De bever staat aan de Gelderse Poort
Kerstnieskruid
In Natura
Een bergkoe voor de uiterwaarden
Alzheimer-vaccin werkt hoopgevend in muizen
WOENSDAG 27 DECEMBER 2000
Er zijn van die winterdagen waarop ineens een vleugje
voorjaar over de wereld strijkt. Het is dan zacht en wind
stil, zodat de sneeuw zienderogen wegsmelt. Op zulke
mooie en hoopvolle dagen ontvouwt de kerstroos zijn
bloemen. Een fraaie en poëtische naam, kerstroos. Zijn
wetenschappelijke benaming is echter minder roman
tisch: 'Helleborus niger', waarachter in de Nederlandse
flora 'zwart nieskruid' staat. Deze naam klinkt niet bijzon
der positief, maar is wel een vlaggetje dat de lading dekt,
aangezien achter het verraderlijk schone uiterlijk van de
kerstroos een niet al te betrouwbaar karakter schuilgaat
Lang voordat sneeuwklokjes en winterakonietjes zich roe
ren heeft de kerstroos al de lente in het hoofd. Zelfs in de
cember kan het al zover zijn. Vandaar de naam. Het is een
van de weinige planten die gedurende de kortste dagen
van het jaar bloeien, wat in het verleden natuurlijk tot al
lerlei speculaties leidde. Was het een goddelijke plant? Of
juist een duivelse?
Hoe dan ook: het was een plant met zeer bijzondere ge
dragingen en eigenschappen. Een geheimzinnige en myt
hische plant. En als zodanig werd hij behandeld. Hij werd
in staat geacht krankzinnigheid en melancholie te verdrij
ven en in oude geneeskundeboeken staat hij dan ook bo
venaan het lijstje van geneeskrachtige kruiden. Niet ge
heel ten onrechte overigens: Helleborus niger bezit welis
waar een grote giftigheid, maar kan -zoals bij alle gifstof
fen het geval is- in nauwkeurig gedoseerde mate als ge
neesmiddel dienen. Minder afgewogen toegepast maakt
echter al een gram of tien van zijn wortel een einde aan
het leven van bijvoorbeeld een schaap.
De wortel van de kerstroos -een knoestig gevaarte- heeft
naast zijn giftigheid nog een andere merkwaardige eigen
schap. Niet alleen smaakt hij zo wrang dat de kiezen je bij
na uit de kaken springen, maar hij prikkelt bovendien de
slijmvliezen. Daarom werd vroeger een beetje van de tot
poeder vermalen wortel toegevoegd aan snuiftabak. Een
beter niespoeder bestaat niet. De naam nieskruid is dus
zeer voor de hand liggend.
De hatsjiewerking van de wortel heeft de plant gemeen
met zijn twee neven, van wie de eerste 'stinkend nies
kruid' heet en de ander 'wrangwortel'. Beide zijn het plan
ten die niet of nauwelijks in ons land voorkomen, aange
zien het hele Helleborusgroepje eigenlijk in Zuid-Europa
thuis hoort. De kerstroos werd door de Romeinse legioe
nen naar het noorden gebracht, waar hij vanwege zijn
medicinale werking hogelijk werd gewaardeerd door de
inheemse bevolking. Men was er niet alleen dol op de
plant omwille van zijn geneeskrachtige kwaliteit, maar
ook omdat hij zo'n mooie sierbloem bleek. Alras pronkte
hij in ^ésaÊtei- en kasteeltuinen als symbool van het leven
dat de^^HRse dood overwint.
Nog in <^n ander opzicht is de kerstroos een wonderlijk
schepsel: het zijn niet, zoals bij de meeste planten, de
kroonbladen die de bloem vormen. Nee, deze wordt ge
vormd door de kelkbladen, die wit zijn. De kroonbladen
zijn vergroeid tot nectartrechtertjes die open staan voor
wat er op zachte winterdagen zoal rondzoemt. Ook 's win
ters is er namelijk nog wel enig insectenspul op de vleu
gels, maar de meeste hoop heeft de kerstroos gevestigd op
hommels. Van hen zijn het alleen de bevruchte wijfjes die
het barre jaargetijde overleven: onder het mos of onder
een graspol, in de warme composthoop of in een hoekje
van schuur of stal. Op het moment dat de temperatuur
stijgt komen ze tot leven. Het eerste wat dan moet gebeu
ren is eten. Het tweede is het aanleggen van een nest -in
bijvoorbeeld een verlaten muizenholletje- waarin twee
kruikjes van was worden gebouwd: een als voorraadpotje
voor de aanstaande moeder zelf en nummer twee voor het
op handen zijnde kroost. Beide kruikjes dienen te worden
gevuld met nectar en stuifmeel. Maar waar haal je die arti
kelen in het hartje van de winter vandaan? De kerstroos
biedt uitkomst! De hongerige hommel vliegt er als een
speer op af.
Zijn het bij de kerstroos de prachtige witte kelkbladen
waardoor hommels worden aangelokt, bij het stinkend
nieskruid is het de geur. Hij is ook al zo'n vroegeling, hoe
wel hij zich wat later vertoont dan de kerstroos. Bloeme
tjes van niks -kleine groene bolletjes- maar een stank van
jewelste. Wij lopen ervoor weg, maar de vroege hommels
voelen zich er de neus door gestreeld. Tijdens het bloem-
bezoek brengen ze stuifmeelkoerier van de ene bloem
naar de andere. Is op deze wijze een bloem bevrucht, dan
ontstaat een onooglijk vruchtje, dat van lieverlee ver
droogt, krimpt en dus openbarst. De zaden vallen er ver
volgens uit en zouden onder de plant blijven liggen als
daar geen mieren in de weer waren. Deze zijn bijzonder
geïnteresseerd in de zaden, omdat die een vettige verdik
king hebben die voor mieren een ware lekkernij vormt. De
nijvere beestjes gaan dus vliegensvlug aan de haal met de
zaden.
Zo worden deze naar alle windrichtingen verspreid, de
mieren tot smakelijk hapje dienend, terwijl de plant zich
uitgezaaid weet. Nieskruid, hommel en mier zijn dus te
vreden. Wij ook. Kerstroos en nieskruid geven ons stof om
over na te denken. Voorjaarsstof, want het gaat over bloe
men en insecten!
THEO SCHILDKAMP
N POLDERMAN 023-515
In 1826 werd de allerlaatste
Nederlandse bever nabij het
Overijsselse Zalk doodgeknup
peld. Voor Nederland bestond
de bever niet meer. Maar in
het thans nagestreefde herstel
van een natuurlijk rivieren
landschap past ook dit knaag
dier weer, dat met zijn lengte
(en de typische platte staart)
van gauw meer dan een meter
Europa's grootste knaagdier
is. In 1988 werden er, als proef
42 bevers uitgezet, afkomstig
uit het Oost-Duitse deel van
het stroomgebied van de Elbe.
Naar beste schatting zwem
men er nu weer 133 exempla
ren rond.
De teruggekeerde bever werd in
1994 toegevoegd aan de rode
lijst van bedreigde en kwetsbare
zoogdiersoorten en bovendien
meteen beschermd verklaard.
In datzelfde jaar volgde de
tweede herintroductie, maar
dan in de Gelderse Poort. Zo
heet het gebied tussen Arnhem,
Nijmegen en Emmerich, waar
de Rijn ons land binnenkomt
en zich splitst in Waal, Neder-
rijn en IJssel.
Op initiatief van het Wereld Na
tuur Fonds en beheerd door
Staatsbosbeheer komt hier het
eerste, drieduizend hectare gro
te natuurontwikkelingsgebied
langs de grote rivieren tot
stand. Aan de Duitse kant mag
daar nog tweeduizend hectare
worden opgeteld. In het gebied
grazen het konikpaard en het
gallowayrund, twee grote gra
zers die nog het dichtst bij het
oerpaard en het oerrund staan.
Zij doen er alles aan om de ui
terwaarden hun dynamische
karakter van weleer, van over
stroming en erosie, terug te ge
ven. Compleet met ooibossen,
metershoge rivierduinen, plas
sen, ruig begroeide oevers en
graslanden.
Een Elbe-bever zwemmend bij de Gelderse Poort.
Ook de bever, de dierlijke
griendwerker, boetseert mee
aan het landschap. Met zijn
sterke gebit in die vierkante kop
van hem kan hij hele bomen
omver knagen, die daarna ove
rigens vanuit de stobben ge
woon weer uitlopen. Intussen
ontstaat er ruimte voor allerlei
andere vegetatie. Gemakkelijk
heeft de bever het nog niet in
zijn nieuwe biotoop: van de 54
uitgezette exemplaren zijn er
minder dan de helft in leven. Er
werden ongeveer twintig jon
gen geboren, waarvan het me
rendeel in de laatste driejaar.
Veertien daarvan zijn er nog
over. In elk geval vinden de on
derzoekers, die de herintroduc
tie begeleiden, het sterfteniveau
in de Gelderse Poort, dat onge
veer even hoog is als in de Bies-
bosch, nu aanvaardbaar.
Afgezien van de edelherten en
de wilde zwijnen die in vroeger
tijden werden uitgezet en van
de wagonladingen hazen uit
Polen die dat nog tot in de jaren
vijftig overkwam, is Castor fiber
het eerste inheemse zoogdier
dat - na in ons land uitgestor
ven te zijn - wordt terugge
haald, deze keer niet voor het
plezier van de jacht maar voor
het herstel van de natuur.
In heel Nederland leven er nu
naar beste schatting ongeveer
133 bevers in het wild: 69 in de
Biesbosch, 38 in de Gelderse
Poort, twintig in Flevoland en
zes in Limburg. De Flevolandse
bevers zijn uit het Natuurpark
Lelystad ontsnapte exemplaren
en hun nakomelingen plus
twee bijgezette jonge bever
mannetjes. En de zes in het
stroomgebied van de Limburg
se Maas behoorden oorspron
kelijk tot een groep die in de Ei-
fel is uitgezet. In dit laatste ge
val gaat het om de Poolse be
ver, Castor fiber belarusicus, die
iets kleiner is dan de Elbe-bever
Castor fiber albicus.
„Het verschil tussen beide
soorten is eigenlijk nog nooit
goed onderzocht", zegt dr.
Freek Niewold. „En eigenlijk is
het ook een heel moeilijk ver
haal. De 'Nederlandse' soort is
uitgestorven, die kun je niet te
rugzetten. Dus moeten de be
vers van elders komen. We heb
ben gekozen voor de Elbe, om
dat de omstandigheden daar
nog het meest lijken op de onze
Niewold, van het Wageningse
onderzoeksinstituut Alterra (het
voormalige Instituut voor Bos-
en Natuuronderzoek), is de
man onder wiens leiding het
wel en wee van de Gelderse
Poort-bevers in de gaten wordt
gehouden.
Na zes jaar onderzoek conclu
deert Niewold dat het er met
een nationale populatie van 133
bevers niet slecht uitziet, maar
eigenlijk ook niet zo goed. Het
dier mag niet worden bejaagd
en hoeft niet te vrezen voor na
tuurlijke vijanden als de beer en
de wolf. Maai" er zijn andere be
dreigingen, bijvoorbeeld de ver
vuiling van de rivierbodem
door cadmium. Dit zware me
taal hoopt zich op in de bast
van de wilgen, het favoriete
voedsel van de bever. De ge
constateerde betrekkelijk trage
voortplanting zou het gevolg
kan zijn van cadmiumvergifti-
ging-
Minstens zo belangrijk, volgens
Nieuwold, is de omstandigheid
dat de leefgebieden van de
nieuwe Nederlandse beverpo
pulaties te ver van elkaar ver
wijderd liggen. Anders dan de
zeearend, waarvan duidelijk
werd dat hij op eigen kracht
vanuit het oosten ons land te
rug zou kunnen vinden, is de
op zeshonderd kilometer af
stand gelegen Elbe voor de be
ver al te veel. Hij kan niet vlie
gen. In Nederland zelf zijn de
afstanden nog wel overbrug
baar, maar daar is het aantal
moeilijke en gevaarlijke barriè
res weer erg groot. Die kunnen
variëren van schapengaas tot
verkeerswegen.
Een enkel zwerflustig exem
plaar haalde het vanuit de Gel
derse Poort tot in de Krimpe
nerwaard, waar vorig jaar bij
Stolwijk een eerste melding
werd gedaan en waar mis
schien wel twee bevers zittei
of eerder al vanuit de Biesbo
tot in Klein Profijt. Dat is eer
wilgenvloedbos aan de Oudf
Maas bij Rhoon, in beheer b
het Zuidhollands Landschaf
Maar daarmee is nog niet ee
netwerk van populaties ont
staan met onderlinge uitwis;
ling. 'Gericht bijplaatsen' va
paartjes tussen de populatie
is dan ook wat Nieuwold adi
seert. Om de uitwisseling te
vorderen gaan Staatsbosbeh
en het Wereld Natuur Fonds
door met het maken van nie
we natuur langs de rivieren,
Als planteneter ontmoet de I
ver bij zijn terugkeer weinig
weerstand al moet vaak wel
eerst worden uitgelegd, dat 1
geen dijken vernielt, zoals di
veel kleinere (en niet-inheer
se) muskusrat. En dat hij in
geval in Nederland ook geen
overstromingen zal veroorzs
ken: het water in het rivierei
bied is te diep, waardoor de
ver geen behoefte zal voelen
om takkendammen te gaan
bouwen. Alleen boeren zou<
bezwaar kunnen maken tegi
eventuele schade die het
knaagdier aan gewassen zoi
aanrichten. Ver lopen om al
kergewassen te bemachtigei
doen ze niet, maar als er op
minder dan twintig, dertig ng,
ter maïs staat of tarwe of er
ten lekkere bieten in de grot
dan zullen bevers daar graaj
van snoepen. Die schade wc
vergoed. In de Gelderse Poo
waar de landbouw nog lang
niet alle grond heeft afgesta
aan de natuur, gaat het daai
jaarlijks om een paar honde
gulden.
Meer dan duizend prijzen in
Nationale Wetenschapsquiz
De galloways, koniks, heckrun-
deren en Schotse hooglanders
hebben er bij het begrazen van
natuurgebieden een nieuwe
collega bij. Sinds deze week lo
pen er zestien salerkoeien in de
uiterwaarden rond slot Loeves-
tein het gras kort te houden. Ze
zijn uit het Franse Centraal
Massief afkomstig en hierheen
gehaald om 'de laatste geneti
sche restanten van een heel
oud rivierenlandkoetje' te ver
sterken.
De Franse koeien, absoluut
bse-vrij, want ze eten alleen
gras, zijn naar Loevestein ge
haald door Staatsbosbeheer en
de Stichting Ark. Ark is een
door het Wereld Natuurfonds
en de Postcodeloterij gespon
sorde organisatie, die bij vrijwel
alle uiterwaardnatuurprojecten
is betrokken.
Ark beheert onder meer de
kudden begrazingsvee. Natuur
lijke begrazing wordt gezien als
een middel om meer gevarieer
de begroeiing te krijgen. Staats
bosbeheer beheert zeventig
hectare 'nieuwe natuur' rond
Loevestein. „Binnen een aantal
jaren hebben we hier zo'n 350
aaneengesloten hectaren na
tuurgebied: een van de grotere
projecten in Nederland. We wil
len deze kudde salerkoeien mee
laten groeien met de gebieds
uitbreiding," vertelt boswachter
G. van Scherrenburg.
Het 'rivierenlandkoetje' dat ge
red moet worden, is het zoge
heten brandrode rund. Vroeger
stond het rivierenland vol met
deze dieren, maar andere ras
sen bleken economisch interes
santer. Een jaar of vijftien gele
den heeft een biologische boe
rin uit Beuningen de laatste
scharminkels van dit type koe
bij elkaar gezet en inmiddels
loopt daar, ook in Staatsbosbe-
heer-uiterwaarden, een kudde
van zestig stuks kerngezonde
brandrode runderen. „Het is
het meest primitieve oorspron
kelijk Nederlandse ras dat we
kennen," vertelt J. van der Veen
van de Stichting Ark.
„Maar ze zijn toch al te veel ge
domesticeerd. Ze hebben niet
voldoende hardheid. We willen
ze nu kruisen met de Franse
koeien om ze meer genetische
bagage mee te geven en ze nog
geschikter te maken voor een
zelfstandig leven in de uiter
waarden."
De saler is een koe die er op ge
bouwd is in het schrale berg
landschap te overleven. Het
dier kan zich uitstekend zelf
redden, een sterk beest met
harde hoeven. „Een regendier,
dat ook hoeven heeft die goed
bestand zijn tegen nattigheid.
De hoeven van de brandrode
zijn te zacht," weet Van der
Veen. „En toch redelijk pu
blieksvriendelijk; ze worden ge
woon vrijstaand in het weiland
gemolken. Maar je moet na
tuurlijk niet proberen een kalf
te gaan knuffelen. Net als alle
dieren reageren ook salers dan
agressief. Je moet in de natuur
gewoon altijd gepaste afstand
houden en nooit voeren. Daar
raken die dieren aan gewend en
dan loop je de kans dat ze wan
delaars gaan opzoeken."
De bekende gele oormerken
zijn bij de saler bruin. Geen
probleem want met Franse
'nummerborden' zijn ze ook
welkom in de polder. Of de uit
de bergen afkomstige beesten
wel kunnen zwemmen, weet
boswachter Scherrenburg niet
helemaal zeker. „Ik neem aan
van wel. Alle koeien kunnen
zwemmen. Maar we hebben
binnendijks een weilandje ter
beschikking, waar ze tijdelijk op
kunnen bij hoog water. Die
hoogwatervluchtplaatsen kun
nen ze binnenkort ook zelfstan
dig bereiken. Dat zal de beesten
zonder meer lukken. Het eerste
wat ze deden toen ze hier kwa
men, was het hele gebied ver
kennen. Ze weten nu al de
weg."
De zevende editie van de Natio
nale Wetenschapsquiz van
VPRO en NWO heeft 15.000 in
zendingen van krantenlezers
opgeleverd. Dat is evenveel als
vorig jaar. Een veelvoud aan
puzzelaars debatteerde over de
juiste oplossingen op het werk,
in de winkel, op straat, in de
klas of in de lerarenkamer.
Mannen en vrouwen blijken
precies even goed te scoren.
Docenten steken boven het ge
middelde uit. Inclusief de in
zendingen voor de Nationale
Wetenschapsquiz Junior bete
kent de totale respons met
24.000 een nieuw record. Reden
voor de organisatie om die in
zet te belonen met extra troost
prijzen, zodat er nu voor beide
quizzen meer dan duizend prij
zen beschikbaar zijn.
Notaris prof. mr. A.A.J. van Vel-
ten trok de eerste prijs van de
Nationale Wetenschapsquiz
2000 (een ontdekkingsreis naar
Tibet) uit tien deelnemers met
slechts één fout. De winnaar
bleek Ruud Dirksen uit Amster
dam en lezer van Het Parool.
De tweede prijs (een ontdek
kingsreis naar Tata bij Boeda
pest) is voor NRC-lezer P. Wol-
bert uit Groesbeek, terwijl de
derde prijs (een ontdekkings
reis naar het Gelderse Teuge)
gaat naar Reine Hak uit Twello
en lezer van Algemeen Dag
blad. Zeventig deelnemers die
minder dan drie fouten maak
ten, ontvangen een troostprijs.
De beste schoolklas is klas A
(wiskunde BI) van het Scale j-
College in Alphen aan den I
Zij namen deel via NRC Hai
delsblad, hadden twee fouti
antwoorden, en mogen evei
eens naar Teuge.
In de televisie-uitzending v
de Nationale WetenschapscER
moesten de hoogleraren he
leggen tegen de topsporters
de individuele score prestee
den drie kandidaten even g<e]
Roeier Jochem Verberne, tij
dens de Olympische Spelen
Sydney nog goed voor zilvei
behaalde nu gedeeld goud,
men met panelgenoot Henln,
Kraaijenhof en de hooglera;
atoomfysica Alfons van Bla<
ren.
De moeilijkste vraag bleek
waag 2 over de brandende
kaars op zesduizend meter
hoogte. Vrouwen beantwoo e
den deze waag beter dan me
i. De gemakkelijkste wa< L
en tevens thuis eenvoudig t |c
toetsen, was waag 20 over C[£
op elkaar liggende stuiteren
ballen. Viervijfde had deze
waag correct.
De uitslagen en toelichtingf e)
zijn ook te vinden op intern s
www.vpro.nl en op
www.nwo.nl of schriftelijk
te wagen bij NWO, afd. Voo-
lichting Communicatie, p,e
bus 93138, 2509 AC Den Ua[
fax (070) 3850971,
e-mail news@nwo.nl.
id
Het is mogelijk om muizen
door vaccinatie te bescher
men tegen de ziekte van Alz
heimer. Dat blijkt uit twee ar
tikelen in het wetenschappe
lijk tijdschrift Nature. De se
niele dementie van het type
Alzheimer wordt gekenmerkt
door typerende neerslagen
van bepaalde eiwitten in delen
van de hersenen. Deze neer
slagen kunnen bestaan uit
'plaques' van het a-amyloid
peptide en uit een wirwar
('tangles') van minieme
draadjes van tau-eiwitten. Al
gemeen wordt aangenomen,
dat deze eiwitneerslagen in de
hersenen de communicatie
tussen hersencellen zodanig
verstoren, of zelfs hersencel
len doen afsterven, dat de ty
perende symptomen als ge
heugenverlies en vergeetach
tigheid optreden, in een later
stadium gevolgd door stem-
mings- en gedragsveranderin
gen.
Het is mogelijk gebleken om
genetisch veranderde muizen
te fokken, die pathologische
kenmerken en symptomen
van de ziekte van Alzheimer
vertonen. Onderzoekers uit
Toronto en uit Florida spoten
onafhankelijk van elkaar deze
transgene muizen met een
vaccin in, dat uit antistoffen
tegen het a-amyloid peptide
bestond. Na vaccinatie bleek
dat niet alleen in de hersenen
de typerende plaques minder
te zien waren, maar dat de ge
vaccineerde dieren in vergelij
king met niet-behandelde
muizen ook beter scoorden in
tests, waarin hun leervermo
gen en korte geheugen wer
den onderzocht.
Volgens de Canadese onder
zoekers geven de dierexperi
mentele resultaten voldoende
aanleiding om binnen een jaar
ook in klinisch onderzoek pa
tiënten met de ziekte van Alz
heimer te gaan vaccineren.
Een commentator in Nature
vindt die uitspraak nogal
voorbarig. Niet alleen zijn de
gevaccineerde muizen slechts
in een zeer beperkt aantal
neurologische tests onder
zocht, de amyloid-plaques in
de hersenen zijn niet de enige
pathologische verschijnselen
bij patiënten met de ziekte
van Alheimer. In hun herse
nen worden ook wirwar-nee
slagen van het tau-eiwit ge
vonden. En in hoeverre speler
die een ziekmakende rol?
Maar ook de commentator
vindt de vaccinatie-resultaten
een stapje op de goede weg.
HENK HELLEMA
Cryptogram
Horizontaal: 1. Er zit nog steeds groei in de kerk (6);
4. Dans met haar! (5); 5. Die verbinding is niet
ongevaarlijk (4); 7. Leesteken om moeder te vragen
(5); 8. Stop ermee om haar te verzorgen! (3); 9. Niet
liggen in de gevangenis (6); 10. Geen conservatieve
stoot (6).
Verticaal: 1. Danspartners? (9); 2. Reeks in de opera
(5); 3. Zonder meer voor de bakker (4);
4. Gekostumeerde stommeling? (7); 6. Hij voelt zich
lekker in de ren (3); 8. Gewricht van de overgang (4).
Oplossing van zaterdag:
HORIZONTAAL: 1. Rettich;
7. re; 8. ai; 10. ave; 13. Eli;
15. na; 16. oog; 18. ar; 19. klop;
21eppe; 23. ko; 24. al;
25. duro; 27. Utah; 29. ei;
30. ruw; 32. ni; 33. ulk; 35. ade;
36. of; 38. ik; 39. Spaanse.
VERTICAAL; 2. Ere; 3. te; 4. ia;
5. cie; 6. bank; 9. sire;
11. valkuil; 12. zo; 14. Lapland;
16. op; 17. ge; 20. oor; 22. pat;
25. deur; 26. or; 27. uw;
28. hiel; 31. un; 34. kop; 35.
aks; 37. fa; 38. in.
HET WEER
Kwakkelwinter
Gisteren werd in onze regio wijwei overal
opnieuw een ijsdag genoteerd. Het koudst
bleef het overdag in Bloemendaal met -0.8
graden, op Schiphol werd het -0.4 graden.
Vanmorgen was er opnieuw lichte vorst
met -3.3 graden in Bloemendaal, -1.9 in
Valkenburg en -1.7 op Schiphol.
Het koude en vaak grijze weer met af en toe
sneeuw hing samen met de een storing die
de grens vormt tussen koudere lucht in het
noordwesten en minder koude in het zuid
oosten. Deze frontale band trekt vandaag
oostwaarts naar Duitsland weg.
Morgen ruimt de wind naar westzuidwest.
In de bovenste lagen van de atmosfeer
wordt koudere lucht aangevoerd, maar in
de onderste lagen minder koude lucht. Die
lucht komt bovendien van over de Noord
zee. Hierin komen de maxima overdag tel
kens boven het vriespunt uit, in de nacht
en ochtend kan het licht gaan vriezen. Bo
vendien wordt de luchtmassa onstabiel en
is er dus op de meeste dagen kans op win
terse buien. Vanavond en vannacht is het
eerst nog bewolkt met sneeuw, maar van
het westen uit gaat de sneeuw over in re
gen. Tegen de ochtend worden opklaringen
verwacht. De minima liggen tussen 0 en 2
graden. De wind krimpt van noordoost
naar noordwest. Morgen wordt het eerst
bewolkt met een aantal buien, meestal on
der de vorm van regen, maar wat stofhagel
of natte sneeuw zijn niet uitgesloten. Ook
de kans op onweer neemt toe. Na de mid
dag komen er wat meer opklaringen, maar
de kans op een winterse bui blijft aanwezig.
Minder koud weer met maxima tussen
5 graden.
De wind waait zwak of matig, aan zee
vlagen soms vrij krachtig uit het zuidwi
ten. De dagen daarna blijft de winter v<
kwakkelen, met maxima overdag bovei9
minima enkele graden onder het vries) 0
Er is af en toe ruimte voor de zon, maaO
gelmatig vallen er ook een aantal buierO
in toenemende mate als sneeuw zullen 0
len. Op wat langere termijn lijkt wel eeiO
einde te komen aan de winterse prik. EO
meeste weerkundige modellen, laten h 0
nieuwe jaar beginnen met een serieuze 1
succesvolle dooiaanval.
JOHAN JAQUES Meteoservices
