Patijn neemt afscheid van zijn stad
Gesprek van de Dag
Kerstboodschap Beatrix
V uurwerkverkoop
in België ingestort
I
M,
WOENSDAG 27 DECEMBER 2000
Commentaar
Koningin Beatrix gaat mee met haar tijd. Dat is althans
wat premier Kok ons graag wil doen geloven. Met enige
regelmaat voert hij gesprekken met het staatshoofd om
de monarchie van haar meest overbodige geheimzin
nigheid te ontdoen. Het koningshuis kan zich nog
steeds verheugen in een groot draagvlak onder de be
volking. De politicus Kok weet dat in de televisiedemo
cratie anno 2000 het onderhouden van goede public
relations van grote waarde is. Beatrix zelf lijkt hiervoor
niet erg warm te lopen, maar effent voorzichtig de weg
voor de nieuwe generatie.
Positief is dat de media dit jaar vooraf over het thema
van de kersttoespraak (hoop) van de koningin werden
geïnformeerd. Deze openheid is nieuw, maar was ook
functioneel: ze maakte gelijk een einde aan gespecu
leer over een mogelijke aankondiging van een verlo
ving van kroonprins Willem-Alexander en Maxima.
Vernieuwend was verder dat de kerstrede .eindelijk ook
op televisie werd uitgezonden. Beatrix oogde overigens
wat onwennig bij het spreken voor de camera, wat de
presentatie niet ten goede kwam.
Zo goed als de vorm verandert, zou dat ook van de in
houd van haar kerstboodschap gevraagd mogen wor
den. De tekst was een opeenstapeling van abstracties
en wolligheden. De kijkers en luisteraars moesten naar
de diepere betekenis raden. Beatrix sprak over 'ziekte
en ellende' en 'tegenspoed' zonder daarbij prins Claus
en haar ouders met naam en toenaam te noemen. De
'ramp' in haar toespraak werd niet nader benoemd,
hoewel het alleen maar over de vuurwerkramp in En
schede kon gaan. De koningin had het in haar toe
spraak achttien keer over 'hoop' zonder dat ze dit be
grip tot leven wist te brengen.
Het is jammer dat Beatrix zo vaak haar toevlucht
neemt tot verhullend taalgebruik. Zonder haar majes
teitelijkheid te verliezen, zou ze zich bij dit soort gele
genheden meer van haar persoonlijke kant moeten to
nen. De kerstboodschap van koningin Beatrix is helaas
nog steeds niet van deze tijd.
lele\isie
Koude voeten
Temidden van alle kerstkrakers koos Wil er dit lange
weekeinde voor om slechts te kijken naar Cold Feet,
zondagavond op 3. Een aanrader, deze Engelse serie met
Schotse, Ierse en Engelse humor en evenveel accenten.
De rode draad door de afleveringen, de voor- en tegen
spoed van een paar bevriende stellen in Manchester,
doet denken aan Amerikaanse sitcom varianten zoals
Friends. (Waarin de op en top Engelse Rachel uit Cold
Feet trouwens ooit een bijrol had.) Met het verschil dat
er in de televisiegids uitdrukkelijk niet staat dat het een
komische serie is.
Dat betekent: meer drama, meer realiteit en minder op-
pemlakkige personages. Wat dus een verfijnder humor
oplevert dan de inkoppers van de Amerikaanse Joey en
Chandler.
Zondag kregen we vooral dramatiek voorgeschoteld
toen Rachel en Adam, op wie een verleden van een
abortus en zaadbalkanker rust, besloten dat ze een baby
willen. De ingewikkelde emoties die bij beiden hoog op
liepen maar niet werden uitgesproken, resulteerden in
een schreeuwende ruzie, terwijl troosten warmte nodig
waren. Hartverscheurende emo-tv.
Degene die deze aflevering echt een kruikje voor warme
voeten nodig had, was hun vriend Pete die na een aan
tal gelukkige huwelijksjaren bezig was van zijn vrouw
te scheiden. Terwijl zij haar verdriet met een ander weg
lachte. teerde hij weg op de zolderkamer van een even
eens gescheiden homofiel. Eerst ruziënd met hem van
wege vooroordelen, later als lotgenoten met een biertje
voor tv. Zijn ex Jenny versleet ondertussen niet alleen de
volgende man, maar ook haar zoveelste uitzendbaan.
Met behulp van de ondertiteling is haar dialectengels
net goed genoeg te volgen voor de woordgrapjes en het
gebruikelijke geginnegap om dialectsprekers.
Wil vond de serie, opgenomen op video, om meerdere
redenen gepast deze dagen. Niet alleen omdat uw tv-re-
censent deze kerst geen keuze kon maken tussen Titanic,
Gremlins, Sissi, The Christmas Box en andere tranen
trekkers. Maar ook omdat de cv-ketel in huize Buys het
op zeker moment begaf. En omdat de eerste kerstdag
werd gevierd bij familie die in Limburg in een caravan
bivakkeerde. En omdat de reis van in totaal vijf uur
plaatshad in een auto waarvan de verwarming alleen
maximaal aan of uit kon. Om enige conversatie moge
lijk te maken was er geen keuze. Beslagen ramen dus.
En, u raadt het al, koude voeten.
Vertegenwoordiger
De verkoop van vuurwerk in België is in
gestort. Door de nieuwe Belgische vuur-
werkwet en het 'Enschede-effect' blijven
vooral Nederlandse klanten weg, zeggen
de winkeliers.
Verkoopadressen in de Belgische grens
streek schatten dat de omzet dit jaar met
de helft of meer is gedaald. ..De parkeer
plaats is leeg. Anders stond hij vol met
Nederlandse auto's", bromt P. Alliet van
vuurwerkgroothandel Alpeco in Kapel
len. Ook het personeel van 't Bazarke in
Stekene bij Zeeuws-Vlaanderen draait
dezer dagen vaker duimen dan dat er
vuurwerk wordt ingepakt. „Het is echt
een stuk minder", merkt een woordvoer
ster sip op.
Nederlandse particulieren, normaal goed
voor het leeuwendeel van de vuurwerk-
omzet in België, blijven weg omdat ze na
een wetswijziging die dit jaar is ingegaan,
nu ook in België geen superzwaar vuur
werk meer kunnen kopen, zoals Chinese
rollen, lawinepijlen en mortieren.
In Nederland was de verkoop van dit po
pulaire maar levensgevaarlijke vuurwerk
al veel langer verboden. „We krijgen nog
wel veel Nederlandse klanten binnen die
vragen of we het stiekem toch willen ver
kopen, maar dat doen we niet. Het mi
nisterie controleert nu heel streng. Als we
de regels overtreden, zijn we onze ver
gunning meteen kwijt", stelt Alpeco-ver-
koper Alliet.
De woordvoerder zegt dat ook de vuur
werkramp in Enschede de verkoop van
vuurwerk in België negatief heeft beïn
vloed. „We zien hier een omslag in de
mentaliteit. Zeker de Nederlandse klan
ten pakken uit respect voor de ramp naar
minder zwaar vuurwerk."
De politie in Midden- en West-Brabant
beaamt dat er veel minder illegaal vuur
werk vanuit België de Nederlandse grens
over komt. Het korps beschikt over een
speciaal vuurwerkteam van zes recher
cheurs en een kliklijn, waarop burgers
tips over illegale partijen kwijt kunnen.
Ook houden regioteams regelmatig vuur-
werkcontroles aan de grens.
Politiewoordvoerder Van Kuik: „Dit jaar
hebben we pas 1.500 kilo illegaal vuur
werk in beslag genomen tegen 22.000 kilo
vorig jaar rond deze tijd. Het lijkt erop
dat de maatregelen in België vruchten af
werpen." Landelijk is tot nog toe 187 ton
illegaal vuurwerk in beslag genomen te
gen 400 ton vorig jaar en 200 ton in 1998.
HESSEL DE REE
Niet alleen de meeste mensen genoten de af
gelopen dagen van een rijkgevulde dis, ook de
honden en katten kregen iets extra's. Zelfs de
dieren in de dierentuin werden niet vergeten.
De olifanten van Safari Beekse Bergen kregen
gisteren extra fruit en luxe broodjes. Het diner
werd rondgebracht door de verzorgers van de
dieren en de kerstman. Het stel op de foto ge
noot er gezellig met'z'n tweeën van.
FOTO ANP KOEN VERHEYDEN
'Amsterdam was heerlijk om in te werken
Nog een paar dagen, dan is zijn glanzende bestuurscarrière definitief afgesloten. Vanaf 1 januari is Schelto Patijn (64) met
pensioen. .Amsterdam was een heerlijke stad om voor te werken, met bijzondere en ook klierige mensen."
'Enig' vond hij zijn afscheid vorige week van de
Amsterdamse gemeenteraad. De witte zakdoek
kwam er zelfs aan te pas. Tranen van het lachen
en toch ook wat ontroering. De toespraak van het
CDA-raadslid Goedhart was bijna cabaret: Patijn
beklaagde zich eens dat hij altijd moet zwaaien
als hij door Amsterdam fietst. Had-ie maar niet
moeten beginnen bij elke bocht zijn hand uit te
steken. Kennen ze niet in Amsterdam. „Maar we
zijn natuurlijk niet te beroerd om terug te zwaai
en."
Ruim zes jaar geleden ontving de stad hem met
enige reserve als 'die Haagse regent' en eerste
niet-Amsterdamse burgemeester. Nu lijkt ieder
een Patijn in de armen te hebben gesloten en
vertrekt hij met het rapportcijfer zeven. Zelf heeft
hij de afgelopen jaren ervaren dat Amsterdam
'heerlijk om te werken' is.
„Je bent burgemeester van echt de leukste stad
van Nederland. Die stad is in de eerste plaats zo
bijzonder vanwege de mensen. Er zijn hier zoveel
bijzondere, grappige, interessante en ook klierige
mensen; van alles door elkaar en ik voelde er me
heerlijk bij op m'n gemak. Er zit ook een zekere
spanning en uitdaging in hier te slagen."
Patijn begon zijn carrière als ambtenaar op Bui
tenlandse Zaken. Vervolgens hield hij zich zeven
tien jaar bezig met 'Europa'; als directeur van het
Europa-Instituut, als docent aan de Universiteit
Leiden en als lid van het Europees Parlement. Hij
kwam voor de PvdA in de Tweede Kamer en werd
in 1984 Commissaris van de Koningin in Zuid-
Holland, een functie die hij in 1994 inruilde voor
het burgemeesterschap van Amsterdam.
„Bij wijze van grap heeft mijn broer Michiel ooit
gezegd: 'Je bent begonnen met de wereld, toen
ben je naar Europa gegaan, vervolgens naar Ne
derland, naar de provincie en ten slotte naar de
gemeente. Onderaan de ladder dus'. Maar Am
sterdam is absoluut het belangrijkste deel van
mijn carrière."
„Ik vond het eng naar Amsterdam te komen. Ik
kende de stad niet. Wist niet wat er speelde en
niet wat me te wachten stond. Bij de politie lagen
grote problemen. Ik kwam midden in de IRT-af-
faire terecht Mijn voorganger Van Thijn was
daarvoor net als minister van binnenlandse za
ken afgetreden en ik moest maar zien hoe ik me
redde. Allerlei mensen buitelden over elkaar
heen zolang het rapport Van Traa nog niet was
verschenen. Met die voorgeschiedenis had ik
niets te maken en ik had er ook geen feeling mee.
Daar moest ik dus tussendoor proberen te lave
ren en zeggen: we gaan aan de slag. Moeilijk... ik
vond dat heel moeilijk."
„Een deel van de problemen die hier spelen zijn
niet anders dan die in Rotterdam, Den Haag of
De vertrekkende burgemeester van Amsterdam.
Utrecht. Dat zijn bijvoorbeeld de nieuwkomers,
de inburgering en het onderwijs. Dat is overal
hetzelfde. Alleen de mate waarin dat plaatsvindt
en de aantallen, die zijn in Amsterdam enorm
groot."
„Ons grootste probleem in de stad is de snelheid
waarmee alles gaat en verandert. Het is de vraag
is of we dat kunnen bijhouden. Hoe houd je, ge
zien de samenstelling van de bevolking, de stad
bijeen als de economie gaat inzakken en alles
minder wordt? Dan hebben we een geweldig pro
bleem. Een grote stad is daarin zeer kwetsbaar.
Ook nu hebben we nog altijd zo'n 50.000 bij
standstrekkers, dat is 100 miljoen gulden per
maand. Je bent dus kwetsbaar als het gaat om de
onderkant van de samenleving."
Patijn zegt zich geen zorgen te maken over de
tweedeling in de stad en ook niet over stadswij
ken waar bijna uitsluitend migranten wonen.
FOTO GPD HARMEN DE JONG
„Ook daar zie je een grote doorstroming. Boven
dien is er een menging van allerlei nationalitei
ten. Er zijn wel veel zwartere wijken, maar geen
echte zwarte wijken. In Amsterdam is zeker geen
sprake van gettovorming. Ik ben daarover niet
pessimistisch. Je moet kijken naar de weg om
hoog."
„Ik zie grote mobiliteit onder de nieuwkomers.
Dat gaat toch heel snel. Wie had tien, vijftien jaar
geleden gehoord van Iraanse schrijvers, Algerijn
se acteurs, Marokkaanse dichters, Turkse cabare
tiers en een serie buitenlandse advocaten, rech
ters, artsen en honderden verpleegkundigen? In
alle beroepen zie je ze doorstromen. Natuurlijk,
aan de onderkant komen er steeds weer nieuwe
onopgeleide mensen bij. Maar ook die zullen
weer doorstromen. We moeten wel voldoende in
de gaten hebben dat er inburgering plaatsvindt
en dat onze bewoners voldoende bij elkaar be
trokken raken."
Zo niet de Nederlandse, dan toch zeker de
sterdamse taal werd verrijkt met een nieuw
woord: Patijnisme. Met andere woorden: 'r ft
geving in de chaos'. Regels voor een tippelz
'seks-ansichtkaarten' van de straat, vergum j
gen voor coffeeshops en Koninginnedag aa ti
banden. Patijn: „Ach, ik ben daar nogal gel
moedig onder. Het zal wel. Ze hebben het
ik opgevat als de boel een beetje aan kant b n
gen. Aanduiden dat een aantal ongeregelde be
gen geregeld zijn door een burgemeester. IIc
niet of het al in een woordenboek staat, ik 11 c
het niét."
„Het staat wel voor iets waar ik de afgelope
ren mee bezig ben geweest. We hebben gri
die zaken gekregen. Neem de coffeeshops,
zijn er nog driehonderd. Zo'n honderd zijn j"
sloten omdat ze niet konden voldoen aan d
gunningvoorwaarden. Je ziet ook dat een g j
concentratie coffeeshops alleen door het to
me het hoofd boven water kan houden. Wa
twee vierkante kilometer in de binnenstad
er tweehonderd. Veel shops zijn op eigen h er
dicht gegaan omdat ze het niet konden bol g
ken."
In 1999 werd Patijn getroffen door kanker,
hij na een half jaar terugkeerde, sprak hij o] a
lend openhartig over zijn ziekte en zijn em g
„Ik moest wel wat vertellen. Men wist dat i S(
ker had. Toch ben ik er in het algemeen ret
terughoudend over en ook niet van plan da al
nog heel veel over te vertellen. Ik heb heel 15.
terviews over mijn ziekte afgeslagen. Van
medische blaadjes die over het prototype
een genezen kankerpatiënt wilden schrijve
was in elk geval absoluut niet mijn bedoelii
mijn ziekte uit te buiten. Maar ze praten to
over je als burgemeester, dus kun je het nq
ter vertellen."
De eerste twee maanden van zijn pensioen
hij helemaal niets doen. Uitrusten. „Ik doe
nog kleine dingetjes, zoals juryvoorzitter zi
de Ako Literatuurprijs. Echt heel leuk is dat
de jury zit van de stedenbouwkundige prijs
voor de verbouwing van het Rijksmuseum,
der ben ik bestuurslid geworden van wat tb
en muziekgezelschappen. Maar die dingen
ten me weinig tijd."
„Ik kan mijn leven natuurlijk volstoppen m
nen en baantjes onder het mom van 'ik ver -
me dood'. Maar ik zal m'n leven heel ander
moeten inrichten omdat je een nieuwe fast
gaat. Ik moet niets meer, na veertig jaar we
THEA VAN BEEK
enselijk
en nooit had ik gedachtdat ik zelf zou worden. En
toch. Op een dag werd ik wakker en ik was het. Ver
tegenwoordiger. Jaren geleden bedacht ik een spel,
en of het nu uit domheid of ongeneeslijk geloof in
eigen genie was, tandenknarsend ging ik voort, en
nu liggen er duizend van die spellen ergens in een
fabriek. Doodspaargeld, dat dringend onder de
mensen moet. Vandaar dat ik mij onlangs met een
felrode doos onder de arm bij een spelletjeswinkel
meldde.
Ik had al drie keer gebeld, en nog een vierde keer om
ze aan de afspraak te herinneren. Het was exact zo
als ik me had voorgesteld. De afspraak was uiter
aard vergeten, in dat ene uurtje tussen nabellen en
mijn aankomst. Prijzende woorden over mijn vin
ding werden onthaald met een vermoeide blik. Dat
zou de winkelier zelf wel uitmaken.
Ik temperde mijn toon, maar zag dat het energieni
veau aan de andere kant daardoor alleen verder af
nam. Nu was ik iemand die niet in zijn eigen vin
ding geloofde. De mededeling dat ik eenonbezet
stukje toonbank of tafel nodig had om het spel te
demonstreren kwammij op een zucht te staan. Of ik
dan zelf niet zag dat de winkel afgestampt was?
Voorzichtig haalde ik mijn wereldvinding uit het
omhullende plastic, en vroeg om een mesje om de
plakbandjes netjes los te.kunnen snijden. Ook al
niet verstandig. Tot de standaarduitrusting van een
vertegenwoordiger hoort uiteraard een mesje. Ik
pakte mijn sleutelbos, en trok bij het stuk wrikken-
van het teepje een diepe geul in het prachtige gladde
rode karton van de doos. Vreemd genoeg was dat
het eerste wat ik deed of zei dat de winkelier wél een
glimlach ontlokte. Niet meer in staat mijzelf onder
controle te houden, versloeg ik de man in zes minu
ten meteen verpletterende vijf-nul.
Het is zelfs mogelijk dat ik enig laatdunkend com
mentaar heb geleverd op zijn spelinzicht. Maar hij
was begonnen. Zodra de doos eindelijk open was en
het schitterende geulenpatroon van het spel zicht
baar werd had de middenstander zijn oordeel al
klaar. Een dom spel, zei hij, en niet iets watiemand
meer dan tien keer zou spelen.
Terwijl de vertegenwoorder met een sjacherijnige
bek de stukken op het bord knalde, viel de mond
van de middenstander langzaam open. Hij had
werkelijk venvacht dat zijn bezoek hem zou laten
winnen. En ook die andere spelregel in het handels
verkeer was zijn bezoeker blijkbaar onbekend. De
middenstander moet de gelegenheid krijgen het
slechte humeur dat zijn eigen klanten hem bezorgen
op de vertegenwoordiger af te reageren, een weerloos
wezen dat op beledigingen alleen mag antwoorden
met een nog bredere glimlach. En toen stond ik weer
buiten.
Tennisser ANDRE AGASSI heeft
zichzelf en zijn levenspartner St
effi Graf een bijzonder kerstca
deau gegeven. De Amerikaan
kocht een huis in California nabij
San Francisco voor ruim 55 mil
joen gulden. Hettennisstel
woont al een tijd samen in zijn
luxe villa in Las Vegas. Het nieu
we onderkomen van Agassi en
Graf heeft zes slaapkamers, twee
zwembaden en natuurlijk een
tennisbaan. Vanuit hun nederige
stulpje heeft het tenmsduo een
spectaculair uitzicht op de Gol
den Gate Bridge in San Francis-
Popster MADONNA heeft een laat huwelijkscadeau ge
kregen van haar kersverse echtgenoot GUY RITCHIE
Madonna (42) zal de hoofdrol vervullen in de nieuwe
film van Ritchie, die naast Madonna-echtgenoot ook
filmregisseur is. Madonna zal volgens het Britse dagblad
Daily Mirror in de film 'The Mole' een Amerikaanse spe
len die in Engeland in het gangstermilieu verzeild raakt.
Ritchie (32) regisseerde eerder 'Lock, stock and two
smoking barrels'. Dat werd wereldwijd een onverwachte
filmhit. De film handelde eveneens over jonge gangsters
in Londen.
JOHN COOPER, een ontwi
van race- en rally-auto's di
al bekend is geworden doo
MINI COOPER, is zondagi
jarige leeftijd overleden. C
was de zoon van coureur e
wagenontwerper Charles
met wie hij in 1945 de Co
Car Company oprichtte. H
behaalde begin jaren '50
cessen in de Formule 3 m r|)
auto waarin de motor achl
was geplaatst, hetgeen ni« z'
bruikelijk was in die tijd. I hn
1958 veroverde de Britse
reur Stirling Moss in de F(
1 de Grand Prix van Argerr
met een auto van Cooper.
danks de glamour van de
Ie 1 werd Cooper vooral bf
doordat hij van de reeds b
de Britse Mini een echter
gen maakte. De Mini Coop
in 1961 voor het eerst aai
publiek werd verkocht, wa
eerste Britse auto die hetl
pese Rallykampioenschap
Een vader van een vriend verdiende ooit zijn geld
als ver- tegenwoordiger. Later werd hij acteur en
kwam alles goed, maar nooit zal ik
vergeten dat hij ons land door
s' t kruist heeft met blijde berichten
over oliën en vetten. Later
maakte ik kennis met een ver-
j tegenwoordiger in kaaswas.
I f fl Toch klinkt'vertegenwoordi
ger in oliën en vetten' nog net
iets treuriger. Zouden er ooit
jongetjes hebben bestaan die
droomden van een baan als
vertegenwoordiger?
In de literatuur is het beroep
omgeven door somberheid. In
wrokkige stilte venverkt een
met encyclopedieën rondrei
zende vader de permanente af
wijzing die aan zijn bestaan
verbonden is. De glimlach die
hij overdag manmoedig weet op
te houden hangt hij thuis direct
aan de kapstok eneet zwijgend
zijn suddervlees met andijvie en
aardappelen.
Zo ongeveer stelde ik mij het be
roep van vertegenwoordiger voor,
