Bos niet bang voor chaos
bij belastingherziening
Woningwet veranderde aanzien van Nederland
Binnenland
Een arm om de schouders van Molukkers'
B0UCHER0N
Medicijn in verkeer
verradelijk gevaarlijk
[DAG 16 DECEMBER 2000
ANP Algemeen Nederlands Persbureau GPD Geassocieerde Pers Diensten
Staatssecretaris van criticaster tot eindverantwoordelijke
as 'op de grens van het betamelijke' maar het is
jecretaris Wouter Bos (financiën) uiteindelijk toch
het nieuwe belastingstelsel is in recordtempo
|e Tweede en Eerste Kamer behandeld en goedge-
en kan dus per 1 januari 2001 van kracht worden.
deskundig ambtelijk apparaat.
Het gaf meteen een hele andere
kijk op het belastingplan. „Op
het ministerie had ik inzage in
de voorbereiding van wetsvoor
stellen. Ik zag hoeveel varianten
er door de ambtelijke molens
gaan voor er een definitief
voorstel uitrolt. Dat is informa
tie waar je als Kamerlid eigen
lijk nauwelijks weet van hebt."
De verantwoordelijkheid die hij
nu draagt voor het stelsel heeft
Bos in de debatten van het af
gelopen jaar erg voorzichtig ge
maakt. Hij beseft dat zijn uit
spraken over de interpretatie
van fiscale regels straks een rol
kunnen spelen bij rechtszaken.
„Soms was ik in het debat graag
wat losser geweest, maar ik
mocht absoluut geen fouten
maken."
Bos is tevreden over het nieuwe
belastingstelsel zoals het er nu
fUNS
uwe stelsel heeft sinds
jerakkoord van 1998
amers bedolven onder
lier en langdurige debat-
ar in de nacht van dins-
vvoensdag viel het laat-
rd in de Eerste Kamer,
alleen maar ontzag uit-
u voor het werk van de
entariërs. Zelf startte hij
Tede-Kamerlid voor de
debatten over het
belastingstelsel, maar in
ijaar van 2000 kwam hij
it vertrek van minister
iawat heen-en-weer-ge-
la linnen het kabinet zelf
taatssecretariaat van Fi-
i terecht,
icaster werd Bos eind-
,-oordelijke, maar wel
m eund door een groot en
ligt. Het is uiteindelijk minder
eenvoudig dan beoogd, maar
het is in zijn ogen wel recht
vaardiger dan het huidige sys
teem. „Arbeid wordt goedkoper
en het gebruik van milieu en
energie duurder. En heel be
langrijk is dat werken loont,
vooral als de overstap van een
uitkering naar een baan wordt
gemaakt."
Vrijwel iedereen gaat er per 1
januari 2001 op vooruit, varië
rend van soms wel 8 procent
voor minimumloners tot 2 a 3
procent voor de middengroe
pen. Bos kan echter niet uitslui
ten dat er ook kleine groepen,
vooral vermogende, burgers
zijn die erop achteruit gaan. Dit
is vooral het gevolg van het
schrappen van een groot aantal
aftrekposten. Maar veel zorgen
maakt Bos zich niet over deze
groep, omdat het bij deze bur
gers gezien hun financiële situ
atie veelal ook de bedoeling
was om ze iets meer te laten be
talen.
Nog niet iedereen is tevreden.
Musici bijvoorbeeld vinden dat
adequate regelingen ontbreken
voor de kosten die ze voor hun
werk maken en die ze niet op
hun werkgevers kunnen verha
len. Bovendien bleek afgelopen
week dat ook Kamerleden en in
hun kielzog staten- en gemeen
teraadsleden, reden tot onge
rustheid hebben.
Zij hebben geen officiële werk
gever en die moeten zij voor
declaraties van onkosten in het
nieuwe belastingstelsel wel
hebben. De vraag is vervolgens
of volksvertegenwoordigers
zich als zelfstandig ondernemer
laten registreren of dat zij 'in
loondienst' gaan bij het Rijk.
Bij de eerste optie wacht de
volksvertegenwoordigers een
administratieve rompslomp
omdat bonnetjes van onkosten
bijgehouden moeten worden.
Bij de tweede optie loert een
staatsrechtelijke kwestie: mag
een volksvertegenwoordiger,
weliswaar fictief, betaald wor
den door de organisatie die hij
moet controleren? Twee weken
voor de invoering van het be
lastingstelsel zorgt deze kwestie
voor de nodige onrust bij Ka
merleden. De Tweede Kamer
verzocht Bos afgelopen week
een oplossing te bedenken.
Het zijn van die onvoorziene si
tuaties waarvan Bos er nog wel
een aantal verwacht. Vooral als
eind januari iedereen zijn loon-
strookje ontvangt, houdt de Be
lastingdienst rekening met een
stroom telefoontjes van men
sen die denken dat ze bena
deeld zijn. „Belastingen bepa
len natuurlijk niet als enige de
inhoud van het loonstrookje,
laat staan de koopkracht", rea
geert Bos.
De staatssecretaris zegt wijze
lessen geleerd te hebben van
het 'collectieve trauma' van de
zogenoemde loonstrookjescri-
sis in 1998. Ook toen beloofde
het kabinet iedereen verbete
ring van de koopkracht, maar
vergat dat die koopkracht niet
alleen door het kabinet wordt
bepaald.
Voorlichting is daarom de ko
mende maanden het speerpunt
van de Belastingdienst met
spotjes op radio en televisie,
advertenties in dag- en week
bladen en talloze folders. Bo
vendien is de capaciteit van de
Belastingtelefoon al sinds sep
tember uitgebreid van 50 naar
150 telefoonlijnen, met uit
Staatssecretaris Bos (rechts) en minister Zalm van financiën bij de behandeling van de nieuwe Belastingwet
in de Tweede Kamer. foto wfa fred steenman
schieters tot 250 lijnen. Gemid
deld komen daar dik tiendui
zend telefoontjes per dag bin
nen.
Bos houdt ondanks alles reke
ning met een druk begin van
2001. Hij zal best een aantal
keer ter verantwoording wor
den geroepen, zo is de ver
wachting. Zo pessimistisch als
een aantal belastingdeskundi
gen die deze week nog waar
schuwden voor grote chaos, is
hij echter niet.
„Er zijn kwetsbare groepen,
vooral mensen die weinig of
geen ervaring hebben met de
Belastingdienst. Mensen in de
bijstand met kinderen moeten
bijvoorbeeld zelf een kinderkor
ting aanvragen. Het is vaak
moeilijk om deze groep te be
reiken. We hebben de sociale
diensten de ruimte gegeven in
het begin soepel op te treden.
Moeilijk bereikbaar zijn ook
niet-verdienende partners die
straks recht hebben op een ei
gen heffingskorting. We liepen
bijvoorbeeld tegen het feit aan
dat enkelen van die groep geen
eigen bankrekening bezitten."
Bos is ervan overtuigd dat de
Nederlander in grote lijnen
weet wat er op hem afkomt per
1 januari 2001. „Volgens mij
weet iedereen dat hij er waar
schijnlijk op vooruit gaat. De
aard van de Nederlander is ech
ter ook zo dat hij het eerst wil
zien en dan pas gelooft. En dat
lijkt me eigenlijk wel terecht."
Jaar 2001 in teken van eeuwfeest
lucht, groen en ruimte waait
over naar Nederland. Het eerste
tuindorp 't Lansink verrijst in
1911 in Hengelo. Onder de Wo
ningwet maken de tuindorpen
een stormachtige ontwikkeling
door. Ze worden vaak dicht bij
fabrieken gebouwd, waardoor
industriëlen gemakkelijk over
arbeidskrachten kunnen be
schikken. Zo krijgt Utrecht zijn
tuindorp Elinkwijk, Rotterdam
Vreewijk en Heyplaat. Ook
Zwijndrecht, het Groningse Ha
ren, Enschede en de Zuid-Li-
murgse mijnstreek nemen dit
idee over.
Befaamd is het Amsterdamse
Betondorp en niet alleen als ge
boorteplek van Johan Cruyff.
Dit 'rode bastion' wordt het pa
radepaard van de sociaal-de
mocratie. Wie er woont, rekent
zich tot de elite. Geen arbei
derswijk in Nederland die ooit
zoveel talent voortbrengt:
schrijvers, kunstenaars en intel
lectuelen.
Grote na-oorlogse nieuwbouw
wijken en later de stadsvernieu
wing krijgen nog steeds onder
de Woningwet gestalte. Pas aan
het eind van de jaren tachtig
keert het tij en vermindert de
overheid haar financiële be
trokkenheid bij de volkshuis
vesting. Woningbouwvereni
gingen privatiseren, projectont
wikkelaars nemen de markt
over en de vraag naar koopwo
ningen is naar grote hoogte ge
stegen.
Waarschijnlijk in 2004 moet er
een einde aan de Woningwet
komen. Staatssecretaris Remkes
van volkshuisvesting wil de wet
vervangen door een Woonwet.
Die regelt dan slechts de positie
en rechtszekerheid van burgers
en de taken van overheid en
woningcorporaties. De Amster
damse wethouder van volks
huisvesting Duco Stadig be
stempelde dat bij de openings
manifestatie van de jubileum
festiviteiten rond de Woning
wet al als 'modieus gedoe'. „De
wet heeft bewezen een solide
frame te hebben dat de afgelo
pen eeuw diverse aanpassingen
kreeg. Laten we verstandig om
gaan met het verleden en de
oude dame een verjongings
kuur geven."
MAASTRICHT DANNY VERBAAN
Om hen te beschermen tegen
malaria kregen de Nederland
se VN-militairen die enkele ja
ren geleden naar Cambodja
werden gestuurd een kuurtje
lariam. Een geneesmiddel dat,
zo dacht iedereen, wel effec
tief is, maar na het slikken van
de tabletten geen verontrus
tende bijwerkingen kent.
Dat pakte anders uit, want tot
ieders verrassing begonnen
zich onder de militairen in
eens tal van verkeersongeval
len voor te doen. Het Instituut
Hersenen en Gedrag van de
Rijksuniverstiteit Maastricht
deed een verrassende ontdek
king. „We konden geen direct
verband leggen met de onge
lukken", zegt wetenschapper
ErikVuurman, „maar waar
schijnlijk was er wel een indi
rect: lariam heeft effecten op
het centraal zenuwstelsel. Je
kunt gedesoriënteerd raken,
bent er met je gedachten niet
bij." Erg verraderlijk, omdat
de gebruiker dat niet door
heeft. Hij voelt zich goed,
maar kan spontaan een black
out krijgen. „Ook gaan men
sen hallucineren of krijgen
psychotische aanvallen. Uit
onverwachte hoek kun je ef
fecten krijgen op je geestesge
steldheid."
Het is maar één voorbeeld van
hoe gevaarlijk medicijnen zijn
in het verkeer. Misschien zijn
medicijnen zelfs gevaarlijker
dan alcohol of drugs. Daarbij
weet iedereen immers van te
voren dat het niet verstandig
is om ermee achter het stuur
te gaan zitten. Van genees
middelen zijn de risico's ech
ter veel minder bekend. Zelfs
bij bepaalde pilletjes tegen
hooikoorts - met name de ou
dere middelen - is het oppas
sen geblazen.
„Wij doen hier al jaren tests
met proefpersonen die na het
gebruik van diverse soorten
medicijnen in een auto de
weg op gaan", aldus Vuur-
man. „Zo letten we op slinger
gedrag en op de afstand die
wordt bewaard tot andere
weggebruikers."
Vorige week luidde de ver
keersveiligheidsorganisatie
3VO de noodklok. De organi
satie dringt aan op een wette
lijke regeling tegen het ge
bruik van medicijnen die het
rijgedrag beïnvloeden. Ook wil
3VO dat huisartsen beter
voorlichten over de gevaren.
De gele en rode waarschu
wingsstickers op de verpak
king bevatten slechts een
standaardtekst die al dertig
jaar dezelfde is, waardoor er
nauwelijks nog acht op wordt
geslagen. Of zo n vermelding
is vereist wordt bepaald aan
de hand van een officiële test,
maar ook daar plaatst de we
tenschapper vraagtekens bij.
Als een fabrikant een middel
geregistreerd wil krijgen, moet
het eerst worden onderzocht
op eventuele bijwerkingen.
Vaak gebeurt dat met jonge
vrijwilligers die gezond zijn,
geen overgewicht hebben en
goed hebben geslapen. Maar
in de praktijk kunnen mensen
die de middelen nemen ziek
zijn of oud. Of slikken ze het
na een dag hard werken een
of twee glazen bier." Die ge
ringe hoeveelheid alcohol
hoeft geen risico's met zich te
brengen. Maar in combinatie
met medicijnen kunnen on
verwachte effecten optreden.
De grootste gevaren schuilen
in de antidepressiva en de
middelen tegen angst. En na
tuurlijk in drugs als xtc, speed
en - vooral in combinatie met
alcohol - marihuana. „Wie xtc
of speed heeft genomen, voelt
zich super en denkt ten on
rechte dat hij of zij juist beter
kan rijden."
De politie heeft nog geen ap
paratuur om weggebruikers te
controleren en voor veel me
dicijnen zijn geen vaste regels
te geven. Afhankelijk van ge
zondheid, leeftijd en het ge
bruik van andere middelen,
kan iedereen op een eigen
manier op reageren. Toch
heeft Vuurman nog een ge
ruststellende mededeling:
„Een aspirientje kan geen
kwaad."
Morgen begint actie 'Nederland leeft mee
VONK
gaat er in Nederland
ots gebeuren, verwacht
Kruizinga, voorzitter
Jactiecomité 'Nederland
met de Molukkers'.
erste publicaties over de
5 ke actie ontvangt hij da-
p ientallen e-mails en te-
fles. Dat is nog maar het
kant tv-spotjes met be-
lederlanders die de ac-
promoten, liggen bij al-
siezenders klaar voor
ing.
ga, afkomstig uit Am-
hem en hoofd maatschappelijk
werk bij een christelijke stich
ting in Ede, is voorzitter van het
actiecomité. Het gaat om een
initiatief van het bestuur van de
stichting Stedenbanden Neder-
land-Indonesië. Het comité
roept de Nederlandse bevolking
morgen fysieke solidariteit en
betrokkenheid te tonen aan
Molukse medeburgers.
„Breng op deze dag een bezoek
aan de Molukse gemeenschap
en wees bij hen in hun kerk of
moskee. Je hoeft niets te zeg
gen, neem desnoods een kaars
mee of een bloem, zoals we ook
doen bij andere uitingen van
zinloos geweld", licht Kruizinga
toe.
De ruim 60.000 Molukkers in
Nederland lijden onder het dra-
Sauna
kopen
WWW.
starline.nl
ma dat zich op de Molukken af
speelt. De godsdienst- en bur
geroorlog heeft al aan zo'n vier
duizend mensen het leven ge
kost. Ruim een half miljoen
mensen zijn op de vlucht, on
der wie familieleden en vrien
den.
Het comité wil niets afdoen aan
het belang van inzamelingsac
ties, zoals 'Samen voor de Mo
lukken' met gironummer 2911.
„Maar is meer nodig: power,
betrokkenheid. Wij willen Ne
derlanders de gelegenheid ge
ven Molukse medeburgers een
hart onder de riem te steken.
Geef ze een hand, leg een arm
om de schouder en luister naar
hun verhalen. Ik weet dat veel
mensen hun betrokkenheid
willen tonen, maar ze weten
vaak niet hoe." Om zoveel mo
gelijk Nederlanders te mobilise
ren, heeft het comité promi
nenten weten te strikken voor
een tv-spotje. Onder andere
minister Van Boxtel van min
derhedenbeleid, actrice Wiete-
ke van Dort, dominee Nico ter
Linden, IKV-voorzitter Mient
Jan Faber en enkele Tweede-
Kamerleden verlenen mede
werking.
«THEA VAN BEEK
der van veel latere wet-
zo wordt de uit 1901 da-
Woningwet wel ge-
Sindsdien werden in
ind 6,5 miljoen wonin-
ouwd, waarvan ruim 2,3
in de sociale huursec-
honderdjarig bestaan
Voningwet wordt vol
ar in heel Nederland ge
in der mensen - en an-
igen wij de woningen
in uit de minder gegoe-
niet noemen - staan
len ten achter bij de
i, die ten verblijve voor
ren zijn afgezonderd.'
en bittere conclusie die
nklijk Instituut van In-
in 1855 aan koning
II rapporteert. De ste-
Zjlen uit door een ware
rhuizing die vanaf het
nd op gang is gekomen,
nten stampen in die tijd
g len sloppen uit de
2 )e kwaliteit is vaak zo
at ze al tijdens de bouw
elkaar storten. In wat
d blijft, huizen grote ge-
f in eenkamer- of kelder
en, in tochtige kamer
vlieringen of krotten. In
in en sloppen heerst ar-
ziekte en verpaupering,
ieën liggen voortdurend
ler. Voor het eerste le
is eenderde van de
igen al gestorven,
merende rapport aan
Het zal nog bijna vijftig
ren voor de overheid
rantwoordelijkheid
Pas in 1901 wordt de
;wet door de Tweede
tangenomen. De wet zal
id zijn voor de manier
in Nederland wordt ge
en gewoond,
iten moeten voortaan
rordeningen opstellen
ite huizen onbewoon-
:klaren. Ook moeten ze
- lingsplannen maken, de
'er van de tegenwoordi-
immingsplannen. Het
it ophalen van huisvuil
lakken van overlast, zal
milieuwetgeving lei-
In de Amsterdamse Van Beuningenstraat staan de eerste complexen die zijn gebouwd in het kader van de Woningwet. De huizen golden begin
vórige eeuw als 'ware paleisjes'. foto cpd iris loonen
den. Zonder Woningwet zou
sociale woningbouw er nooit
zijn geweest en heel andere
kwaliteit van bouwen opleve
ren.
Een van de eerste woning
bouwcomplexen die onder de
nieuwe Woningwet wordt ge
bouwd, staat in de Amsterdam
se Staatsliedenbuurt. De 28 wo
ningen aan de Van Beuningen
straat zijn een ware revolutie,
want ze hebben geen bedste
den meer en geen alkoven. De
huizen hebben aparte slaapka
mers en een eigen privaat dat
niet meer in de keuken staat.
Uit het hele land komen be
langstellenden naar deze 'halve
paleizen' kijken.
Het woonblok is gebouwd door
de woningbouwvereniging
Rochdale, eind negentiende
eeuw opgericht door gemeente
ambtenaren. Nederland telt in
die periode tientallen van deze
verenigingen, die zich vaak ten
doel stellen arbeiders te verhef
fen en fatsoenlijke huizen voor
hen te bouwen. Woningen met
bijvoorbeeld hoge vensterban
ken, die het onbelemmerd naar
buiten kijken tegengaan. Arbei
ders moeten immers lezen en
studeren.
De nieuwe huizen vereisen ook
'beschaafd woongedrag', want
een woning is om in te wonen.
Dus mag de was niet meer aan
de straatkant hangen, dient de
douche niet als opslagplaats,
zijn kostgangers verboden,
evenals werken aan huis. De
huur moet op tijd betaald zijn
en het huis hoort 'ordentelijk'
te zijn.
Lang niet iedereen is in staat zo
te leven. Om te leren wonen,
doet de woningopzichteres
haar intrede. Rond 1930 telt
Nederland 111 van deze vrou
wen. Streng controleren ze of
huurders zich fatsoenlijk gedra
gen en niet rondhangen in de
kroeg. Wie zich onaangepast
blijft gedragen, wacht deporta
tie naar aparte woonoorden
voor 'niet-nette gezinnen'. Ver
blijf in deze woonscholen is
'vrijwillig'. Wie weigert, wacht
de straat of een krot.
De Engelsman Ebenhaezer Ho
ward is de bedenker van tuin
dorpen. Zijn filosofie van licht,
PARIS
arortson juweliers
Grote Houtstraat, 47-49
2011 SC HAARLEM
Tel.: 023/532.19.15
Stalen Kast en Armband
Verwisselbare Armband
vanaf 4.200 nlg
