Bloeiende heesters kondigen lente aan
Rijp en Groen
Kamerplant
bestaat niet
Spinnen als biologisch wapen
Luisteren
naar j»
bodeminsectf1
Rododendron met winterdepressie
Winnaars
Kerstpuzzc
VRIJDAG 12 JANUARI 2001
De planten die wij gemaks
halve kamerplanten noe
men, hebben in feite niets
van doen met een kamer.
Het zijn simpelweg planten
uit verre streken met een
ander klimaat als het onze,
vaak ook totaal
een andere
grondsoort
dan onze zo
geheten 'pot
grond'.
Maar wij vin
den ze mooi
en wij willen
er onze huizen
mee opfleuren
in de meest
letterlijke zin
van het woord
en dat is een
goede ge
woonte, mits
we de zoge
naamde ka
merplanten
maar in een
omgeving
plaatsen die zo
weinig moge
lijk verschilt
van de oor
spronkelijke groeiplaats.
Dat wil 's zomers, als de
dagen lang zijn en de tem
peratuur hoog is, door
gaans wel lukken. Immers
de meeste kamerplanten
komen uit warme streken
met veel zonlicht, lange da
gen, soms met een uiterst
hoge luchtvochtigheid.
De moeilijkste tijd is dan
ook de winter met korte
donkere dagen en veelal
een kurkdroge kamerlucht -
.Laat dat nu de tijd zijn
waarin juist de kamerplan
ten en bij voorkeur de
bloeiende soorten het
meest in onze belangstel
ling staan. We hebben er
dan juist behoefte aan ons
te omringen met groei en
bloei. Daarom hier een
paar vaste regels voor het
uiteenlopend goed dat we
onderbrengen onder de
misleidende noemer ka
merplant.
Planten die het best een
stukje van het raam verwij
derd kunnen staan omdat
ze niet zoveel behoefte
hebben aan licht zijn: ant-
hurium, aspidistra, dracae-
na, de groene ficussoorten
(de bontbladige soorten
hebben altijd behoefte aan
veel licht omdat ze weinig
bladgroen hebben), de
monstera, philodendron,
sanseviera en peperonia.
Een probleem vormen de
bloeiende cyclamen, azale
a's en primula's. We zetten
ze graag op de vensterbank,
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tuinvragen
Bneven naar
POSTBUS 507
2003 PA HAARLEM
maar als deze boven de ra
diator van de centrale ver
warming ligt, is dat geen
goed idee. Deze planten
zijn slecht bestand tegen
teveel warmte en vooral
niet tegen opstijgende dro
ge lucht. Het
help zelfs on
voldoende als
we ze om de
zoveel dagen
op een schotel
met warm wa
ter zetten. Van
planten op
een te warme
plaats zullen
we kortom
niet lang ple
zier hebben.
Breng ze dus
naar een plek
je ver van de
verwarming.
Het is zonde
als planten die
wekenlang,
soms maan
denlang ver
zorgd zijn,
waarvan de
teelt vaak veel
milieuverontreiniging ge
kost heeft, binnen de kort
ste keren weg zijn.
In een kamer met een tem
peratuur die wat lager is
dan gebruikelijk in onze
woonkamers, voldoen ara-
lia, sparmannia (de kamer
linde die in februari zo
mooi bloeit) de schefflera,
alle klimopsoorten oftewel
hedera en alle tradescan-
tias uitmuntend. Hetzelfde
geldt voor de kerstcactus,
die in het Latijn schlum-
bergia genoemd wordt.
Nu we het toch over kerst-
'planten hebben: de zoge
heten 'kerstster' wordt
vochtig gehouden totdat
het blad er lelijk uit gaat
zien. Insnoeien, in nieuwe
aarde en weer aan de groei
laten komen. Dan vormt
zich weer een fraaie groene
plant die in de herfst alleen
nog maar een korte dagbe
handeling nodig heeft om
weer mooi gekleurd te wor
den.
De kerstcactus wordt na de
bloei gedurende enkele
maanden koel en vrijwel
droog gehouden. In het
voorjaar verpotten en even
tueel de tuin in op een be
schut plaatsje zetten. Af en
toe wat bijmesten, in sep
tember naar binnen en koel
en droog houden. Pas als
de bloemknopjes zichtbaar
zijn meer water en voeding
geven. Dan zal hij zeker
volgend jaar rond de kerst
dagen weer bloeien.
Een vrouwelijke harige spin uit
Costa Rica verleidt mannetjes
met een geurstof, die gebruikt
kan worden om vijanden van
plaaginsecten naar akkers te
lokken. Chemici van de Techni
sche Universiteit in Braun
schweig vonden dat de spin
Cupiennius salei een spoor
achterlaat van geurige draden.
Zodra mannetjes die ruiken,
gaan ze met uitsteeksels op hun
kop op bladeren of stengels
trommelen. Als die trilling de
REDACTIE RIEN POLDERMAN 023-i
De tuin in januari
Als de winterjasmijn zich met
haar gele bloempjes tooit, dan
is het tijd om een plan op te
stellen voor de komende ingrij
pende veranderingen in uw
tuin. Dat plan kan dan gereed
zijn en worden uitgevoerd als
het nieuwe tuinseizoen begint.
Onderdeel hiervan is bijvoor
beeld het beschermen van de
biels met een middeltje dat de
algen doodt. Een niet-chemisch
middeltje daarvoor is gekookt
aardappelwater. Het proberen
waard.
Veel ingrijpender is de uitvoe
ring van een plan om de hob
bels en kuilen in het pad door
de voortuin te egaliseren. Werk
jes die mooi deze of volgende
maand kunnen worden gedaan,
zodat in maart alle aandacht op
het groen kan worden gericht.
Behalve de winterjasmijn zijn er
nog een paar struiken die al een
paar weken lang bloeien 'op het
kale hout', dat wil zeggen dat er
nog geen groene blaadjes zijn.
Viburnum fragrans is er zo een.
De bloemknop is roze, wordt
later wit met een blosje, en kan
van vorst te lijden hebben. Ze
kan echter van oktober tot april
geurend door blijven bloeien.
De sierkers Prunus subhirtella
'Autumnalis' is er ook zo eentje,
evenals 'Rosea'. Vraag er uw
tuincentrum naar. De vroege
bloei van de genoemde struiken
heeft dus niets met klimaatver
andering te maken.
Overal zie je - vaak tegen gevels
waar ze 'verankerd' zijn - de ap
peltjes van de vuurdoorn in de
kleuren rood, geel en oranje.
Deze struiken kunnen wel vijf
meter hoog worden. In mei ver
schijnen de witte tuilen met
bloempjes. Zolang het niet
heeft gevroren, hebben de vo
gels nauwelijks belangstelling
voor de vruchten die ze nu nog
niet lusten...
Is uw belangstelling gewekt
voor de vuurdoorn, vraag uw
tuincentrum dan naar Pyracan-
tha coccinea.
Vroeger was het gebruikelijk
om de grond rondom de hees
ters met de spa of de vork 'om
te leggen'. Sinds we onder de
struiken bolletjes hebben ge
plant, is omleggen uit den boze.
Nu strooien we zelfgemaakte
compost op de achtergebleven
bladeren en laten de bodembe
werking aan de regenwormen
over. Hebt u rode en witte bes-
senstruiken, dan kunnen deze
worden gesnoeid als het niet
vriest. Houd 5 tot 7 zogenoem
de harttakken aan. Bij kruisbes
sen worden de oude takken
diep weggeknipt.
Controleer nauwgezet uw voor
raden. Leg appels en peren op
een andere zij en verwijder aan
getaste vruchten.
Kijk ook eens stiekem naar uw
0 NOS
In Amerika is een handig a j ja(
paraat bedacht waarmee e
boer schadelijke insecten i
grond of binnenin planten
opsporen. Onderzoekers v g jrjp j
enkele universiteiten hebb
hiervoor samen een nieuw
akoestische techniek ontw
keld. Gevoelige sensoren
ten trillingen om in elektri
signalen. Deze techniek is
baseerd op een verfijnde t
tectiemethode van mecha
sche constructiefouten in
staalbouw.
Vele insectenplagen ontwi
len zich in de plant zelf of
trekken zich onzichtbaar ii
bodem. Wanneer de schad
aan de dag treedt door een
wegkwijnende plant, is he
vaak te laat om nog actie ti j roS-
ondernemen.
Boer en tuinder moeten to
nog toe vertrouwen op hu j g|jk
ogen of ze moeten graven
eventueel een deel van de
wortels verwijderen. Zo'n
spectie is echter schadelijl
voor het gewas. Daarom p
beren onderzoekers een n
der ingrijpende methode t
vinden om besmetting mi
vraatinsecten tijdig te om er
ken.
De draagbare akoestische
sor spoort in enkele minu Cord;
alle insecten op die krioelt
binnen een afstand van tii
tot dertig centimeter van
apparaat. Hierbij wordt te
rekening gehouden met
rend achtergrondlawaai v
wind, verkeer of vliegtuigi
Elk insect geeft een eigen
puls, waardoor de boer w
met welk ongedierte hij hi
te maken en zijn bestrijdii
strategie ter plekke kan be probe
len. De goedkope en non
structieve manier van pla
monitoring is vooral nutti
voor boeren die ziekten
plagen op een geïntegreei
manier aanpakken, dus n
weinig mogelijk chemiscl
middelen.
PETER DE JAEGER»
Tot in april blijft de sierkers prunus subhirtella 'autumnalis rosea' bloeien.
witlofteelt. In de tweede helft
van de maand kunt u al een
kropje verwachten.
Wilt u vroeg rabarber oogsten,
steek dan een rabarberplant uit.
Zet hem in een plastic emmer,
die u met een zwarte plastic zak
erover in uw hobbykasje zet.
Regelmatig water geven, en al
gauw zult u de eerste stelen
kunnen oogsten.
Koop of bestel de groentezaden
die u nodig denkt te hebben.'
Doe dat bij een vertrouwd
adres, waar men u onder meer
kan vertellen hoeveel gram per
gewas u nodig hebt per vier
kante meter. Laat u adviseren
over de wijze van zaaien en volg
die goede raad ook op!
Eind van de maand kan de eer
ste groente worden gezaaid!
Onder glas probeert u een klein
hoekje: 20 gram 'Breedband
Scherpzaad' op een halve vier
kante meter. Daar opent u het
nieuwe seizoen mee. Veel suc
ces!
Een goed tuinier houdt de vo
gels te vriend. Die staan hem
bij, door ongelooflijk veel insec
ten te vangen. Vooral kool- en
pimpelmezerijzijn onze^pedg,
vrienden, zodat we er goed aan
doen hun huisvesting te bieden
in de vorm van nestkastjes. Die
zijn te koop in vele vormen van
uiteenlopend materiaal. De
goede zijn van hout of houtbe-
ton. Kunststof of metaal is niet
goed, want daarin vormt zich
condens.
Er zijn diverse typen zoals een
nisvormig bakje voor de vlie
genvanger. Een uil en torenvalk
heeft graag een kist. Mezen
zweren bij nestkasjes van drie-
kwartduiqis Loyt^Vpm bei<jl^j$
de afmeting van het vlieggat
van eminent fjelang. D^Jdeine
pimpelmees wenst een door
snede van 26-27 millimeter. De
iets grotere koolmees zweert bij
een doorsnee van 28-30 milli
meter.
Hang het nestkasje zo'n drie
meter hoog, buiten het bereik
van katten of eekhoorns.
Nati
Af I -
Duit
Fran
Beie
bezc
zelfr
hebt
het 2
lafaé
Man
Prog
waar
kan;
grooi
Get tl
Kenr
Paul
Netw
Actu
Verki
verbc
Wie i
Speli
tien i
ding
zen i
dracl
(Eme
rikaa
ent t<
Weav
aanb
hand
ent. I
ty.
The p
Amer
serie,
klaag
gens
ervan
desti
moet
Unma
Amer
uit IS
zursk
burgh
Gorm
Einde
FRANS WEGMAN
vrouwtjes bereikt, antwoorden
die met een zelfde geroffel en
zoeken de seksen elkaar op.
Indien meer spinnensoorten
reageren op de gevonden geur-
stoffen, ligt er een nieuw biolo
gisch wapen tegen vraatinsec
ten in het verschiet. Een akker
met deze geur zou spinnen
kunnen aanlokken die leven
van schadelijke insecten.
PETER DE JAEGER
Natuurlijk is het onzin om
planten met mensen te vergelij
ken, maar soms is de verleiding
groot. Want ook in het planten
rijk heb je voorbeelden van ge
boren optimisten en habituele
zwartkijkers. Vooral 's winters
wordt dat duidelijk.
In de winter is het in de meeste
tuinen toch al geen vrolijke
boel, behalve dan als het ge
sneeuwd heeft. Dan lijkt zelfs
de lelijkste struik uit een
sprookje te komen. Maar
sneeuwen doet het steeds min
der vaak, lijkt het wel, en daar
om heb je in de wintermaan
den behoefte aan groenblijvers
die er voor zorgen dat de vorm
van de tuin behouden blijft en
dat niet alles instort en aftakelt.
Dan moet je concluderen dat er
ook onder groenblijvers zwart
kijkers zijn, die dan wel groen
mogen blijven, maar waar je
beslist niet vrolijk van wordt.
Kijk bijvoorbeeld eens naar een
rododendron als het een paar
dagen gevroren heeft. Als je al
geen winterdepressie had, dan
krijg je die wel bij het aan
schouwen van de winterse ro
dodendron. Het blad is zo don
kergroen dat het wel zwart lijkt
en hangt treurig bij de takken
af. Als het zou glimmen, dan
zou het nog een zekere levens
vreugde uitstralen, maar in
plaats daarvan is het dof van
roet en algen. De struik is nodig
aan een poetsbeurt toe.
Dat geldt trouwens niet alleen
voor de winter, want als de ro
dodendron in het voorjaar dan
eindelijk bloeit zijn de bloem
trossen een mooi voorbeeld
van een modderschuit, bedol
ven onder vlaggen. Er zijn hon
derden verschillende rodo
dendrons, waaronder ook soor
ten met minder deprimerend
blad, maar het treurige afhan
gen van het lover lijkt een fami-
liekenmerk. De enige soorten
die hieraan ontsnappen zijn de
gene die 's winters hun blad
verliezen. Want die zijn er ook.
Nog zo'n pessimist is Vibur
num rhytidophyllum, een
groenblijvende viburnum die
zelfs als het niet vriest de hele
winter het blad laat hangen. Op
zich is het blad niet lelijk; aan
de bovenkant is het gerimpeld,
met honderden kleine groefjes
en de onderzijde is met prach
tig kaneelkleurig vilt bekleed.
Viburnum rhytidophyllum
heeft alles, en maakt er niets
van. Je hebt ook mensen die
mooi zouden zijn, als ze hun
schouders niet zo treurig lieten
hangen. Je ziet deze struik nog
al eens in sombere kantoortui
nen, waar hij onder een regime
van verwaarlozing toch min of
meer in leven blijft.
Maar gelukkig zijn er ook hees
ters bij het zien waarvan je on
willekeurig in een goed humeur
raakt. Vaak zijn dat struiken
met vrolijk glimmend blad. Veel
groenblijvers hebben grafgroen
blad, maar er zijn uitzonderin
gen. Een voorbeeld is Fatsia ja-
ponica, met groot, handvormig
glimmend lichtgroen blad. De
ze struik wordt niet veel hoger
dan een meter of twee en gedijt
zowel in de zon als in de scha
duw, maar in schaduwtuinen
ontwikkelt het blad zich in volle
glorie.
Fatsia japonica maakt een
weelderige, tropische indruk en
de struik is haar carrière ooit
begonnen als kamerplant. Vin-
gerplant, werd de Fatsia toen
ook wel genoemd. Pas later is
men erachter gekomen dat de
struik ook in de tuin wil groei
en. In een heel strenge winter,
zo een waarin een elfsteden
tocht verreden wordt, kan het
blad wel eens bevriezen, maar
zelfs dan loopt de struik in het
voorjaar wel weer uit.
Zo'n zelfde heester die lijdt on
der het imago niet helemaal
winterhard te zijn en die daar
om zelden in de tuin wordt
aangeplant is de 's winters
groenblijvende magnolia,
Magnolia grandiflora, die in het
zuiden van Europa tot een
woudreus uitgroeit, maar die
hier meestal niet verder reikt
De winnaars van de kd
puzzel 2000 van Haart ÜMU!
Dagblad, Leidsch Dagl
en IJmuider Courant z °01
rnsüg i
Mw. J. G. van Sloo le,zevi
-Heidergott, Tussem .es
3, Velserbroek in/ofi
R. G. Weijers, Schot??11?®
jeslaan 23k, Haarlem "f111111}'
M. A. van der Veek, Inn815
reboomstraat 31, Haai ,ief H1
Ageeth de Kuijer, VII e
hoff 74, Spaamdam
R. de Koning, Lijster! j,
12, IJmuiden »8e del
H. M. van Gent-Knop e'e(^en
Meervlietstraat 31, 1n&.!
sen-Zuid
Kees Boomars, Kei
merbeekweg 19, Bei ove
broek 'e nef
J. Berkhout, P. ,lnger
terstraat 5, IJmuiden
laauoai j, ij 11 IUIULII
M. C. de Rooi), Stuy°ndo?
tantstraat 19, Santper an' üc
-Noord ,e °F
Mw. E. Kersten, Sum. n 1
straat 19. Heemstede Tf1?
kt mdf
Leidsch Dagblad
fwordi
RE
De magnolia grandiflora.
dan een meter of vier. Het blad
van deze heester voelt hard
aan. Het lijkt wel gebeeld
houwd. Het glimt dat het een
aard heeft en maakt van een
sullig tuintje in één klap een
FOTO GPD ROMKE VAN DER KAA
tuin met allure. Over de bloe
men, met hun hemelse geur,
heb ik het dan nog niet eens ge
had.
ROMKE VAN DE KAA
Regiojt
TVNH-r
Filmspt
TVNH-f
Nacht/(
Cryptogram
Horizontaal: 1. Geld om op te zitten (6); 4. Het is treurig dat men zo snel ouder wordt! (5);
5. Fijngevoelig in de mond (4); 7. Gevallen recorder? (5); 8. Zitplaats vol humor (3);
9. Bergplaats onder de zeespiegel (6); 10. Het werkwoord van mensen die juist niet werken (6).
Verticaal: 1. De plaats van de open haard? (9); 2. Doek waar het op aankomt (5); 3. Zakdoek?
(4); 4. Teugen die bezopen zijn (7); 6. Schoon genoeg van haar (3); 8. Van oorsprong,zit er
water in (4).
Oplossing van donderdag:
HORIZONTAAL: 1. Alt; 5. act; 7. beleefd; 10. al; 12. bus; 14. re; 15. ceel; 17. waar; 19. te;
20. il; 21. base; 23. nipa; 25. ui; 26. kog; 28. ar; 31. netkous; 33. aak; 34. nip.
VERTICAAL: 2. Lb; 3. tee; 4. menu; 5. afd; 6. cd; 8. lachbui; 9. verhard; 11. Ie; 12. bleek;
13. swing; 14. ra; 16. ets; 18. Ali; 22. ai; 24. pa; 27. orka; 29. dek; 30. dun; 31. na; 32. si.
HET WEER
Zonnig maar koud winterweer
Het kwam afgelopen nacht in onze regio al
gemeen tot lichte nachtvorst. Het koudst
werd het in Valkenburg met een minimum
van -3.6 graden Celcius. In Bloemendaal
daalde het kwik naar -2.9 graden en Schip
hol kwam niet lager uit dan -2.0 graden.
De laagste temperaturen werden al eerder
vorige nacht bereikt, vanochtend was het
door de aanwezigheid van bewolking
meestal iets minder koud. De bewolking
hing samen met een zwakke storing, waar
achter nog iets koudere lucht aanwezig
was. De bewolking trok al oplossend verder
naar het zuidwesten.
Morgen komen we opnieuw volledig onder
invloed van een hogedrukgebied boven het
zuiden van Scandinavië met een uitloper
naar Centraal Europa. Langs de zuiwestelij-
ke flank ervan wordt droge en koude land
lucht naar Nederland aangevoerd.
Vanavond en vannacht zijn er mogelijk hier
en daar nog enkele wolkenvelden, maar in
de loop van de avond en de nacht breekt de
bewolking steeds meer open, en wordt het
overwegend licht bewolkt of helder weer.
De wind waait meestal zwak, aan zee soms
nog matig uit oostelijke sector. Het wordt
opnieuw koud met algemene lichte nacht
vorst en minima tussen -2 en -4 graden.
Morgen wordt het een stralend zonnige
Yolanda Rombley,
Crijnssenstraat 19,
den; NOS-Jo
H. van Veen, Bilderi TVNH-i
laan 20, Hazerswoudej Een kc
C. Klinkenberg, V| band r
dreef 98, Leiderdorp; luitzem
F. van Cleef, Ganzeij tocht e
341, Warmond; bijeenl
N. van der Salm, Abel) dam.
smanplantsoen 4, VI Live sc
schoten; lendarr
Jolanda Straathof, NOS Jo
Klaver 107, Woubrugg TVNH-r
M. Bol, Robijnhof
Leiden;
J. Aartman, Voctoi
32, Noordwijkerhout;
A. van Wieringen, Z\
teweg 6, Oud Ade;
J. Spies, Narcisstraat TV
Katwijk. N0S Joi
TVWes
Weer.
Werker
over we
1 Zuid-H
Kop en
alles o\
1 Pres. IV
Werker
j Af i 'nkleui
maar koude winterdag. Af en toe kartover de
misschien wat sluierbewolking voorllS(a(j p
schuiven, maar de zon blijft het weet^,^
domineren. Na de koude start, haaltje yyes
kwik morgen waarden rond een graaf ^qs j01
De wind waait zwak of matig uit hettyy yygs
ten. Ook de dagen daarna staat er o\1 Herh K
gend zonnig en droog winterweer ini|jen a
vooruitzicht, met maxima van enkel^eer'
den boven het vriespunt en lichte, piny y^'es
lijk matige vorst in de nacht en ochtd^Qs j0l
TVWes
Werken
JOHAN JAQUES METEOSERVICES r
