Bloedband onder de mand
ik
ZATERDAG 23 DECEMBER 2000
-
Korfbal worstelt met imago van suffige familiesport
Een aanvaller wordt door de hele ploeg gadegeslagen tijdens de Leids-Haagse confrontatie Fides Pacta-HKV in 1974.
w e moet je tegen de paal hebben ge-
schurkt, zesjes hebben gedraaid, een
uur lang hijgend achter je tegenstan
der aan hebben gerend, kortom het spel
hebben gespeeld om het te kennen. Je moet
onder de korf zijn geboren om korfbal te be
grijpen.
Voor de ongeveer vijftien miljoen leken'
die nog nooit van de partij zijn geweest: korf
ballers gaan er prat op een niet-agressieve
sport te beoefenen waarbij lichamelijk con
tact verboden is. Acht mannen en vrouwen
spelen samen in twee aparte vakken. Verbo
den is het een tegenstander van de andere
sekse bij het werpen van de bal te hinderen,
terwijl het ook niet is toegestaan met de bal
in de hand te lopen. Daardoor is samenspel
vereist en alleenspel uit den boze. Waar bij
andere sporten toppers mogen uitblinken,
dienen korfballers in ploegverband te sco
ren.
Het zijn eigenaardige spelregels die de
meeste jongeren, na enkele korfballessen op
school, doen besluiten 'die idiote sport' de
rug toe te keren. Wat de overgebleven korf
ballers rest is hoon. In de jaren vijftig stond
bijvoorbeeld in het Blueband Sportboek, dat
destijds gold als Sportbijbel. de opvallende
passage dat korfbal 'een gemengde sport is,
die desondanks in ons land bijzonder popu
lair is'.
Vanwege het samenspelen tussen mannen
en vrouwen is het de perfecte koppelsport:
omdat jongens en meisjes noodgedwongen
jarenlang samenspelen, is het korfbalveld
om het modieus te stellen: een hangplek pur
sang. Korfballers zijn trots op het opvoed
kundige karakter van de sport. Zo pochen de
beoefenaars dat het vroeger voorkwam dat
als jongemannen niet snel een meisje von
den, vader ze naar een korfbalvereniging
stuurde.
7k
ik
Nieuw Flora in Haarlem is het toonbeeld van
een korfbalvereniging waar het gezellige acti
viteiten regent. Ontbijten met het derde', dar
ten. beachkorfbaltoernooi. Oriental Party,
Glamour Party, jaren 50-feest of een trip van
Korfbal is een van de weinige sporten waarbij het mogelijk is dat
een heel gezin van vader, moeder, zoon en dochter in dezelfde
ploeg speelt. De gemengde teamsport is de vijfde grootste van
Nederland en dé familiesport. Een clubvoorzitter: Talenten
blijven liever bij hun eigen club, gaan niet hoofdklasse in
Amsterdam spelen.Hoe gezellig, knus het in de meer dan
zeshonderd korfbalkantines ook is, tot hun ongenoegen merken
de bijna honderdduizend korfballers dat de buitenwacht hun
spel vooral ziet als een sectarisch onderonsje.
een jeugdteam naar Lloret de Mar om deel te
nemen aan een korfbal toernooi. Oud-leden
mailen met weemoed en schrijven dat ze
graag terugdenken aan hun verleden bij
Nieuw Flora. Voorzitter Bert Spier: „Een deel
van ons geheim bestaat eruit dat we veel voor
de jeugd doen. Het echte familiegevoel kwe
ken. Daarom schakelen we ook ouders in.
Korfbal is immers van oudsher een familie
sport. Ouders die hier al lang spelen zorgen
weer voor jonge aanwas. De kinderen worden
zowat onder de korf geboren, zeggen we wel
eens. Talenten blijven in deze regio bij hun
eigen club, gaan niet hoofdklasse in Amster
dam spelen. Hele gezinnen blijven aan ons
gebonden. Het nadeel is dat we niet echt top
korfbal spelen. En als de jeugdleden bij ons
een partner van andere clubs ontmoeten?
Dan moeten ze keuzes maken, hé. Sommigen
blijven bij twee verenigingen hangen als ze
verkering bij een andere club krijgen. Wij zeg
gen altijd: als ze maar blijven korfballen.
Want we zijn trots op
Het jaarlijkse familiefeest in Ahoy'. foto cor mantel
k
k k
Het imago waarmee deze sport is behept,
heeft echter allerminst te maken met het
bloeiende verenigingsleven. Onder het mot
to: 'wat de boer niet kent dat vreet hij niet'
wordt het korfbal afgedaan met goedkope
gemeenplaatsen. Korfballers worden bedol
ven onder flauwe knipogen als 'Jan dekt
Mien' en geintjes over gemengd douchen.
Korfbal is truttig. Het is zo Nederlands dat
veel Nederlanders er niets mee te maken wil
len hebben. Degelijk. Gezellig.
Korfballers hebben in de geschiedenis op
onhandige wijze het oordeel van buiten
staanders bevestigd. In november 1925 kre
gen spelers van Pemix uit Leiden een tik op
de vingers omdat zij op zondag een wed
strijd hadden bijgewoond als toeschouwer.
Een jaar later wordt opgeroepen om in te
gaan tegen sportkleren die 'op sluwe of meer
openbare wijze zich tegen den geest en de
zeden van het christendom verzet'. Vijf jaar
geleden maakte een korfballer de sport bela
chelijk door in een show van Paul de Leeuw
op de vraag 'Waarom korfbal jij?' te antwoor
den: „Omdat ik niets anders kan..."
Korfballers voelen zich onbegrepen en de
familiesport opereert daardoor binnenska
mers. De'kans is levendig aanwezig dat de
topscorer van het eerste achttal de zoon is
van de kantinedame. Meestal is de vrouw
van de scheidsrechter gezellig meegereisd.
Op het meegenomen campingstoeltje volgt
zij de bewegingen van haar man. Oma staat
met kleinkind in de buggy langs de kant ter
wijl moeder aan het ballen is. Als een kind de
kantine uit rent, is er altijd wel iemand die
roept dat het eerst een jas aan moet trekken.
Doorgaans achter gesloten gordijnen
speelt Fiks uit Oegstgeest zijn thuiswedstrij
den, in de sporthal van het Rijnlands Ly
ceum. In het eerste team zitten twee leden
van de familie Hooimeijer en drie van het ge
zin Vis. Een spandoek meldt: 'Handje, hand
je, handje, gooi 'm in het mandje.'
CKV Pemix uit Leiden speelde enkele we
ken geleden de oudste nog bestaande korf
balderby tegen Fiks in een volle Zijlhal. Per-
nix was in de jaren dertig van vorige eeuw zo
oppermachtig dat het de wisselbeker voor
het landkampioenschap definitief had ge
wonnen. De Leidenaars wilden de bokaal
voor kampioenen voortaan Pernix-beker te
noemen. Dat ging de bond te ver, maar het
bestuur kwam Pemix tegemoet en noemde
het de 'Sleutelstadbeker'.
-k k
Een SRV-wagen als verenigingswapen. Koif-
balvereniging Hoofddorp moest zich in de ja
ren tachtig behelpen met zo'n wagen als club
huis. Het begon allemaal zon vijftien jaar ge
leden toen de familie Van Roon naar Hoofd
dorp verhuisde en tot haar ontzetting ontdek
te dat er geen korfbalvereniging was. Ze richt
ten er snel een op. Konden ze niet zonder en is
foto archief
er.sprake van korfbalverslaving? Yvonne van
Roon: „Onze kinderen speelden op hoog ni
veau bij Antilopen in Leusden en mijn man
en ik vonden dat ze door moesten gaan.
Daarom hebben we in 1985 K\^H opgericht.
In Hoofddorp en omgeving waren meer oud
korfballers die blij waren dat ze weer konden
ballen. We begonnen met veel plezier aan
trainingen in het Haarlemmermeerse Bos.
Later konden we bij het Haarlemmermeerly
ceum terecht." Maar een korfbalclub is geen
club zonder kantine/clubhuis. „Een van de
mede-oprichters had die SRV-wagen nog dus
maakten we daar een kantine van. Schonken
we koffie en zo. Een kantine is toch onont
beerlijk, dat hoort bij korfbal." K\dL werd
landelijk bekend vanwege de mobiele, knusse
cafetaria. Nu is de vereniging in volle bloei.
Mijn zoon traint een jeugdploeg en die
moest laatst spelen tegen KVH. Mijn man en
ik zijn weer eens wezen kijken - omdat het in
die beginjaren heel erg leuk, heel gezellig was
om die club op te richten." Dankzij de inzet
van de Van Roontjes zijn de kinderen aan de
sport verkleefd gebleven. „Die wonen nu in
Tiel, maar korfballen nog steeds."
Nederland gaat eigenaardig om met het korf
bal-erfgoed. Het wordt geridiculiseerd en
stilgezwegen. Studio Sport besteedt er geen
aandacht aan. Het steekt de korfballers dat
Nederland liever urenlang kijkt naar een van
de belabberdste voetbalcompetities van Eu
ropa. Hillegommer Jaap van Oei, directeur
bij het Koninklijke Nederlandse Korfbal Ver
bond spreekt schamper over de grootste vij
and van korfbal, presentator Mart Smeets:
„Dat soort mensen leeft nog twintig jaar te
rug. Het roept dat korfbal een sectarische
sport is om vervolgens Europese tafeltennis
kampioenschappen uit te zenden waarbij de
ene Chinees tegen de andere Chinees
speelt."
Zijn missie: Jan en alleman overtuigen dat
het predikaat familiesport niet negatief is.
„Nu al met succes. Andere sporten preten-
deren opeens ook dat ze familiesport zijn. Ja
Spelmoment uit demonstratiewedstrijd in
Olympisch Stadion. foto sportmuseum
hallo, met die succesformule zijn wij begon
nen! Wij willen de wereld overtuigen dat wij
echt geen enge EO-gemeenschap zijn." Dat
veel buitenstaanders de draak steken met
korfbal, komt voort uit onbegrip. „Vooral
omdat het een mixed sport is, hebben we
vanuit het verleden het imago van een softe
meidensport. Ik heb zelf vijftien jaar korfbal
gespeeld bij Sporting SDO in Hillegom. Mijn
tweeling zit nu ook op korfbal. Jongens en
meisjes die samen spelen, maken ook af
spraakjes. Naast onderwijs is korfbal van
groot belang voor de opbouw van de samen
leving."
Van Oei, voorheen directeur welzijn van
de gemeente Binnenmaas, heeft er mede
voor gezorgd dat er een korfbalmagazine op
tv komt, bij SBS6. Een belangrijke stap in zijn
marketingstrategie om de familiesport te up
graden. „Korfbal kan je prachtig in beeld
brengen. Bijkant als een videoclip." Het ver
bond wil daarnaast experimenteren met
sneller uitziende kleding, het truttige rokje
laten verdwijnen.
7*T
De korfballers snakken ook internationaal
naar erkenning. Het KNKV heeft nu sinds
enkele jaren een internationale a-status en is
een kandidaatsport voor de Olympische Spe
len. De stap naar het olympische podium
was vorige eeuw al gezet toen zowel in 1924
(Antwerpen) en 1928 (Amsterdam) korfbal
een demonstratiesport was. Alleen, in eigen
land werd de wedstrijd in het olympisch sta
dion een deceptie. De partij tussen Noord
en Zuid-Holland speelde zich af vóór de
wielrenfïnales. Dat publiek was toch van
'een bijzonder soort', schreef een bestuurslid
in het bondsorgaan: 'Dat was een nagel aan
mijn doodskist. Ik werd er zoo down door,
dat ik geen stap meer naar het stadion heb
gezet na dien droeven middag.'
Toen in maart 1930 dan ook Amerikaanse
sympathisanten in het landelijke korfbalblad
meldden dat ze een wedstrijd wilden bijwo
nen, en zelfs een cheque mee hadden ge
stuurd om het te organiseren, leek de opna
me in de olympische familie een feit. De RAI
in Amsterdam was tot locatie verkozen en de
eerste indoorwedstrijd kon beginnen. Totdat
nog eens goed naar de datum van de wed
strijd werd gekeken. Die glorierijke dag viel
op1 april!
-fc h
De beroemdste korfballer ter wereld is onbe
twist Adri Zwaanswijk (1929). In 34 landen
noemen de sporters hem 'Mister Korfbal' en
'The Swan.' De Hagenaar vertrok in 1979
voor een korfbalpromotiereis die hem voer
de langs 29 plaatsen in 16 landen. Hij heeft
van de wereld zijn familie gemaakt. Zwaans
wijk ervoer in al zijn missies all over the
world dat je met het gemengde karakter van
korfbal een 'waar cadeau' komt brengen.
„Overal vinden ze het opvoedkundig heel
handig."
Als korfbal in de wereld zo groot was als de
voetbalsport, dan was Zwaanswijk op dit
moment groter geweest dan Cruijff en Pele
bij elkaar. Nu verblijft hij in een sportzaak in
Amsterdam. Maar niet anoniem. „In India
beschouwen ze mij nog als een halfgod."
Zijn curriculum vitae is in het Engels opge
steld. Tot hij als pionier met palen en ballen
op het vliegtuig stond te wachten, had hij al
leen maar scepsis ervaren: „'Wat moeten we
in India korfballen, als we niet eens korfbal
len op Texel?' zeiden ze zuigend."
Maar de korfbalmissionaris wist het typi
sche hechte clubleven prima over te vliegen
naar exotische gebieden. Op vijf continenten
wordt het nu gespeeld. Het opvoedkundige
karakter en dé hechte structuur is volgens
The Swan 'een fantastisch verkooppunt in
het buitenland'. Het enthousiasme dat hij
daar ontmoet, mist hij vaak in Nederland.
„Ons wordt verweten dat wij elk jaar in
Ahoy' een groot familiefeest hebben! Wat is
daar nou mis mee? Ik leg alle flauwe kritiek
naast me neer. We hoeven ons niet te bewij
zen. We zijn er al. Wij hebben tv—tijd ge
kocht, maar we worden nog steeds niet seri
eus genomen. Misschien zijn ze jaloers! Mij
deert het niet. Ik voel me nog steeds senang.
Ik heb ontzaglijk veel vrienden.
Zwaanswijk is overtuigd dat korfbal toe
groeit naar internationale erkenning als vol
wassen familiesport. „Ik wist dat in Jakarta
voor de oorlog al werd gekorfbald. Toen ik
daar kwam, zei een journalist: 'Dat doen we
nog steeds'. Toen zag ik ze met van die ge
beeldhouwde palen en hangmandjes. Zo fa
natiek als de hel. In India waren onlangs
Staatskampioenschappen. Elke staat apart
nog groter dan Frankrijk, moet je je voorstel
len! Zo ontzettend fel spelen ze ook daar en
dat is dan live op televisie. En die Indiase
spelers krijgen 's avonds als beloning één
glas cola, meer niet. Maar blij dat ze zijn.
Korfbal doet nu mee aan de World Games. Ik
voorspel dat wij ooit worden opgenomen in
de olympische familie."
DIMITRI WALBEEK
