'Haantjes werken zich in het zweet-
I
Gesprek van de Dag
<e
De kindertjes komen bij Van den Ende vandaan
Ja, ik wil een baby
Monotonoteevee
z
Een misverstand
M.
VRIJDAG 12 JANUARI 2001
■AC
Al het persoonlijke is publiek. Dat is de filosofie waar
mee de televisieproductiebedrijven van Joop van den
Ende en John de Mol in Nederland miljoenen kijkers
aan de buis weten te kluisteren en miljarden weten te
verdienen. En zo werd Nederland gisteren vergast op
alweer een nieuw Aalsmeers programma-idee. Zou
het niet aardig zijn om alleenstaande vrouwen met
een moederwens in een televisieshow hun gedroom
de spermadonor te laten uitzoeken? Voor het creatie
ve brein van Joop van den Endes opvolgster Marijke
Schaaphok is het alleen nog de vraag of de show 'inte
ger te maken is'.
Van den Ende zelf, na een burn-out tegenwoordig te
levisiemaker In ruste, vindt het 'afschuwelijk'. Zijn al
eerder uitgesproken weerzin tegen de verpaupering in
de programmering van de commerciële televisie blijft
hypocriet aandoen. Als geen ander immers effende hij
in Nederland het pad voor dit type taboedoorbreken
de programma's. In Hollands calvinistische termen
gesproken is zijn zorg een typisch geval van berouw
na de zonde.
De televisie heeft een knop, geen mens hoeft er naar
te kijken. De praktijk is dat vele honderdduizenden
mensen bereid zijn bij Menno Buch te kijken naar de
seksuele aberaties van zwakbegaafden en naar een
miljonair die een echtgenote uitzoekt. Van Henny
Huisman en Peter Jan Rens die kinderdromen in ver
vulling laten gaan, naar Robert ten Brink die gebroken
relaties onder het oog van de camera herstelt, is al een
flinke stap. Beginnend leven en later wellicht een na
derende dood als onderdeel van een televisiecompeti
tie zijn hoe dan ook wederom grensverleggend.
Je hoeft geen moraalridder of fatsoensrakker te zijn
om deze programmaconcepten met zorg te bekijken.
Uitzendingen als deze sorteren immers een aanzien
lijk maatschappelijk effect en veranderen de samenle
ving. Enige hoop kan daarom worden ontleend aan
het gegeven dat de commerciëlen zich behalve door
integriteit ook laten leiden door de markt. Dat adver
teerders doorgaans minder dapper zijn dan program
mamakers zou in dit geval een zegen kunnen zijn. 'Ja
ik wil een baby' is walgelijk bedenksel dat maar beter
zo snel mogelijk in de prullenbak kan verdwijnen.
Laten we elkaar nu eindelijk maar bemoedigend toek
nikken en zeggen: de televisie is dood. Ik wil daar best
mijn naam aan verbinden. Dappere Friedrich Nietz
sche zei het over God, dappere Wil Buys zegt het over
de tv. Wie nu nog buist houdt een wake bij een breed-
beelddoodskist. Wie nu nog de gids raadpleegt, zit een
grafschrift te lezen.
Monotonotheïsme, noemde Nietzsche het duizeling
wekkende kraak-noch-smaak van het alles nivelleren
de christendom. Monotonoteevee, noem ikhetgaap-
verwekkende kraak-noch-smaak van de alles nivelle
rende televisie. De eens zo opzienbarende openbaring
van de buis is nu definitief verworden tot een slaapver
wekkend rabarber-rabarber-rabarber gedruis.
Voor onze ogen trekt avond aan avond een onafzien
bare reeks oninteressante mensen met oninteressante
praatjes voorbij. Dat is vooral de erfenis van Big Bro
ther. Met dat programma is de deur opengezet naar het
evangelie van de overspannen uitvergroting van het
kleine. Gewone mensjes, eventjes uit hun gewone le
ventjes gelicht, worden in een bus of bij een kapper
neergezet en dat heet dan een programma. En het
grijpt als een virus om zich heen. Zodat we machteloos
moeten toezien hoe ook potentieel meer inhoudelijke
programma's als Barend en Van Dorp de glijdende
schaal van het nietszeggend geneuzel afroetsjen.
Het hoeft allemaal nergens meer over te gaan.
De laatste trede van de evolutie: de mens als televisie
programma.
Maar er vindt toch ook een hoop vernieuwing plaats,
hoor ik sommigen van u zeggen. Of je ze nu goed vindt
of niet, gedurfde programma's als Ja, ik wil een miljo
nair tasten toch grenzen af. Helaas, u bent ten prooi ge
vallen aan het monotonotelevisme. De formule was ge
waagd, maar in feite zaten we wederom te kijken naar
zomaar wat mensjes die je in je eigen straat niet de
moeite van het groeten waard zou achten.
En dan gisteren die aankondiging van de Van de Ende-
stal van een nieuwe quiz waarin vrouwen een sperma
donor uitzoeken. 'Grensverleggend', het woord valt al
weer. Ik wrijf de gaaptranen uit mijn ogen en denk:
ach kijk nou toch eens. Vrij baan voor nog meer alle
daags gedreutel. Monotonoteevee.
Ik zeg u. De televisie is dood.
in
Ja, ik wil een miljonair ging de tv-makers blijkbaar
nog niet ver genoeg. foto cpd
We zijn niet meer zo snel geschokt
in Nederland. Een paar jaar geleden
zou een homohuwelijk dat wordt
voltrokken op de vaderlandse televi
sie misschien nog voor onrust en in
gezonden brieven hebben gezorgd.
Waarschijnlijk zal de uitzending van
'Love Letters', waarin dinsdag 16 ja
nuari een homokoppel elkaar het ja
woord geeft, weinig stof doen meer
opwaaien. We kijken nergens meer
van op.
De jongste plannen van Joop van
den Ende TV Produkties daarente
gen zorgen wel voor consternatie in
medialand. Na het op een fiasco uit
gelopen tv-miljonairshuwelijk van
Coby en Stefan zou deze tv-produ-
cent een nieuwe pijl op z'n boog
hebben: 'I want your baby.
In dit televisieprogramma krijgen al
leenstaande vrouwen van rond de
veertig de gelegenheid om uit een
aantal kandidaten een geschikte
spermadonor te selecteren. De
vrouwen mogen zelf beslissen over
de manier waarop de bevruchting
plaatsvindt: seks of inseminatie. Of
de vrouw inderdaad zwanger wordt,
dat valt natuurlijk nog maar te be
zien. De natuur laat zich niet dwin
gen. Zelfs niet door de televisie.
Of het controversiële programma er
inderdaad komt, is nog niet zeker.
Volgens de 37-jarige Marijke Schaa
phok, programmadirecteur amuse
ment en infotainment bij Van den
Ende, die tevens verantwoordelijk
was voor 'Ja, ik wil een miljonair',
kan een dergelijk programma op
veel weerstand stuiten bij de kijkers.
Maar ze vindt het idee zeer de moei
te waard om uit te proberen. „Zoals
het idee er nu ligt, gaat het te ver. Of
Nederland er rijp voor is, weet ik
niet", zei Schaaphok onlangs in een
interview in het tijdschrift Adforma-
tie.
„Ik vind het niet kies waar Van den
Ende mee bezig is", zegt J. de Bruyn,
voorzitter van de Nederlands-Belgi
sche Vereniging voor Kunstmatige
Inseminatie. „Het gaat hier om het
krijgen van een kind, en dat kun je
niet gebruiken als tv-amusement",
zegt hij. Wel is hij in zoverre gerust
gesteld dat het niet gaat om kunst
matige inseminatie, maar om zelf
inseminatie. Dat kan door met el
kaar naar bed te gaan, of door het
sperma van de man door middel
van een injectiespuitje in de vagina
van de vrouw te brengen. „Aan
kunstmatige inseminatie zouden wij
geen medewerking verlenen", stelt
De Bruyn, die in het dagelijks leven
hoofd is van de spermabank van het
Leids Universitair Medisch Cen
trum.
Marijke Schaaphok is ervan over
tuigd dat een programma als 'I want
your baby' spraakmakende televisie
zal opleveren. Minstens net zo
spraakmakend als het omstreden
programma 'Ja, ik wil een miljonair',
dat eind vorig jaar werd uitgezon
den. Iedereen praatte er over en de
kijkcijfers (2.4 miljoen kijkers) logen
thet, m
ime i
er niet om. Daar draait
commerciële zenders. In
dit soort programma's een
noemen.
In de ogen van veel kijkers;
wil een miljonair' echter
meten het succes af aan
maatstaven: hoe is het afgt
met Stefan en Coby? Dankzi
bladen' en een 'exclusief ii
bij RTL 4 weet heel Nederl
het miljonairsechtpaar alwe»
kaar is.
Dat aspect is voor de comi
omroepen echter nauw<
ressant. Wat kan het hun
dat een kind van zijn of haa e.
te horen krijgt dat z'n bioloj
vader is geselecteerd tijdei
show? Of dat op de vraag:
waar komen de kindertjes v
het antwoordt voortaan li
Van den Ende TV Prodi
sen:
af'
;el en.
kz^
:I>0
M
mei
welijtyg
an luid
duktie]U
TRUDY VAN DER WEES
%J se
Onzekerheid drijft de man naar 'koffiefiltershape'
Vroeger was het alleen de spiegel die zwijgzaam
oordeelde over het beeld van de man. Nu is het ook de
vrouw. Feminisme heeft een deel van de mannen
Seksuoloog en psycholoog Woert-
man, docent bij de vakgroep klini
sche psychologie aan de Universiteit
Utrecht kan het wel plaatsen: „Qua
dynamiek lijkt het complex op ano
rexia." In 1994 publiceerde zij haar
proefschrift Beelden van een li
chaam, de mentale representatie van
lichaamsbeelden. Het adoniscom
plex is een uitwas van de zoekende
man. „Het vrouw- en manbeeld is
door het feminisme in de jaren ze
ventig gaan schuiven."
De vrouw heeft wél een nieuwe rol
gevonden, mede door al die positieve
aandacht. De mannen schuifelen
nog. „Hen is jaren benadrukt wat ze
allemaal niet konden maken. Daar
door is op allerlei terreinen hun iden
titeit afgekalfd. Maar de positieve
kanten van de man zijn onderbelicht
gebleven." De mannen zitten in een
onzekere periode. „Het is moeilijk
bewegen tussen het klassieke beeld
van de man en de nieuwe mannelijk
heid. De sportschool is een poging
die onzekerheid te lijf te gaan."
Het adoniscomplex is overgewaaid
uit de Verenigde Staten. Daar ver
scheen kort geleden het semi-weten-
schappelijke boek The Adonis Com
plex, the secret crisis of male body
obsession, van onder anderen pro-
foto anp robert vos
fessor Harrison Pope. Hij is als psy
chiater verbonden aan de Harvard
Medical School. Pope beschrijft de
criteria waaraan je kan afmeten of je
ziekelijk bezig bent met je lichaam.
„Het zijn mensen die bijvoorbeeld
veel tijd vrijmaken om te trainen en
feestjes mijden om geen chips te
hoeven afslaan. Maar ook iemand die
doorgaat met middelen gebruiken
terwijl hij weet dat het gevaarlijk is",
vertelt drs. R. van Kleij van het Ne
derlands Centrum voor Doping-
vraagstukken (NeCeDo). „Ze halen
de nootjes nog uit de ochtendcruesli,
omdat ze vet zijn."
Het NeCeDo komt binnenkort met
nieuw voorlichtingsmateriaal onder
de titel Work Out, groot worden -
clean blijven. Met het boekje wil het
centrum inspelen op de cosmetische
sporters zoals de adonissen worden
genoemd. Van Kleij komt ook in de
sportschool. Gewoon om er goed uit
te zien. „Het lichaamsbeeld dat man
nen als schoonheidsideaal opgedron
gen krijgen, komt steeds verder van
de realiteit te staan. Het is maar zeer
de vraag of je zo'n adonis wordt zon
der schadelijke middelen als spier-
versterkers. Misschien als je zonder
al die middelen er twintig jaar aan
werkt en goed op je voeding let."
Bij de fitnesscentra is nog niet veel
bekend over de nieuwe preoccupatie
met het lichaam bij mannen, maar
directeur Hell van de vakorganisatie
FitVak gelooft wel dat er sporters zijn
die doorslaan. „Sportverdwazing be
staat op verschillende niveaus, zowel
bij amateurs als bij professionals. Bo
vendien is de belangstelling bij man
nen voor welzijn en uiterlijk enorm
toegenomen."
Het mannelijk lichaam als lustobject
is als eerste door homo's ingezet,
stelt Woertman. „Onder veel vrou
wen hoor je altijd dat homomannen
zo aantrekkelijk zijn, omdat je er zo
fijn mee kunt praten. Maar het heeft
natuurlijk ook alles te maken met
hun vaak sterk verzorgde lichaam dat
voor vrouwen aantrekkelijk is." Zorg
bij mannen om het lichaam is dan
ook taboe, of het wordt direct in de
homoseksualiteit getrokken. Woert
man vindt dat jongens in hun puber
teit de tijd moeten krijgen om net als
vrouwen aan een nieuw lichaam te
wennen. „Maar dat wordt maat
schappelijk niet geaccepteerd. Alleen
vrouwen en meisjes mogen over hun
onzekerheden wat betreft hun li
chaam praten."
Sportfilosoof Hans Wassink, die de
publicatie Work Out, groot worden -
clean blijven van het NeCeDo
schreef, gelooft ook in de onzeker-
heid onder mannen ten opzichte v
vrouwen. „Je ziet dat vrouwen het r
steeds beter gaan doen dan mannek
op school en in het zakenleven. Ma(
nen moeten nu ook concurreren n
vrouwen. Veel mannen vinden het 5*
niet prettig als zij op hun werk een
vrouw boven zich hebben staan." lr
Een manier om overwicht te krijgerf
is dan jezelf breed maken. Volgens"
Wassink zijn het dan ook typisch d
haantjes die zich overmatig in het1
zweet werken.
Hij spreekt van een typische cultuil1
rond de mensen die aan het adoni^'
complex lijden. Sportscholen en fit?
nesscentra zouden in zijn ogen dai"
beter op moeten inspelen, temeer c
omdat in die cultuur ook dope worr
gebruikt. „De rol van de begeleiding
zou nadrukkelijker mogen, profes
neler, relativerender ook. Zelfs oudr
ren die in de fitnesscentra komen tf
ginnen al vitamines te slikken en o
hun voeding te letten. Al doen oudJ
ren dat meer om het verval tegen té
gaan. Men zou zich moeten realise
ren dat we uiteindelijk allemaal veil
liezers zijn."
ROBERT VERKERK*
cz.
x
UJ
h—
cc
In het Parool van 27 december j.L stond een groot
artikel van filmcriticus Mark Moorman. Het ging
niet over een rolprent, maar over het rijexamen.
Omdat de meeste lezers van deze krant Het Pa
rool nooit inzien, wil ik hen graag de
voornaamste conclusies uit dat voortref
felijke artikel voorleggen.
Volgens Moorman is 'het een breed le
vend misverstand dat rijles opleidt tot
het onder de knie krijgen van het rij
den in een auto.Het enige wat rijles
oplevert, is dat je op zeker moment
dat absurde examen kunt afleggen.
Moorman heeft er van zijn 35ste tot
zijn 40ste overgedaan om het rijbewijs
te halen. 'Ik had',schrijft hij, 'in vijfjaar
vele duizenden guldens uitgegeven en
drie instructeurs, vele autotypes, diverse
rijscholen en didactische opvattingen ver
sleten. Moorman heeft vele keren de
moed opgegeven, maar uiteindelijk is het
hem dan toch gelukt. 'Ik was geslaagd,
schrijft hij, 'nu moest ik nog leren rijden.
In Venezuela, las ik onlangs, krijgen 13-
en 14-jarigen het rijbewijs na een half do
zijn lessen. In Thailand moet je door een poortje
rijden. Als je 't niet raakt, ben je geslaagd. In
Egypte moet je tussen tiuee paaltjes door koersen.
Allemaal absurd natuurlijk, en gelet op de ver
keersveiligheid levensgevaarlijk. Maar in Neder
land is men naar het andere uiterste doorgesla
gen. Hier zijn we netzo absurd bezig als in Thai
land en Venezuela. Het Nederlandse rijexamen is
het strengste ter wereld.
Veel leeftijdgenoten kunnen maar niet begrijpen
dat ik zo tekeerga tegen het CBR. Zij hebben be
gin jaren zestig examen gedaan. Ze hebben acht
of elf of vijftien lessen gehad en zijn toen moeite
loos geslaagd. Maar ja, toen deed je nog examen
bij fatsoenlijke, normale mensen. Nu geeft, zoals
ik in een geheim document heb gelezen dat een
rij-instructeur voor mij achterover heeft gedrukt,
het CBR richtlijnen uit 'ten aanzien van het be
oogd percentage geslaagden.Is dat te hoog, dan
word je als rijexaminator eerst scheef aangeke
ken, vervolgens gewaarschuwd, en tenslotte de
laan uitgestuurd. Want het is duidelijk hoe het
huidige systeem werkt. Hoe meer examens de
kandidaten doen, hoe meer examengeld er bin
nenkomt en hoe meer lessen de rijscholen aan
hun leerlingen kunnen slijten. Zo snijdt het mes
aan twee kanten. En daarom is het tegenwoordig
heel gewoon als mensen ruim honderd lessen
hebben gehad en al vijf, zes keer examen hebben
gedaan. Om vervolgens zelfs de zevende keer te
zakken.
Moorman heeft doorgezet. Na vijfjaar tobben is
hij warempel geslaagd. Nadat ik twee keer exa
men had gedaan, dacht ik: 'Hier doe ik niet meer
aan mee. Dit slaat helemaal nergens op. Dit is een
uitgekiend systeem om kandidaten zoveel moge
lijk geld uit de zak te kloppen.
En 't ergste is nog dat je op deze manier, zoals
Moorman terechtstelt, helemaal niet leert om een
auto te berijden. Eén van mijn instructeurs zei
ook altijd: 'Ik leid de kandidaten niet op tot vaar
dige weggebruikers, ik coach de kandidaten zodat
zij dat idiote examen kunnen afleggen. En daar
na moeten zij zichzelf auto leren rijden. Ik zeg ze
altijd: ga als je het examen hebt gehaald eerst
eens op zondagmorgen vroeg leren rijden.
Ik had graag op zondagmorgen over de stille we
gen gesneld om eventjes langs te gaan bij mijn
oude moeder. Wat zegt u? Stille wegen? Zelfs op
zondagmorgen zijn er al files!
('iiw/ifli
De producenten van de nieuwe James
Bond film hebben de vertrekkende Ame
rikaanse president BILL CLINTON
(rechts) een gastrolletje in de nieuwste
007 aangeboden. De schrijvers van de
film, die als werknaam Beyond the Ice
heeft, hebben een scene bedacht waarin
Bond (gespeeld door PIERCE BROSNAN
president Clinton op een receptie in
het Witte Huis ontmoet en om zijn hulp
vraagt. Clinton neemt op 20 januari af
scheid als president. Hij heeft nog niet
gereageerd op zijn mogelijke filmrol.
De Amerikaanse popster BRITNI
SPEARS heeft gebroken met
Gregory Dark (51), nadat de leid
haar platenmaatschappij haar
gewezen dat hij vroeger pornofili
gemaakt. Dark, ook bekend als
Hippolyte, heeft de videoclip gei
Spears' nieuwste lied 'From the
my Heart'. Volgens mensen uit h
ving is het voor de 19-jarige zaï
naar eigen zeggen nog steeds
ondraaglijk samen te werken r
met zo'n duister verleden.
f00
0(
E
tir
ma
5ÏÏ
m:
uwe
VANh<
Tomorrow the sun will shine. Mi
Engelse vertaling van de nieuwe
van De Kast gaf zanger SYB
PLOEG gisteren aan dat zijn bai
weegt in het Engels te gaan zini
willen ze in Amerika graag. Een
de grens zou best kunnen gebeu
ik weet nog niet wanneer." De
gle van De Kast is nog wel ouder
het Fries gezongen. Moarn sil di
skine, heet 'ie, en is opgenomen
schuur van de boerderij van Ed
Jbo
jr he
ma
lïi,au
