'Ik ben geen vredesstichter'
Gesprek van de Dag
President George W. Bush
Etiquette centraal op dag van mobiel bellen
DONDERDAG 14 DECEMBER 2000
De dramatische apotheose van de presidentsverkiezingen in
de Verenigde Staten heeft geen echte winnaar opgeleverd.
George W. Bush mag zich dan wel de 43ste leider van de na
tie noemen, zijn mandaat is uiterst smal en omstreden. On
danks het feit dat hij 'nationwide' de meeste stemmen be
haalde, slaagde Al Gore er niet in munt te slaan uit de econo
mische voorspoed tijdens het Clinton-tijdperk. Staat sinds 7
november het kiesstelsel ter discussie, na enkele omstreden
vonnissen is nu ook de onafhankelijke rechtspraak onder
vuur komen te liggen.
Hoewel de opperrechters in dit geval niet direct van partijpo
litiek kunnen worden beschuldigd, zal menig Amerikaan het
besluit van het Hooggerechtshof langs die lijnen beoordelen.
Dat kan ook niet anders in een land waar de leden van het
belangrijkste rechtscollege op voordracht van de president
door het 'politieke' Congres worden benoemd.
Of het kiesstelsel op de schop gaat, is nog maar de vraag. De
Verenigde Staten kent een federale staatsvorm met een hoge
mate van autonomie voor de vijftig deelstaten. Het kiesstelsel
en de politieke vertegenwoordiging in bijvoorbeeld de Senaat
garanderen dat de stem van iedere deelstaat - ongeacht het
aantal inwoners - meetelt. Het debat zal zich de komende ja
ren vermoedelijk richten op de vraag of de stem van de indi
viduele Amerikaan niet zwaarder moet tellen.
Aan George W. Bush de taak zijn verdeelde natie te vereni
gen. Over verzoening doen de uiterst patriottische Amerika
nen meestal niet zo gek lang. Eén oprisping van Saddam
Hussein en de Amerikanen staan als één man achter hun
president. Haat en nijd zullen echter vermoedelijk voor lange
tijd het politieke bedrijf in Washington kenmerken. Dat kan
een uiterst verlammende werking hebben op de politieke
agenda van de regering Bush.
Dat het Hooggerechtshof een beslissend vonnis velde, heeft
de Verenigde Staten wel van een constitutionele crisis gered.
Had het Hof de zaak terugverwezen naar de collega's in Flo
rida dan waren er vermoedelijk namens deze staat twee
groepen kiesmannen afgevaardigd. Uiteindelijk had het Con
gres de nieuwe president moeten aanwijzen: het recept voor
politieke chaos en burgerlijke onrust.
Hopelijk ebt de ongekende aandacht voor het politieke be
drijf in de Verenigde Staten, waar meer dan de helft van de
kiezers thuisblijft, myiïet weg. Wellicht zijn deze keer niet al
le stemmen getel(|^^K de Amerikaanse kiezer weet tegelij
kertijd dat zijn sten^^l degelijk de doorslag kan geven.
L&levisie
Fishermans Friend
Ooit gehoord van Rex HuntVast niet. Re.x Hunt is een Au
stralische visser die van zijn hobby zijn beroep heeft gemaakt.
De man schijnt 'down-under' een heel bekende tv-persoon-
lijkheid te zijn. Die status heeft hij venvorven met het hier en
daar uitwerpen van een hengeltje. Kan het gekker?
Rex Hunt is al een tijdje te volgen op Discovery Channel en
zijn programma's deden mij in eerste instantie sterk denken
aan BZN. En de overeenkomst had niets te maken met het feit
dat dit populaire combo uit een vissersdorp afkomstig is.
BZN mocht in het recente verleden altijd als ze een nieuwe cd
hadden geproduceerd, op kosten van de publieke omroep op
de meest exotische locaties hun liedjes playbacken. Daar werd
dan een tv-registratie van gemaakt die nog werd uitgezonden
ook. Pluggen, heet dat in de muziekwereld.
Bij Hunt ligt het gewin er minder dik bovenop'. De ruige zee
bonk - verwilderd haar, woeste baard, slordig petje, stem als
een whiskeyproever - trekt heel Oceanië door op zoek naar de
beste plekjes om beet te krijgen. De ene keer laat hij zich per
oncomfortabele kano door de binnenlanden van Nieuw Gui
nea voeren, de volgende keer zit hij op een luxueus jacht tus
sen de schitterendste riffen op Merlijnen te jagen. De discus
sies zijn altijd hetzelfde. Wat is het beste aas en, als de vis een
maal is gevangen, wat is de beste manier om het beest klaar te
maken voor consumptie. Braden, grillen, snufje van dit erbij,
snufje van dat. Dat soort gesprekken.
En tóch zijn de programma's van Hunt zeker de moeite van
het bekijken waard. Hij vertelt wekelijks de meest fantastische
anekdotes - echt visserslatijn dus - hij heeft een fenomenale
•kennis van de onderwaterwereld en hengeltuig en hij is ook
nog een beetje gek, getuige het feit dat hij de slijmerige schep
sels altijd kust, gevolgd dooreen lachje van een krankzinnige,
nadat als hij ze van de haak afhaalt en teruggooit in het wa
ter. Daar komt nog bij dat hij ook altijd wat vangt.
Ik kan me best voorstellen dat er een markt is voor zijn video's
en dat zijn serie over de hele wereld te zien is. Leuk, leerzaam
en onderhoudend. Ik mag mij een echte Fishermans Friend
Elf Haarlemse studenten houden
vandaag de eerste 'landelijke dag
voor mobiel bellen en omgangsvor
men'. Het initiatief Communiquette
richt zich voornamelijk op (het ont
breken van) etiquette in het mobiele
telefoonverkeer. De organisatie
speelt in op de toenemende ergernis
over het gebruik van gsm's.
Vandaag verspreidt Communiquette
honderdduizend exemplaren van De
Beltoon, een gratis krant met artike
len over mobiel bellen en bijpassen
de omgangsvormen. De krant is ook
op internet te zien. Gisteren werd
het eerste exemplaar aangeboden
aan Eerste-Kamervoorzitter Korthals
Altes, die een column in de krant
voor zijn rekening heeft genomen.
„Privacy houdt voor mij ook in dat ik
niet ongewild getuige wil zijn van
andermans privé-gesprekken",
schrijft de senaatsvoorzitter.
„Tegen mobiel bellen zijn we zeker
niet, laat dat duidelijk zijn", zei Udo
Waltman van Communiquette tij
dens de aftrap van het project. „Zelf
bellen we ook allemaal mobiel. We
vinden dat het handig, leuk en soms
zelfs noodzakelijk kan zijn. Alleen
moet het geen overlast veroorza
ken."
Waltman somt de belangrijkste er
gernissen op. Beltonen zijn irritant,
vooral als ze langdurig en op vol vo
lume te horen zijn en de eigenaar
van de telefoon heeft gekozen voor
een houseritme of, het schijnt een
actuele kwaal te zijn, de tonen van
'Jingle Bells'. Ook bellen in openbare
gelegenheden en het onnodig lang
laten overgaan van de gsm irriteert
volgens Waltman. „Het lijkt wel of
dat met opzet gebeurt."
Slechts één aanbieder van mobiele
telefonie steunt de actie. Na oproe
pen was telecombedrijf Ben het eni
ge dat warmliep voor het project.
„Om een steentje bij te dragen aan
een leefbare maatschappij", aldus
een woordvoerster. „We streven
naar een balans tussen mobiel bel
len en het wegnemen van irritatie."
Al wil ze wel toegeven dat het na
tuurlijk ook van economisch levens
belang voor de telefoonbedrijven is
dat de maatschappij zich niet tegen
mobiel bellen keert.
De andere aanbieders (KPN, Liber-
tel, Telfort en Dutchtone) benadruk
ken dat ze ieder voor zich wel dege
lijk bezig zijn met etiquette voor mo
biele telefonie. „Libertel heeft er
voor gekozen om zich te concentre
ren op eigen projecten. We hebben
een lespakket helpen ontwikkelen
voor middelbare scholieren, waarin
ook omgangsvormen aan bod ko
men", meldt een woordvoerder.
„We willen het gedrag niet sturen,
maar zoeken manieren om mensen
te motiveren hun mobiel soms uit te
zetten."
Dutchtone zegt het belgedrag in bro
chures ter sprake te brengen. Een
verzoek tot ondersteuning van de
landelijke dag kan de woordvoerder
zich niet herinneren. „We waren ze
ker langsgekomen." KPN heeft het
onderwerp ook op de agenda staan,
al zijn er op moment geen concrete
acties. „We weten dat het leeft. We
kunnen alleen niemand iets opleg
gen", laat de grootste van de vijf we
ten.
Prijsvraag geeft geen
oplossing voor hoofdluis
De nationale prijsvraag Luis te Lijf heeft geen definities
lossing gebracht om de hoofdluis te bestrijden. Dat bleek
gisteren bij de uitreiking van de prijzen in het wetenschaj j
museum NEMO in Amsterdam. Wel heeft de jury een aas
spitsvondige ideeën binnengekregen die een nadere besti
dering waard is. j |j
Na de oproep van het Wilhelmina Kinderziekenhuis in
Utrecht stuurden ruim vierduizend kinderen hun oploi
in. Omdat de definitieve er niet bijzat, heeft de jury, onde
leiding van initiatiefnemer en jeugdarts Schulpen, de hoc
prijs van vijfduizend gulden opgedeeld in drie prijzen.
De Mariaschool uit Langeveen vangt tweeduizend gulden
voor het ontwerpen van een gezelschapsspel over hoofdli
De Stichting Kinderpostzegels gaat het spel uitbrengen.
De openbare basisschool D'n Bogerd uit Waarde kreeg
tweeduizend gulden voor het concept waarbij via geluids
golven en warmte de luis wordt uitgeroeid. Duizend guld le
was voor de familie Van de Veen uit IJsselstein die een Lu lo
zenonvruchtbaarheidsdrankje uitvond.
Hoofdluis is een groot probleem voor basischolen. Als ee n
leerling eenmaal luis heeft, is vaak de hele klas de dupe.
Twee procent van de 1,5 miljoen kinderen heeft het. Tien
vijftien procent van de Nederlandse gezinnen heeft er me iti
te maken.
De middelen die nu op de markt zijn, werken vaak niet, zi aa
bleek eerder uit een onderzoek van Wageningen Universi
teit.
Niet naar de rechter, maar naar de conflictoplosser
De maatschappij juridiseert. Maar het leven na een rechtszaak is niet altijd beter, want waar er twee kijven neemt de rechter een
beslissing. Die uitslag wordt beide partijen door de strot geduwd. De inschakeling van een conflictoplosser ofwel de mediator is
niet een nieuwe weg naar het gelijk, maar naar de toekomst. Wat strijd leek, blijkt vaak niet zo te zijn.
Steeds vaker gaan mensen met hun geschil naar de rechter.
FOTO UNITED PHOTOS DE BOER CREETJE KAMPS
Procedeer je om een koe, leg je er één op toe. Eén
dukaat vóór het proces is beter dan drie ema.
Spreekwoorden die aangeven dat de gang naar de
rechter niet altijd tot grote tevredenheid leidt. En
dan gaat het 'alleen nog maar' om de financiële
schade. Meestal is de emotionele malaise van een
rechtsgang gigantisch. Zelfs een gunstige uitslag
stemt niet altijd tot grote tevredenheid, want de
maanden of jaren van procederen laten veelal een
spoor van verdriet en onmacht na.
En gelijk hebben is ook al niet hetzelfde als gelijk
krijgen. Of dat nu om overhangende takken, een ali
mentatie-regeling of de Amerikaanse presidentsver
kiezingen gaat. De rechter beslist en met die uitslag
moeten de kemphanen verder. In het gunstigste ge
val zijn beide partijen een beetje tevreden.
Bij mediation lossen partijen zelf hun conflict op.
Niet via de rechter, maar met inschakeling van een
mediator. Deze 'hulppersoon' kiest geen partij,
waarborgt veiligheid, biedt vertrouwen en stimu
leert de twee - weer - met elkaar in gesprek te ko
men. De mediator helpt de strijders zelf een oplos
sing te zoeken. Een oplossing waarbij ze beide mee
uit de voeten kunnen.
Mr. dr. drs. Michaël Boelrijk is één van de 1.700 me
diators die Nederland op dit moment rijk is. Hij is
zowel jurist als criminoloog en heeft een bureau in
Amstelveen. „Het is vaak een illusie om te denken
dat je er iets aan hebt om je recht te krijgen. Als je
dat per se wilt, moet je naar de rechter. Maar in het
leven gaat het er ook om of je morgen weer prettig
kunt leven. Want al krijg je gelijk, wat koop je daar
dan voor als je bijvoorbeeld blijft omkijken in ver
bittering of haat en de hele proceduregang je heeft
gesloopt?"
De mediators zijn meestal oud-rechters of ex-advo-
caten, maar ook psychologen zijn actief in deze
branche. Ze zijn altijd aangesloten bij het Neder
lands Mediation Instituut. Bij vijf arrondissements
rechtbanken wordt geëxperimenteerd met doorver
wijzen naar professionele conflictoplossers. Haar
lem en Den Haag staan nog aan het begin van dit
traject, maar Amsterdam, Zwolle en Arnhem heb
ben al goede ervaringen.
Voorstanders wijzen steeds nadrukkelijker 'op de
voordelen: sneller, goedkoper en beter resultaat
voor beide partijen. Ddarnaast zouden door media
tion de overbelaste rechters het ook nog eens een
stuk minder druk krijgen. Immers uit Amerikaans
onderzoek is gebleken dat driekwart van de conflic
ten waarbij mediators zijn ingezet, tot een goed ein
de zijn gekomen.
De verschillen tussen procederen en mediatii
groot. Bij procederen gaat het altijd om het v<
gen van recht op basis van gebeurtenissen uil
verleden. Bij mediation gaat het er om hoe b« I
partijen vorm kunnen geven aan de toekomst
wijl beide daar voordeel bij hebben. r
Mediation is volgens Boelrijk geschikt voor all1
soorten rechtspraak, inclusief het strafrecht. 1
licht toe: „Uiteraard is mediation bij het straft
het meest complexe traject, omdat het daarbij
gaat om zeer ingrijpende gebeurtenissen. Daa
is er nog de plicht van de overheid aangaande
vergeldingsaspect richting maatschappij. Toci
mediation hierbij een toegevoegde waarde, g(
op de toekomst, hebben. De dader krijgt door
diation meer inzicht in wat hij heeft aangerid
wijl het slachtoffer ervaart dat de dader geen
beeld, maar een mens, is."
Conflictbemiddeling gebeurt altijd op vrijwilli
sis. Er zijn tegenwoordig wel rechters die part
hetzij aan het begin of hetzij gaandeweg de o|
van mediation aanbieden. Zij schorsen dan dt
dische procedure, zodat de kemphanen met
diator in conclaaf kunnen en tevens de moge
heid houden terug naar de rechtbank te gaan
Boelrijk vertelt over zijn werkwijze. Allereerst
ten beide partijen de gelegenheid krijgen hun
kwijt te kunnen. Alle emoties, onderbuikgevo
frustraties mogen bij de mediator op tafel koi
De intermediair is een volstrekt veilig en onpa
baken. „Als je aan deze fase voorbij gaat, loop
vaak later verkeerd af. De mediator 'parkeert'
met de klant deze gevoelens. Daarna wordt gi
naar wat nu echt belangrijk is. Wil degene die
arbeidsconflict heeft een gouden handdruk oi
plezierige werkplek? Wil de werkgever bij een
ganisatie een werknemer het plezier in - ande
werk geven of wil hij een werknemer die niet
„Pas daarna komt de fase waarin beiden aang
wat hun belangen zijn en hoe die verwezenliji
kunnen worden. En hoe de pijn voor beide zo
mogelijk gehouden kan worden. Vaak, echt hi
vaak blijkt dat verschillende belangen gelijke!
gen zijn. En als beide partijen dat ervaren, bei
geslaagd. Ik voel me ook geen wereldverbeten
vredesstichter, want die personen vormen zici
gaandeweg een zaak een oordeel. Ik ben en b'
partijdig. Ik hoop alleen dat beide partijen na
bemiddeling - gelukkig - verder kunnen leven
IRENE NIEUWENHUUSE
Het product huisartsengeneeskunde
W,
enselijk
Dezer dagen nam een van de laatste solistisch
werkende huisartsen hier in de buurt feestelijk af
scheid. Hij ging met pensioen. Niks vervroegde
uittreding gewoon 65 jaar geworden, zonder al
lerlei nieuwerwetsigheid. Geen computer op zijn
bureau, maar gewoon een kaartenbak met gege
vens van zijn patiënten. Altijd beschikbaar, maar
wel alleen als het nodig was. Zijn patiënten had
den niet het lef onnodig een beroep op hem te
doen.
'Helemaal uit de tijd', hoorde ik jongere collega's
over hem zeggen. Hoezo? Hij had tot de laatste
dag plezier in zijn werk gehad, iets dat al die
k stakende en demonstrerende huisartsen
kennelijk niet hebben. Of hun onvrede
werkelijk te genezen valt met meer geld,
waag ik te betwijfelen. Een deel van hun
dagelijkse problemen is immers te wij
ten aan hun opleiding. Ze zijn te hoog
opgeleid voor snotneuzen en oorpijn
en te laag om slaapproblematiek
en pij nklachten effectief te be
strijden of psychiatrische aan
doeningen en zeldzame ziekten
goed te herkennen. Dat patiënten
blijven 'zeuren' is dan ook
in iet venuonderlijk. Waarom
kijken die stakende huisart
sen ook niet eens kritisch
naar hun eigen rol? Wat is
hun eigen aandeel in hun
gebrek aan motivatie en
hun tanende imago?
Het lijkt mij geen toeval dat
met opkomst van de huis-
artséngeneeskunde ook
de romantiek uit het
vak verdween. De ou
derwetse huisarts in zijn een-
manspraktijk had een vanzelfsprekend overwicht
en kreeg respect, ook al kon hij soms maar weinig
doen. Zijn belangstelling, zijn persoonlijke be
trokkenheid en beschikbaarheid maakte dat
ruimschoots goed.
Maar huisartsen moesten in de jaren zeventig zo
nodig meer toereikende hulpverleners worden die
de procesgang van gezins- en levensloop bij dia
gnoses ging betrekken, evenals de sociale omge
ving. Dat bij voorkeur vanuit een groepspraktijk.
In de jaren tachtig kwamen daar preventieve acti
viteiten bij en de noodzaak van een betere com
pliance', in de jaren negentig de kosteneffectieve
zorgen de automatisering. Nu is de huisarts (v/m)
te langen leste steeds meer een uitvoerder gewor
den van protocollen en richtlijnen.
Moderne huisartsen hebben ogenschijnlijk welis
waar meer medische mogelijkheden, maar ze roe
pen dikwijls het beeld op van functionarissen die
uitsluitend denken in termen van het product
huisartsengeneeskunde. Daarnaast presenteren ze
zich ook nog eens nadrukkelijk als een beroeps
groep die gesteld is op kantoortijden, vrije tijd,
parttime werken en een goed inkomen. Dit alles
leidt tot een steeds grotere verwijdering van het
vroegere, romantische beroepsideaal.
Mede door hun eigen toedoen is het vak van huis
arts gedegradeerd tot een bezigheid die netzo
goed of zelfs beter, zoals uit Engels onderzoek
blijkt, kan worden gedaan door een speciaal
daarvoor opgeleide, zelfsthndig werkende ver
pleegkundige. Deze levert niet alleen dezelfde me
dische kwaliteit als de huisarts, maar patiënten
prefereren de verpleegkundige zelfs boven de huis
arts, omdat hij of zij meer persoonlijke aandacht
geeft en tijd uittrekt.
Bij dat laatste wringt hem de schoen. Terecht stelt
een kritische huisarts dan ook in een vakblad het
probleem van de continuïteit in cle huisartsge-
neeskundige zorg tijdens kantooruren aan de or
de. Volgens een recente enquête vindt de Neder
lander na deskundigheid, vertrouwdheid het be
langrijkste kenmerk van de ideale huisarts. Uit
ander onderzoek blijkt dat patiënten veel meer te
vreden zijn over een consult als zij hun eigen
huisarts zien. Deze patiënten hebben bovendien
het gevoel dat ze beter in staat zijn zichzelf gezond
te houden en voelen zich ook beter in staat om
met hun ziekte om te gaan.
De uitdaging voor de huisartsengeneeskunde is
dan ook niet op de eerste plaats meergeld van de
overheid te krijgen, maar om dat deel van de ro
mantiek dat persoonlijke continuïteit heet weer in
te voeren. Want huisartsen die inwisselbaar en
vervangbaar blijken te zijn, overtuigen niet. Niet
de patiënten en niet zichzelf. De wetenschap dat
je werk als huisarts netzo goed door een ander ge
daan kan worden, is dodelijk voor je imago en
werkplezier.
Lastige patiënten ontstaan juist door het ver
schijnsel dat zij geen vaste dokter meer hebben,
maar voortdurend een ander krijgen: de collega
uit de groepspraktijk of een waarnemer. Deze
werpt bij je binnenkomst als patiënt doorgaans
een vluchtige blik op je, om vervolgens met bedui
dend meer passie zijn computer te bekijken. Want
niet het feit dat je in levende lijve voor hem zit, als
wel datje oproepbaar in zijn computer zit, is van
doorslaggevend belang geworden voorde behan
deling. Dat geeft veel irritatie.
Wanneer je tobt met een ziekte of met een kwaal,
dan ervaar je jezelf immers niet als een over
draagbaar elektronisch medisch dossier in het ka
der van het gegarandeerde product huisartsenge
neeskunde. Dan wil je gehoord, gekend en beke
ken worden. Eigenlijk zouden patiënten van dit
soort huisartsen eens moeten gaan demonstreren.
Filmster ROBERT DE NIRO heeft vooi
miljoen pond (11,8 miljoen gulden)
partement gekocht in de wijk Docklan:
Londen. Hij wil daar nog dit jaar zijn
nemen, zo meldt de Britse krant The li
pendent. De Newyorker gaat wonen in
penthouse dat eerder eigendom is gev
van bokser Lennox Lewis. Die heefter
nooit gewoond. De woning maakt deel
een complex van 320 appartementen,
vijfsterrenhotel en een fitnesscentrum
uit zijn penthouse van 3.500 vierkant
kan De Niro genieten van het uitzicht
Theems en de tuin die bij het apparte
behoort. De Docklands zijn de laatste
erg gewild bij bankiers en advocaten,
De POLITIE in het Britse Northampt
heeft iedereen die in haar regio nog
zocht door justitie, een KERSTKAAF
stuurd. Behalve de wens voor een za
feest, krijgen de uitverkorenen ook v
dringende verzoek zich bij een politi
te melden. De meldt de krant The In
dent. Het politiekorps zoekt nog zeke
derd mensen.
Productiemaatschappij Endemol gaat zowel in Nederland als Duitsland aan d
met een opvolger van BIG BROTHER. De tv-makers hebben het programma B
bedacht, waarin twaalf dikke deelnemers onder het oog van camera's 84 dage
zitten in een kuuroord om af te slanken. Degene die de meeste kilo's kwijtraak
een geldbedrag. Dat heeft een woordvoerder van SBS6, de zender die het prog
vanaf maart in Nederland gaat uitzenden, onlangs bevestigd. De vrijwillige afv
worden al die tijd opgesloten in een Limburgs kuuroord. Voor de Duitse versie
speciaal een kuuroord gebouwd. Volgens de programmamakers krijgen de dee
wel medische begeleiding bij hun afvalrace. Robert ten Brink presenteert de
landse versie.
