Een schaaktraditie wankelt
w
Spannende tijden voor uniek toernooi in de IJmond
'Het dient een maatschappelijk belang'
I
sS
V Kramnik
233
ZATERDAG 13 JANUARI 2001
Nog nimmer straalden er zoveel sterren aan het schaakfirmament als de komende twee weken in Wijk aan Zee het geval zal zijn. Maar de 63ste
editie van 's werelds grootste evenement - in 1938 begonnen als Hoogovens Schaaktoernooi - in deze tak van sport, zou ook wel eens het einde
van een tijdperk kunnen inluiden. „Op dit moment is de toekomst van het Corns Chess Tournament volledig in het ongewisse", stelt
toernooidirecteur Jeroen van den Berg. Want de verliezen van hoofdsponsor Corus liegen er niet om.
De nummer één van de schaakranglijst Garry Kasparov kijkt tijdens het 61ste Hoogovens Schaaktoernooi (1999) naar de
partij tussen regerend FIDE-wereldkampioen Viswanathan Anand en de officieuze mondiale titelhouder Vladimir Kram-
nik. foto archief united photos de boer
Een bedrag van rond één miljoen gulden sponsoring in
een zeventien dagen durend schaaktoernooi stoppen, ter
wijl er bij de slecht draaiende Britse tak van Corus wellicht
meer dan tienduizend mensen moeten worden ontslagen,
is dat wel gepast?
IJmuidenaar Alex van der Molen, bestuurder van de bij
Corus aangesloten vakbond De Unie, vindt dat zeker kun
nen. „Een dergelijk groot bedrijf als Corus heeft ook een
maatschappelijk belang, dat hiermee wordt gediend. Ga
maar na hoeveel mensen in de omgeving van IJmuiden
schaken. Tijdens het toernooi zelf worden ook wedstrijden
gehouden voor amateurs op het gemeentehuis in Velsen.
De kosten die Corus kwijt is aan de sponsoring zijn na
tuurlijk peanuts. Het totale pr-budget bedraagt waar
schijnlijk tientallen miljoenen guldens. Dan kan dit er nog
wel van af. Of het verantwoord is om in deze moeilijke tijd
door te blijven gaan met sponsoring? Ach, Corus is een cy
clisch bedrijf. Dat wil zeggen dat het het ene jaar goed gaat
en het andere wat minder. Voor het imago van Corus is het
ook uitstekend. Maar misschien ben ik niet objectief. Ik
houd namelijk zelf ook van schaken."
Bij de Britse staalvakbond 1STC ligt de sponsoring van het
Corus Chess Tournament duidelijk gevoelig. Voorlichter
Keith Bill van de vakbeweging beantwoordt kortaf het lijst
je met de gestelde vragen. „Ik had nog nooit van het toer
nooi gehoord. Dergelijke evenementen in Groot-Brittannië
sponsort Corus niet.-Nou ja, een jaar of twintig geleden
trok het voormalige British Steel (de Britse fusiepartner
van Hoogovens, red.) geld uit voor zeilevenementen." Op
de vraag of het onder deze omstandigheden gepast is om
honderdduizenden guldens aan sponsorgeld uit te trekken
voor het schaaktoernooi in Wijk aan Zee, antwoordt Bill:
„Ik mag van mijn leiding niet meer zeggen dan dat het
toernooi een Nederlandse traditie is waar wij ons niet mee
behoren te bemoeien. Meer kan ik u helaas niet vertellen."
Met de komst van de
nummer één van de
wereldranglijst Garry
Kasparov, de officieuze wereldkampi
oen Vladimir Kramnik en de officiële
titelhouder Viswanathan Anand kan de
organisatie van het Corus Chess Tour
nament 2001 zich tevreden in de han
den wrijven. „Dit jaar gaan alle rêm-
men los, want we hebben ook nog de
nummers vier tot en met negen van de
wereld weten te strikken", zegt toer
nooidirecteur Jeroen van den Berg.
De organisatie van wat voorheen te
boek stond als het Hoogovens Schaak
toernooi had zich dit jaar ten doel ge
steld om een zo sterk mogelijke com
petitie in Nederland te organiseren.
Dat is dus gelukt. Vanmiddag om half
twee begint de crème de la crème van
het grootmeestersgilde in Wijk aan Zee
(sporthal De Moriaan) aan de eerste
van in totaal dertien ronden.
„Desondanks is het een bizarre situ
atie", zegt de toernooidirecteur, in de
wetenschap dat de Britse tak van de
sponsorende staalgigant Corus afgelo
pen jaar zo'n anderhalf miljard gulden
verlies heeft geleden. De onvermijdelij
ke reorganisatie leidt wellicht tot het
schrappen van meer dan tienduizend
banen. „Ik ben geen pessimist, maar
wel realist. Met Corus gaat het natuur
lijk allesbehalve goed.In dat geval kun
je niet zomaar veronderstellen dat het
toernooi blijft bestaan."
Door het veroveren van de wereldti
tel ontketende Max Euwe in de tweede
helft van de jaren dertig een schaakra
ge in Nederland. Een van de uitvloeise
len van Euwes huzarenstukje was het
ontstaan van een toernooitje op het
Hoogovensterrein, dat in 1938 de eer
ste editie met een veertigtal schakers
kende. Slechts de hongerwinter van
'44/'45 zorgde ooit voor het afgelasten
van het jaarlijks terugkerende evene
ment, dat sindsdien ononderbroken in
januari is verspeeld.
Uniek
Na verloop van tijd groeide het festival
uit tot het grootste in zijn soort ter we
reld. En straalt het mej zijn 1.500 deel
nemers een uniek karakter uit, omdat
schakers van het allerhoogste tot het
allerlaagste niveau in één grote zaal
spelen. „Daarom moet ik er eigenlijk
ook niet aan denken dat dit toernooi
misschien wel gaat stoppen", aldus
Van den Berg.
De dreiging van het afhaken van de
conjunctuur-gevoelige geldschieter is
vaker een gevaar geweest. Maar iedere
keer wist het Hoogovenstoernooi te
ontsnappen aan schaakmat. Zo ook in
de jaren zeventig toen een economi
sche recessie voor grote verliezen bij
de IJmuidense staalproducent zorgde.
Uit het jubileumboek 60 jaar Hoog
Max Euwe, de man wiens wereldsucces in 1938 leidde tot het opzetten van het Hoogovens Schaaktoernooi, als gast bij het 40-
jarig bestaan van het evenement. Rechts Jan Timman, in het midden Viktor Kortsjnpi. foto archief soenar chamid
ovens Schaaktoernooi: 'Een paar inter
ne memo's maken duidelijk, hoe grie
zelig .dicht Hoogovens in 1972 bij de
beslissing om het toernooi geheel af te
schaffen is geweest. Eigenlijk is een
schaaktoernooi te midden van de alge
hele malaise en ontslagen niet meer te
verkopen, ook al bedragen de totale
kosten (160.000 gulden) omgerekend
nog geen uur van het dagelijkse verlies
dat het bedrijf lijdt. Alleen omdat de pr
van Hoogovens volgens deskundigen
van afschaffing buitensporig veel scha
de zou ondervinden, besluit de directie
om door te gaan'.
In '92/'93 was er een vergelijkbare
crisis bij Hoogovens waardoor duizen
den banen kwamen te vervallen. Ook
toen leek het erop dat het schaaktoer
nooi ten dode was opgeschreven. Uit
eindelijk ging Fokko van Duyne, des
tijds lid van de Raad van Bestuur, over
stag. „Het Hoogovens schaaktoernooi
heeft een grote internationale uitstra
ling. Bovendien vinden wij de continu
ïteit van een dergelijk evenement zeer
belangrijk. Vooral deze keer, omdat er
sprake is van een jubileumjaar", meld
de Van Duyne toen in deze krant. Sail
lant detail is dat de organisatie bij het
Toernooidirecteur Jeroen van den Berg: „Dit jaar gaan alle remmen los."
foto united photos de boer poppe de boer
schaaktoernooi in '93 geen geld had
om topspeler Anatoli Karpov aan te
trekken. De toernooileiding deed daar
om een beroep op de industriegroep
IJmond-Noord.
De kosten van de editie 2001 liggen
volgens ingewijden rond de miljoen
gulden. Maar voor een concern met
een pr-budget van tientallen miljoe
nen, valt dat reuze mee. „Het schaak
toernooi is, ten opzichte van sporten
als golf, tennis en Formule 1, een rela
tief goedkoop evenement, dat voor een
grote hoeveelheid exposure zorgt. Het
Corus Chess Tournament maakt veel
los; zo wordt er op de vele schaaksites
op internet al weken lang over Wijk
aan Zee gepraat en staat Corus de ko
mende tweeënhalve week in vrijwel ie
dere krant", zegt Jeroen van den Berg,
die ooit in 1984 bij Hoogovens 'debu
teerde' als bordenjongen en in die
functie de zetten van de grootmeesters
aan het publiek toonde.
„Bovendien is het schaaktoernooi
voor de goodwill in de omgeving van
IJmuiden altijd erg goed geweest. Maar
ja, het originele Hoogovens is niet
meer. Na de fusie met British Steel in
'99 is het Corus en staat het hoofdkan
toor in Londen. En niet in IJmuiden."
Voormalig bedrijfschef van Hoog
ovens en oud-toernooivoorzitter Joop
Haasbroek meldde enkele jaren gele
den in deze krant dat de publiciteit en
imagoverbetering die het schaaktoer
nooi genereert, mooi meegenomen is.
„Maar uiteindelijk gaat het vooral om
het onderhouden en het verbeteren
van de contacten. We organiseren
aparte toernooitjes voor journalisten,
parlementariërs, politici en klanten.
Lieden die vaak moeilijk te bereiken
zijn. In Wijk aan Zee kunnen ze door
onze mensen in een informele sfeer
worden benaderd. Zoals laatst nog ge
beurde met minister Andriessen."
Gevoelig verlies
Begin vorige maand besloot de Raad
van Commissarissen van Corus de Ne
derlander Fokko van Duyne en diens
Britse collega-bestuursvoorzitter John
Bryant weg te sturen. Hetgeen door Je
roen van den Berg als een klap in het
gezicht werd ervaren. „Want Fokko
van Duyne was de beschermheer van
het schaaktoernooi. Hij was de man
die binnen de top van het bedrijf de
promotie'deed. Die pleitbezorger zul
len we in de toekomst missen."
Wil je als topschaker de status van
elitespeler bereiken, dan moet je mini
maal één keer in je carrière het toer
nooi van Linares (Spanje) winnen of
zegevieren in Wijk aan Zee. „Na het
wegvallen van toptoernooien als Fon-
tys en Groningen is Corus nog het laat
ste schaakbaken dat we in Nederland
hebben", klinkt regerend nationaal
kampioen Loek van Wely somber.
„Daarom houd ik de aandelenkoers
van Corus goed in de gaten. Niet dat ik
zelf aandelen heb, maar wel om te kij
ken hoe het met het bedrijf gaat. Want
ik ben best een beetje bang dat het
schaaktoernooi gaat verdwijnen." La
chend: „Al beloof ik dat, mocht ik het
toernooi winnen, ik mijn totale prij
zengeld (de hoofdprijs is 20.000 gul
dén, red.) in aandelen Corus zal stop
pen. En dan zal ik in mijn bedank-
speech iedereen oproepen hetzelfde te
doen."
Ook Vladimir Kramnik, de man die
onlangs schaakkoning Garry Kasparov
van zijn onaantastbaar lijkende troon
wist te stoten, is er niet gerust op. „Vla
dimir heeft gehoord dat het minder
gaat met Corus", vertelt Jeroen van
den Berg. „Hij zei dat als het Corus
Chess Tournament zou verdwijnen,
dat dat zeker consequenties heeft voor
de internationale schaakwereld. Niet
alleen verlies je dan een van de weinig
overgebleven toptoernooien, boven
dien gooi je een enorme traditie over
boord. En dat zou een negatief signaal
naar de gehele schaakwereld zijn."
Toekomst
Tijdens het jubileumtoernooi van 1998
werd de sponsoring voor nog mini
maal vier jaar toegezegd. Tussen nu en
de zomermaanden moet blijken of het
Corus Chess Tournament ook na 2002
zal blijven voortbestaan. Dolf Vos, 31
jaar werkzaam geweest als bedrijfschef
van Hoogovens/Corus en sinds drie
jaar voorzitter van het schaaktoernooi
comité, weet als geen ander dat de ko
mende weken beslissend kunnen zijn
voor de toekomst. „Ik hoop dat we het
Engelse management dat op bezoek
komt, kunnen meegeven hoe uniek
qua omvang, sfeer en impact dit eve
nement is", zegt Vos. „Het wordt zeker
spannend. We zullen tijdens een te
houden managementavond kunnen
aflezen hoe het schaken bij de hoge
Corus-bazen leeft."
Vos zegt al bezig te zijn met het ma
ken van een 'position-paper', waarin
hij stelt dat het toernooi in de toe
komst een 'IJmuidenzaak' moet blij
ven. „Het toernooi eventueel verplaat
sen naar Engeland zie ik niet zitten,
Veel schakers houden van zaalvoetbal.
Zo deed Jan Timman tijdens de rustdag
van het 39ste Hoogovens Schaaktoer
nooi in 1977 mee aan een wedstrijd
tussen grootmeesters en artiesten.
foto archief anefo
WÊm
De basis van het schaaktoernooi in Wijk aan Zee: de grote massa amateurs.
foto archief united photos de boer
want de impact van Corus Chess is
echt IJmuidens", meent Vos. „Mis
schien moeten we wat inleveren aan
budget voor het aantrekken van goede
grootmeesters. Dat zou jammer zijn,
maar zeker geen strop. Want we moe-
fèh1,1 mogelijke bezuinigingen ten spijt,
niet uit het oog verliezen dat de basis
van"h'èt schaaktoernooi ligt bij de grote
massa van amateurs. De vele vier- en
tienkampers vormen het kloppend
hart van het Corus Chess Tournament,
niet een sterke grootmeestergroep."
Dolf Vos toont zich strijdbaar: „Zelfs
iedere topschaker komt tijdens een
partij weieens verloren te staan. Maar
dat hoeft natuurlijk niet te betekenen
dat hij verliest. Zo moet je de situatie
van Corus ook zien. Die is slecht, maar
we leven nog wel degelijk."
Het kiezen voor een andere hoofd
sponsor of vestigingsplaats, is wat Je
roen van den Berg betreft uit den boze.
„Het evenement omdopen tot Heine-
ken-toernooi en naar Amsterdam ver
huizen, om maar een voorbeeld te
noemen, kan ik me niet voorstellen.
Daarvoor zijn Corus en Wijk aan Zee te
veel met elkaar verweven. Bovendien
zitten er vier mensen in de toemooior-
ganisatie die een vaste baan hebben bij
Corus. Dat is altijd zo geweest en moet
ook zo blijven."
Volgens de bedrijfsslogan is Corus
the future in metal. Maar of de op twee
na grootste staal- en alluminiumpro-
ducent ter wereld ook de toekomst
voor het schaken is, zal de tijd leren.
„Ik ben nu voor het zeventiende op
eenvolgende jaar betrokken bij het
schaaktoernooi. Stel je voor dat dat
zou verdwijnen. Wat moet ik dan in ja
nuari gaan doen?", grapt Van den
Berg. „Hoewel ik de continuïteit van
de sponsoring niet kan beïnvloeden,
moeten we heel alert zijn. Je kan abso
luut niet zeggen 'Het is 63 jaar goed
gegaan, de komende zestig jaar komt
het ook in orde'. Iedereen moet nu
vechten voor l\gt toernooi. Dat moeten
we met z'n allen doen. Niet alleen de
organisatie, maar zeker ook de 1.500
amateurschakers die de komende twee
weken naar Wijk aan Zee komen."
PIETER VAN H0VE
MARC KOK
