Nooit meer uitslapen
ZATERDAG 23 DECEMBER 2000
Kleine kroniek van het moderne gezinsleven
k Kraamvisite k
Tot de geboorte van mijn eerste kind was ik
er heilig van overtuigd dat ik acht uur slaap
per nacht nodig had. Als ik zelfs maar een
half uurtje korter had geslapen, voelde ik me
de hele dag brak.
Dat was het eerste waanidee waar mijn
dochter me van afhielp. De eerste zes weken
van haar leven was ze van 's avonds elf tot
een uur of drie 's nachts wakker. Nooit zag ik
zoveel herhalingen van soaps. M'n dochter
huilde veel. Het enige wat hielp was schud
den en een speen. Ik was eerst tegen een
speen, maar die mening herzag ik binnen vijf
minuten.De eerste maanden dacht ik: ach. er
verandert niet zoveel, we hebben er alleen
een kind bij. We namen onze dochter mee in
een mandje en gingen bijna nog net zo vaak
op stap. De offers waren beperkt: niet meer
samen uitslapen, niet meer zomaar de deur
uit, veel ouderlijk overleg. Gaandeweg werd
duidelijk dat we met ons kind de 24-uurs
economie in huis hadden gehaald. Er moest
natuurlijk altijd iemand voor haar zorgen,
van 's morgens vroeg tot 's avonds laat. Twee
jaar lang was het de gewoonste zaak van de
wereld om drie. vier. soms wel vijf keer per
nacht op te staan. Omdat ze huilde, omdat
ze haar speen kwijt was, omdat ze naar
droomde, loost mag weten waarom. Lang
zaam werd duidelijk dat we waarschijnlijk
nooit meer acht uur per nacht zouden sla
pen. Dat een rustig ontbijtje met de och
tendkrant er voor ons voorlopig helemaal
niet meer in zat. Dat je nooit meer zomaar
de deur uit kon. zonder eerst opvang te rege
len.
Godallemachtig! Waarom had nooit ie
mand ons dat verteld?! En: wat hadden we al
die jaren met onze kostbare tijd gedaan?
Nooit écht volop van genoten, dat was dui
delijk. Onbezorgd in je bed rotten tot half elf,
een lome ochtendwip. rustig douchen, uit
rekken en dan zeggen: 'Wat zullen we van
daag eens gaan doen?' - dat behoort tot de
grootste schatten op aarde. En dan te beden
ken dat we niet één kind wilden, maar meer
dere.
Een vriendin met oudere kinderen zei eens
glimlachend: 'Ach, dat getob met kleine kin
deren. dat duurt maar een jaar of vijf. Wacht
maar tot ze twaalf zijn, dan beginnen de ech
te problemen.'Vijf jaar! Per kind wel te ver
staan. Met een beetje ruimte ertussen teken
je zo voor tien of vijftien tropenjaren. Waar
na - kennelijk - het echte gesodemieter pas
begint.
Wat heeft het me een moeite gekost om
me bij dit alles neer te leggen. De eerste ja
ren ging ik nog met een volle tas boeken op
vakantie, als vanouds. Volgens de CAO van
het leven had ik één keer per jaar recht op
een paar weken rust. meende ik.
Ik weet nu beter. Ik heb inmiddels drie
kinderen. Een doodenkele keer krijgen we
nog een kaart waarin de geboorte van een
eerste kind wórdt aangekondigd. Daar gaan
we meteen naar toe. De ouders denken dat
we komen om de eerstgeborene te bewonde
ren. Dat is de halve waarheid. We komen ook
als samenzweerders, om ons te verkneuke
len. Wij weten: dit stel hangt een aardver
schuiving boven het hoofd. De eerste trillin
gen zijn ai voelbaar, bij de wieg in de kraam
kamer. maar zij weten nog van niks.
door EWOUD SANDERS
publicist, schrijft onder meer over taal in NRC Handelsblad
k Weinig wol k
Een rustig en beschaafd gesprek. Dat leek
mij. toen ik nog geen kinderen had. de beste
manier om kinderen op te voeden. En ik
moet zeggen, een doodenkele keer lukt dat
ook. Maar in de regel wordt er in dit huis
houden drie kinderen, geen hond - veel ge
schreeuwd. Vooral door mij, maar mijn
vrouw kan ook een keel opzetten en de kin
deren schreeuwen graag een potje mee.
Meestal tegen elkaar, heel soms tegen een
van ons. Alles bij elkaar produceren wij hier
heel wat decibellen. Dat wist ik wel, maar ik
had er nooit bij stilgestaan dat dit ook buiten
te horen zou zijn. Dat ontdekte ik laatst, toen
ik achterin ons tuintje in de zon zat. Mijn
kinderen waren in de badkamer. Ze
schreeuwden nog geeneens zo hard, en het
badkamerraam stond maar op een kiertje,
maar ieder woord was luid en duidelijk te
volgen. Ik keek geschrokken om me heen en
dacht: wat fijn dat ik niet mijn eigen buur
man ben.
k Nachtmerrie k
Sinds een paar weken heeft mijn zoontje van
vier nachtmerries. Hij droomt van boeven en
clowns. Dat hij bang is voor clowns komt
door zijn oudere broer en zus. Die hadden
een video gehuurd waar een enge clown in
voorkomt. Dat is het lot van het jongste kind:
het ziet (en hoort, zegt en doet) dingen waar
het eigenlijk te jong voor is.
Gewoonlijk zijn wij nogal laks met het te
rugbrengen van video's, maar daar kregen
we nu de kans niet voor. Mijn zoontje kwam
de band een paar keer naar me toe brengen,
zelfs helemaal naar zolder. 'Hier, deze moet
NU weg!' Maar daar verdween de clown niet
mee, en nu spookt hij af en toe door zijn
dromen.
Meestal wordt hij tussen twaalf en één
wakker. Aanvankelijk lukte het om hem met
een slok water en een kus weer in slaap te
krijgen. Maar de laatste tijd zijn de angsten
toegenomen. Hij wil per se met het licht aan
slapen, en de deur moet wagenwijd open
('Nee, nóg verder'). Sinds kort slaapt hij zelfs
in onze slaapkamer, op een matrasje op de
grond. Bij de andere kinderen zijn we daar
erg terughoudend in geweest, inmiddels we
ten we dat dit soort dingen niet lang duren.
Hij heeft nog steeds nachtmerries en
wordt nog steeds wakker, maar hij heeft zelf
een manier gevonden om enge dromen te
verdrijven. Mijn vrouw had het eerder door
dan ik. Ik had wel gehoord dat hij midden in
de nacht snel achter elkaar 'pippi, pippi. pip-
pi' zei, maar wat dit betekende drong niet tot
me door. Mijn vrouw vroeg het na een paar
nachten aan het ontbijt. Er volgde een tame
lijk onsamenhangend verhaal (hij praat
slecht voor zijn leeftijd), maar één ding was
volkomen duidelijk: hij bezweert zijn nachte
lijke angsten door Pippi aan te roepen. Pippi
Langkous, die we ook op video hebben. 'Pip
pi is héél sterk!' glunderde hij. 'Die kan zó
haar vader optillen.'
Vierjarige verbant boeven en clowns uit
zijn dromen met hulp van Pippi Langkous,
ruim een halve eeuw nadat Astrid Lindgren
dit personage heeft verzonnen.
Dót is pas sterk.
k VAKlk
De Engelse taal heeft een onweerstaanbare
aantrekkingskracht op kinderen. Via radio,
televisie en internet worden ze overspoeld
met Engelse woorden en uitdrukkingen.
Kennelijk pikken ze daar ook heel wat vulgai
re taal uit op. Zeker is dat er op het school
plein in toenemende mate in net Engels
wordt gescholden. Mijn zoontje (8) houdt
ons daar redelijk van op de hoogte, al was
het maar om te vragen wat die woorden be
tekenen. „Ruben heeft mij vandaag uitge
scholden voor sakker bits", zei hij onlangs.
Hij heeft onthouden dat sucker 'sukkel' bete
kent. maar denkt inmiddels dat bitch 'eikel'
is, een afgesleten scheldwoord voor jongetjes
van die leeftijd. Engels is krachtiger en stoer
der. Gisteren had hij met een zwarte stift in
grote blokletters VAK op zijn onderarm ge
schreven, als een soort neptatoeage. Ik had
het al een paar keer zien staan voordat ik
eindelijk begreep wat hij bedoelde.
k Kier k
Om de kinderen beter te kunnen horen zet ik
de deur van onze slaapkamer 's nachts op
een kier. Dat slaat eigenlijk nergens op, want
als er iets is zijn ze inmiddels groot genoeg
om naar ons toe te komen. Maar ik kan het
niet laten. Een kiertje, hoe klein ook. geeft
me het gevoel dat ik mijn kinderen ook in
mijn slaap dicht bij me heb, dat ik ze beter
kan beschermen.
Een paar dagen per jaar ben ik alleen
thuis. Zonder vrouw en kinderen. Daar zie ik
altijd erg naar uit. Die stilte, die rust! Maar de
tweede dag vind ik het meestal al te stil en te
rustig worden. Ik vind het niet erg om een
paar nachten alleen te slapen, maar het gaat
me te ver om de slaapkamerdeur dicht te
doen. Tegen beter weten in zet ik hem op
een kiertje, niet alleen uit gewoonte, maar
vooral omdat ik anders het gevoel heb dat ik
mijn kinderen buitensluit. Zelfs als ze heel
ergens anders zijn.
k Positief kamperen k
Een van de belangrijkste dingen die ik van
mijn vrouw heb geleerd is dat je feiten an
ders kunt zien dan ze zijn Mijn vrouw ziet
van alles eerst de goede kant. Als de achter
deur weer eens een nacht open is blijven
staan, zegt zij: 'Gelukkig is er niks gebeurd'.
En als er iemand is overleden: 'Wat fijn dat
hij thuis is doodgegaan'. En zo verder
Zelf neig ik eerder naar het negatieve. Dat
wil zeggen: ik probeer de dingen te zien zoals
ze zijn en veel is nu eenmaal niet leuk. Vind
ik. Maar anderen vinden het vervelend dat ik
daarover loop te zuchten en daarom ben ik
wel eens jaloers op die opgewekte levens
houding. Die beschouw ik als iets hogers,
iets om na te streven, want het leven wordt
er weliswaar niet realistischer op, van al die
opgewektheid, maar wel draaglijker.
Gelukkig kon ik deze vakantie volop oefe
nen. Dit dankzij ons jongste zoontje, dat al
maanden om zes uur 's ochtends wakker
wordt. Of we hem nu om elf uur 's avonds of
om zeven uur op bed leggen, of we hem nu
's middag laten slapen of niet - voor hem be
gint het bal bij zonsopgang. Ik vind dat per
soonlijk een ramp. maar als je zo denkt be
gint iedere dag met tegenspoed. Dus probeer
ik er soms anders tegenaan te kijken. Wat
prachtig dat de biologische klok van dat
jochie zo precies is afgesteld! Wat een be
wonderenswaardige energie voor zo'n klein
jongetje!
Thuis is de ramp overigens te overzien. Als
we snel op zijn geroep reageren maakt hij de
andere kinderen niet wakker. Het is vooral
van belang dat zijn oudere broer blijft sla
pen, want als die ook wakker wordt heb je de
poppen aan het dansen. Maar in een tent op
een camping is het lastig, vanwege de buren.
Niet iedereen stelt het immers op prijs om
de dag om zes uur te beginnen.
-~s>.
k Concert k
Een belangrijk nadeel van jonge kind
dat je er zo intens moe van wordt,
iets tegen te doen, namelijk iedere av<
tien uur naar bed. Maar ja. die paar la j
tjes samen, zonder dat er voortdure
van je wordt verlangd, behoren tot d
van de dag. En omdat de jongste zie
om half zeven bij ons aandient, slapet,c
tijd te kort. Dat heeft onder meer tot p
dat wij sommige vormen van kun
meer kunnen consumeren. Trage Tib ?l
of Chinese films, saaie toneelstukkt
voeringen van klassieke muziek, we v
binnen de kortste keren bij in slaaj p
onze kinderen worden iets groter, dut
avond zijn we weer eens naar het Con
bouw geweest. Ik sliep bij de tweede
mijn vrouw bij de derde. Te weinig b
weinig spectaculaire achtervolgingen,
nig harde actie om ons bij de les te h
Suf reden we naar huis. Waar onze 1<
oppas klaarwakker zat te zappen.
k Sufferdje k
Onlangs reed ik met mijn kinderer
buurt van Berkenwoude langs een zv
schadigde oude boerderij. Het had di j
vreselijk gestormd. Een flink deel van
was naar binnen geduwd: de rest vvj
maal verdwenen. Op het erf, tussen
stenen en dakpannen, stond een foto|&
'Wat doet die man daar?' vroeg mij
tje.
'Ik denk hij foto's maakt voor de
antwoordde ik.
'Komt zoiets dan in de krant?' wilif
zoontje weten.
Het bleef even stil. Dit was duidel
leermoment, zoals onderwijzers dat n'l
En dus legde ik kort - want ervaring
de aandacht voor leermomenten si
slapt - het verschil uit tussen lokaal ei
lijk nieuws, tussen dag- en streekblad
'Dit is echt iets voor het sufferd
mijn vrouw mij bij.
's Avonds keken we met z'n allen
NOS-journaal. 'En dan nu kort
nieuws', zei de presentator. Als eerst
de ingedeukte boerderij bij Berkenw 9
beeld.
Meestal lukt het om onze benjamin een
half uurtje koest te houden, maar daarna zijn
de mogelijkheden in een tent beperkt: of al
lemaal wakker, of stilletjes opstaan. Tijdens
de vakantie iedere ochtend om half zeven
opstaan, wat een formidabele oefening in
positief denken!
We zouden elkaar natuurlijk kunnen af
wisselen. maar mijn vrouw slaapt graag uit
en ik ben meer van de middagdutjes. En dus
steeds de pineut. Nee, dat zie ik verkeerd:
dus ben ik steeds in de gelegenheid om te
genieten van de schitterende ochtendzon in
de Bourgogne. Wat een betoverend licht is
dat.
Wat is het trouwens heerlijk stil op een
camping, zo 's morgens vroeg. Geen gillende
kinderen, geen drukte bij de douches, lege
toiletten. Ik ga .met mijn zoontje in ons nieu
we Hyundai-busje zitten, op de parkeer
plaats. Boek mee, Game Boy, de Donald
Duck, schone luier, geparfumeerde afveeg-
doekjes en een paar doosjes rozijntjes. Mijn
zoontje luistert graag naar het enige casset
tebandje dat we bij ons blijken te hebben.
Daarop staat vijf keer achter elkaar Het is een
nacht die je normaal alleen in films ziet en
Belle en het Beest. Daarna volgen nog een
paar nummertjes van een new-age-plaatje
voor ongeboren kinderen dat mijn vrouw
ooit cadeau heeft gekregen. Vinden de kin
deren prachtig!
Pling, pling, plang, plang, tsjilp, tsjilp - het
klinkt nu eens keihard en dan weer zacht
door de auto, want mijn zoontje bedient
graag zelf de volumeknop. Leuk om die paar
nummers zo goed te leren kennen! Sinds
mijn vijftiende niet meer zo vaak achter el
kaar een bepaald nummer gehoord. Ik wist
trouwens niet eens dat dat bestond, pre-na-
tale new-age-muziek! (Hartstikke leuk dat
positieve denken, maar het vreet wel uit
roeptekens!)
We zijn ook wel eens een stukje gaan rij
den, de kleine en ik, voor de afwisseling. Met
twintig kilometer per uur - anders te snel te
rug - over verlaten landweggetjes, dat schit
terende ochtendlicht recht in je ogen. Hij
kan daar slecht tegen en valt ervan in slaap.
Met als gevolg dat ik om kwart over zeven al
weer terug ben op de parkeerplaats, met een
snurkend kind achterin.Wat een prima gele
genheid om eens te proberen of je voorin
zo'n busje ook lekker kunt liggen! Dit leidt
tot curieuze Koreaanse ochtendgymnastiek,
die vooral de vader verbaast die over het
paadje achter de parkeerplaats komt aanlo
pen, natuurlijk met een peuter in een buggy.
Vroeg opstaan tijdens de vakantie heeft
nog veel meer voordelen: geen drukte bij de
schommels en de wip en je bent als eerste bij
de bakker, die hier rond een uur of negen de
camping oprijdt. Bovendien vindt de rest
van het gezin het heerlijk om met de geur
van verse croissantjes te worden gewekt. Zij
blij, ik blij. Wat een positief begin van de dag.
Tsjakka!
Alleen verlang ik af en toe heimelijk naar
m'n werk, waar ik hoop uit te rusten van de
ze heerlijke vakantie.
k Kindergraf k
Geen plek is mij zo dierbaar als de k a
deling van de Openbare Begraafpla.
Niet alleen omdat een van onze eige
ren daar ligt, maar ook vanwege al d ,r
re kinderen. Wat deze plek vooral zo
der maakt, is alle liefde die men 1
toonspreidt. De grafjes zijn getoi
schelpen, knikkers, kettingen, vei*
beren, speelgoedautootjes, kleurige
stenen, en grafstenen en lantaarns1"
soorten en maten. Verjaardagen wor j,
gevierd met planten en ballonnen, K
miniatuurkerstboompjes. Broertjes e
brengen tekeningen en knutselwerk
Er wordt geruzied over wie het kaai
aansteken, en de mooiste knikkers w jj
snel gejat. Aanvankelijk was er een
verschil tussen de oude, kale grafje
versierde grafjes, waarvan de vroegs
ren uit het begin van de jaren negent
inmiddels worden ook steeds mee
van twintig of zelfs dertig jaar geled
zien van een persoonlijke noot. Also
de die hier in de grond wordt gest<
spontaan vermenigvuldigt.
ILLUSTRATIES FIEL VAN DER VEEN
k Logés k
Laatst hadden wij hier twee oudere
dames te logeren. We hebben bijn g
meer logés. Net zoals we bijna noo
eters hebben. Met vrienden gaan we 11
want leeftijdgenoten met jonge k|;
kunnen het niet meer opbrengen c
le middag in de keuken te staan. TeL
druk, te weinig tijd voor elkaar als er
moet worden gekookt. En logés dier ïl
eenvoudigweg niet meer aan. Vrien
milie en kennissen - ze slapen kenn
tijd thuis of ze gaan ergens naartoe v a
stiller is en het leven minder vroeg be
Onbedoeld riepen de Engelse
even tot de orde.
'Jongens, wil je nu eens écht
door te trekken, we hebben gasten',
vrouw. En ik zei: 'Niet keihard
als je me iets wilt vragen, kom naar
Even namen de normen en waarden
■volwassen buitenwereld bezit van o
Een paar dagen lang.
