Nieuwe neus of maagdenvlies? Hongaren maken alles
Horeca in Jakarta gaat
gebukt onder moslimbendes
elfs Django Reinhardt mocht Zwitserland niet in
Buitenland
idiër ontwikkelt Simputer voor de armen
Oude banden vernieuwen
'Afrikaan
eerder dan
Columbus'
:RDAG 16 DECEMBER 2000
Hordes medische toeristen trekken naar Sopron en Boedapest
iblanca was ooit de hoofdstad van de plastische chi-
je. Mannen uit de hele wereld vloegen er heen om
rouw weer huiswaarts te keren. Thailand biedt bad-
>n tegenwoordig de mogelijkheid een strandvakan-
combineren met een neuscorrectie of een borstin-
I. Maar er is misschien geen land ter wereld dat zo
medische toeristen heeft als Hongarije.
n»cees van zweepen
spondent
or Pap is een plastisch chi-
jie vroeger nog wel eens
bijkluste in Oostenrijk,
tegenwoordig hoeft hij
daartoe niet meer te verla-
'ap heeft in Sopron een
ijk met drie behandelka-
Hij verwijdert er rimpels,
vet weg en verkleint flap-
ient een laatje en graait
in een doos met sili-
ïballonnen. „Een belang-
eel van mijn werk bestaat
vergroten van borsten",
thij. „Oostenrijkse bor-
or Pap gaat dus niet meer
irken in Oostenbrijk, de
•nrijkers komen tegen-
naar hem toe. De me-
e professie heeft hem
windeieren gelegd. Zijn
ren is dat niet ontgaan,
dochter is inmiddels ook
rg, zijn zoon studeert om
herapeut te worden,
een stadje met amper
0 zielen heeft Sopron een
zingwekkend groot aantal
jassen. Patiënten kunnen
•r laten kneden, injecteren,
ren, bestralen en ampute-
laar bovenal: ze kunnen
op elke straathoek hun kiezen
laten trekken, boren en vullen.
Sopron telt vierhonderd tand
artsen, een op elke 150 inwo
ners.
Het middeleeuwse stadje is dan
ook strategisch gelegen. „We
nen is een half uur met de auto,
twintig minuten als het verkeer
meezit", zegt tandarts Fodor
Zsuzsanna. „Maar we hebben
ook klanten uit Nederland,
Duitsland en Italië."
Zsuzsanna biedt haar patiënten
meer dan alleen een luxueuze
behandelstoel. Als de kroon is
geplaatst, kunnen de patiënten
een maaltijd nuttigen in haar
exquise restaurant, een baantje
trekken in haar stijlvolle zwem
bad, staal pompen in haar mo
derne fitnessruimte en de nacht
doorbrengen in haar vierster-
renhotel.
En als zij al deze dingen hebben
gedaan, zijn ze nog minder
kwijt dan in Oostenrijk voor de
kroon alleen. De tandarts-hote
lier-uitbater: „Wij rekenen hier
voor een kroon 2.500 shilling
(400 gulden). In Oostenrijk ben
je al gauw 13.000 shilling (2.080
gulden) kwijt". Hongaarse
tandartsen profiteren van de
omstandigheid dat hun Oos
tenrijke collega's tot de duurste
van het continent behoren.
Sopron telt liefst vierhonderd tandartsen, een op elke 150 inwoners.
Maar ook een Nederlandse toe- ten in een van Zsuzsanna's 62
rist spaart gemakkelijk 500 gul- elegante kamers.
den uit, genoeg voor drie nach- De tandarts had al enige jaren
foto cpd cees v
ilhiharald doornbos
inig geld voor een com-
In India is een alternatief
ht: de Simputer. Voor nog
200 dollar (500 gulden)
koper een min of meer
ardige computer. De ma-
is alleen kleiner dan de
ikelijke exemplaren en de
en de bellen zijn er af
jld.
Bangalore, de hoofdstad
idia's Silicon Valley, ont-
Ide Simputer is niet alleen
impele computer'. Vol
le bedenkers geeft de af-
g precies de kem weer:
e, Inexpensive en Multi-
üge oftewel: Simpel,
coop en Meertalig,
precies wat ze nodig heb-
een land als India. Van
miljard inwoners leven
n 300 miljoen onder de
ute armoedegrens, wat
ent dat ze dagelijks moe-
ndkomen van één gulden
nder. Tegelijkertijd is India
omputerland bij uitstek
iet worden met een bloei-
IT-sector. Alleen al dit jaar
leg de omzet in de Indiase
uterbranche 6,3 miljard
Voor het jaar 2008 wordt
mzet verwacht van rond
miljard dollar,
rilden een computer ma-
aarmee de massa's in
kkelingslanden als India
ng krijgen tot het informa-
perk", zegt Swami Mano-
et brein achter de Simpu-
iet deze computer kun je
temet op. Dat is essenti-
det de simpele computer
het in de toekomst voor
'olking op het platteland
lijk worden om kennis te
met de wondere wereld
IT. In de over het alge-
zeer arme gebieden bui
ten de steden is de computer
bij lange na nog lang geen ge
meengoed.
Voor eenvijfde van de pjrijs van
een gwone computer kunnen
scholen, bedrijfjes en hulporga
nisaties straks een Simputer ko
pen. Een telefoonlijn, nodig om
op het internet te komen, is er
op het platteland vaak wel.
Volgens Monohar is het proto
type na twee jaar ontwikkelen
bijna klaar. „Kijk", zegt hij, „de
Simputer is geen volwaardige
PC, maar wel een stuk krachti
ger dan een palmcomputertje."
Met een klein schermp en een
klein toetsenbord is de Simpu
ter overigens niet geschikt om
veel tekst te verwerken of om
foto's te bekijken. Wel is het
makkelijk om op het internet te
komen en kan er zonder pro
blemen worden gesurfd.
Om de Simputer, die volgend
jaar in de verkoop komt, zo toe
gankelijk mogelijk te houden
voor de doelgroep wordt het
programma van de eerste Sim
puter geleverd in het Kannada,
de lokale taal in de regio Banga
lore. Later volgt een Engelstali
ge versie. Of de Simputer uit
eindelijk ook in een Nederland
se variant beschikbaar komt,
weet ontwikkelaar Manohar
nog niet. „Misschien geen
slecht idee."
moonsan Na de oorlog van 1950-'53 werden alle banden tussen Noord- en Zuid-Korea radicaal ver
broken. Tegenwoordig wordt gewerkt aan herstel van de betrekkingen. Zo zal op bescheiden schaal
weer treinverkeer tussen Noord en Zuid op gang worden gebracht. Daartoe maken Zuid-Koreaanse mili
tairen momenteel een stuk jaren ongebruikt spoor vrij in de stad Moonsan. Het spoor loopt over de
Brug van de Vrijheid naar de gedemilitariseerde zone tussen de beide Korea's. foto afp
een kleine praktijk in het Pan-
nonia Hotel, toen dat na de val
van het communisme door de
bamako anp
De West-Afrikaanse keizer Abu-
kari II, die in de veertiende
eeuw het machtige Mali-rijk be
stierde, zette twee eeuwen voor
Columbus voet op Amerikaanse
bodem. Dat staat in een later
deze maand te verschijnen
boek van de Malinese weten
schapper Gaoussou Diawara.
Abukari zou in 1311 vrijwillig
afstand hebben gedaan van de
troon en met tweeduizend
schepen op ontdekkingstocht
zijn gegaan. Hij vertrok vanaf
de kust van het huidige Gam
bia. In 1312 zou hij in Brazilië
aan land zijn gegaan nabij het
huidige Recife.
„We zeggen niet dat Abukari
II de eerste was die de oceaan
overstak. Er zijn bewijzen dat
de Vikingen al veel eerder in
Amerika waren, en ook de Chi
nezen", benadrukt Tiemoko
Konate, leider van een onder
zoek naar het leven van Abuka
ri. De Malinese geschiedkundi
gen baseren zich onder meer
op Egyptische geschriften over
de reis van Abukari, aldus de
Britse BBC.
Konate onderzoekt ook me
dedelingen van Columbus zelf
over zwarte handelaren die hij
in Amerika aantrof. Chemische
analyses van gouden speerpun
ten die Columbus vergaarde,
wijzen naar West-Afrika als
plaats van herkomst van het
edelmetaal.
Een belangrijke bron voor
verder onderzoek zijn de tradi
tionele verhalenvertellers van
West-Afrika. Zij geven de ge
schiedenis generaties lang
mondeling door. Opvallend ge
noeg zijn er weinig verhalen
over Abukari.
staat te koop werd gezet. „Om
mijn praktijk te behouden,
moest ik het hotel wel kopen",
zegt ze schaapachtig. Vandaag
is hotel een geheel gerestau
reerd wonder van classicisme,
waar de groten der aarde
volgaarne neerstrijken. Wat het
echter uniek maakt, zijn de me
dische faciliteiten. De geëerde
gast kan er zijn was laten doen,
maar ook zijn gebit of zijn ogen.
Het Pannonia heeft de beschik
king over vier tandartsen, een
oogarts, een fysiotherapeut en
een acupuncturist.
Aan de overkant van de straat
kan Jozsef Toka zich daarmee
niet meten. Maar ook deze
jeugdige tandarts heeft zijn
schaapjes wel op het droge. To
ka, zoon van een internist, was
dertien jaar geleden in Sopron
de eerste tandarts die een pand
kocht om daar een praktijk in te
vestigen. Vandaag is het een
kleine multinational geworden.
Op de eerste verdieping boort
Toka met twee andere tandart
sen, die bij hem in dienst zijn,
kiezen uit. Op de tweede ver
dieping produceren 25 technici
vullingen, jackets en andere
hulpgoederen. En op de begane
grond bevindt zich zijn Papa
Joe's Saloon Bar, een groot res
taurant waar gewaardeerde
klanten en gasten gratis kunnen
lunchen.
De nog jeugdige Toka zegt: „Wij
rekenen eenachtste van wat
tandartsen over de grens vra
gen. maar bieden dezelfde of
een hogere kwaliteit. Negentig
procent van mijn klanten komt
uit Oostenrijk, de rest uit Zwit
serland en Duitsland. Ik heb
klanten die zes uur rijden om
zich bij mij te laten behande
len".
Hoewel Sopron erg strategisch
is gelegen, is deze oude stad
niet de enige die uit de ruif eet.
Boedapest pikt met zijn goede
vliegverbindingen ook de nodi
ge graantjes mee. Plastisch chi
rurg Tibor Balajthy, die praktijk
houdt in een sjiek deel van de
hoofdstad, heeft een visite
kaartje in twee talen: Engels en
Duits. Zijn clientèle komt vrij
wel uitsluitend van buiten de
landsgrenzen.
Het meeste van zijn werk is van
het type dertien uit een dozijn:
facelifts, borstvergrotingen,
neuscorrecties. De meeste bui
tenlandse klanten komen bij
hem, omdat dat goedkoper is.
Maar sommigen komen, omdat
ze in eigen land niet terecht
kunnen. Tibor Balajthy: „Ik
krijg geregeld ontmaagde meis
jes uit Arabië en het Verre Oos
ten die weer maagd willen wor
den, zodat ze kunnen trouwen.
Een van mijn specialiteiten is
het opnieuw inzetten van een
maagdenvlies".
Of de dokter ooit 'nee' zegt? „Ik
weiger verzoeken als die wor
den gedaan onder druk van een
ander. Een tijdje terug had ik
een echtpaar in mijn praktijk,
waarvan de man wilde dat zijn
vrouw grotere borsten kreeg.
Terwijl hij het woord deed, keek
zij verlegen naar de grond. Na
verloop van tijd begreep ik
waarom. Niet alleen wilde hij
grotere borsten, hij wilde er te
vens een soort ventiel in. Hij
moest in staat zijn die borsten
leeg te laten lopen, als hij 's
ochtends van huis ging. „Dat
verzoek heb ik geweigerd."
jakarta theo haerkens
correspondent
Moslimbendes maken het de
horeca in Indonesië moeilijk.
Uitgaansgelegenheden wor
den aangevallen omdat er al
cohol wordt geschonken, om
dat er wordt gegokt of omdat
kortgerokte vrouwen er op
zichtig lonken naar gefortu
neerde heren. Sinds het begin
van de vastenmaand is de ter
reur verhevigd.
Het is donderdagavond en stil
en donker bij de Salsa-club in
Kemang, een rijke buurt in
Zuid-Jakarta. Salsa was het af
gelopen jaar het onstuimig
kloppende hart van de Latijnse
muziek die als een orkaan over
Zuidoost-Azië trok en ook In
donesië in zijn greep kreeg. De
club trok zelfs een danser en
danseres uit Cuba aan om mo
dern en rijk Jakarta op muziek
van Ricky Martin en Jennifer
Lopez het Zuid-Amerikaanse
ritmegevoel bij te brengen.
Daaraan kwam het afgelopen
weekeinde plotseling een einde.
Om kwart voor elf zaterdag
avond stormden zo'n honderd
met knuppels, stenen en sa
moeraizwaarden uitgeruste
mannen de zaak in om die bin
nen tien minuten volledig te
vernielen. Ramen, spiegels en
glazen tafels gingen aan digge
len. Stoelen en banken werden
kapot geslagen, evenals flessen
drank en een koffiemachine. De
cd-speler werd meegenomen.
De 150 gasten stonden als aan
de grond genageld, evenals de
tientallen personeelsleden.
Teges Prita Soraya, die met haar
echtgenoot de dagelijkse lei
ding heeft van Salsa, is nog
steeds verontwaardigd. „De
sterke drank stond vanwege ra
madan uit het zicht en van on
zedelijk gedrag is bij ons geen
sprake. Er is altijd veel licht en
geen gerommel. Jong en oud
komen hier over de vloer, zelfs
een enkele dame met een jilbab
een moslimhoofddoek.
Om gevoelens van belijdende
moslims te ontzien, sloot Salsa
net als veel andere bars en res
taurants vanwege de islamiti
sche vastenmaand ramadan de
poort stipt om middernacht.
Helemaal vrijwillig was dat niet;
er zijn het afgelopen jaar al tal
van etablissementen aangeval
len door losgeslagen meutes die
zich beroepen op Allah. „Dat
vind ik nog het ergste", zegt
Soraya, die zelf ook islamiet is.
„Als je iets slechts doet, moetje
niet de naam van Allah gebrui
ken."
De ellende begon vorig jaar, na
dat een soortgelijke bende het
kantoor van de gouverneur van
Jakarta was binnengedrongen
en eiste dat de hoogste stadsbe
stuurder het totale nachtleven
zou stilleggen. In plaats van de
politie op de intolerante dwin
gelanden af te sturen, ging de
gouverneur binnen een kwar
tier door de knieën. Veel onder
nemers namen het zekere voor
het onzekere en sloten hun
deuren 's avond eerder of hiel
den het zelfs helemaal voor ge
zien.
Hoewel het Front van Bescher
mers van de Islam openlijk toe
geeft verantwoordelijk te zijn en
met verdere terreur dreigt, is er
nog nooit iemand aangehou
den. De politie, die zich onder
anderen door Salsa gretig laat
voorzien van eten en drinken,
komt steevast te laat als er iets
loos is. Ze volstaat met 'overleg'
met de bendes, die volgens
sommige ondernemers bereid
zijn tegen flinke betaling af te
zien van hun desastreuze ac
ties.
Er zijn ook andere aanwijzin
gen dat er meer aan de hand is.
In Salsa namen aanvallers eerst
een slok voordat ze flessen
drank stuk sloegen. In een an
der muziekcafé namen ze de
duurste drank juist mee. Een
personeelslid van Salsa meent
dat jaloerse concurrenten op de
golven van het moslimgeweld
van de laatste tijd eigen belan
gen veilig trachten te stellen. En
president Abdurrahman Wahid,
nooit verlegen om een com
plottheorie, vermoedt politieke
motieven, omdat in Kemang zo
veel rijke buitenlanders wonen.
Al met al zit de horeca met de
handen in het haar. „We moe
ten wel onze 150 mem perso
neel betalen en bovendien krij
gen die voor Idul Fitri, het sui
kerfeest, een extra bonus. Nu
we geen inkomsten hebben, is
dat wel een probleem", zegt
Soraya. De schade aan de in
boedel schat ze op enkele tien
duizenden guldens. „Maar de
uiteindelijke schade is groter.
Sinds enkele maanden hebben
we minder klanten omdat veel
mensen niet meer durven ko
men. Nu zijn we dicht en als we
in januari weer open gaan,
moet ik maar afwachten of mijn
klanten nog durven. Ik kan
naatuurlijk honderd bewakers
neerzetten, maar dan is het
toch niet leuk meer om uit te
gaan?"
Zigeuners in oorlog nog minder welkom dan joden
ricus prof. Jean-Francois Bergier, die in op-
tvan de Zwitserse regering 's lands oorlogsver-
onderzoekt, heeft zijn landgenoten opnieuw
haamrood op de kaken bezorgd. Niet alleen
in de oorlogsjaren het gros van de joodse vluch-
en de toegang tot het neutrale Helvetia gewei
zigeuners kwamen er helemaal niet in.
sterfelijke jazzguitarist Django Reinhardt was
•edelijk 's werelds beroemdste zigeuner. Des-
iks werd hem, zoals alle Roma, tijdens de oor-
l tweemaal toe de toegang tot Zwitserland ge-
rd. Reinhardt keerde terug naar Parijs en wist
dog te overleven. Maar dat gold niet voor tien-
nden naamloze zigeuners die ook aan de Zwit-
[rens werden teruggestuurd. De meesten deel-
Untermenschen het lot van de joden in
witz.
Jtreden van de Zwitsers was hardvochtig, maar
inde ring zou dat eigenlijk niet moeten wekken,
nmigratieverbod voor Roma-zigeuners dateer-
tit het begin van de twintigste eeuw en werd
1972 opgeheven. „Andermaal een zwarte blad-
nonze oorlogsgeschiedenis", zo reageerde een
Ivoerder van de federale regering. „Dat ook an-
Vest-Europese landen zigeuners weerden, doet
"ets aan af." Met name Nederland en Italië lie-
naf het begin van de jaren dertig geen zigeu-
oe, en elders waren ze ook nauwelijks welkom.
Europa's meest verguisde nomadenvolk kent - in te
genstelling tot de joden - geen stamland. Het is ook
vaak onderling verdeeld en daardoor altijd een hand
zame prooi voor discriminatie en onderdrukking ge
weest. Zelfs nu is het aantal zigeuners in Europa niet
duidelijk vast te stellen. Sommige etnologen houden
het op vier miljoen, maar volgens Roma-leiders zijn
het er meer dan tien miljoen. Schattingen van het
aantal door de nazi's geliquideerde zigeuners varië
ren van 250.000 tot anderhalf miljoen.
Onduidelijk is altijd gebleven waar de zigeuners van
daan komen. In het Frans worden ze wel aangeduid
als les gens du voyage, reizende lieden van wie de
oorsprong onbekend is. In Roemenië, waar de mees
te Roma woonden, dachten de boeren ooit dat ze op
de maan waren geboren. Andere Europeanen meen
den (ten onrechte) dat zigeuners uit Egypte stamden
- vandaar de Engelse benaming gj'psies.
De meeste historici, onder wie ook professor Bergier.
houden het er nu op dat ze omstreeks de zevende
eeuw als metaalbewerkers of kunstenaars uit Voor-
Indië naar het Westen zijn getrokken. Maar ook daar
zijn ze bij gebrek aan zitvlees nooit ingeburgerd of
welkom geweest.
Uit het 110 pagina's tellende rapport van de commis
sie van Jean-Francois Bergier blijkt dat al in 1906 een
Zwitserse wet van kracht werd, die immigratie van zi
geuners verbood. Pas in 1972 werd deze afgeschaft.
Zwitserse zigeuners, de zogeheten Jenisch, kwamen
er niet veel beter af. In een poging tot gedwongen as
similatie werden zigeunerkinderen bij hun ouders
weggehaald en, zelfs na de oorlog nog, in tehuizen of
bij pleegouders geplaatst. Minder dan honderd jaar
geleden werd in Zwitserland - en trouwens ook in
Zweden - zelfs 'eugenetische' sterilisatie toegepast.
Dat gebeurde omdat 'het gedragspatroon van zigeu
ners niet strookte met de maatschappelijke orde', al
dus het rapport van Bergier.
Zwitserse banken hebben geen 'slapende bankreke
ningen' van zigeuners achtergehouden, zoals ze met
joodse rekeningen wel deden. De verklaring voor dat
verschil is simpel, aldus Bergier: zigeuners hadden
geen geld. „Beter gesitueerde Roma wantrouwden
banken en gaven de voorkeur aan sieraden of goud.
En daar wisten de nazis wel raad mee."
Al voor de publicatie van Bergiers rapport had de
Zwitserse regering besloten ook nabestaanden van
de 'zigeuner-holocaust' te laten delen in de Zwitserse
compensatiebetalingen. Het opsporen van rechtheb
bende zigeuners bleek weliswaar een heksentoer,
maar inmiddels zijn toch enkele tonnen uitgekeerd
aan nabestaanden in Oost- en Midden-Europese lan
den.
Bergier zegt te hopen dat zijn rapport bijdraagt aan
een beter begrip voor en een menswaardiger behan
deling van de zigeuners in het moderne Europa. De
Europese Commissie is wel bereid een stap te zetten,
maar is huiverig voor de eis van de International Ro
many Union dat zigeuners als 'natie' worden erkend.
Gevreesd wordt dat dit een aanmoediging zou zijn
voor Basken, Corsicanen en andere weerbarstige
groepen om ook die status op te eisen.
oii_arang
Met een geel lint heeft de politie de voordeur van danscafé Salsa in de Jakartaanse wijk Kemang 'verzegeld'.
foto gpd theo haerkens
