Meesters op de vierkante centimeter
Nederland bol van poëzie op tweede gedichtendag
ubsidie voor het
[ieboldHuis rond
'Ik wilde niet langer watjes spelen'
Cultuur Kunst
Harm Kamerlingh
Onnes in Lakenhal
G5 ruilt met Hoornse kunstenaars
Speelse humor Bolder Plante
19
De reconstructie van het atelier van Rembrandt in
useum het Rembiandthuis in Amsterdam is afgerond. Bezoe-
its kunnen de ruimte bekijken, alleen zijn nog niet alle attribu-
n verzameld die erin moeten staan. Rembrandt woonde van
39 tot 1656 in het nu naar hem genoemde huis. Wegens een
illissement pakte hij zijn biezen. Met de boedellijst die daarbij
erd samengesteld, zoeken de conservators de originele inboe-
il uit die tijd weer bij elkaar. Om de reconstructie van het ate-
;r te vieren, laat het museum de komende zondagen zien hoe
ihet verleden verf werd gemaakt.
taat koopt Breughel-schilderij
nTRDAM Voor 1,1 miljoen gulden heeft de Staat het schilderij
oemstilleven in houten kuip' (rond 1617) gekocht. Het kunst-
erk is gemaakt in het atelier van Jan Breughel de Oude, zoveel
tat vast. Kenners denken dat het schilderij niet door de oude
eughel is gemaakt, maar door een van zijn zoons, Jan of Pie-
r. Het Rotterdamse museum Boijmans Van Beuningen heeft
■twerk sinds jaar en dag in beheer. Het schilderij wordt mo-
enteel gerestaureerd. Boijmans krijgt het werk van de Staat in
uikleen. Vanaf mei is het weer voor het publiek te zien.
tudenten maken tune Rotterdam 2001
ttfrdam» Een speciaal gecomponeerd muziekstukje van elf
[econstructie Rembrandts atelier af
:onden wordt de herkenningsmelodie van Rotterdam 2001.
n de compositie waarin verschillende muziekstijlen met ver-
uwings- en havengeluiden te horen zijn, bestaan ook twee
rsies van vijf minuten. Die beleven hun wereldpremière tij-
ns de opening van Rotterdam 2001 in de Doelen op 26 janua-
in aanwezigheid van koningin Beatrix en de Portugese presi-
ntSampaio. De 2001-tune 'Venster naar de zee' is gecompo-
eerd door twee studenten van het Rotterdamse Conservatori-
m. Tijdens de opening zijn verder Mini en Maxi, Liesbeth List,
rederique Spigt, het Rotterdams Philharmonisch en het jeugd-
leater Zuid-Holland te zien en te horen. Ook is er een voor-
acht uit een boek van Arnon Grunberg dat speciaal voor Rot-
rdam 2001 is geschreven.
len Haag zoekt geld voor cultuurfonds
nhaag» De gemeente Den Haag heeft plannen voor een cul-
urfonds. Met de uitgifte van obligaties wil de gemeente 10
iljoen gulden bij elkaar krijgen om grote culturele evenemen-
n in Den Haag en omstreken te financieren. Personen en be-
ijven kunnen in totaal tweehonderd obligaties van 50.000 gul-
en per stuk aankopen. Verder participeren de gemeente Den
aag, KPMG en waarschijnlijk de provincie Zuid-Holland in het
ROTTERDAM/LEIDEN ANP
'Overal in Nederland poëzie' is het thema van de
tweede landelijke gedichtendag. Op 25 januari
vinden op initiatief van Poetry International
meer dan zeventig verschillende activiteiten
plaats rond het thema poëzie. Tweede Kamer
voorzitter Jeltje van Nieuwenhoven opent de par
lementaire dag met lezing van een gedicht. Gerrit
Komrij opent in zijn functie als Dichter des Va
derlands de gedichtendag in Rotterdam. Na de
opening gaan de dichterlijke activiteiten op ver
schillende plaatsen van start.
Rotterdam Culturele Hoofdstad 2001 houdt in
samenwerking met Poetry International een pro
ject rond Erasmus' 'Lof der Zotheid'. Aan onder
anderen Leo Vroman, Joke van Leeuwen, Toon
Tellegen en Wim T. Schippers is gevraagd een
moderne interpretatie te maken van dit essay.
Studenten van de toneelschool Arnhem dragen
de gedichten voor in de stad.
Behalve het project in Rotterdam zijn er initia
tieven in het hele land. In Leiden zijn twee Leidse
dichters te gast bij Burcht Literair: Anton Korte-
weg en Frank Koenegracht. Zij lezen vanaf 20.15
uur voor uit eigen werk en gaan met elkaar in ge
sprek over kunst en vakmanschap van poëzie en
dichterschap.
In de drie vestigingen van de Katwijkse biblio
theek wordt de prijsvraag Van wie is dit gedicht?'
gehouden. Lezers kunnen van 23 tot en met 27
januari hun kennis van poëzie testen. Van acht
gedichten moet de auteur geraden worden. On
der de goede inzenders worden boekenbonnen
verloot. Vanaf donderdag 25 januari zal de nieu
we bundel van Judith Herzberg voor slechts f
2,50 te koop zijn in de boekhandel. Uitgeverij De
Harmonie heeft 'Staalkaart', zoals de bundel
heet, speciaal ter gelegenheid van de Landelijke
Gedichtendag doen verschijnen.
Leidse fijnschilders uit Dresden in Stedelijk Museum
ERT MINKHORST
SieboldHuis aan het Ra-
jurg in Leiden krijgt de ko
lde vier jaar in totaal 1,6
Den gulden subsidie van
tssecretaris Van der Ploeg
uur). Daarmee is de exploi-
van het Japan-centrum
fel rond.
èthouder Pechtold zei gis-
in de vergadering van de
missie kunst, dat hij 'zeer
uld' is met de honorering
de subsidie-aanvraag. Van
'loeg 'schenkt' Naturalis en
;enkunde jaarlijks 400.000
len, vooralsnog voor een
ode van vier jaar.- Beide
sea, die een groot deel van
collectie danken aan wat
.eidenaar Von Siebold tij-
zijn verblijf in Japan ver-
de, moeten dat bedrag be
en aan het SieboldHuis.
verigens niet zonder reden,
uidelijkte Pechtold: -„Van
der Ploeg heeft opgeroepen tot
de inrichting van 'collectiefilia
len', zodat verzamelingen die
nu in kelders liggen opgeslagen
toch worden tentoongesteld.
Met het SieboldHuis gebeurt
dat."
De subsidie van het rijk komt
als geroepen, omdat daarmee
de helft van de exploitatie voor
de komende vier jaar wordt ge
dekt. Voor nog eens een kwart
dragen de gemeente (jaarlijks
150.000 gulden) en de Universi
teit Leiden bij. „Daarmee is
driekwart rond", rekende
Pechtold voor. De rest moet ko
men uit de entreegelden en de
verhuur van het gebouw voor
commerciële doeleinden. Ge
dacht wordt aan bijeenkomsten
voor (Japanse) bedrijven en or
ganisaties.
„Het SieboldHuis is niet sec
een museum", aldus de wet
houder. „Het moet als de ver
bouwing achter de rug is een
echt Japan-centrum worden."
Wie wat minder goede
ogen heeft en toch de ten
toonstelling 'Leidse Fijn
schilders uit Dresden' wil
bezoeken, doet er goed
aan een loep mee te ne
men en zijn bril niet te ver
geten. Want ook al was de
term in de zeventiende
eeuw nog niet uitgevon
den, schilders als Gerard
Dou, Frans en Willem van
Mieris en Gabriel Metsu
vatten dat fijnschilderen
naar de letter van het
woord op. Klein maar fijn,
zo luidde hun motto. Of
liever gezegd: fijn én klein.
Dat De Lakenhal maar
twee zalen nodig heeft om
vijftig werkjes te expose
ren, zegt voldoende over
de afmetingen van deze
doeken.
LEIDEN AD VAN KAAM
Dat neemt niet weg dat de mi
niaturen stuk voor stuk juweel
tjes zijn. Want als er één ding
voor deze unieke collectie geldt,
is het dat het 'm bij die Leidse
fijnschilders absoluut niet zit in
de kwantiteit, maar overduide
lijk in de kwaliteit van het gebo-
dene. Wat deze leerlingen en
navolgers van Gerrit Dou - op
zijn beurt weer leerling van
Rembrandt - op de vierkante
centimeter allemaal vermoch
ten, grenst soms aan het onge
looflijke. Het schijnt dat Dou
zelf een vergrootglas hanteerde
om met zijn penseel de details
in te vullen. Het moet haast
wel.
Bijna even ongelooflijk is het,
dat het werk van deze fijnschil
ders lange tijd in het ongerede
is geraakt en werd afgedaan als
miniscuul priegelwerk dat niet
ter zake deed. Je kon net zo
goed, of net nog even beter, een
foto aan de muur hangen, zo
heette de nieuwlichterij. Maar
net als de term fijnschilders was
in de Gouden Eeuw ook het
proces van de donkere camera
volstrekt onbekend. En nog lan
ge tijd daarna ook. Dus toen
golden, als het om het uitbeel
den van de werkelijkheid gaat,
totaal andere normen.
Hoe dan ook, een keurvorst
als August de Sterke, heerser
August was buitengewoon
trots, maar ook bijzonder zui
nig op zijn verworvenheden.
Hij liet ze zonder uitzondering
omranden met een gouden lijst,
compleet met zegel en wapen.
De lijst was verder voorzien van
een glazen deurtje zodat hij het
schilderij met een sleutel her
metisch kon afsluiten. „Inder
daad, poppetje gezien, kastje
dicht", lacht Christoph Schöl-
zel, de restaurateur die namens
de Gemaldegalerie Alte Meister
in Dresden is meegekomen om
de collectie tot in Leiden te be
geleiden. „Het was een manier
van bewaren, van conserveren.
Op die manier kregen stof en
vuil geen vat op de verf."
Het afsluitbare deurtje is ove
rigens niet de belangrijkste re
den waarom de doeken - voor
het eerst sinds twee eeuwen te
rug op de plaats waar ze van
daan komen - er zonder uitzon
dering zo gaaf en helder uit
zien. Alsof ze van deze tijd zijn.
„Schilderijen gingen door de
eeuwen heen vaak letterlijk van
hand tot hand. En elke koper en
elke handelaar poetste hier,
verniste daar wat en werkte in
de hoek nog een vlekje weg.
Met alle gevolgen van dien. De
ze collectie is vrijwel in zijn ge
heel uit eerste hand. Eén schil
der, één handelaar, één koper.
Natuurlijk, in het museum is er
later ook wel eens een schilderij
schoongemaakt. Maar de mees
te werken zijn zoals ze waren:
in originele staat."
Even subtiel als de fijnschil
ders waren als het ging om hun
virtuoze stofuitdrukking - de
weerkaatsing van glas of de
schittering van een kaars - zo
legden zij ook de laatste hand
aan hun werkstukjes. Naar een
signatuur of naar initialen is het
dikwijls lang zoeken. Op de ge
ijkte plaats, rechtsonder, vind je
ze maar zelden. Daar staat in
het geval van de Dresder collec
tie wel vaak een nummer, er
destijds door de rentmeester
van de keurvorst ingekerfd
Maar in steen gebeiteld, aan
een boek genaaid of in hout ge
kerfd; zó vind je dikwijls de
naam van de maestro terug. In
stijl derhalve.
De Leidse Fijnschilders uit
Dresden. Te zien van 19 janua
ri t/m 22 april in Stedelijk Mu
seum De Lakenhal, Oude Sin
gel 28-32, Leiden.
'Het atelier1 van Frans van Mieris.
over Saksen, Polen en Litou
wen, onderkende al in de acht
tiende eeuw dat hij van de Ant
werpse kunsthandelaar De Witt
iets heel bijzonders in handen
kreeg met de kabinetstukjes van
Willem van Mieris, Pieter van
Slingelandt, Godfried Schalcken
en Gerrit Dou.
De Duitse vorst was zo in zijn
nopjes met de Leidse fijnschil
ders dat hij maar liefst tachtig
doeken van hen verzamelde.
Daar konden mede-liefhebbers
als Lodewijk de Veertiende of
de aartshertog van Toscane bij
lange na niet tegenop. Geld
speelde daarbij klaarblijkelijk
geen rol. Voor sommige werken
van Dou en Van Mieris betaalde
FOTO DE LAKENHAL
August tussen de 600 en 800
gulden - voor die tijd een ver
mogen. Ter vergelijking: Jan
Steen kreeg voor een tafereel
van een boerengezelschap het
luttele bedrag van 12 gulden.
En leermeester Rembrandt in
casseerde voor een levensgroot
doek als Aristoteles niet meer
dan 500 florijnen.
LEIDEN AD VAN KAAM
Voor een deel gelijk op met de
zeventiende eeuwse Fijnschil
ders wijdt De Lakenhal vanaf
volgende maand ook een
aparte expositie aan de schil
der Harm Kamerlingh Onnes
(1893-1985). Het stedelijk as
pect van het museum wordt
daarmee nog eens extra bena
drukt, want net als Gerrit Dou,
Gabriel Metsu en Frans van
Mieris is Kamerlingh Onnes
een Leidse kunstenaar, zij het
uit een andere tijd.
Harm Kamerlingh Onnes
trad in 1914 in de voetsporen
van zijn vader, de schilder
Menso Kamerlingh Onnes.
Aanvankelijk schilderde hij in
dezelfde trant, maar later ont
wikkelde hij een eigen stijl on
der invloed van onder ande
ren Vincent van Gogh en lu-
ministen als Jan Toorop en
Mondriaan. Felle kleuren en
losse interpretaties kenmerk
ten zijn werk.
Door zijn contacten met de
bekende architect J.P. Oud
kwam hij in aanraking met de
kunstenaars van De Stijl zoals
Theo van Doesburg. Hij sloot
zich niet aan bij deze bewe
ging, maar ontpopte zich mid
dels zijn kunst (ook keramiek)
steeds meer als een verteller,
die beschikte over veel fanta
sie en humor.
In de jaren twintig maakte
Harm Kamerlingh Onnes sa
men met zijn oom Dolf een
reis naar het Verre Oosten. De
weerslag daarvan is terug te
vinden in gouaches en teke
ningen. Op de expositie (23 fe
bruari t/m 3 juni) in De La
kenhal is Het Chinezen Asyl te
Medan te zien, een gouache
op papier die recentelijk is ge
schonken aan het museum.
Tweevoudig Oscar-winnaar Tom Hanks:
BEELDENDE KUNST RECENSIE
DEN GPD
ïacteur Tom Hanks heeft al
t Oscars op zijn schoor-
nmantel staan. Voor zijn
in in Philadelphia en For-
Gump. Nadien maakte hij
I indruk in de films Apollo
!n Saving Private Ryan. Mo-
ïteel staat Hanks in de race
de felbegeerde glimmende
Idjes weer sterk met Cast
iy, waarin we hem als mo
te Robinson Crusoe twee
zien knokken tegen de
ihoop.
om Hanks is niet alleen de
fdrolspeler, maar ook de
iroducent van deze film. De
arige acteur uit Malibu ver-
it dat ook het basis-idee voor
it Away door hemzelf was
lacht. „Maar dat ging niet
Ier dan dat een man met
heel druk leven na een
- gtuigongeluk op zichzelf
1 tdt teruggeworpen op een
-./oond eiland. En dat hij
En later terugkeert in zijn
egere leven en ontdekt dat
C i toenmalige verloofde niet
5 er beschikbaar is. Meer had
;n liet. Ik ben in 1994 voor het
n st gaan praten met scenario-
ijver Bill Broyles. Met tus-
lozen hebben we verder ge-
i en geprobeerd dit thema
den en voeten te geven."
'e (e regie van de film werd in
A' 'den gegeven van Robert Ze-
-(fckis, de man die Hanks ook
Forrest Gump regisseerde,
t Away werd opgenomen op
1 van de Fiji Eilanden. Curi-
is dat het gebeurde in twee
iodes, met een draaipauze
een vol jaar. In de tussen-
/e had Zemeckis de tijd om
it Lies Beneath te maken,
vijl Hanks de kans kreeg de
pond kwijt te raken die hij
Wen had aangekweekt om
als welgedane zakenman te
recht te kunnen komen op dat
van God verlaten eiland. Toen
een jaar later de opnamen voor
Cast Away werden hervat, kon
de acteur zich melden met een
enorme bos haar en een li
chaam dat ogenschijnlijk sterk
was getekend door vier jaar
ontberingen.
De grondgedachte achter
Cast Away was volgens Hanks
te onderzoeken wat er met ie
mand gebeurt als je hem alle ei
gentijdse vormen van gemak
ontneemt. „We vullen ons le
ven met werk dat zelden meer
iets te maken heeft met de ba
sisbehoeften van de mens. We
zitten in vliegtuigen naar plek
ken waar niemand ons zou
missen als we wegbleven. We
zijn voortdurend aan het spelen
met mobiele telefoontjes en ge-
piel op computers waar nie
mand wijzer van wordt. Wat
zou er gebeuren met iemand
die helemaal wordt vrijgemaakt
van al die overbodigheid? Nou,
zo iemand raakt ten prooi aan
ultieme vertwijfeling, leek ons
zo."
De vertwijfeling die Hanks in
deze rol moet bevechten, de fy
sieke en psychische uitputting
die hem teisteren, dat is wat hij
op zijn publiek weet over te
brengen op een manier die wei
nig andere ster-acteurs in huis
hebben. Het is wat Cast Away
fascinerend maakt, omdat we
kijken naar een mens die ook
maar een mens is en niet nood
zakelijk een mannetjesputter.
Hanks heeft niets van een gla
mourboy of macho, maar bezit
het vermogen om in de patro
nen van Hollywoodfilms meer
identificatie te genereren dan
gebruikelijk is.
Toen hij in Apollo 13 als as
tronaut in moeilijkheden
Tom Hanks: „Om die rol in Apollo 13 heb ik echt moeten smeken."
FOTO AP/FRANK WIESE
kwam, bleef je hem zien als de
kwetsbare, brave huisvader met
vrouw en kinderen thuis, een
factor die ontbrak bij Clint
Eastwood in Space Cowboys.
Toen John Wayne in The Lon
gest Day zich met zijn man
schappen ondanks een gebro
ken been een weg door Nor-
mandië vocht, wist je dat de
Duitsers hun borst nat moch
ten maken. Maar Tom Hanks in
Saving Private Ryan wist het ge
voel op te roepen wat het bete
kent voor een gemiddelde on
derwijzer om ineens met een
helm op zijn kop het comman
do te krijgen over een peloton
jongens dat het ergste mocht
vrezen. Maar het heeft lang ge
duurd voor Hanks de kans
kreeg om te bewijzen dat hij tot
zulke dingen in staat is.
„Er is een tijd geweest dat ik
het niet had geloofd als mij was
voorspeld dat ik nog eens Cap
tain Miller zou spelen tijdens de
bestorming van Omaha Beach
of een astronaut of een cipier
die gevangenen executeert. Na
dat ik enig succes had gehad
met films als Turner Hooch,
Big en The Money Pit, was ik
ervan overtuigd dat ik veroor
deeld zou blijven tot komedies
en het licht romantische werk.
Maar ik voelde een diep verlan
gen de horizon van mijn artis
tieke mogelijkheden te verken
nen."
„Hoe je jezelf profileert als
acteur, bepaal je niet zozeer
met de projecten die je accep
teert maar vooral via de projec
ten die je weigert. Dus nadat ik
net A League Of Their Own had
gedaan, heb ik tegen mezelf ge
zegd: 'Ik wil niet langer watjes
meer spelen.' Vervolgens heb ik
een hele sloot films afgewezen,
om te merken dat ik dus geen
werk meer had. Toen heb ik
Sleepless in Seattle gedaan en
daarna werd het beter. Op For
rest Gump en Philadelphia ben
ik allicht apetrots, maar zelfs
dat waren geen rollen die zorg
den dat ze onmiddellijk aan mij
zouden denken als ze een as
tronaut nodig hadden. Dus om
die rol in Apollo 13 heb ik Ron
Howard echt moeten smeken.
Die film heeft voor mij veel ver
anderd. Als Ron Howard me
toen had geweigerd, had ik
waarschijnlijk Cast Away niet
eens gefinancierd kunnen krij
gen met mijzelf in de hoofdrol."
SANDRA SPUKERMAN
Expositie werk van vijf kunstenaars. Te zien: t/m 28/1. vr. t/m
zo. 13.00-17.00 uur Sidac Studio, Hogewoerd 77, Leiden.
Piet Franzen, beeldend kunstenaar en galerie
houder van Sidac Studio, exposeert in maart sa
men met Marijke Verhoef, Herby Nijenhuis, Re-
nata Bauer en Rob van 't Zelfde in de Boterhal in
Hoorn. In ruil daarvoor bieden deze Leidse kun
stenaars, verenigd onder de naam G5, vijf colle
ga's uit Noord-Holland de gelegenheid om deze
maand in Leiden te exposeren.
Qua diversiteit doen Simon Oud, Ankie Post-
ma, Jaap Beets, Kees Admiraal en Menno Bauer
in elk geval niet onder voor de Leidse G5. Ver
schil is dat ze geen groep vormen en niet eerder
met z'n vijven hebben geëxposeerd. De wand
met zinken sculpturen van Simon Oud en de
kleine schilderijtjes van Kees Admiraal is, hoewel
overvol, het meest geslaagde onderdeel van de
tentoonstelling. Er bestaat een mooi evenwicht
tussen de strakke, geometrische vormen van de
beelden van Oud en de verstilde, kleurrijke schil
derijtjes van Admiraal.
Doordat het zo vol hangt, ben je geneigd de
wand zelf als kunstwerk te waarderen en heb je
iets minder oog voor de individuele kunstwer
ken. Dat is jammer, want zelfs al hou je niet van
abstract geometrische beelden, dan nog zijn de
beelden van Oud bijzonder vanwege hun techni
sche perfectie.
De schilderijtjes van Admiraal zijn fraaier dan
de twee monumentale werken op papier die ook
op de tentoonstelling te zien zijn. In beide geval
len heeft deze kunstenaar een eenvoudig schuur
tje als hoofdmotief van de voorstelling gebruikt.
Toch komt dit bouwsel, dat hij overigens sterk
geabstraheerd weergeeft, het beste 'uit de verf in
de kleine schilderijen waarin de kunstenaar zich
beperkt tot het noodzakelijke.
Behalve de zinksculpturen van Oud en de
schilderijtjes van Admiraal springt de grafiek van
Ankie Postma eruit. Zij bedient zich van heldere
vormen en kleuren. Soms zijn haar voorstellin
gen totaal abstract, een andere keer maakt zij ge
bruik van een sterk veréenvoudigd figuratief ele
ment, zoals bijvoorbeeld een kom of schaal.
Postma beperkt zich binnen één werk niet tot
één grafische techniek. Meestal combineert zij
houtdruk met zeefdruk. Waar een schilder door
middel van een penseelstreek - dik, dun, schraal
of vet - zijn schilderij een bepaalde lading mee
geeft, doet Postma dat door de combinatie van
technieken.
THEATER RECENSIE
WUNAND ZEILSTRA
Tentoonstelling: 'Wannebe' van en door
Bolder Plante. Gezien: 16/1, schouw
burg Leiden.
Visuele kleinkunst met veel
slapstick en een sterk fysieke
inslag: dat is de specialiteit van
Audrey Bolder en Victorine
Plante. Constant is er de onder
linge rivaliteit binnen het duo.
Nu eens wint de een, dan weer
is de ander de underdog. Vaak
gaat het er in hun strijd stevig
aan toe. Binnen anderhalf uur
schakelen ze moeiteloos over
van lieftallig naar bloeddorstig
en weer terug.
Bij deze moeilijke vorm van hu
mor luistert een uitgekiend sa
menspel bijzonder nauw. Bol
der Plante spelen het pro
gramma al geruime tijd. Het is
te zien dat ze exact weten wat
ze doen. In dat opzicht is de
lange speelperiode voor deze
speelse humor zonder meer
een pluspunt.
In februari 1998 haalden ze de
finale van het Leids cabaretfes
tival. Ze vielen niet in de prij
zen, maar maakten toen al een
sympathieke indruk. Kijk je
echter onafgebroken naar dit
anderhalf uur durende pro
gramma, dan vallen de zwakke
punten wel op. Grapjes en dwa
ze associaties bij muziek op
band horen bij het repertoire
van de beginnende artiest. Het
meedoen op een denkbeeldig
triangeltje bij muziek van
Strauss is daar een goed voor
beeld van. Niet erg, elk school-
cabaret vaart er wel bij. Sommi
ge scènes blijven echter op dat
niveau steken, ook al dwingen
Bolder Plante respect af door
hun energie en spelplezier. En
dat laatste maakt je nieuwsgie
rig naar een volgend program
ma, waarin ze hopelijk het aan
tal losse invallen weten te be
perken ten gunste van iets gro
tere samenhangende program
ma-onderdelen.
