Productie cd-rom is als een Vlaamse klassieker
Zero's en vliegende forten
u p
Multi Media
t
tige uitdagingen in Dino Crisis 2
!DAG 23 DECEMBER 2000
u
SAMENSTELLING FRANK BUURMAN EN JAN V
Van stemmen in Brussel tot 700 cd's per uur in Kuune
i een miljoen
kluis is een 2500 jaar oud Egyptisch masker met een dia-
verstopt. Wie deze schat vindt, wint een miljoen dollar,
draait het om in het nieuwe online-computerspel Treasu-
nt 2001 - het masker van Nefer. Het is het eerste spel
lij een dergelijk geldbedrag gewonnen kan worden. De
cht begint op 1 januari en duurt minimaal een jaar. Tij
dens het spel (79,95
gulden) krijgen spe
lers aanwijzingen en
moeten raadsels
worden opgelost.
Als niet alle aanwij
zingen worden op
gevolgd, is het
moeilijk om te win
nen. Daarom is het
noodzakelijk dat
wordt samenge
werkt met mede
spelers over de hele
wereld.
www.th2001.com
ooibord
are is begonnen met een internetinitiatief voor basisscho-
hoolbord. Op deze website kunnen basisscholen kennis
met de mogelijkheden van het internet. Webware biedt
project aan scholen een goedkope en aantrekkelijke ma-
n een eigen internetsite te verkrijgen. Voor rond de dui-
;ulden wordt een complete schoolsite ontwikkeld. Web-
icht zich in eerste instantie op scholen in de regio Rotter-
T oeppieeeeü!' Snerpend
J schalt de stem door de klei
ne ruimte. De eigenaar van de
stem zit in een naastgelegen ka
mertje. Tijl Dauwe hoeft zijn
'Joeppieeeeü!' maar één keer
over te doen. Geroutineerd
spreekt hij vervolgens nog een
paar zinnetjes in. Dan zit zijn
klus erop voor die dag. Later
komen er nog anderen naar de
piepkleine studio van Arrogant
Music in de Brusselse buiten
wijk. Daar wordt gewerkt aan
de vijfde titel van Oscar de Bal
lonvaarder, de succesvolle
reeks educatieve cd-roms voor
kinderen van uitgever Lannoo.
Slechts weinig zullen zich kun
nen indenken, hoeveel werk er
vast zit aan het maken van een
cd-rom. Vandaar dat de Neder
landse tak van de Belgische uit
gever Lannoo het intitiatief
nam om een aantal journalisten
het proces van (bijna) het begin
tot het einde te laten volgen.
Een proces dat langs tal van
plaatsen en plekken voert, die
sportliefhebbers zo goed ken
nen van de Vlaamse wielerklas
siekers. Sterker nog: de rit be
gint in Brussel en eindigt in
Kuune, als ware het de tweede
helft van de bekende semi-klas-
sieker.
Etappe 1: Arrogant Music huist
in een buitenwijk van Brussel.
In een doodnormaal huis. De
voorkamer is volgestouwd met
apparatuur. Een enorm meng-
In Brussel zorgt Pascalle Pringels voor de stemmetjes van Oscar en zijn
vrienden. foto's jan van der nat
Het ontwerpen van de verpakking door Nathalie Provest.
paneel vormt het werkblad van
Pascalle Pringels, de stemregis-
seur. Een dag of drie zijn ze
zoet met het opnemen van de
14.000 woorden van Oscar in de
Bergen, een titel, die volgend
jaar zal verschijnen. In die drie
dagen komen veertien inspre
kers langs, om de uit het Duits
vertaalde teksten stukje voor
stukje in te spreken. Heel be
langrijk is dat dezelfde persona
ges steeds hetzelfde klinken en
terugkerende figuren van vorige
cd-roms moeten ook hetzelfde
stemmetje krijgen. Kinderen
kunnen dergelijke zaken feil
loos ontmaskeren.
Etappe 2: Uitgeverij Lannoo zit
in Tielt, een landelijk West-
Vlaams plaatsje, een beetje ver
stopt in de driehoek Brugge-
Gent-Roeselaere. Al dik negen
tig jaar zit de uitgeverij daar te
midden van die typisch Vlaam
se huizen met gesloten gordij
nen, zonder planten in de ven
sterbank en altijd weer die rol
luiken. Boeken vormen de
hoofdmoot, maar kantoor-
schoolspullen, wenskaarten en
sinds 1997 multimedia zijn ook
belangrijke poten van het fami
liebedrijf. In de studio worden
boekomslagen, verpakkingen
en ook de dozen voor de cd-
roms ontworpen. Bij het ont
werpen krijgt vormgeefster Na
thalie Provest veel vrijheid,
maar de herkenbare fijn van de
Lannoo-cd's moet uiteraard
zichtbaar zijn. Die garantie is er
omdat alles in eigen beheer ge
schiedt.
Etappe 3: Om effectiever te
werken dan de organisatoren
van een wielerwedstrijd (Kuu-
ne-Brussel-Kuune en je bent
weer waar je begon...) wordt
even het distributiebedrijf mee
gepakt, omdat dat ook in Tielt
elegante roodhari-
Regina moet het
nemen tegen
ieddorstige dino-
staat. Een soort Centraal Boek
huis, maar dan uitsluitend voor
Lannoo. Van daaruit vinden de
boeken, cd-roms en andere
producten hun weg naar win
kels en particulieren.
Etappe 4: Voor het zover is
hebben Oscar en zijn vrienden
nog heel wat kilometers voor de
boeg. Een rit naar Kortrijk bij
voorbeeld, waar bij het compu
terbedrijf Point X de stemmen
worden samengevoegd met de
plaatjes. De basis waarop Johan
Soens en zijn collega's de zaak
bouwen, wordt geleverd door
Tivola, de Duitse uitgever van
het orginele product. Die zorgt
naast uiteraard de orginele cd-
rom, voor een zogenoemde lo
kalisatie-kit met alle grafische
zaken, die in de afbeeldingen
verwerkt moeten worden om er
een Nederlands/Vlaamse cd
van te maken. Vooral voor kin
deren moet alles heel duidelijk
zijn. Ook het installatiepro
gramma. Plaatje voor plaatje
wordt elk Duits woord vertaald
en als alles klaar is, worden de
diverse stukjes gecombineerd
met de stemmen van Arrogant
Music. Klopt alles in de test dan
wordt de master-cd gebrand.
Etappe 5: Na drie plaatselijke
rondjes in Kortrijk (aardig
stad...) gaat Oscar voor de dag
prijs richting Kuune. Daar staat
VTV, het bedrijf dat de cd's ver
menigvuldigt. Dat wil zeggen
het gebeurt door 'spuitgietro-
bots'. Die zeuren niet over
werktijden en vrije dagen. Gaan
365 dagen in een jaar, 24 uur
per dag door. Eén lijn (er staan
er een stuk of zeven) spuugt er
per uur 700 cd'tjes uit en dus is
een basisoplage van bijvoor
beeld Oscar (maximaal zo'n
3000) een klusje van een uurtje
of vier. Een halve dag dus heb
ben de robots van VTV nodig
voor de afronding van het hele
proces. De eindsprint van een
klassieker door het vlakke land
van Vlaanderen.
JAN VAN DER NAT
Nicolaas de schappen van de compu-
nkels aardig heeft leeggehaald, worden
volgestouwd voor het geval die andere
rer nog langskomt. Computerproducten
spellen zijn gewilde geschenken voor
boom. Een overzicht.
PC verscheen Brein aan Zet. Twaalf si-
pellen die veel creativiteit vereisen,
'tdaging dus voor de vele vrije dagen aan
van het jaar (Halloween, 49,95 gulden).
>uter als tegenstander. Dat kan voor kin-
naf 4 jaar met 'Ik zie, ik zie, wat jij niet
illoween, 49,95 gulden)
lm heeft gezien zal veel herkennen in
d to El Dorado, een komische game ge-
[op die film. Het spel van Ubi Soft kost
pen, was al verkrijgbaar voor GameBoy
nu ook voor PlayStation. Liefhebbers
sport kunnen aan hun trekken komen
[Rally 2001, volgens de informatie een
iooiste rally games vein het jaar. Dat is
k een gedurfde uitspraak, want 2001
islotte nog beginnen.
zijn natuurlijk uitermate geschikt voor
e spelmachines en er ligt dan ook weer
ig pakket in de winkels. Voor alle rhachi-
bijvoorbeeld Donald Duck's Quack At-
platformspel met Donald, Katrieq, de
n ook Willie Wortel. Voor de GameBoy
Color zijn er twee spellen te koop gebaseerd op
grote films: Jungle Book en Aladin, klassiekers uit
de Disney-stal. Maar er is voor het populaire zak-
machientje meer keus: Inspector Gadget, Laura
en het geheim van de diamant (Playmobil), Bat
man of the Future en last but not least het leuk
ste cartoonduo aller tijden: Tom Jerry.
De PlayStation 2 is net uit maar dat wil niet zeg
gen dat de gewone PlayStation nu verder door de
spellenmakers genegeerd zal worden. Integen
deel. Capcom, bekend van de Streetfighter-serie,
zal bijvoorbeeld Dino Crisis 2 uitbrengen. Het
spel is gebaseerd op de Jurassic Park-rims van
Spielberg en dat wil dus zeggen dat enkele hel
den, de elegante roodharige Regina en de kracht
patsers Dylan en David het moeten opnemen te
gen bloeddorstige dinosauriërs, waaronder de al
tijd lastige velociraptor, razendsnel en uitgerust
met messcherpe klauwen en tanden.
Een pittige uitdaging dus, moeilijker dan het eer
ste deel.
Al uit voor PlayStation maar binnenkort ook voor
PC is het racespel Colin McRae Rally 2.0 van Co-
demasters. De speler kan kiezen uit 12 levens
echte auto's en heeft de beschikking over acht
uitdagende tracks. Ideaal voor de crossers onder
de virtuele snelheidsmaniakken.
Het spel kan worden gespeeld als serieuze simu
latie of in de simpeler 'arcade'-stand.
e strijd tussen de Verenig
de Staten en Japan in de
Tweede Wereldoorlog in de
Stille Oceaan leverde, naast een
hoop oorlogsellende, ook veel
gedenkwaardige verhalen op. Over
Amerikaanse piloten die, met bijna
lege benzinstanks, nog aanvallen
op vijandelijke schepen deden,
terwijl ze wisten dat ze nooit meer
naar hun vliegdekmoederschip
konden terugkeren. Over Japanse
kamikaze's die in ieder geval wisten
dat ze een heldhalftige dood tege
moet vlogen. En over scheepsbeman
ningen die met de moed der wan
hoop de torpedo's en bommen
probeerden af te weren, omdat
anders een ijzig graf in de
peilloze diepte wachtte.
Over deze strijd gaat
Combat Flight Simu
lator II van Microsoft.
Tegelijkertijd woedde
in Europa de strijd in
de lucht boven het
vasteland, waar enor
me golven Ameri
kaanse bommenwer
pers overdag de Duit
se oorlogsindustrie
probeerden te vernie
tigen. Veel vliegtuig
bemanningen keer
den nooit meer terug.
Dit verhaal van zelf
opoffering wordt ver
teld in B-17II, vlie
gend fort, van Microprose.
De speler doet in deze vluchtsimulaties
mee aan de historische strijd, zonder
een schrammetje op te lopen. De vlieger
thuis kan hooguit een pijnlijke pols van
het geruk aan de joystick oplopen. Toch
zijn beide spellen dusdanig realistisch
dat je wel degelijk een gevoel van span
ning krijgt, zeker als je in de beslissende
fase een vijandelijk schip of een wapen
fabriek tracht te vernietigen, terwijl de
granaten van het afweergeschut je om
de oren vliegen.
In de eerste versie van Combat Flight Si
mulator vloog de gevechtspiloot nog bo
ven Europa. Het spel zag er prima uit en
was zeer realistisch, maar het was ook
een beetje saai. De missies waren niet zo
gevarieerd en je had nooit echt het ge
voel dat je aan een oorlog meedeed. Dit
aspect is aanzienlijk verbeterd in deel
twee. Zodra je de geborgenheid van het
vliegdekschip achter je hebt gelaten als
Japanse of Amerikaanse piloot voel je
dat het er op of er onder wordt. De oer
sterke, door het zeewater pokdalig ge
worden marinevliegtuigen zijn zwaar
om te vliegen en de piloot wordt con
stant door elkaar geschud.
De Amerikaan trekt ten strijde met de
Wildcat, de Hellcat, de stoere Corsair of
de tweemotorige Lightning. De Japanner
moet het met de zeer wendbare Zero of
de geavanceerde Shiden doen. Dit zijn
niet al te veel vliegtuigen, in feite zijn het
allemaal jagers die ook een paar bom
metjes kunnen afwerpen, maar Micro
soft houdt natuurlijk al rekening met de
vele datadisks met nieuwe vliegtuigen
die er voor dit spel uitgebracht zullen
worden.
De speler kan oefenrnissies vliegen,
maar de uitdaging zit in de historische
campagnes, zoals de Slag om Midway of
de strijd in de Koraalzee. Het ziet er alle
maal subliem uit en ook op het geluid
valt weinig aan te merken. Het spel
vraagt eigenlijk om een force feedback-
joystick om het allemaal nog echter te
beleven. Leuk is dat het programma zit
verpakt in historische stripverhalen;
geen historische filmbeelden dus, maar
dit keer getekende helden voor en na de
missies.
Min. systeemeisen: Pentium II, 32 Mb
Ram, 3D-kaart, Windows 95/98/Me. Prijs:
109 gulden. Beschikbaar gesteld door Mi-
crosoft/MCS.
B17 n
Een spel van software
huis Microprose spel je nooit
zomaar, er zit een complete opleiding
aan vast, dat weten de kenners onder
hand wel. Wie dus in de B-17, het
vreesde 'vliegende fort' stapt in het ka
der van de nieuwste flightsimulator van
Microprose kan verwachten dat zomaar
even opstijgen niet aan de orde is.
worden. Dat was overigens in de eerste
versie van dit spel, alweer heel wat jaar
tjes geleden, ook al het geval. De tijd
heeft niet stilgestaan en het is allemaal
een stuk mooier geworden, mits er een
behoorlijk geavanceerde pc wordt ge
bruikt, maar die hebben de liefhebbers
van dit soort spellen meestal toch wel.
Vliegen in een bommenwerper boven
Duitsland is een kwestie van stalen ze
nuwen. De trage B-17 is een niet te mis
sen doelwit voor luchtafweergeschut en
vijandelijke jagers. Gelukkig kan het
'vliegend fort' heel wat schade hebben
en zit het vliegtuig vol met boordschut
ters, die vanuit alle hoeken aanval
len kunnen afslaan. In een
B-17 zitten acht beman
ningsleden en die zal
de speler niet allemaal
tegelijkertijd kunnen
besturen. Wel is het
mogelijk van post
naar post te sprin
gen. De compu
ter doet zijn
best als
piloot, bommenrichter of schutter, maar
de beste man aan boord is de speler zelf.
Zonder diens hulp loopt het meestal
slecht af met het vliegtuig. De speler kan
letterlijk door het vliegtuig wandelen en
krijgt dus een aardig claustrofobische
indruk van de geringe ruimte waarin de
bemanning zijn werk moet doen. Voor
de dappere piloot en zijn mannen zijn
maar twee zaken van belang: het doelwit
treffen met de enorme bommenlast en
heelhuids terugkeren. Dat blijkt in de
praktijk niet zo eenvoudig. In het spel
zitten diverse historische missies inge
bouwd, waaronder beruchte bombarde
menten op bijvoorbeeld Frankfurt. Het
is ook mogelijk als leider van een groep
bommenwerpers te vliegen, waarbij het
aankomt op de beste aanvalsstrategie.
Overigens kan de speler ook met de ja
gers vliegen, zowel de Amerikaanse als
de Duitse, dus kan je ook B-17's verde
digen of aanvallen. Maar dat is niet
de uitdaging van dit spel. Het er
om om vat de krijgen op die slo
me, zilveren luchtreus.
Min. systeemeisen: Pentium II
300,128 Mb Ram, 3D-kaart,
Windows 95/98/Me. Prijs 80 gul
den. Beschikbaar gesteld door Has
bro Interactive/TPRF.
ird raadsel
i,NTAAL:1. Soort rammenas; 7. muzieknoot; 8. tandeloos zoogdier; 10. gegroet;
'lese naam; 15. achter; 16. gezichtsorgaan; 18. soort slee; 19. slag; 21. selderie;
kjerm; 24. bijwoord; 25. Spaanse munt; 27. Amerikaanse staat; 29. vogelproduct;
(iwerkt; 32. deel van een Franse ontkenning; 33. bunzing; 35. groet; 36. voegwoord;
onlijk vnw.; 39. inwoonster van Spanje.
AL: 2. Roem; 3. voorzetsel; 4. dierengeluid; 5. compagnie; 6. geldinstelling;
lijke aanspreektitel; 11. gecamoufleerd gat in de grond; 12. aldus; 14. deel v.
via; 16. voorzetsel; 17. persoonlijk vnw.; 20. gehoororgaan; 22. schaakterm; 25. entree;
27. bezittelijk vnw.; 28. deel van de voet; 31. Frans lidwoord; 34. hoofd;
bijl; 37. muzieknoot; 38. voorzetsel,
ijg van vrijdag:
hal: Opgang; 4. kader; 5. euro; 7. poten; 8. sar; 9. tekort; 10. kanaal.
Ordeteken; 2. garen; 3. nier; 4. kopstuk; 6. oor; 8. stel..
HET WEER
doorJan Visser
Reële kans op sneeuw
Het werd gisteren, na een nacht met over
wegend lichte vorst, een zonnige maar
koude dag, waarbij het kwik maar met
moeite boven het vriespunt uitkwam. Val
kenburg haalde 0.4 °C, Schiphol kwam tot
0.9 en Bloemendaal tot 1.3, maar tegen 16u
vroor het al terug op de meeste plaatsen.
Oorzaak van het koude weer was en is van
daag nog een Hoog boven de Balkan, dat
verder ZO-waarts trekt en verder zijn greep
op het weer in Nederland verliest, waar
door de weg vrij komt voor een aantal sto
ringen. Een eerste storing, waarachter zich
koude lucht bevindt, wordt in de loop van
morgen over het noorden van Nederland
verwacht. Tegelijkertijd echter dringt van
uit het ZW een neerslagzone naar het noor
den op. Naar het zich laat aanzien bereikt
de zachte lucht onze streken niet en wint
de koude lucht, morgen en eerste kerstdag
langzaam zuidwaarts trekkend, het pleit. Er
is er daarbij een reële kans dat dit ook met
sneeuw zal gepaard gaan. Vandaag begint
de dag op enkele sluierwolkjes na met vol
op zon. Het is opnieuw koud met vrijwel
algemene lichte vorst in de vroege ochtend.
In de loop van de dag komt er stilaan meer
vooral hogere bewolking opzetten. Laat op
de dag kan ook lagere bewolking het noor
den van de regio binnendrijven. De maxi
ma komen uit op een graad of 3. De wind is
zwak en waait overwegend uit ZW of west.
Vannacht zijn er eerst nog opklaringen,
maar stilaan neemt de bewolking toe. Na
middernacht is er vooral in het noorden
van de regio kans op regen, met een kleine
kans op ijzel. De minima liggen tussen 0 en
+2C De wind waait zwak uit ZW, maar
draait tegen de ochtend langs de kust naar
NO. Morgen overdag blijft het bewolkt. Er
zijn voor^ in de noordelijke helft van de re
gio perioden met regen, die zich na de
middag ook zuidwaarts uitbreiden. Onder
een tot stilaan tot matige en aan de Kust la
ter tot vrijkrachtig toenemende en overal
naar NO draaiende wind, stijgt het kwik
naar een graad of 4. In de Kerst-avond en
nacht gaat, samen met het binnenstromen-
van koudere lucht, de regen stilaan over in
(natte) sneeuw. De minima komen uit rond
0of+IC.
