieland. Aanleiding was een ar
tikel van directeur Sjarel Ex van
het Centraal Museum in
Utrecht. Als Nederlandse mu
sea voor moderne kunst inter
nationaal willen blijven mee
spelen. zou het volgens Ex ver
standig zijn de rijksmiddelen
voor aankoopsubsidies voort
aan te beperken tot het Stede
lijk Museum in Amsterdam,
Museum Boijmans Van Beu-
ningen, Museum Kröller-Mül-
ler, Haags Gemeentemuseum
en Van Abbemuseum. De
twaalf overige musea die nu
nog op de subsidielijst voor
aankopen van de Mondriaan
Stichting staan (onder meer het
Leidse Stedelijk Museum De
Lakenhal) zouden bij zo'n con
centratie van middelen in elk
geval niet meer in aanmerking
komen voor geldstromen uit
deze specifieke pot van de
Mondriaan Stichting.
Om duidelijk te maken hoe
moeilijk het voor Nederlandse
musea is heden ten dagen nog
een rol van betekenis te spelen
op de internationale kunst
markt, geeft Daamen als actu
eel voorbeeld de mislukte po
ging die Museum Boijmans Van
Beuningen deze week deed om
in New York het zestiende-
eeuwse seizoenenboek van
Hans Bol uit de collectie Koe-
nigs aan te kopen. De Mondri
aan Stichting gaf het museum
toestemming tot twee miljoen
gulden mee te bieden, maar
een andere koper ginger voor
maar liefst vier miljoen gulden
mee aan de haal.
In zijn terugblik op de com
motie kan Daamen zich goed
voorstellen de musea die hij
niet noemde ongerust waren. Al
verandert er de komende jaren
niets, hij acht een fundamente
le discussie over kunstsubsidies
desalniettemin bepaald niet
overbodig. „Ik geef een fictief
voorbeeld. Als Arnhem geld
krijgt, wordt het nog steeds
vanzelfsprekend gevonden dat
Nijmegen dat ook krijgt op
grond van het principe van de
verdelende rechtvaardigheid.
Voor de toekomst wil het be
stuur echter een grotere nadruk
gaan leggen op het landelijk be
lang van collecties en dat kan
hier en daar wel tot verschui
vingen leiden. Maar de Mondri
aan Stichting draagt nu een
maal ook verantwoordelijkheid
voor het totale bestel en moet
beoordelen wat het beste is
voor de Collectie Nederland als
geheel."
e een bedreigingen uit Nederland'
fax van een in Nederland verblijvende Marokkaanse
nalist is (mede) de oorzaak van het afgelasten van
muziektheaterstuk 'Aïsja en de vrouwen van Medina'
r het Onafhankelijk Toneel in Rotterdam. Door de
chten die daarop in de media verschenen, voelden
Marokkaanse betrokkenen zich min of meer bedreigd
egden zij hun medewerking op.
blijkt uit antwoorden van
ssecretaris Van der Ploeg
uur) op schriftelijke vragen
het CDA over de afgelas-
Volgens de bewindsman
het Openbaar Ministerie
aanwijzingen dat vanuit
:rland
m eigingen
»euit aan
dres van
ie etrokken
ikkaanse
ers en
ve ikanten.
it Onafhankelijk Toneel
ipte in november, enkele
n voordat de repetities
en beginnen, de voorstel-
die in februari op de plan-
2(zou komen als onderdeel
Rotterdam 2001, Culturele
h dstad van Europa. Dat ge
lde nadat de Marokkaanse
componist en muzi-
:n hadden laten weten het
uit religieuze overwegin-
ïiet te kunnen spelen,
muziektheaterstuk van
mfceur Gerrit Timmers was
seerd op de roman Vervan
na van de Algerijns-Franse
anjfster Assia Djebar. In het
zou hoofdpersoon Aïsja,
ngste echtgenote van pro-
dohammed, op het toneel
opgevoerd. Dat riep
weerstand op in Marokkaanse
kringen omdat Aïsja op religi
euze gronden niet op toneel
mag worden gezet.
De Marokkaanse journalist
heeft volgens Van der Ploeg in
een fax naar de Marokkaanse
krant Itihad El Ishteraki bericht
over de voorgenomen opvoe-
ring. Hij sug-
Van der Ploeg
beantwoordt
vragen CDA
et
gereert daarin
dat dit 'wel
eens tot ver
wikkelingen
zou kunnen
leiden, verge
lijkbaar met de
zaak-Rushdie', aldus Van der
Ploeg in zijn antwoord.
„Voor zover de afgelasting
het gevolg geweest is van druk
van de kant van Nederlandse
en Marokkaanse moslims, is
sprake van een ongewenste
aantasting van het grondwette
lijk recht van vrije meningsui
ting en van de artistieke, vrij
heid, die in Nederland, maar
ook daarbuiten, essentieel zijn
voor de beoefening van kunst
en cultuur", aldus de staatsse
cretaris.
Volgens Van der Ploeg kon
Aïsja en de vrouwen van Medi
na in Rome wel zonder proble
men worden opgevoerd omdat
de opzet anders was. Zo waren
de sleutelfiguren uit de islam
voorzien van maskers.
foto anp covert coebergh
De Babyloniers hebben Jarusalem veroverd en Nabucco trekt te paard de tempel van Salomon binnen.
THEATER RECENSIE
AAD VAN DER VEN
Voorstelling: 'Nabucco' van Verdi met het
Opera in Ahoy Koor' en Nederlands Bal
letorkest. Muzikale leiding: Walter Att-
anasi. Regie: Bernard Broca. Kostuums:
Aziz Bekkaoui. Gezien: 25/1, Ahoy', Rot
terdam. Nog te zien aldaar:- vanavond,
morgenavond en zondagmiddag.
'Opera in Ahoy" had nog iets
goed te maken met 'Nabucco'.
De producent van megapro-
ducties in Rotterdam-Zuid be
gon zijn bestaan in 1993 met
deze opera van Verdi. Het was
geen 'Nabucco' om met plezier
aan terug te denken. Dat is de
productie van dezelfde opera,
die gisteravond in première
ging, juist wel.
Acht jaar geleden werd in
Ahoy' een 'normaal' toneel ge
bouwd en kwam de piste vol
met stoelen te staan. Bijna nie
mand zag wat. En het klonk ook
niet best. Wat is er sindsdien
niet veranderd? Door de piste
op een slimme manier als
speelvlak te gebruiken, langdu
rig te experimenteren met een
geavanceerde wijze van ge
luidsversterking en ook artistiek
verstandig te werk te gaan, heb
ben de organisatoren het pleit
gewonnen.
Het is 'Opera in Ahoy' gelukt
de indruk weg te nemen, dat
megaproductie synoniem is
met oppervlakkig spektakel.
Hoewel Ahoy' niet bij uitstek de
plaats voor subtiliteiten is was
het gisteravond zeker niet bij
uitstek het massale, dat over
tuigde. De momenten van in
nigheid in 'Nabucco' zijn welis
waar dun gezaaid, maar waér
ze optreden, tussen breedvoe
rig gelamenteer en vertoon van
spierballen krijgen ze in deze
productie hun expressieve wer
king. De aria van Fenena tegen
het einde van de opera bijvoor
beeld, gezongen door de fraaie
Russische mezzo Marianne
Kulikova. Op zo'n moment ver
geet men de massa en de ruim
te.
Als geheel is dit trouwens vo
caal een van de meest geslaag
de Ahoy'-producties, met
krachtige, gloedvolle stemmen
als die van Michele Kalmandi
(titelrol), Harry Peeters (Zacca-
ria) en Felipe Rojas (Ismaele).
Alleen de scherpe sopraan Ga-
briella Morigi (Abigaille) valt
een beetje uit de toon. Het koor
is dit jaar wel bijzonder goed,
evenals het Nederlands Ballet
orkest. En het kost dirigent
Walter Attanasi niet eens zo
veel moeite om dat alles in de
hand te houden.
luist 'Nabucco' is zeer ge
schikt voor een 'panoramische'
enscenering als deze. Hier geen
psychologische fijnmazigheid
zoals in 'La Traviata' vorig jaar,
maar een bijbels drama met le
gereenheden, slaven, een hof
houding en figuren, die geen
individuele betekenis hebben,
maar voor ideeën en eigen
schappen staan: trouw, eer
zucht, liefde en wraak. Er wordt
weliswaar tot vervelens toe met
stenen gesjouwd - je moet die
slaven toch iets te doen geven -
maar zelfs dat gebeurt met allu-
f )uke is Jazz.
ent waar een blind paard
jeen schade kan aanrich-
'och voel je het bij de en-
neteen: hier op de hoek
Ie Oude Singel zet de mu
le toon. Dat is overigens al
zo. Dus voer het tempo
op. Gelijk aan de tempë-
r. Want tussen het rood
van de instrumenten en
rgeelde prenten van de
blues- en jazzbrothers is
The Duke vooral heet.
ïeet: het is er bloedheet,
aitress - ze spreekt Engels
igt bij het ontwaren van de
t f zweetdruppels onge-
;uI I aan op nog een bier. Plus
ourbon. Met één klontje
e oude Amerikaanse truc.
jU len ze het in de bars aan
eel wer Eastside van New
Half vol is meteen ook
:eg. De agressieve ver-
cinethode. Tappen of an-
h( marsetandend je gebit bij-
;ef
-Ie ipvalt bij deze jazzweek is
101 middelde leeftijd van het
hn ek. Tussen de 20 en de 30.
jtppen enthousiast naar al-
it beweegt. Als het ook
even naar een solo neigt.
cherwijs grijpt de Sultan of
or van die avond prompt
(Va ans. En geeft nog een rie-
eg. Want dit is The Duke.
ebimpel van de Jazz.
doe d'r nog maar twee.
an it je zo aandringt,
ev
ee
RECENSIE MUZIEK
KEN VOS
Concert: Scott Hamilton met het Johan
Clement Trio. Gezien: 25/1, Jazzcafé The
Duke, Leiden. 0
Menige bezoeker aan The Duke
zal zich gisteravond hebben af
gevraagd of het wel verstandig
is om zo'n bekend musicus uit
te nodigen zonder entree te
heffen. Aan het begin van het
optreden was het café zo vol,
dat verplaatsen vrijwel onmo
gelijk was. Dat was niet alles,
want ook de zaalversterking liet
het in de eerste set afweten. De
Amerikaanse tenorsaxofonist
reageerde erop alsof hij niet an
ders gewend is, maar pas later
op de avond speelde hij op zijn
gebruikelijke niveau.
Het waren niet uitsluitend
standards die door het kwartet
werden gespeeld en het samen
spel met de Nederlandse bege
leiders verraadde enige gewen
ning. Pianist Johan Clement
durfde het aan om af en toe
leuke dingen te doen in zijn
tweehandige solo's, en kreeg te
recht regelmatig de handen op
elkaar. Drummer Frits Landes-
bergen en bassist Erik Timmer
man waren een ontspannen rit
metandem dat goed paste bij
MUZIEK RECENSIE
HANS KEUZERS
Concert: Magic Frankie The Blues Di
sease.. Gezien: 25/1De Waag, Leiden
Elf uur: 'Magie Frankie The
Blues Disease' staat er op de
flap-over bij binnenkomst in de
Waag. Aanvangstijden blijven
tijdens de jazzweek - zeker in
de Waag - meer richttijden. Ach
ja, Magie Frankie heeft mis
schien wat extra tijd nodig om
zijn snaren te vervangen, zijn
hoed recht te zetten of zijn bo
venste knoopje dicht te doen.
Half twaalf begint zijn begelei
dingsband en aan de zijkant,
mooi in silhouet, zie je de
bluesman met Al Capone-look
ongeduldig heen en weer bewe
gend zijn beurt afwachten. Het
lijkt alsof hij 's middags al
shoppend door Leiden heeft
gelopen, want zijn zwarte ge
ruite jasje is nieuw en onberis
pelijk.
'Satisfaction' van The Stones
is niet de geijkte binnenkomer,
de bluesstijl doet hier gefor
ceerd aan. Een dik jaar geleden
deed Magie Frankie een rondje
langs de Nederlandse gevange
nissen en 'Behind bars' sluit
daar mooi bij aan. Zoonlief in
de bak schrijft in een brief aan
zijn moeder dat hij enorm spijt
heeft. Zwierige orgelpartijen
ondersteunen het nummer en
het gepijnigde gelaat van
Frankie tijdens de dynamische
solo spreekt boekdelen.
Een jaar of vijf geleden gaf de
bluesman een stemmig concert
in het LAK samen met Kaz Lux
en sinds die tijd heeft Magie
Frankie een flink laagje extra
vet gecreëerd. Dat is goed voor
de winter zullen we maar zeg
gen. Maar onze fast-food-
Frankie heeft weinig uithou
dingsvermogen dus last na een
uurtje een pauze in. Daar zit op
dat late tijdstip niemand op te
wachten, dus stroomt de zaal
langzaam leeg.
Wie de 'break' afwacht, krijgt
gelukkig gelijk. Vooral bij de he
melse blues 'Just me myself
weet Magie Frankie de juiste
snaar te raken en vliegen tij
dens de solo de spetters van het
podium af. Magie Frankie pro
grammeren in de galmbak die
de Waag nu eenmaal is, blijft al
tijd lastig. Een bruine kroeg op
de hoek, daar moet deze jongen
staan. Dan kan-ie de stomerij
een keer overslaan.
Mfl
srj
l/mtdaap
Big Band Night, 20.15 uur,
Stadsgehoorzaal.
Catyanks, Happy Hour, 20.15
uur, de Waag.
A Tribute to Rosa King, 23.00
uur, de Waag.
Hot Club de Frank, 21.30 uur,
Jazzcafé The Duke.
Iftonye*
In zijn nieuwjaarstoespraak
kraakte de directeur van van
de Mondriaanstichting. Melle
Daamen, onlangs enkele kri
tische noten over de Neder
landse musea. Die zouden
veel meer met elkaar moeten
samenwerken of zelfs moeten
fuseren.
Afgelopen week deed Daa
men er nog een schepje bo
venop. In een interview met
de Volkskrant zei hij dat de
gedachte hem wel aansprak
om subsidies voor de aankoop
van moderne kunst te concen
treren bij een paar musea. In
plaats van de huidige twintig
zouden nog maar vijf musea
voor moderne kunst in aan
merking moeten komen voor
rijkssubsidie.
De opmerkingen over sa
menwerking gaven vooral
blijk van onvoldoende kennis
van zaken. De Nederlandse
musea vergaderen zich te plet
ter om hun collecties op el
kaar af te stemmen, uit te wis
selen en co-producties tot
stand te brengen. Museumdi
recteuren hebben dan ook de
vloer aangeveegd met de op
merkingen van Daamen. „Ie
mand die zo nauw bij musea
is betrokken zou beter moeten
weten," schreef directeur Wim
van der Weiden van Museum
Naturalis in deze krant.
Daamen heeft zijn uitlatin
gen over de rijkssubsidie enig
zins afgezwakt (zie elders op
deze pagina), maar volledig
afstand neemt hij er niet van.
Het blijft daarom opletten
voor de musea omdat het op
laten van ballonetjes nooit
zonder betekenis is.
De ideeën van Daamen over
het fuseren van musea en over
de bundeling van rijksubsi
dies, hebben met elkaar ge
meen dat ze nogal on-Neder-
lands zijn. Ons land wedijvert
al jaren met Groot-Brittannië
als het gaat om het grootste
aantal musea per vierkante
meter. Cultuurspreiding, ook
door de overheid voorgestaan,
is een groot goed in Neder
land. En Daamens aanhou
dende pleidooi voor concen
tratie staat daar haaks op.
Zijn opmerkingen om rijks
subsidies voor moderne kunst
te bundelen zijn bovendien
willekeurig en missen een
zorgvuldige onderbou
wing. Waarom
vijf mu
sea? En waarom niet één top-
museum, of tien? Waarom
wel het Van Abbe (Eindhoven)
en niet het Groninger Muse
um, het Bonnefanten (Maas
tricht) of de Leidse Lakenhal.
De vijf musea die volgens
Daamen recht hebben op
rijkssubsidie zijn het Stedelijk
Museum (Amsterdam), Boij-
mans-Van Beuningen (Rotter
dam), Kröller Muller (Otter-
loo), het Haags Gemeentemu
seum en het Van Abbemuse
um (Eindhoven). De overige
18 musea die nu via de
Mondriaanstichting van het
Rijk aankoopsubsidie ontvan
gen, en buiten de boot zouden
vallen, moeten een groter be
roep doen op gemeentes en
provincies.
Zo'n plan leidt zonder meer
tot verschraling. Vooreen mu
seum als De Lakenhal is de
bijdrage die ze van de Mond
riaanstichting ontvangt van
groot belang voor het kunnen
doen van nieuwe aankopen.
Het is een illusie om te denken
dat provincie en gemeente het
eventueel onstane gat wel zul
len dichten.
K van Twist, directeur van
het Groninger Museum,
kaatste de bal deze week al te
rug naar Daamen. De vraag
die hij stelde is of de musea de
Mondriaanstichting nog wel
nodig hebben.
Goeie vraag, waarom is er
een stichting nodig om de
subsidies te verdelen? Musea
kunnen dat, niet in de laatste
plaats in het kader van een
intensieve samenwerking,
heel goed zelf ter hand nemen
in een overkoepelende organi
satie. De Mondriaanstichting
kan dan gemakkelijk worden
opgeheven.
Hoewel de musea het al we
ten heeft de directeur van de
Mondriaanstichting nog eens
aangetoond hoe belangrijk
het is dat de musea nauw sa
menwerken, maar bovenal
dat ze ook hun eigen boontjes
doppen. Voor de Leidse mu
sea, en in het bijzonder voor
kleinere musea als De Laken
hal, Frans Hals in Haarlem of
het Dordrechts Museum is het
bovendien van groot belang
om duidelijk te blijven maken
dat het pluriforme culturele
klimaat dat we in Nederland
hebben in stand moet
blijven.
AD VAN rsAAV JAN RIJSDAM CAROLINE VAN OVËRBEEKE
de vloeiende swing van Hamil
ton.
In de tweede set, toen de mi
crofoons voor de saxofoon en
de piano het weer deden, kon
het publiek pas echt op zijn ge
mak genieten van de muziek.
Daaronder waren er velen die
speciaal naar Leiden afgereisd
om Hamilton te horen spelen.
Vanaf het moment dat de
zaalversterking klopte, waren
Hamiltons capaciteiten als jazz
tenorist in de stijl van Hawkins,
Webster of Sims pas echt op
hun waarde te schatten. Het
schijnbare gemak waarop de te
norist intoneert en swingt, doet
de luisteraar denken dat zijn in
terpretaties van standards als
'In a Sentimental Mood', 'Cot
ton Tail' of 'Time After Time' de
enige juiste zijn binnen zijn
stijl. Nu pas was ook te horen
hoe goed Hamilton de span
ning tijdens zijn improvisaties
met behulp van dynamische
contrasten en melodische nu
ances weet op te bouwen. Kort
om, hoewel Hamilton zich de
laatste twee decennia nauwe
lijks verder heeft ontwikkeld, is
hij een soort vaste waarde in de
mainstream-jazz geworden
waar niemand omheen kan.
Korteweg en Koenegracht in De Burcht
Magie Frankie weet de juiste snaar te raken, tijdens de solo vliegen de
spetters van het podium af. foto taco van DtR eb
Swingtime Big Band, 12.00 uur.
Finale Jazz Award 2001,14.00
uur de Waag.
SJOERD DE JONG
Ze zijn beide dichter en ko
men uit Leiden. Allebei debu
teerden ze precies dertig jaar
geleden en bij beide gaat de
poëzie vaak over het huwelijk
en het gezin. Anton Korteweg
en Frank Koenegracht waren
gisteravond - ter gelegenheid
van de tweede Landelijke Ge
dichtendag - uitgenodigd in
sociëteit De Burcht. Ze lazen
voor uit eigen werk en praat
ten, ondanks de overeenkom
sten, toch vooral over de ver
schillen in hun poëzie en hun
werkwijze.
Verschillen, dus. Koene
gracht noemde Lucebert als
zijn grote voorbeeld. „De
dichter van mijn jeugd. Dat
raak je nooit meer kwijt. Alle
kunst is imitatie, dus je begint
gewoon iemand na te doen. Ik
dus Lucebert, tot je je eigen
stem krijgt." Bloem was vol
gens Korteweg de belangrijk
ste dichter. „Zijn gedichten
sloten aan bij mijn tempera
ment. Een soort existentieel
gevoel van teleurstelling. Het
leven als 'een kort geluid tus
sen twee eeuwige stiltes'. Dat
gevoel van Bloem is wel in
mijn gedichten terug te vin
den. Maar niet zijn stijl."
Wie Korteweg zag bij het
voorlezen van zijn gedichten,
kon nog wel aan humor den
ken. Als hij bij het lezen een
clou had bereikt, keek hij het
publiek vriendelijk aan. Zo
van: toe maar, er mag gela
chen worden. Koenegracht
echter, in zijn grijze pak, blikte
bij het lezen regelmatig over
zijn bril stuurs en priemend
het publiek in. Waag het niet
te lachen!
Toch werd er gelachen.
Want beide dichters maken
het donkere in hun gedichten
enigszins dragelijk met een
grappige wending. „Maar bij
Koenegracht", zo stelde Kor
teweg vast. „is het meer een
absurde humor. Bij mij meer
een wrange humor." Koene
gracht: „Ja, bij mij is het meer
Monthy Python, bij Korteweg
meer Gerard Reve."
Wie op een avond met Leid
se dichters veel gedichten
over Leiden en omgeving ver
wachtte, kwam bedrogen uit.
Koenegracht begon met het
gedicht 'Endegeest revisited'.
'Vroeg grijs, thee en suicide./
Herfst parkeert tussen het ge
boomte./ In de mist staat de
tuinploeg/ als roerloos/ als
coniferen verspreid./ Zo stil
aan de harken geklonken.'
Maar dat was het eerste en
ook direkt het laatste enigs
zins lokale gedicht. Ze halen
hun indrukken uit hun omge
ving, maar Leiden blijkt geen
rijke inspiratiebron. Korteweg:
„Ik zie wat raars en schrijf het
op. Als ik naar mijn werk in
Den Haag fiets, moet ik door
twee fietstunnels. Op een keer
stond in de eerste de tekst 'As-
trid, I love you'. In de tweede
stond 'Astrid, skelethoer'.
Daar zaten maar tien minuten
tussen. In het normale leven
duurt dat veel langer. Dat is
opmerkelijk, dat gebruik ik
dan in een gedicht."
