Het chaotische leven van Frank Schaafsni
Eigen museum voor 'vader' Kuifje
Cultuur Kunst
Gewaagde combinatie
van piano en klarinet
soms onweerstaanbaar
Kijkcijfers
Toverfluit
VRIJDAG 12 JANUARI 2001
941
MUZIEK RECENSIE
LIDY VAN DER SPEK
Concert: Andrea Zierleyn, klarinet en
Jan Gruithuyzen, piano Gehoord: 11/1,
Oudshoomse kerk, Alphen aan den
Rijn.
Piano/klarinet is niet de com
binatie die vaak voorkomt in
de doorsnee concertserie.
Stichting Comelis de Vlaming
waagde het erop, en won.
Voor deze instrumenten is
met name in de twintigste
eeuw prachtige muziek ge
schreven. Niet dat Schumann
en Brahms, de eerste compo
nisten op het programma,
geen interessante muziek
schrijven, zeker wel. Maar
voor dit duo Andrea Zierleyn
(klarinet) en Jan Gruithuyzen
(piano) zijn de werken van
Debussy, Martinu en Poulenc
inspirerender, toepasselijker.
En dat heeft te maken met de
veel te wijd openstaande
Steinwayvleugel die Gruithuy
zen bespeelt.
In de Fantasiestücke opus
73 van Robert Schumann
plonst de pianoklank de kerk
ruimte in, te zwaar en te log.
Nu kan de A-klarinet van
Zierleyn veel aan, maar haar
wonderweke, weemoedige
toon wordt letterlijk overvleu
geld. Ook in de Sonate in f van
Brahms schort er iets aan het
gezamenlijk coloriet. Vooral in
het vivace is de balans een
beetje zoek.
Voor de pauze hoor je overi
gens al hoe geraffineerd Zir-
leyn, ook op de Bes-klarinet,
met de toonvorming omgaat.
Ze is een meester in het dose
ren, verdiepen en verijlen van
de klank. Hoe ze zo'n laatste
noot in het andante laat uit
zingen, zeldzaam delicaat.
Na de pauze lijkt het erop
dat Gruithuysen gehint is om
wat in te tomen. Het samen
spel wordt warmer, soepeler,
origineler. Debussy, Martinu
en Poulenc, ze swingen alle
drie.
George Gershwin lijkt aan
gestoken door Debussy's Pre
mière Rapsodie (1910) wan
neer hij in 1924 de eerste no
ten van zijn 'Rhapsody in
Blue' schrijft. Zierleyn laat het
verrassend mee beleven. Tsje
chische folklore en Ameri
kaanse invloeden zijn kleurrijk
verenigd in Martinu's Sonati
ne.
Geen snaar te bekennen,
maar Zierleyn raakt een heel
gevoelige in Poulencs Sonate.
Het middendeel wordt intens
muzikaal en vaktechnisch uit
gesponnen tot een broze be
nevelde droefenis, bijkans
triester dan het allegro trista-
mente. Gruithuysen speelt
hier fraai op in met een sub
tiele timing, vóórdat de melo
die keer op keer naar beneden
tuimelt. De populaire motie
ven uit de jazz en amuse
mentsmuziek maken Pou
lencs sonate onweerstaan
baar, zeker in de kleurrijke in
terpretatie van dit duo.
Miisea lijden al netzo onder
de kijkcijfer-terreur als W-pro
gramma's. Vorige week vertrok
zich weer het jaarlijkse ritueel.
Hoeveel bezoekers werden er in
2000 geteld? Welk museum
trok de meeste 'kijkers', en
welk moest met de minste be
zoekersgenoegen nemen?
Eigenlijk allemaal onzin, want
het aantal bezoekers hangt in
sterke mate af van de tentoon
stellingen die de musea in huis
hebben. Zo had Volkenkunde
in 1998 een topjaar door de ex
positie 'Kuifje in Tibet'. In '99
scoorde De Lakenhal heel goed
met 'Dageraad van de moder
ne kunst' en in 2000 wist Oud
heden een recordaantal bezoe
kers te scoren dankzij de ten
toonstelling 'Farao's van de
Zon'.
In Leiden is het Museum Boer-
haave elk jaar weer de hekken
sluiter als het om de grote mu
seagaat. Het Rijksmuseum
voor de Geschiedenis van de
Natuurwetenschappen en van
de Geneeskunde trekt jaarlijks
niet meer dan 30 a 35.000 be
zoekers en staat daarmee in de
schaduw van de andere Leidse
Rijksmusea als Oudheden
(190.000 bezoekers) ofNatura-
lis (250.000 bezoekers).
De conclusie is snel getrokken:
het gaat niet goed met Boer
haave, in elk geval niet zo goed
als met andere musea. Of geldt
voor musea hetzelfde als voor
sommige W-programma's, na
melijk dat de serieuze kwali
teitsprogramma's vaak genoe
gen moeten nemen met de
laagste kijkdichtheid?
Serieus, dat is Boerhaave ze
ker. En dat weten ze bij het
museum zelf ook maar al te
goed. Boerhaave stelt zich dan
ook niet alleen tot doel zoveel
mogelijk bezoekers te trekken.
Vergeten wordt nogal eens dat
een wetenschappelijk museum
ook tot taak heeft een grote
collectie geneeskundige en na
tuurwetenschappelijke instru
menten in stand te houden.
Daarnaast heeft het museum
een educatieve taak. Boer
haave scoort dan ook goed on
der scholieren. Toeristen daar
entegen komen maar weinig in
het museum dat verborgen ligt
tussen de Haarlemmerstraat
en Oude Vest.
Jammer voor
Leiden, maar om het pi
bereik te vergroten zoul
haave het beste naar An
dam kunnen verhuizen
museum heeft zelf al ee
ten uitrekenen wat dat
leveren. Volgens die bei
zou Boerhaave in de ho
80.000 bezoekers per jeu
nen trekken, vooral ute
ris ten. Moet het museui
ook willen? Toeristen in
van scholieren? Intern i
vraagal beantwoord m
Als Boerhaave haar bez
fers zet naast die van vt
bare musea in Europa,
komt Leiden er overigei
maal niet slecht af. Inl
ce, het hart van één van
pa's drukste vakantiege
trekt een soortgelijk mu j
ook maar 45.000 bezoe\ j]
Stedelijk Museum De L |i
hal trok in 2000 ruim 1
bezoekers minder dan I
ervoor. Een nadere ana e
de cijfers laat evenwel z
het aantal vol tarief bel
bezoekers juist is ges teg j
grote vermindering lag
in het aantal niet betalt a
bezoekers (meteen Rab e
senior enkaart, enz.), j
Opmerkelijk is ook dat
aantal bezoekers aan et
drempelige tentoonstell
'Ode aan de Zangeres a
Naam' is tegengevallen,
danks de overweldigen
dacht in alle media. He j
culWreel Festival van h
venslied' dat op negen
gen werd gehouden, ov
wat het aantal allochto
zoekers betreft, weer al
wachtingen (circa 3000
plaats van de verwachi
Over de motieven van i
zoekers is nauwelijks ie
kend. Het organiseren i
te tentoonstellingen ist
langrijk middel om hel
staande publiek te belue
en nieuw publiek te we
Om het publieksbereik
groten zouden de Leids
nog meer de handen in
kunnen slaan als het gi
deskundigheid en effec
op het terrein van marl
en educatie. e
Zowel de rijksoverheid
gemeente Leiden zoude
musea hiervoor meer ft1
ele a rmslag moeten
bieden.
Acteur en muzikant in slappe tijden ook koerier
I
Het heeft even geduurd, maar nu komt het er dan einde
lijk van: Hergé, de 'vader' van Kuifje, krijgt over enkele
jaren een eigen museum. Het komt te staan in de vroe
gere woonplaats van Hergé iets ten zuidoosten van Brus
sel. Het museum is een initiatief van de Stichting Hergé
en de Université Catholique de Louvain.
louvain-la-neuve
hans gulpen
Tekenaar Hergé - zijn echte
naam was Georges Remi - over
leed in 1983 op 75-jarige leef
tijd. Al voor zijn dood was hij
een legende. Met zijn eenvou
dige en overzichtelijke manier
van tekenen, ook wel bekend
als 'de klare lijn', verhief hij het
beeldverhaal tot kunstvorm.
Mede door Hergé kwam de Bel
gische strip tot bloei.
Hergé schiep Kuifje (Tintin in
het Frans) in 1929 als feuilleton
voor het jongerenblad Le Petit
Vingtième. Er zouden in totaal
23 albums met avonturen van
de onverschrokken reporter
verschijnen. Een laatste album,
Kuifje en de Alfa-kunst, bleef
onvoltooid, maar werd wel in
een bibliofiele uitgave op de
markt gebracht. De Kuifje-boe
ken werden in meer dan veertig
talen uitgegeven. De totale op
lage van de albums wordt in
middels al boven de 200 mil
joen exemplaren geschat.
Hoewel Kuifje verreweg de
bekendste creatie van George
Remi was, verscheen er in de
loop der jaren ook nog ander
werk van zijn hand. Populair
waren ook de in dezelfde stijl
getekende schavuitenstreken
van Kwik en Flupke (12 delen)
en de avonturen van Jo, Suus
en Jokko, vervat in vijf albums.
Niet zo bekend en nu ook
moeilijk verkrijgbaar' is het op
zichzelf staande album Leo en
Lea bij de Lapino's. Ook deze
werken zullen in het museum
een plaatsje krijgen.
Een eigen museum is een
langgekoesterde wens van de
Stichting Hergé, een particulie
re organisatie zonder commer
ciële doeleinden, die waakt over
het oeuvre van de tekenaar en
diens werk propageert en ver
spreidt. De stichting, gevestigd
aan de statige Louisalaan te
Brussel, is een van de drie po
ten van het Hergé-imperium. In
hetzelfde pand, het voormalige
woonhuis van Remi, zijn ook de
ondernemingen Moulinsart en
Casterman gevestigd. De laatste
firma is uitgever van de Kuifje
albums. Moulinsart heeft de
rechten op de merchandising
en exploiteert zodoende het
werk van Hergé in de vorm van
pennen, posters, briefkaarten,
poppetjes en boekensteunen.
Het heiligdom der heiligdom
men voor de Kuifje-fanaat is de
vroegere werkkamer van Hergé.
Drie portretten van Hergé, ge
maakt door Andy Warhol, prij
ken hier aan de muur. In de
wandkasten staat het hele oeu
vre van de tekenaar, inclusief
een aantal curiositeiten. De
werkkamer zal waarschijnlijk in
zijn geheel naar het nieuw te
bouwen museum worden over
gebracht. Dat geldt zeker voor
het kostbare Hergé-archief, dat
straks voor elke geïnteresseerde
toegankelijk zal worden.
Hoeveel de bouw van het
museum, dat een oppervlakte
van 5000 meter krijgt, gaat kos
ten is nog niet bekend. Het
moet over een jaar of vijf klaar
zijn.
Hij had een hoofdrol in de succesfilm
'Schatjes', speelde in tv-series als 'We
zijn weer thuis', 'Spijkerhoek' en 'Bu
reau Kruislaan' en in de film 'De Zwar
te Meteoor'. Maar behalve acteur is
Frank Schaafsma ook bassist van de
band Oberg, en af en toe werkt hij voor
een koeriersbedrijf. „Ik leid een chao
tisch leven."
Zijn rol in 'De Zwarte Meteoor' stelt
niet al te veel voor. Als hij twee minu
ten in beeld is, is het veel, schat Frank
Schaafsma in. Met anderhalve regel
tekst, speelt hij de rol van een voetbal
ler van Heracles. Een klein rolletje,
maar daar ben je als acteur wel tien
dagen mee bezig. 'De opnamen waren
in Almelo, in mei. We waren aan het
draaien tijdens de vuurwerkramp in
Enschede. Ik zie het nog zo voor me.
De avond ervoor was ik vreselijk we
zen stappen. Het was een uur of half
vier en we lagen met een paar acteurs
lekker in het zonnetje op het voetbal
veld. Zien we ineens die zwarte wolk.
Verdomme, we krijgen onweer, dach
ten we.'
Frank Schaafsma leidt een chaotisch
leven, zegt hij zelf. Woont met vrouw
en zesjarige zoon in Naarden. Acteert,
speelt basgitaar in de band Oberg,
hanteert als invaller nog wel eens zijn
bas in een hippiebandje. En in slappe
tijden werkt hij als koerier voor een
bedrijfje in Hilversum en omstreken.
„Je hebt acteurs genoeg die duur lo
pen te doen, terwijl ze gewoon in de
WW zitten. Daar heb ik geen trek in. Er
moet brood op de plank. Daarom werk
ik als koerier bij een vriend. Grof ge
zegd bezorg ik waar ze me maar voor
bellen. Maar het komt vooral neer op
werk voor de omroepen. Films en ban
den bezorgen. Als ik weer acteerwerk
heb, kan ik me afmelden. En ik kan te
rugkomen wanneer ik wil."
Zestien was hij toen hij auditie deed
Frank Schaafsma: Je hebt acteurs genoeg die duur lopen te doen, terwijl ze gewoon in de WW zitten. foto gpd/marcel israel
voor een rol in een tv-serie van de
IKON: 'Weekend'. Daarin speelde hij
een wielrenner. Daarna volgde een rol
in de NOS-film 'De stenen vriendin'.
En naar aanleiding daarvan zei men
hem dat hij maar eens auditie moest
doen voor de film 'Schatjes' van Ruud
van Hemert. „Eigenlijk is die hele film
aan me voorbij gegaan. Ik wist nauwe
lijks iets van acteren. Werd heel goed
begeleid door Ruud van Hemert, dat
wel. 'Schatjes' was echt een enorme
hit. Tijdens de opnamen kregen we het
gevoel dat we met iets belangrijks be
zig waren. Maar die periode na de film
was echt vreselijk. Ik werd als achttien
jarig jochie aangevlogen door meisjes.
Ik werd nageroepen op straat, ieder
een leek mijn naam te kennen. Het ge
beurde heel vaak dat ik zomaar een
kledingzaak invluchtte en een beetje
lullig tussen jassen ging zoeken. Alleen
maar om mensen te ontlopen. De im
pact van die film had ik volkomen ver
keerd ingeschat."
'Schatjes' was achttien jaar geleden.
Als acteur kwam hij op aanbeveling
van Dick van den Toorn in de Wim
T.Schippers-serie 'We Zijn Weer
Thuis'. „Bij de serie van de IKON had
ik me tegenover een collega laten ont
vallen dat ik nogal gecharmeerd was
van de humor van Wim T.Schippers.
Kreeg ik voor mijn verjaardag dat boek
van hem 'Het Drama van Wim
T.Schippers', zijn verzameld werk. En
een paar jaar later kreeg ik een tele
foontje of ik zin had ober te spelen in
een aflevering van 'We Zijn Weer
Thuis'. Leek me prachtig,
mijn held. Na afloop van de
kwam Schippers naar me t(
dat hij me een paar dingenjei
doen waarvan hij zelf niet
ze geschreven had. Hij wilde I
die rol maken. Vier jaar heb
volgens bijgezeten."
Muziek kwam in zijn levenl
vader. Die hield van jazz. Hflc
van John Coltrane, Toots Tl
Miles Davis, Charlie Parker,
tersadvies ging vader Schafij
taarspelen. „Hij had in zijn
een pees doorgesneden. Dieitc
gen door een geitenpees. D<
rapeut zei dat gitaarspelen
oefening voor zijn hand
de kampvuurliedjes. Stelde
voor. Maar we hadden
huis."
Zijn leraar Nederlands
was zanger-tekstschrijver
stra. Die schreef elk jaar
voor de bovenbouw.
Schaafsma nog maar in
wilde hij zielsgraag meedi
ontdekt dat ze geen
Van mijn krantenwijk kocht
gulden een bas. Ik kon vier ®>i
op gitaar, maar ik stapte nale
met de mededeling dat ik bap
En de gitarist legde me vervtft
uit in welk vakje ik mijn vingr
zetten." fa
Met basspelen is het inmiM
goed gekomen. Vorig jaar njV
een tournee door Europa Pe
Amerikaanse bluesman. „Zalfa
in de kleedkamer met Mickfai
kon me zo goed voorstellers
hij ooit uit de Rolling Stonesh'f
Gewoon een slap bandje. Als|fs
ger van de Stones me zou beta;
een tour zou ik ja zeggen. Afa
het geld. Maar als ik een afli
van Little Feat zou krijgen, bfa
Stones direct af." F
Auteur 'inspector Morse' ereburger
londen De schrijver van de 'inspector Morse' boeken, Colin
Dexter, wordt op 26 februari beloond met het ereburgerschap
van Oxford. De 70-jarige Dexter krijgt die eer vanwege de inter
nationale aandacht die hij met zijn boeken voor de stad heeft
verworven. De schrijver heeft veertien Morse-romans op zijn
naam staan, die goed waren voor 33 televisiefilms, waarin tach
tig fictieve moorden werden gepleegd. De films zijn grotendeels
opgenomen in en rond Oxford, de woonplaats van Dexter. Aan
de serie kwam een einde toen de inspecteur, gespeeld door
John Thaw, in de laatste aflevering aan een hartaanval overleed.
Actieschilder Vicente overleden
madrid De Spaanse schilder Esteban Vicente, een van de
grondleggers van de abstract-expressionistische school van
New York waaruit Jackson Pollack en Mark Rothko zijn voortge
komen, is woensdag in zijn huis in de Verenigde Staten overle
den. Vicente is 97 jaar geworden. Hij werd geboren in Spanje.
Als jonge man woonde hij in Parijs, waar hij Pablo Picasso en
Max Ernst leerde kennen. In de jaren vijftig richtte hij met Wil
lem de Kooning een studio op in New York en was hij een actief
lid van 'The Club', een forum dat een belangrijke rol vervulde
bij de vorming van het abstracte expressionisme, ook wel de
New-Yorkse school of action painting genoemd.
Rembrandt voor Israël Museum
Jeruzalem Een schilderij van Rembrandt van Rijn wordt het
nieuwe pronkstuk van het Israel Museum in Jeruzalem. Het bij
bels tafereel 'Knielende apostel Petrus/Petrus in het gevang' uit
1631 is een geschenk van de Amerikaanse filantroop Michael
Steinhardt en zijn vrouw uit hun eigen kunstverzameling. Het
echtpaar wil hiermee Israël in deze moeilijke periode een hart
onder de riem steken. De 'Knielende Apostel Petrus' is het eer
ste werk van de Nederlandse meester in de permanente collec
tie van het Israel Museum.
Nieuw album REM in mei
Washington REM, de band van zanger Michael Stipe (foto)
brengt in mei aanstaande een nieuw album, met de titel 'Re
veal', op de markt. De band onthulde dit gisteren zelf op haar
website. Morgen staat REM voor het eerst sinds lange tijd
weer op het podium tijdens het Rock in Rio festival. Het is
bijna twee jaar geleden dat de band een concert gaf.
foto reuters/ian hodgson
leiden De opera
komt tegenwoordig
niet alleen meer uit
Wenen, Milaan of
Venetië, maar ook
uit Gdansk, Lodz en
Moskou. Dat wil
zeggen, de uitvoe
ring daarvan. Voor
peperdure produkties
als 'Carmen', 'La Ta-
viata', 'Nabuco', 'La
Bohème', 'Die Lusti
ge Witwe' en 'Aïda'
draaien Oosteurope-
se gezelschappen
hun hand niet om.
Zo verzorgt Supierz
Artist Management
dit jaar in Nederland
alleen al 262 voor
stellingen die naar
schatting zo'n
180.000 bezoekers
zullen trekken. In dit
kader is de Leidse
Schouwburg op 22
januari het toneel
voor 'Die Zauberflö-
te' van Mozart, ge
bracht door het Gro
te Theater van Lodz.
Dat gezelschap staat
onder leiding van di
rigent Gert Meditz,
in 1978 winnaar van
het Herbert von Ka-
rajan Concours en la
ter nog verbonden
aan het Scala in Mi
laan. De ster van 'De
Toverfluit' is Joanna
Wos als Koningin
van de Nacht. Eerder
was zij in Leiden te
zien in 'Luci di Lam-
mermoor'.
