[eepraten mag over ist, maar rijk bepaalt tervend aids-activistje vertedert Zuid-Afrika B INNENLAND BUITENLAND Muis geeft onderzoeker niet het goede model )e kannibaal moet uit de Europese boer 1DAG 13 JANUARI 2001 ANP Algemeen Nederlands Persbureau CPD Geassocieerde Pers Diensten Nu al maatregelen vastgelegd voor duinverbreding provinciebesturen van Noord- en Zuid-Holland nodigen kustbewoners uit om mee 3J ten over maatregelen die nodig zijn om de veiligheid achter de duinen te waar- i n. Dat gebeurt nog deze maand tijdens negen bijeenkomsten, onder meer in k, Noordwijk en IJmuiden. 82, N DER KAAL) echter niet bij voorbaat t de ideeën van de klist ers worden uitgevoerd, bepaalt uiteindelijk wat gebeuren om de zee Nederland te houden, de deze week door de ïqo l gepresenteerde Vijfde limtelijke Ordening al .gd dat de Noord- en na ollandse duinen op ire plekken landin- jreder moeten worden. Ie smalle duinenrij tus- Dan eveningen en Hoek van ïrtei 1 moet zeewaarts wor- 1 PA breed. wil maatregelen op ==^an onderzoek door de Arcadis, Alkyon en Gracht naar de risico's iorspelde stijgende zee- dalende landbodem en •re regenval met zich ngen. Extra bescher- ijkt nodig voor bad- met boulevards en be- g pal aan de zeereep, de jllandse eilanden, het Westland, de Kop van Noord- Holland en Texel. Bovendien zal het nodig zijn langs de ge hele Noord- en Zuid-Hollandse kust voortdurend extra zand op het strand te spuiten. De provinciebesturen zeggen dat het rijk weliswaar de beslis singen neemt, maar het toch van groot belang te vinden dat de kustbewoners hun eigen mening over de maatregelen geven. Het gaat uitdrukkelijk om discussie-avonden, vorig jaar zijn er al informatiebijeen komsten geweest. „Wij zijn uiterst nieuwsgierig naar wat de kustbewoners zelf vinden van de de oplossingen die er nu liggen. Hun ideeën en suggesties zijn welkom", zegt K. van Rijn namens de provin cie Noord-Holland, „Natuurlijk telt de mening van de deskun digen zwaar. Dan kun je als overheid technocratisch rede neren en een keus maken. Wij willen juist de opvattingen van de betrokken bewoners serieus nemen, want de oplossingen moeten wel op een behoorlijk maatschappelijk draagvlak rus ten. Wij houden in elk geval re kening met totaal andere denk beelden. Daarbij telt de kracht van argumenten." Het rijk mag dan al keuzes heb ben gemaakt, voor de provin ciebesturen is het nog geen uit gemaakte zaak wat er met de kust moet gebeuren. Er wordt geredeneerd dat er nog tijd ge noeg is om maatregelen te ne men, omdat onderzoeken aan tonen dat de zee pas over twin tig tot dertig jaar gevaarlijk wordt. Bovendien moet een analyse van kosten en baten duidelijk maken of de aange dragen oplossingen betaalbaar zijn. De provincie blijft erbij dat de betrokken bewoners invloed kunnen hebben op de besluit vorming, maar garanties daar voor zijn er niet. Van Rijn: „Alle reacties komen in een verslag en daar wordt door een stuur groep serieus mee omgegaan. We beloven alleen niets. Uitein delijk zijn de beslissingen een zaak van het rijk." Inwoners van Noordwijk en Het Nederlandse duingebied, hier in de Kennemerduinen. Hoewel het volgens de overheid al vaststaat dat er gers nog komen meepraten over hóe dat zal gaan. veel moet gebeuren om de kuststrook in stand te houden, mogen de bur- FOTO HANS VAN WEEL Zandvoort zijn donderdag 18 januari welkom in hotel De Witte Raaf, Duinweg 117, Noordwijk. Voor inwoners van Velsen, Beverwijk, Heemskerk en Castricum is de avond van woensdag 24 januari bedoeld in hotel Holiday Inn, Kenne- merboulevard 250, IJmuiden. Inwoners van Katwijk en Was senaar zijn dinsdag 30 januari welkom in het gemeentehuis van Katwijk, Zeeweg 127, Kat wijk. Op alle avonden, die du ren van 19.30 tot 22u, zijn de betrokken gedeputeerden Wil- dekamp (Noord-Holland) en Van der Sar (Zuid-Holland) aanwezig. PRETORIA EELCO VAN DER LINDEN CORRESPONDENT Zuid-Afrika wordt weer even hardhandig op de aidsfeiten ge drukt. Niet de kille statistieken, volgens welke 4,2 miljoen mensen (10 procent van de bevolking) zijn besmet, maar de naderende dood van de kleine Nkosi Johnson maakt de natie van streek. De jon gen is in korte tijd uitgegroeid tot hét symbool van de strijd tegen aids, maar ook van de nalatigheid van de overheid op dit gebied. En ondertussen voorspelt een rap port een ramp in het onderwijs, waar 1 op de 6 leerkrachten sero positief is. De 11-jarige Nkosi vertederde de wereld tijdens het laatste mondia le aids-congres in Durban met zijn oproep om aidslijders te be handelen als normale mensen. „Je krijgt aids niet door iemand te kussen of de hand vast te houden. We zijn net als alle anderen", zei hij met een door de ziekte al ver zwakte stem. Zijn woorden waren niet gericht tot de beroemde aids- onderzoekers in de zaal, maar tot zijn landgenoten, die de ziekte hardnekkig in de taboesfeer hou den. De schriele figuur in het veel te ruim zittende nette pak bracht zijn op de eerste rij zittende presi dent Thabo Mbeki in grote verle genheid. Vooral toen hij vroeg om aidsremmende medicijnen voor Nkosi Johnson spoelt in nog iets betere da gen zijn medicijn cocktail weg met een mok thee. FOTO REUTERS JUDA NGWENYA zwangere vrouwen. Opdat kinde ren niet hetzelfde lot ondergaan als hij. Mbeki lag en ligt onder vuur door zijn twijfel over de rela tie tussen het virus HIV en aids. In Durban zei de president tot ontsteltenis van velen opnieuw dat hij armoede als een belangrij kere oorzaak beschouwt van aids dan HIV. Ook herhaalde hij dat de voorhanden zijnde medicijnen te duur zijn voor ontwikkelingslan den en misschien giftig. Mbeki heeft zich nu naar eigen zeggen teruggetrokken uit het debat, maar niet met een krachtige geste of verklaring die iets van de aan gerichte schade zou hebben kun nen herstellen. Nkosi Johnson is nu nog één stap verwijderd van de dood. Zijn pleegmoeder heeft laten weten dat zijn hersenen zijn beschadigd en dat hij niet meer kan praten en eten. Het heeft meteen geleid tot een vorm van collectieve rouw en talloze steunbetuigingen. Onder de vele vip's die de afgelopen da gen de jongen thuis hebben be zocht, waren de 'first lady' Zanele Mbeki en Edwin Cameron, rech ter van het hooggerechtshof. Ca meron is een van de weinigen die zijn seropositieve status publiek heeft gemaakt, en actief is in het bestrijden van de stilte rond de ziekte. Cameron riep in herinnering dat Nkosi uit de anonimiteit trad toen hij 7 was. en hem de toegang werd geweigerd tot een lagere school in Johannesburg. Zijn pleegmoeder had bewust op de aanvraag geschreven dat de jon gen seropositief was. Het leidde tot grote commotie en veel dis cussie onder leraren en ouders. Maar uiteindelijk ook tot de toela ting van Nkosi en, in het alge meen, tot meer bewustwording. „Dankzij Nkosi is er nu een beleid voor onderwijs aan geïnfecteerde kinderen", aldus pleegmoeder Gail Johnson. Maar juist op het moment dat Nkosi's rol en inspanningen wor den geroemd, publiceert het dag blad The Stareen geheim rapport over aids en onderwijs in Zuid- Afrika. De infectiegraad onder le raren en onderwijzers is zó hoog dat 's lands onderwijssysteem zal ontsporen, is de teneur. Het on derzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van onderwijs. Van de Zuid-Afrikaanse onderwij zers en leraren is 16 en in sommi ge provincies 20 procent seropo sitief. In het hoger onderwijs is een op de vier afstuderende stu denten besmet, en een op de acht van de groep die een post-docto- rale opleiding volgt. „Aids zal dit jaar de belangrijkste doodsoor zaak worden onder onderwijzend personeel", aldus Saul Johnson, een van de opstellers van het rap port. Volgens hem zal de pande- mie de kwaliteit van het onderwijs zwaar aantasten en leiden tot groot verlies van intellectueel ka pitaal, maar ook tot financiële problemen doordat leningen en studiebeurzen niet zullen worden afbetaald. Het onderzoeksrapport beveelt aan een systeem te ontwikkelen waarmee de gezondheidsproble men van 'kwetsbare studenten' in een vroege fase worden onder kend. Ook pleit men voor een an dere selectie en aanpak bij lera renopleidingen. In een reactie op het rapport verklaarde een hoge ambtenaar van het ministerie dat HIV en aids 'absoluut centraal zullen komen te staan bij onze planning'. LEIDEN ONNO HAVERMANS Zijn baby-oogjes vertederen. Maar zijn naam, ANDi, is dom weg de omgekeerde afkorting van inserted (ingebracht) DNA. Met die zakelijke benaming spelen de Amerikaanse weten schappers die de eerste gema nipuleerde aap op de wereld hebben gezet onbedoeld in op de afkerige reacties die een club als Proefdiervrij aanwakkert. ANDi moet het onderzoek naar erfelijke ziekten als Alzheimer verder helpen, zo schrijft Ge rald Schatten van het primaten centrum in Oregon vandaag in het toonaangevende weten schappelijke tijdschrift Science. Apen worden wel vaker ge bruikt, bijvoorbeeld bij het on derzoek naar aids. Ze staan nu eenmaal dichter bij de mens dan fruitvliegjes of muizen. „Af en toe is de inzet van apen noodzakelijk", stelt de Leidse hoogleraar moleculaire celbio logie Peter Verrijzer. „Vooral bij hersenfuncties geeft een muis toch niet het goede model." Zelf werkt Verrijzer vooral met gist en fruitvliegjes. Zijn funda mentele onderzoek draait om de vraag hoe je genen kunt aan- of uitzetten en daarvoor vol staan proefdieren met een lager bewustzijn. Hoe groot de uiter lijke verschillen tussen dieren ook zijn, de meeste genen en hun functies komen overeen. Maar voor onderzoek naar erfe lijke ziekten is het soms nodig om dichter aan te kruipen te gen de mens. De eerste transge ne aap komt dan ook niet als een verrassing, al was ANDi we reldnieuws. „Alles wat je met een muis kunt, kan ook met een aap", zegt Verrijzer. „Qua technologie had ik wel ver wacht dat dit makkelijk zou kunnen." Dat makkelijk mag best tussen aanhalingstekens. De biologen in Oregon bewerkten liefst 224 eicellen met een zogenaamd merker-gen. Na bevruchting in het lab bleven er veertig em bryo's over die bij twintig draagmoeders werden inge bracht. Dat leidde tot vijf zwan gerschappen, waarvan er twee in een doodgeboren aapje ein digden. Twee andere aapjes hadden het merker-gen niet in hun eigen DNA opgenomen. Zo blijft alleen ANDi over, die op 2 oktober vorig jaar werd ge boren. Dankzij het gen van een kwal maakt hij een groen fluori- serend eiwit aan. De hoeveel heid daarvan is overigens zo klein dat het niet zichtbaar op licht. Schatten en zijn collega's bereikten dat effect pas nadat ze ANDi's DNA vele malen had den vermenigvuldigd en onder de microscoop gelegd. Die omslachtige technologie doet denken aan de manier waarop het Leidse biofarma- ceutische bedrijf Pharming tien jaar geleden de transgene stier Herman verwekte. Verdere overeenkomsten zijn er niet, stelt woordvoerder Rob Meines. „Het gaat in beide gevallen om het veranderen van de geneti sche code. Bij Herman is het DNA aangevuld met een extra stukje, waardoor zijn nage slacht in haar melk een mense lijk eiwit aanmaakt. Dat eiwit halen wij uit die melk voor de productie van medicijnen. Die aap wordt gebruikt voor medi sche experimenten, voor het testen van medicijnen. Dat is heel wat anders." MARC PEEPERKORN "1 &NDENT eren weten wel waar Er hoeft maar ge- i worden naar 'hun' of daar trekt de stoet, id met petjes, fluitjes doeken, weer langs de en van de Europese )e anders reageert de Jnsument. De veront- idediger van het var- e verbijt zijn leed ken- stilte. En de actiegroep >en zonder BSE' moet itaan. ongeorganiseerde EU- e gezond wil eten, heeft jezicht gekregen. Twee wel de Nederlandse wminister Brinkhorst uitse bondskanselier r wierp zich deze week eitbezorger van veilig De huidige industrië- ouwproductie heeft on- dbare effecten", vindt tst. Absoluut diepte- )r hem: het vermalen e koeien tot voer voor inde soortgenoten, alisme", concludeert •ter. „Hiermee is een erschreden." De kanni- J»et uit de EU-boer, en voor een andere •olitiek in de EU is jvv. De basis voor het Jjbeleid werd begin jaren Jjdooi v Jêwpoli vijftig gelegd. Het na-oorlogse Europa heeft honger en drin gend behoefte aan een afdoen de voedselvoorziening. Het spreekt dan ook voor zich dat de landbouwministers van de zes grondleggers van de EU de handen ineen slaan. In nauwe samenwerking met de boerenstand wordt via een stelsel van gegarandeerde prij zen in rap tempo de voedsel productie tot recordhoogte ge dreven. Deze 'groene kongsi' bepaalt haar eigen koers, in menging van buitenaf wordt niet op prijs gesteld. Gelukkig voor de boeren beschouwen de meeste Europese diplomaten alles wat met landbouw te ma ken heeft als 'natte rommel'. Iets waai" ze zich het liefst verre van houden. Eind jaren tachtig dreigt het be leid aan zijn eigen succes ten onder te gaan. De 'boterberg' raakt ingeburgerd als begrip, evenals de 'melkplas'. De land bouwuitgaven beslaan bijna zestig procent van de totale EU- begroting. Onder deze druk slaagt Europees Commissaris MacSharry in 1992 erin, na een marathonvergadering van 80 uur, de subsidiekraan een beet je dicht te draaien. De kern van de landbouwpoli tiek - inkomenszekerheid voor de boer - blijft echter onaange tast. In 1999 laait de discussie opnieuw op als het EU-budget voor de jaren 2000-2006 moet worden vastgesteld. Pogingen vanuit onder meer Nederland en Duitsland om het beleid in grijpend te veranderen, stran den op een Frans 'nee'. Anno 2001 betaalt iedere EU- burger 240-gulden per jaar voor de landbouwuitgaven. In totaal gaat het om zo'n slordige hon derd miljard gulden, bijna de helft van de totale EU-begro- ting. Dit terwijl slechts vijf pro cent van de beroepsbevolking nog werkzaam is in de land bouw, een sector die 1,6 pro cent aan de totale EU-omzet bijdraagt. De roep om een drastische koerswijziging van het Europe se landbouwbeleid is dan ook mede door financiële belangen ingegeven. Die worden nog groter als vanaf 2003 de eerste nieuwe lidstaten tot de EU toe treden. Polen met zijn omvang rijke boerensector kijkt nu al met gretige ogen naar de Euro pese subsidieregelingen. Minis ter Brinkhorst voorspelt tien miljard extra aan uitgaven per jaar als het beleid niet veran dert. Extra wapen in de strijd voor een nieuwe politiek is de voed selveiligheid. Iedere Nederlan der weet inmiddels wat var kenspest is. De beelden van grijpers waaruit de dode dieren in de destructor neerploffen, staan menigeen nog helder voor de geest. De gevreesde varkensziekte kan zo snel om zich heen grijpen vanwege de intensieve industriële produc tiewijze: miljoenen dieren bij elkaar op een tiental vierkante kilometers in Brabant. Enkele maanden later werd Bel gië opgeschrikt door met het kankerverwekkende dioxine be smette kippen. De oorzaak lag in vervuild vet dat aan het kip penvoer was toegevoegd. Heel Europa zucht inmiddels onder de gekke-koeienziekte (BSE). Ook hier is de oorzaak de indu striële werkwijze: omdat het zo 'goedkoop' was, werden dode dieren vermalen en tot veevoer verwerkt. De EU-landen beta len nu miljarden aan de vernie tiging van koeien en BSE-tests, en de burger mijdt het vlees schap in de winkel. Brinkhorst en Schroder spelen in op de ontstane onrust. Brinkhorst wil een eind aan het 'kannibalisme' en de voedsel veiligheid van boer tot bord ga randeren. Dat vraagt om een geheel andere landbouw: een landbouw waarin kwaliteit en milieu het winnen van rende ment en intensiteit. Voor de Nederlandse agrariër hoeft dat overigens helemaal niet slecht uit te pakken. Samen met de bondskanselier zal de minister het debat in de EU aanzwengelen. Hij kan daarbij rekenen op de steun De uitwassen van industriële voedselproductie en Europees landbouwbeleid leiden tot drama's bij dier en mens. De Duitse boer Adam Ries huilt bittere tranen nadat hij te horen heeft gekregen dat zijn hele stal zal worden geruimd na de ontdekking van een BSE-geval. FOTO REUTERS MICHAEL DALDER van de huidige EU-voorzitter Zweden, en van de Wereldhan delsorganisatie WTO. Die dringt immers al jaren aan op het afbouwen van de EU-land- bouwsubsidies. Het is wachten op de boze boeren in Brussel.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2001 | | pagina 5