Schoenen uit en dansen in Volkenkund
Topmusea vol vervalste stukken uit de oudheii
Om koning te worden h$
je alleen een liefje nodi;
Muziek Made in Leiden niet hemelbestormend
Opeenstapeling van
problemen werkt
op de lachspieren
Cultuur Kunst
Keuren voor de lustrumveiling
Imperium beleeft plezier aan blijs r
MAANDAG 11 DECEMBER 2000
Meisje van Lisse
Conamus en Edison: muziekfeest
Hilversum Muziekorganisatie Conamus en de Edison Stichting
houden in 2001 voor het eerst samen Het Nederlandse Muziek
feest. Tijdens het feest maken beide stichtingen bekend wie de
winnaars zijn van de muziekprijzen de Gouden Harp en de Edi
son Music Award. De Gouden Harp is de hoogste onderschei
ding van Conamus. Die reikt haar sinds 1962 uit aan personen
die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de Nederlandse
Jichte muziek. De Edison Music Award bestaat sinds 1960. Het
is de prijs van de Nederlandse muziekindustrie voor een album
van bijzondere kwaliteit.
Componist Flintstones-tune overleden
los anceles De componist van de herkenningstune van de
Flintstones. Hoyt Curtin, is vorige week op 78-jarige leeftijd
overleden. Curtin was ook de bedenker van de tunes van tal van
andere tekenfilmseries uit de koker van productiemaatschappij
Hanna-Barbera. zoals de Jetsons. Scooby-Doo, Huckleberry
Hound. Yogi Bear en Johnny Quest.
Prijs voor Joke van Leeuwen
den haac De schrijfster, cabaretière en illustratrice Joke van
Leeuwen heeft gisteren in het Letterkundig Museum in Den
Haag de Theo Thijssen-prijs gekregen. De prijs is de hoogste
onderscheiding in Nederland op het terrein van de kinderlitera
tuur en als zodanig het equivalent van de P.C. Hooftprijs. Het
was dan ook Kees Fens, voorzitter van de Stichting P.C. Hooft,
die de onderscheiding uitreikte. Aan de Theo Thijssen-prijs is
een bedrag verbonden van 125.000 gulden.
toneel recensie
susanne lammers
Voorstelling: 'Tricks or Treats' van Lars
Norén door het Nationaal Toneel. Verta
ling: Karst Woudstra. Regie: Albert Lub
bers. Spel. Geert de Jong, Will van KraJin-
gen, Hubert Damen, Reinout Bussemaker.
Gezien: 9/12, Leidse Schouwburg. Nog te
zien: 11/12, Koninklijke Schouwburg.
Den Haag: 15/12, Stadstheater, Zoeter-
Het is maar heel eventjes gezel
lig. Voor ze opkomen, hoor je
ze lachen, maar nog voor ze
zijn gaan zitten, beginnen ze al
te prikken, te etteren, te stoken.
Een fraai ensemble speelt Lars
Noréns 'Tricks or Treats'. Het is
een jonger zusje van "Who's af
raid of Virgina Woolf. .Alleen
nog valser en nog gekker. Twee
echtparen, waarvan de vrou
wen zusters zijn, houden ter ge
legenheid van de vijftigste ver
jaardag van de oudere zus een
finale shoot-out, om daarna
weer zo goed en zo kwaad als
het gaat verder te leven.
Het is een hele berg die Norén
aankaart: elk probleem zou op
zichzelf ruim volstaan voor een
drama. Vervlogen illusies en
maatschappelijk falen, rivaliteit
en jaloezie, lege relaties, onge
wenste kinderloosheid of juist
een kind in het gekkenhuis, al
coholisme, seksuele incompati-
biliteit en vooral eenzaamheid.
De handeling wordt deels be
paald door het spiegeleffect:
Archeoloog veegt de vloer aan met antiekwereld
londen anp
Topmusea in de hele wereld zitten vol
met vervalste stukken uit de oudheid.
Dat blijkt uit een studie van de ver
maarde archeoloog Oscar White Mus-
carella, die vandaag in Groningen
wordt uitgegeven.
In totaal bestempelt de onderzoeker
1250 museumstukken afkomstig uit
het Midden-Oosten als vals, maar dat
is slechts het topje van de ijsberg,
schrijft The Sunday Times. Veel van
de vervalsingen, waaronder bronzen
Assyrische beeldjes en 4000 jaar oude
Soemerische stukken, zijn verkocht
via veilinghuizen als Sotheby's en
Christies. Van de museumobjecten
die Muscarella op hun ware leeftijd
liet onderzoeken was 40 procent vals.
Van een aantal stukken wist men al
dat ze niet echt waren. Maar van veel
objecten was dat nog niet bekend.
Muscarella maakt in zijn studie kor
te metten met de antiekwereld. De
helft van de stukken die aan Sotheby's
voor verkoop worden aangeboden
zijn vals en worden afgewezen. De
markt is vergeven van valse Satani
sche (Perzië 3e eeuw na Christus) an
tieke voorwerpen en Syrische zegels.
Naar schatting 25.000 nieuwe verval
singen worden jaarlijks op de markt
gebracht.
De archeoloog veegt de vloer aan
met een aantal erkende Britse, Franse
en Duitse geleerden die de hand zou
den hebben in deze handel in verval
singen. Musea komen er ook niet
goed van af in de studie. Soms weten
de conservators dat ze een vervalsing
in huis hebben, maar zeggen ze er
niets over uit schaamte, wetenschap
pelijke rivaliteit of uit angst de rijke
schenkers van de stukken voor het
hoofd te stoten. Veel conservators zijn
veel minder goed opgeleid dan weten
schappers aan universiteiten. „Ze we
ten en geven weinig om onderzoek
laat staan archeologie", aldus Musca
rella.
Weinig musea ontsnappen aan de
lijst van de archeoloog. Verval
zijn volgens hem te vinden in d
Britse musea zoals de British
um, het Ashmolean en in de in
collectie. Het Louvre in Parijs
het bezit zijn van 37 vervalste s d'
en het Metropolitan Museum 111
York heeft er ten minste 45. 0o 17
tuten in Amsterdam, Brussel, lu
bridge, Stockholm, Kopenhage ne
lijn, Genève en Praag hebben 1
de studie van Muscarella onecive
jecten in hun bezit.
Kinderen kijken met open mond naar kleurenpracht
Plotseling staat een klein
mannetje op. Hij draait
zich triomfantelijk naar het
publiek en begint te dan
sen. Met zoveel lekkere
muziek en videobeelden
van dansende kinderen
vindt hij het kennelijk
maar niets om te blijven
zitten. Armen naar links,
achterwerk naar rechts,
hoofd in de nek. Allemaal
netjes in de maat. Alsof hij
het publiek wil oproepen
ook in beweging te komen.
Want dat kon gisteren wel
in het Rijksmuseum voor
Volkenkunde.
leiden lesley grieten
Speciaal voor het Leids Muse
um Festival opende Volkenkun
de, dat momenteel verbouwd
wordt, gistermiddag haar deu
ren. In april volgend jaar gaat
het museum weer open. Dat er
nog druk wordt verbouwd is
vooral buiten goed te merken.
Het onverharde pad naar de in
gang is glad van de modder en
de zondagse schoenen zijn al
snel besmeurd.
Wie dacht alvast een glimp te
kunnen opvangen van het
nieuwe interieur van het muse
um kwam bedrogen uit. Het
bleef bij de wonderlijke erva
ring om in de nog kale, centrale
hal en het trappenhuis te wach
ten op de voorstelling Global
Experience. Die werd in een
Een danser en een danseres lijken met zichzelf te dansen als ze voor en óp de schermen verschijnen.
ruimte vlak bij de hal gespeeld.
Verder kwamen de bezoekers
het museum niet in.
In Global Experience draait
het om een depotmedewerker
van het museum, die tijdens
het uitpakken van de collectie
fantasieën krijgt over de ver
schillende voorwerpen. Zijn ge
dachten zijn te zien op twee
grote schermen. Het ene mo
ment lijkt het alsóf je uit de
raampjes van een ruimteschip
kijkt, het andere moment waan
je je tussen de Papoea's. Soms
zijn ook de bezigheden van de
depotmedewerker 'live' op de
schermen te zien.
De truc levert vooral mooie
beelden op als een danser en
danseres voor de schermen ver
schijnen. Op het ene scherm lij
ken ze met zichzelf te dansen,
op het andere krijgen ze gezel
schapv van Indiaase dansers.
Door de stortvloed aan beelden
blijft het spannend om naar te
kijken.
Plotseling klinkt dan het ge
luid van een djembe en van
achter een scherm komt een
groep trommelaars te voor
schijn. De depotmedewerker
kijkt toe en weer zijn er de
prachtige psychedelische beel
den die worden afgewisseld en
vermengd met dansscènes en
rituelen van volken uit allerlei'
werelddelen.
De muziek wordt gemixt door
een dj die traditionele (wereld)
muziek combineert met nieuwe
stijlen. Van drum 'n bass tot
muziek van de nieuwe cd van
Radiohead. De combinatie van
dans, videobeelden, muziek en
theater werkt goed. Zeker wan
neer de depotmedewerker een
doos met een museumstuk
maar moeilijk open krijgt. De
beelden en het geluid van een
snel bespeeld Indiaas snaarin
strumenten lijken zijn irritatie
te voeden. Met het slotakkoord
van Jimi Hendrix krijgt de voor
stelling een abrupt einde.
De tijd tussen de voorstellin
gen wordt gevuld met tijdloze
beelden van draaiende wereld
bollen begeleid door een mix
foto'taco i n
van traditionele en exf ke
tele muziek. De monde
kinderen staan regelrrc
bij het zien van de
pracht op de schermei re
de dansers en muzikan -]
hun neus. ,Als jullie j [e
nen uit doen, mogen
zelf even voor de a
dansen," zegt een med
Dat laten een opa e
zoon zich geen tweel
gen. Dus: schoenen uil
sen. Zo'n kans krijg je
niet vaak in een musem
wat de een heeft, ontbeert de
ander en daar komen de con
flicten, het pesten en het afzei
ken uit voort.
Maar die opeenstapeling van
problemen werkt gaandeweg
op de lachspieren, en wordt
vervolgens vermoeiend. Het
houdt niet op, het wordt zo
grotesk dat je je ervoor kunt af
sluiten. Die overdrijving speelt
de acteurs ook parten. Zij hou
den zich staande door hem net
zo te raken als Norén, vol op de
bek. Vanaf het begin is de toon
hevig en geëmotioneerd en het
spel enorm fysiek. Dat zuigt je
het stuk in, maar breekt je uit
eindelijk op.
Wat overblijft is vakmanschap,
stijloefeningen, typeringen.
Reinout Bussemaker als de
blaaskaak die voluit vernederd
moet en wil worden. Will van
Kralingen als zijn snobistische
en masochistische vrouw. Geert
de Jong als de dronken, om zich
heen slaande drel en Hubert
Damen als de bedachtzame en
wijze mislukkeling. Ze zijn
prachtig om naar te kijken,
adembenemend, maar het is te
zwaar aangezet om nog con
fronterend te zijn. De schrijver
zelf, zegt het programmaboek
je, wil zijn werk het liefst klein
en dun gespeeld zien. Dat is
leuk bedacht, maar hoe kun je
lichtvoetig de trap ophuppelen
met honderd kilo op je nek?
leiden Wat vinden we nu echt mooi en hoeveel
hebben we er straks voor over? Dat was de ge
dachte waarmee de meeste bezoekers van de kijk
dagen bij veilinghuis Onder de Boompjes het afge
lopen weekeinde langs de kunstwerken liepen.
Het aanbod op de veiling ter ere van het eerste lus
trum is groot. Zo komen ruim tweehonderd antieke
meubelen, Japans porselein en moderne grafieken
van Lucebert, Picasso en Lichtenstein onder de ha
mer. De veiling loopt van dinsdag tot en met vrij
dag. De eerste stukken komen elke dag om 19.00
uur onder de hamer. Op zondag is er vanaf 14.00
uur een extra veilingdag bij het veilinghuis aan de
Nieuwstraat. foto dick hogewoning
theater recensie
wunand zeilstra
Voorstelling: 'Plaza Suite' van Neil Simon
door toneelgroep Imperium Regie: Jere
miah Fleming. Gezien: 9/12, Imperium
theater, Oude Vest, Leiden Nog te zien
aldaar: 14 t/m 16/12 en 21 t/m 24/12
Na vele jaren vol kerstverhalen
gooit Imperium het over een
andere boeg. De keuze is dit
maal gevallen op een blijspel
van Neil Simon, dat al door vele
amateurgroepen op het reper
toire is genomen. Luchtige kost
voor de feestdagen, maar niet
echt een originele keuze.
Men spreekt in de aankondi
ging van een meesterstuk. Dat
is overdreven. 'Plaza Suite' slaat
op de dure hotelkamer waarin
zich twee eenakters afspelen.
Neil Simon heeft deze losse
scènes buitengewoon handig in
elkaar gezet. Puur theatertech
nisch vakmanschap, maar een
meesterwerk?
In het eerste deel ontmoet een
befaamd Hollywoodproducer
zijn vroegere schoolvriendinne
tje. Alles draait hier om de - tot
Amerikaanse proporties uitver
grote - tegenstelling tussen de
succesvolle ster en het onbe
dorven provincietutje. Twee
nieuwe Imperium-acteurs,
Frank Heesbeen en Chantal
Wouters, slaan zich behendig
door het klassieke rollenpa
troon heen. Hij wil haar versie
ren om zijn eenzaamheid te
verdrijven en zij zegt 'neen',
maar bedoelt in weerwil van al
le feministische theorieën con
stant 'ja' en laat zich uiteinde
lijk verleiden.
Er is merkbaar veel aandacht
aan tekstregie besteed, wat voor
deze luchtige sketch
zenlijk belang is. Allei x
vrouw iets te mondain
waardoor de tegenstd
sen de wereld van p 1
voud en die van louter
onderbelicht blijft.
De andere scène moei
de ontknoping hebbel 1
marie Kloosman en |o
Amerom spelen de
moeder van een bruid
in de badkamer heeft
ten. Alle stadia krijge
zien; van woede tot
en van donderpreek
moed. Wat gastregissf1,1
miah Fleming in elkg re
reikt heeft, is het aan e\
enthousiasme waarmei
Iers zich op deze eenal s'
ten. Er wordt volop ie
De zaal geniet. Wat vi
meer in deze feestmaal n
MUZIEK RECENSIE
MAARTEN BAANDERS
Concert: 'Jeruzalem Babyion' door Ma
de in Leiden en het Leids Projectkoor. Ge
hoord. 10/12, Lokhorstkerk, Leiden.
Nieuwe muziek op een oud ge
geven bood het programma van
Made in Leiden dit jaar. Zeven
Leidse componisten schreven
een koorwerk over 'Jeruzalem
Babyion', twee steden die de te
genstelling symboliseren tussen
spiritualiteit en materieel suc
ces, vroomheid en menselijke
overmoed, thuis zijn en balling
schap.
ven en voor bijbelteksten in
verheven taal, gaan de compo
nisten dan niet bijna automa
tisch in een behoudende stijl
componeren? Die vraag is niet
zomaar te beantwoorden, maar
het viel op dat er bijna geen he
melbestormende composities
te horen waren. De enige die
werkelijk verraste was Daan
Verlaan. Wel vaker werkt deze
componist met ruimtelijke ef
fecten, maar deze keer sloot de
splitsing van het koor in twee
ver van elkaar staande groepen
wel erg mooi aan op het ge
dicht 'Onrust' van Jacob Israël
de Haan. Aanzwellende en af
nemende halvetoons golvingen
bewogen heen en weer en
maakten de heimwee van ie
mand die naar twee steden ver
langt prachtig voelbaar.
Dat de overige componisten
minder op een experiment uit
waren, betekent niet dat er
niets meer te beleven viel in dit
concert. Integendeel, veel van
de overige composities waren
mooi en spannend. Egbert
Kemner zette in zijn toonzet
ting van William Blake's 'Jeru
salem' de traditie en onze tijd
tegen elkaar af. Het contrast
tussen goed in het gehoor lig
gende regels en scherpe, rauwe
accoorden had veel zeggings
kracht. Ook Frank den Herders
'Jeruzalem' intrigeerde met zijn
dissonanten, beeldende cli
maxen en tempowisselingen.
Joke Nauta mag dan niet ge
zocht hebben naar onbetreden
paden, ze had in 'Eeuwige ge
vechten' wel een heel eigen
tekstkeuze, waarmee ze haar vi
sie op geloof en geschiedenis
weergaf en waarop ze de sfeer
van haar compositie mooi af
stemde.
Van de minder verrassende
composities maakte 'We travel
like other people' van Rita Hij
mans toch veel indruk. Het was
een mooi melodieus werk vol
lading en helder gecompo
neerd. 'Babel' van Karin Klebe
had helaas weinig drama, hoe
wel de tekst óver de val van de
overmoedige mens daar zeker
stof voor aanreikte. Ook Burk-
hardt Soil was met Berlin-Jeru
salem Connection' minder
avontuurlijk en vindingrijk dan
hij zich in ander werk getoond
heeft.
Een groot compliment verdie
nen het koor en de drie instru
mentalisten. Er was een goed
evenwicht tussen de stemmen,
een strakke klank en een fraaie,
zachle afwerking.
jeugdtheater recensie
paulien koopmans
Voorstelling: 'Koning van Katoren', geba
seerd op het boek van Jan Terlouw Ge
zien: 8/12, Stadstheater, Zoetermeer.
Nog te zien: 12 en 13/12 (19 00 uur) en
13/12 (extra voorstelling, 14.30 uur), in
de Leidse Schouwburg
Het licht gaat uit en de zaal gilt.
Omdat het pikdonker is. Stach,
hoofdrolspeler van de muzikale
voorstelling 'Koning van Kato
ren' heeft dan nog niet eens de
zevenkoppige draak verslagen,
de bewoners van het stadje Af-
zette-Rije genezen van de
knobbelneuzenziekte en de
griezelige tovenaar Pantaar ont
moet. Dat komt allemaal later
pas.
'Koning van Katoren' heeft een
dubbele bodem. Onder de op
pervlakte van gevaarlijke avon
turen en het liefdesverhaal van
Stach en Kim gaal politiek
schuil. 'Koning van Katoren' is
gebaseerd op het gelijknamige
boek van schrijver en politicus
Jan Terlouw. De auteur heeft
toegegeven dat in het boek het
toenmalige verkiezingspro
gramma van D66 is verwerkt.
Wie dat weet, herkent ook in de
voorstelling een politieke agen
da. Zo voegde Terlouw een
vleugje milieubeleid toe bij het
avontuur met de draak van
Smook, neemt de schrijver de
gezondheidszorg op de hak tij
dens de clubbijeenkomst van
arrogante Tara-dokters, en be
pleit hij een evenwichtige ver
deling van lasten voor het stad
je Ekwilibrië.
Ook de achtergrond van het
verhaal gaat over politiek. De
jongen Stach wordt geboren op
het moment dat de oude ko
ning van Katoren doodgaat.
Omdat er geen troonopvolger
is, neemt een nogal zure minis
terraad de macht over. Op zijn
zeventiende verjaardag waagt
Stach aan de ministerraad hoe
je koning kunt worden en krijgt
hij drie opdrachten om zich te
bewijzen.
Als toeschouwer leef je direct
mee met de onstuimige Stach
(gespeeld door Pepijn Gunne-
weg) die, geplaagd door mense
lijke onzekerheden, bij ieder
avontuur tot het uiterste moet
gaan. Stach wordt geholpen
door zijn vriendinnetje Kim
(gespeeld door Lottie Helling
man). De twee acteurs zijn een
prachtig duo, hoewel Gunne-
weg iets beter speelt, en Hel
lingman veel beter zingt.
Toch ontbreekt er iets in het
stuk. Dat zijn duidelijke accen
ten. De voorstelling balanceert
een beetje tussen grool
turen en meeslepend e
Aan de ene kant komt
staan voor gevaarlijke
ren, waarbij blijkt datje
in je eentje voorstaat.! S
alles uit de kast te hale
je zit, groei je. Maai
overwint Stachs liefdei
alles. En dus is het
niet nodig om te gi
hebt alleen een liefje n
Desondanks blijft 'K<
Katoren' een feest oi
kijken met pakkende
liedteksten van Ivo del
drukwekkende decors
en geluidseffecten. Di
gen heen gaat de vi
nog steeds over h(
dingen. Voor het eerf
worden. Moeten afzie|
te bereiken in het level]
gekonkel door ministei
maakt de voorstelling
levensecht.
V O L K E N K Uf
