Rotterdam verliest in containeroverslag
Winnaar van miljoenen zijn is geen eenvoudige zaak
Vorld Online: beursavontuur van negen maanden
iih
Economie
T oekomstverwachtingen
fERDAG 30 DECEMBER 2000
'Hoeveel houd ik over als ik een huis koop van zes ton?'
is oudejaarsavond. Spanning. Een beetje een roes.
zweet. Het gaat dan ook om miljoenen. En ieder-
kan de gelukkige zijn. Een kleine investering in de
«mfabriek en de jarenlang opgebouwde fantasieën
öjden mogelijk. Vele miljoenen hebben de Staatslote-
19 de Postcodeloterij en de Eindejaarslotto te verdelen.
wat dan?
De teletekstpagina's met de
trekkingsuitslag van de ver
schillende televisiezenders zijn
uit den treuren met elkaar ver
geleken en de winnaar heeft 's
ochtends nog minimaal drie
kranten gekocht met de trek
kingsuitslag.
Die eerste ontmoeting tussen
winnaar en loterij is verder
vooral een formaliteit. De Lan
ge probeert vooral te peilen met
wat voor mens hij te maken
heeft. De directeur houdt een
praatje, De Lange vraagt of de
winnaar al ongeveer weet wat
hij met het geld gaat doen en de
winnaar stelt wat vragen. Na
een uurtje is het afgelopen. De
winnaar gaat naar huis met zijn
miljoenen en een velletje vol
nuttige adviezen.
Na een paar dagen belt De
Lange op. Hoe het gaat, vraagt
hij. Of er nog behoefte is aan
een gesprek. De eerste zorg
blijkt dan vaak het getal. Voor
een aantal winnaars is de om
vang van de prijs niet te bevat
ten. Voor hen is 20 miljoen een
twee en een nul en wat letters.
Het helpt volgens De Lange dan
al om het uit te schrijven,
20.000.000,00. Maar dan nog
krijgt hij vragen als: ,,Ik heb
13,6 miljoen gewonnen, hoe
veel houd ik dan over als ik een
huis koop van zes ton."
Een belangrijk advies dat De
Lange geeft, is het stil houden
van de prijs. „Ik zeg altijd: 'Doe
alsof je een ton gewonnen
hebt'." Dat verklaart de vette
«rijs in de loterij winnen be-
i6|nt het einde van de droom.
:eiharde werkelijkheid is dat
[gelukkige opgescheept zit
een pot geld die hij of zij
^[rschijnlijk normaal in een
leven niet bij elkaar kan
lienen. En die miljoenen le-
jn meer vragen op dan ge-
4ht. Wat moet de winnaar
w[i? Alles kopen, de baan op-
45fn, enorme bedragen weg-
",5m of beleggen? En hoeveel
oft nou eigenlijk?
7pel winnaars stappen dan
Oimet een soort van prettige
5itelijke nood het hoofdkan-
4 van de Staatsloterij binnen,
J Anne de Lange. Hij bege-
samen met een psycho-
6[ en financieel deskundigen
Minnaars. Daarbij maken ze
nieuwe miljonairs niet gek-
jdan ze al zijn. Als de win-
3f zijn prijs komt halen, krijgt
4geen poespas te verwerken,
j kopje koffie met een plakje
25? of een gevulde koek op de
23ier van de directeur kan hij
^vachten. Geen champagne,
ia slingers, geen uitgelaten
jchten en geen feestmutsen.
ilfs de felicitaties laten op
wachten. „Eerst gaan we
lot controleren", stelt De
c£e. „En dat werkt al redelijk
3juchterend." De winnaars
iben al een hele zondag of
gwjaarsdag thuis met hun
''ikslot in de hand gezeten.
De miljoenen rollen de komende dagen over het televisiescherm.
glimlach, de vakantie, de ver
bouwing aan het huis en de
nieuwe auto. Kennissen en
buurtgenoten kunnen een ton
nog wel behappen, ze vinden
het grappig. De winnaar wordt
dan nog normaal benaderd."
Sommige prijswinnaars krij
gen gewetenswroeging. Ze dur
ven niet de miljonair van hun
dromen uit te hangen, dat is
niet gepast. In Nederland lijkt
het verplicht een deel van het
geld weg te geven, meent De
Lange. Daarbij geeft iedereen in
de omgeving van de winnaar
nuttige adviezen. De Lange laat
als remedie de winnaars dan
vertellen wat ooit de jongens-
of meisjesdroom was. Nu heeft
hij dan de kans om die droom
uit te laten komen, stelt De
Lange. „Het is jammer als de
winnaars in gewenst gedrag
vervallen en hun dromen ver
geten."
Na de eerste verwondering,
de vragen en een aantal aanko
pen komt de tijd dat de win
naars 'iets' verstandigs met het
geld gaan doen. Het zomaar op
een betaalrekening zetten is
zonde. De Staatsloterij verwijst
de nieuwe miljonairs door naar
een van de zes grote banken.
Met deze banken zijn afspraken
gemaakt over de opvang van de
plots-rijken. Meestal is er ie
mand aangesteld die in begrij
pelijke taal kan praten over
idere sectoren zorgen toch voor nieuw overslagrecord haven
^Rotterdamse haven heeft dit jaar in één van zijn belangrijkste sectoren slecht ge-
iord. Voor het eerst in de geschiedenis is de overslag van containers gedaald (-1,2
sjcent). De groei in andere sectoren was echter groot genoeg voor een nieuw over-
|record voor de Rotterdamse haven: 323,4 miljoen ton goederen (+6,5 procent).
Tiouder Simons (haven en
^omische zaken) riep giste-
7tijdens de traditionele ou-
ijarsbijeenkomst van de Ha-
hereniging op snel een dis-
!ie te voeren over de positie
het havenbedrijf. Hij pleitte
j verdere verzelfstandiging
tot een overheids-NV. De Main-
port Holding Rotterdam, waar
in de commerciële activiteiten
en deelnemingen van het ha
venbedrijf zijn ondergebracht,
voldoet voor dit moment. Maar
Simons denkt met een verdere
verzelfstandiging vooral de pu-
bliek-private samenwerking
voor aanleg, beheer en exploi
tatie van de Tweede Maasvlakte
te vergemakkelijken.
Simons omschreef de daling
van de containeroverslag als
'een teleurstelling'. Hij wees
daarbij ook nog op dubbele
groeicijfers bij de concurrenten
van Rotterdam. De verminder
de overslag van containers - 6,3
miljoen TEU (standaard twintig
voets containers) tegen 6,4 mil
joen TEU in 1999 - wordt toege
schreven aan de capaciteitspro
blemen en de reorganisatie bij
het grootste overslagbedrijf
ECT.
Ook de Deense rederij
Maersk-Sealand heeft lading
pakketten naar andere havens
overgeheveld als gevolg van de
moeizame start van de eigen
terminal op het Delta-schierei
land op de Maasvlakte.
Volgens algemeen-directeur
Scholten van het Gemeentelijk
Havenbedrijf Rotterdam ont
wikkelt de containeroverslag
zich ondanks de dip nog altijd
volgens de hoogste groeiprog
noses. „Volgend jaar verwacht
ik zeker een deel van de nu uit
geweken lading terug.
De groei van de goederen
overslag in Rotterdam is vooral
te danken aan de overslag van
kolen, ertsen en schroot, aard
olieproducten en chemicaliën.
Na een kleine opleving vorig
jaar is in 2000 de overslag van
granen en veevoeders opnieuw
fors gedaald. Ruwe olie was ook
dit jaar met 98 miljoen ton (+3,1
procent) de grootste individue
le goederenstroom in Rotter
dam. In de eerste helft van het
jaar was er door de hoge olie
prijzen nog sprake van een
dieptepunt in de overslag. Door
het 'opdrogen' van voorraden is
in het tweede halfjaar de over
slag van olie weer fors aange
trokken. Rotterdamse raffina
derijen hebben goed geprofi
teerd van de hoge prijs van olie
producten. Ook de chemiesec-
tor beleefde een topjaar. De
overslag van chemicaliën groei
de met bijna 12 procent.
i ,'iaar o
lijjaar geleden omschreef Ni-
iQRrink in een interview in
Jokblad Elsevier kernachtig
ïor internetbedrijf. „World
}°|ne is seks, drugs en rock-
lopll." Als haar typering al
ïqte, moet ze het over slechte
gevaarlijke drugs en valse
io|-'n-roll gehad hebben,
JOf beleggend Nederland in-
^dels. Slechts negen maan
dna de beursintroductie op
maart is World Online
3L) niet meer. De ingelegde
arden zijn getransporteerd
Italië. Naar Tiscali, de
jwe eigenaar.
b droom waar Nina Brink
in de reclamecampagne
de beursgang over had, is
ïitief uit. Een droom die
velen uitpakte als een
itmerrie. Beleggers, perso-
leden, de bankwereld en
aaeurs. Niemand kijkt positief
op een beursgang die nog
herinnerd zal worden. Ook
1 lina" zelf niet. Van 'konin-
'an het internet' werd ze de
s)nale paria, een mikpunt
;pot en haat.
)ud zoekende beleggers za-
in Brink de ideale zonde
voor de tegenvallende
rs)prestaties van WOL. Met
2 ag vloog de koers omlaag,
geld verdienen met aande-
VOL bleek niet mogelijk, de
iductieprijs bleek de hoogst
°'°obare. Het slechte klimaat
ICT-fondsen in het voor-
duwde ook WOL na de
igang omlaag. Als Brink
istigt dat ze drie maanden
de emissie een deel (15
:ntvj)en aandelen) van haar be-
heeft verkocht, zakt het
vajleel verder. Brink verkocht
stukken aan investerings-
tschappij Baystar voor een
ienlijk lagere prijs (zes dol-
dan de 43 euro die bij de
sgang gevraagd werd.
iar sprak weinig vertrou-
in het eigen bedrijf uit,
iden de kersverse aandeel-
Iers. Impliciet gaf Brink
de verkoop aan de intro-
ieprijs van 43 euro te hoog
,.;nden. En dan had ze ook
verzuimd de transactie te
lelden in de onduidelijke
pectus, de verplichte gids
De droom van Nina Brink is uit: World Oline is nu in handen van Tiscali in Italië. foto gpd phil nijhuis
met bedrijfsgegevens. Het be
kend worden van het 'cashen'
van Brink kan achteraf bezien
worden als het begin van het
einde van WOL. Geruchten
over andere bestuurders en
commissarissen die ook gehan
deld zouden hebben, droegen
ook een steentje bij. Net als het
verhaal over bevriende aan
deelhouders uit de top van het
Nederlandse bedrijfsleven die
een voorkeursbehandeling ge
had zouden hebben. Tina Tur
ner mocht haar aandelen zelfs
teruggeven voor de oorspron
kelijke prijs, werd gefluisterd.
De toon was gezet, de naam
World Online besmet. Geen en
kel moment heeft WOL de pre
tenties kunnen waarmaken. De
binnengestroomde miljarden
bleven grotendeels keurig in
kas. Van verwezenlijking van de
uitbreidingsplannen is weinig
tot niets vernomen. Het over
nemen van andere bedrijven
bleek moeilijk. De besmette
naam werkte tegen. Uiteindelijk
zat er niets anders op dan zelf
overgenomen te worden. Door
het op alle fronten kleinere Tis
cali uit Italië.
Tiscali krijgt in ruil voor aan
delen een grote zak met geld.
De zelf armlastige internetaan
bieder lijkt vooral daarop uit
geweest te zijn. Omdat het be
drijf zijn geld wil verdienen in
de telefoniemarkt, staan er flin
ke investeringen voor de deur.
Gelijktijdig ziet Tiscali ook zijn
abonneebestand verdriedubbe
len. Samen met WOL komen ze
in een klap de Europese top vijf
binnen.
Maar de bruidsschat bevat
nog meer. Willens en wetens is
Tiscali plotseling partij in ver
schillende gerechtelijke proce
dures. Gedupeerde aandeel
houders laten het er niet bij zit
ten en eisen de miljarden terug.
Drie advocatenkantoren wer
ken namens duizenden beleg
gers aan een zaak tegen WOL,
bestuurders, .grootaandeelhou
ders en de banken die de gang
naar de beurs begeleiden, ABN
Amro en Goldman Sachs. Ook
de Vereniging van Effectenbe
zitters (VEB) heeft een claim
klaar liggen van minimaal 220
miljoen gulden. Als er niet snel
schikkingen getroffen worden,
blijven deze zaken de nieuwe
combinatie, die verder gaat on
der de naam Tiscali, achtervol
gen. Inmiddels heeft WOL ge
dreigd met een tegenclaim van
3,5 miljard als de VEB zijn eis
tot schadevergoeding doorzet.
De Italianen beloofden aan
deelhouders honderd procent
premie toen ze naar buiten tra
den met hun plannen. Iets min
der dan een half aandeel Tiscali
zouden ze immers krijgen, een
aandeel dat op dat moment
nog 45 euro deed. En WOL no
teerde tien euro, dus Tiscali
verdubbelde de toenmalige
aandelenprijs, was het simpele
rekensommetje dat voorge
schoteld werd. De honderd
procent verdampte met het
voortschrijden van de tijd. Aan
deelhouders zitten gedwongen
met effecten van Tiscali, een
bedrijf waarvan ze voor de aan
kondiging van de overname
nog nooit gehoord hadden.
Verkopen leverde gisteren nog
ruim acht euro op. Een vijfde
van het aankoopbedrag van 43
euro dat velen betaalden bij de
beursgang. Sinds het nieuws
van de overname is Tiscali te
ruggevallen van 45 naar minder
dan 18 euro.
De gang naar de beurs heeft
diepe sporen getrokken en kent
bijna alleen maai' verliezers.
„Het enige positieve bijeffect is
dat de problematiek rond
beursintroducties nu hoog op
de agenda staat", oordeelt di
recteur De Vries van de VEB. De
beurs zelf, het ministerie van fi
nanciën en de Stichting Toe
zicht Effectenverkeer (STE) be
raden zich op maatregelen over
reclame, prospectussen en ei
sen om toe te treden. „Hopelijk
blijven we in 2001 verschoond
van dit soort drama's." Dat be
leggers terug op aarde zijn en in
obligaties, fiscale wetgeving en
liquide middelen.
Iets anders gaat het eraan toe
bij de Postcodeloterij. De win
naars daar worden doorverwe
zen naar PricewaterhouseCoo-
pers. Daar neemt Luc Heijtel de
mensen onder zijn hoede. Als
fiscaal adviseur verkoopt Heijtel
zelf geen financiële producten.
Vanuit de voor veel winnaars
geruststellende gedachte dat
Heijtel geen belanghebbende
is, bekijkt hij het financiële
plaatje, stelt met de winnaars
een nieuw plaatje op en stuurt
ze daarna door naar de notaris,
de bank, etc.
Over het algemeen komen de
mensen wat onzeker bij Heijtel
binnen. Ze zijn als postbesteller
plotsklaps op een glanzend
kantoor en zien een man in
maatpak met stropdas en brille
tje. Schuchter stellen de win
naars dan dat ze van hun prijs
van zeven miljoen jaarlijks zo'n
vijftigduizend gulden op willen
nemen. Tenminste, als er dan
wel een bedrag van een miljoen
voor de kinderen overblijft. Die
schuchterheid verdwijnt als
Heijtel ze voorrekent dat als ze
inderdaad maar vijftig mille op
nemen er bij normale beleggin
gen wel eens zo'n twintig mil
joen over kan blijven voor de
kinderen. „Ze durven dan in
eens wel van twee ton per jaar
te gaan leven", zegt Heijtel. „Ze
realiseren zich dat ze dat hun
hele leven kunnen doen zonder
de kinderen te kort te doen."
Als eenmaal de grenzen van
het kunnen zijn afgetast, gaat
Heijtel samen met de winnaars
het financiële plaatje bekijken
en invullen. Het testament
wordt opgemaakt samen met
een notaris. De huwelijksover
eenkomst wordt verwisseld
voor een met huwelijkse voor
waarden. En Heijtel kijkt bij
voorbeeld hoeveel geld nodig is
voor een eigen bedrijfje en
zorgt dat de aansprakelijkheid
binnen dat bedrijf goed is afge
dekt. Niet iedereen die een be
drijf begint, is succesvol en bij
een faillissement moet de win
naar niet al zijn poen kwijtra
ken.
Als daama nog geld over is,
wat bij grote bedragen altijd zo
is, komen de beleggingen om
de hoek kijken. De een wil deels
riskant en zelf wat doen, de an
der alleen veilig. Met de uit
komst van de wensen stappen
de winnaars naar de bank. En
waar ze vorige week nog geen
kredietje konden krijgen, zijn ze
nu een hele meneer of me
vrouw en worden ze met alle
egards ontvangen. Ze krijgen
bloemetje en een kalfslederen
etuitje.
Heijtel gaat mee naar de bank
(als de winnaar dat wil) om te
voorkomen dat de klanten al te
geïmponeerd raken en zich in
laten palmen met producten
die ze eigenlijk niet willen. „Ik
zet de bankemployé als het no
dig is dan een keer op zijn
plaats. Na een paar maanden
snappen de winnaars wel hoe
dat moet en dan hoef ik niet
meer mee", aldus Heijtel.
Na een half jaar tot een jaar
staan de winnaars van de Post
codeloterij en de Staatsloterij
zo'n beetje op de rails. „Ze
groeien in hun rol en na een
jaar is alles al weer redelijk nor-
maal", zegt De Lange van de
Staatsloterij. „Ik bel ze dan nog
eens een keer of spreek wat met
ze af. Ze zitten dan over het al
gemeen vol zelfvertrouwen wat
losser in een bruiner vel." Tus
sen de oliebollen prijkt dan
weer een nieuw oudejaarslot.
ECONOMIE WIJZER
het vervolg wel uitkijken met
het aankopen van speculatieve
stukken, betwijfelt De Vries.
„Dit soort gedrag leer je nooit
af." Het zal heus nog wel eens
misgaan, wil hij maar zeggen.
Na de eerste handelsdag op
het Damrak heeft het aandeel
WOL zich nooit meer in de
buurt van de introductieprijs
bevonden. Miljarden zijn als
sneeuw voor de zon verdwe
nen. In plaats van snel geld te
maken door in te stappen in
een internetbedrijf, wordt er in
flink wat huishoudens hardop
gevloekt als de naam WOL valt.
„Het leven is nu eenmaal niet
eerlijk", liet James Kinsella, op
volger van de weggestuurde Ni-
na Brink, zich tijdens de laatste
buitengewone aandeelhouders
vergadering ontvallen.
Hoofdrolspeelster Nina Brink
houdt zich schuil in haar Belgi
sche villa. Ondanks het inscha
kelen van een pr-bureau is het
contact met de buitenwereld bij
één kortstondig optreden in het
tv-programma Buitenhof geble
ven. Van een publicitaire come
back is geen sprake geweest. Als
ze niet thuis is, vliegt ze de we
reld rond in haar eigen vlieg
tuig, dat ze volgens geruchten
kocht met het geld dat ze aan
haar vroegtijdige aandelenver-
koop overhield. Op zoek naar
nieuwe zaken? Nina's carrière is
nog niet
KOERSVERLOOP WORLD ONLINE
Euro S
In 2001 krijgt de Amerikaanse
economie een flinke opdonder
en brengt daarmee een ketting
reactie in de wereldeconomie
op gang. De Nederlandse eco
nomie blijkt de schok redelijk te
kunnen opvangen. Desalniette
min zwakt de groei af en stijgt
de werkloosheid. De inflatie
komt boven de drie percent en
de lange rente kruipt omhoog.
De huizenprijzen dalen verder.
Binnen Europa wordt het on
rustig. Er zijn veel stakingen en
de relatie tussen Frankrijk en
Duitsland wordt gespannen.
Met de VS komt een handels
conflict waarvan de Nederland
se economie hinder onder
vindt. De euro wordt weer meer
dan een dollar waard.
Ziedaar, een paar toekomst
verwachtingen. Helemaal voor
niets. U mag er mee doen wat u
wilt.
De officiële voorspellers zijn
overigens positiever. Het Cen
traal Planbureau en de OECD
voorzien met hun computer
modellen slechts een matige af
zwakking van de
economische groei
iri de VS en Euro
pa. Het is maar dat
u dat weet. On
danks al de weten
schap die we ont
wikkeld hebben,
blijft het voorspel
len van menselijke
processen een
kunst.
De verrassingen
zijn de wereld niet
uit. Wie had vorig
jaar durven den
ken dat de euro
naar 80 dollarcent
zou afdalen en dat
de nieuwe economie ons na de
euforie van de eerste paar
maanden zo'n grote kater zou
bezorgen? Ik hou daarom reke
ning met een aantal verrassin
gen die dit keer, wees ik, on
aangenaam zullen zijn.
Dat u er goed aan doet voor
spellingen met een korrel zout
te nemen, maakt Rein de Wilde
duidelijk in een leerzaam boek
'De Voorspellers' (uitgegeven
door De Balie). Aan de hand
van vele voorbeelden laat deze
cultuurfilosoof ons zien dat
voorspellers zich latenleiden
door hun wensen of hun kritiek
op wat ze om zich heen zien.
Voorspelt een eurocriticus als
ondergetekende problemen
met de euro, dan is het oppas
sen geblazen. En roept de baas
van een internetbedrijf dat we
midden in een technologische
revolutie zitten en dat u er snel
bij moet zijn met die nieuwe
technologie om niet hopeloos
achterop te raken, dan zij dui
delijk dat met die waarschu
wing een eigenbelang gediend
is.
De Wilde maakt zich vooral
druk om de toekomstprofeten
die zich door de ontwikkelin
gen in de communicatietech
nologie laten inspireren. Hij
spreekt van een toekomstindu
strie, en denkt daarbij aan de
'cybergoeroes', de dirigati, ofte
wel profeten van het digitale
bestaan, managementconsul-
ARJO KLAMER
hoogleraar economie
Erasmus universiteit
tants en transhumanisten.
Opvallend is dat de meesten
van deze figuren buitensporig
optimistisch zijn. Ze voorzien
ongekende kansen voor de de
mocratie dankzij de nieuwe
technologie, alsook het einde
van de natiestaat. De Wilde
wijst op het contrast met de
sombere toekomstscenario's
van woegere goeroes zoals
Marshall McLuhan.
Al die toekomstprofeten heb
ben gemeen dat ze zich niet al
leen laten leiden door hun
wensen en kritiek maar ook
door een gebrek aan kennis van
de geschiedenis. Nieuwe tech
nologieën hebben immers
nooit die dramatische verande
ringen teweeggebracht die zij
van de huidige digitale revolutie
verwachten. Ooit werd voor
speld dat de radio grenzen zou
slechten en dat de televisie de
wereld bij elkaar zou brengen.
Er is veel veranderd met die in
strumenten maar dat niet.
Wilt u uw nuchterheid ten
aanzien van de huidige digitale
hype onderbou
wen, dan kan ik
dit boek van De
Wilde van harte
aanbevelen. Zijn
kritiek brengt mij
ertoe om over
verwachtingen in
plaats van voor
spellingen te
spreken. Die op
donder voor de
Amerikaanse eco
nomie verwacht
ik en datzelfde
geldt voor de stij
gende rente.
Mijn verwach
tingen zijn geba
seerd op tal van negatieve sig
nalen. Ik noem er een paar. De
Amerikaanse economie leeft al
jarenlang op de pof. Dit jaar ge
ven de Amerikanen gezamenlijk
500 miljard gulden meer uit
dan dat zij ontvangen. Dat kun
nen zij doen doordat buitenlan
ders, waaronder tal van Neder
landers, bereid zijn dat verschil
te financieren. Worden die bui
tenlanders minder scheutig,
dan zal die Amerikaanse rente
omhoog moeten. Consumptie
ve bestedingen en investerin
gen zullen aftiemen en dat ver
oorzaakt de opdonder. De euro
zal daarvan profiteren, maar de
Europese rente zou wel eens
met de Amerikaanse rente mèe
omhoog moeten gaan.
De verwachting van onrust in
Europa is wat speculatiever. De
acties van vrachtwagenchauf
feurs en vissers van een paar
maanden geleden, en de recen
te staking van het NS-perso-
neel, wijzen op toenemende
onlustgevoelens. De vakbonden
mogen dan wel vleugellam lij
ken, maar werknemers door ge
heel Europa hebben te lang ge
noegen moeten nemen met de
verrijking van hun bazen en
een kaalslag in allerlei collectie
ve voorzieningen. In het ko
mend jaar zou de maat wel
eens vol kunnen zijn. Al met al
is het vooruitzicht voor 2001
zorgwekkend. Althans, dat ver
wacht ik.
