Diabetes 2: een sluipende moordenaar Hoofdpijn Eetbaar vaccin tegen hepatitis B Gezondheid Pen klikt pijn weg Sterilisatie niet oorzaak afwijkende menstruatie Kunststof zenuwgeleide beter dan donorzenuw H MAANDAG 11 DECEMBER 2000 „Ik heb elke dag hoofdpijn", zegt Halima. „Ik kan zeker niet naar de neuroloog doorvervvezen worden?" Ze kijkt me wat treurig aan. Halima is 21 jaar. ik ken haar al vanaf haar jeugd. Opgegroeid in een groot gezin, met Marok kaanse ouders, is zij het voorbeeld van het tweede genera tie-probleem. Waar haar moeder traditionele waarden vertegenwoordigt, is zij een moderne in Nederland opge groeide. jonge vrouw zonder hoofddoek, maar nog steeds wel moslim. Ze staat voor haar waarden. Ze heeft een baan en is jong getrouwd. Halima blijkt tot de ontdekking te zijn gekomen, dat de man die voor haar bestemd was, niet de man kan zijn met wie ze haar leven kan delen. Er zijn huwelijksproblemen. Ze wil die eigenlijk haar ouders niet aandoen. „Mijn vader heeft altijd hard gewerkt, ploegendiensten. Hij spreekt slecht Nederlands, want hij werkte altijd met Marokkaanse mensen. Hij zat in de schoonmaak. Toen het mogelijk was, zijn wij naar Nederland gekomen. Na een aantal jaren werd hij ontslagen bij zijn bedrijf, reorga nisatie. Daarna kwam hij niet meer aan het werk, ze had den hem niet meer nodig. Hij is somber, voelt zich slecht behandeld door zijn baas!" „Hij is wel blij dat we er zijn, maar er zijn veel spannin gen. Mijn oudste broer heeft een goede baan, maar mijn andere broer kan zich niet concentreren. Hij wilde nooit naar school, hangt altijd maar rond bij de andere jongens in de buurt. Hij heeft wel altijd geld, maar wil niet zeggen hoe hij dat verdient. Mijn vader wordt dan boos, dreigt dat hij uit huis moet, maar dan komt er erge ruzie, en loopt mijn vader de deur uit naar zijn vrienden in het koffiehuis. Mijn moeder probeert mijn broer dan weer te bewerken, zegt dat hij mijn vader moet respecteren. Zo is het elke dag wat." „Daarom was ik blij, toen mijn ouders op mijn achttiende verjaardag zeiden, dat ik kon trouwen met een jongen uit mijn dorp. We zijn in Marokko getrouwd, in het huis van mijn grootmoeder. Het was een mooie bruiloft: ik werd helemaal met henna versierd, alle vrouwen uit de familie hebben me mooi aangekleed, en samen hebben we een prachtig feest gevierd. Ik kende mijn man niet echt goed, maar iedereen zei. dat het een goede keus was." „Zo kwamen we naar Holland. Hij is niet te lui om te wer ken, maar hij begrijpt me niet. Wil, dat ik anders leef dan ik gewend ben. Hij voelt zich onzeker, maar ik kan er niet meer tegen." Met dit verhaal opent Halima in vertrouwen haar hart. Dat is een eerste stap. Ik kom nog eens terug op haar hoofdpijn: „Sinds wanneer heb je die pijn, en wat doe je er zelf aan?" De hoofdpijn is sluipend gekomen en trok aanvankelijk weg als ze een pijnstiller nam. Maar dat moesten er al snel steeds meer worden. Ze haalt ze bij de drogist. Die heeft haar laatst aangeraden eens met de dokter te gaan praten, omdat er modernere middelen zouden zijn, die beter hel pen. Heel attent van die drogist. We brengen haar klacht in beeld. Elke dag hoofdpijn is een moeilijke klacht. Vaak ligt er een te hoog spanningsni veau aan ten grondslag, of een moeilijk op te lossen pro bleem. Het regelmatig gebruik van pijnstillers veroorzaakt zelfs hoofdpijnklachten. Zo zit Halima in een vicieuze cir kel. Om te beginnen praat ik over haar gezinssituatie. De grote verantwoordelijkheid die ze als oudste dochter voor haar ouders voelt, is te begrijpen, maar het zou fijn zijn, als ze daarin steun kan krijgen. Ze hangt de vuile was niet graag buiten, maar laat zich na enig aandringen van mijn kant toch naar het maatschappelijk werk verwijzen voor onder steunende gesprekken. Wie weet is dit een opening voor hulp aan haar vader en moeder, zodat ze wat ontlast wordt. Voor haar problemen met haar man is niet direct een uit weg. Maar ze kan er wel hier over praten, in een veilige omgeving. Ik hoop dat dit haar kan steunen. Daarnaast vraag ik haar voorlopig alle pijnstillers te staken, en een hoofdpijndagboek aan te leggen. Daarin kan ze opschrij ven hoe vaak ze hoofdpijn heeft, wat ze gegeten heeft, en wat er die dag gebeurd is in haar leven. Over drie weken wil ik haar terugzien, om samen een te kunnen maken. Halima is daar gelukkig toe bereid. Alles beter dan elke dag hoofdpijn. MARIEKE VAN SCHIE, huisarts Het is in Amerika gelukt een aardappel te telen die een werkzaam vaccin bevat tegen hepatitus B, een fatale lever ziekte die jaarlijks miljoenen slachtoffers maakt. Wanneer muizen de genetisch verander de aardappel eten, ontstaan er antilichamen in het bloed die de dieren wapenen tegen de ziekteverwekker. Bananen of aardappelen verrijkt met ge neesmiddelen is een goedkope en makkelijke manier om vac cins toe te dienen in ontwikke lingslanden. Al jarenlang wordt daarom geprobeerd genetisch veranderde aardappelen te ma ken die als oraal vaccin kunnen dienen tegen hepatitus B. Alle pogingen tot nu waren zonder succes. Hugh Mason van de Cornell universiteit in Ithaca, New York lukte het wel. Zijn onderzoek stond in een recente aflevering van Nature Biotech nology. De onderzoeker van het Boyce Thompson Instituut voor Plan- tenonderzoek slaagde erin een antigen voor hepatitis B over te brengen in de plant en die tot expressie te laten komen in de knollen. Wanneer muizen drie weken lang deze transgene pie pers te eten kregen, ontwikkel den ze antilichamen in hun bloed. De meeste antilichamen werden geteld drie weken na de laatste dosis. Maar vervolgens werd een suboptimaal niveau bereikt. Hoewel de studie bemoedigend is, moet het aardappelvaccin verder worden verfijnd, zodat de aardappel blijvend hogere niveaus van het antigen aan maakt waardoor er na con sumptie meer antilichamen in het bloed blijven zitten. De werking van het vaccin wordt niettemin nu al getest door een Londens ziekenhuis in klini sche proeven met mensen. PETER DE JAEGER REDACTIE RIEN POLDERMAN 023 Tot voor kort hadden we het afzwakkend over 'een beetje suiker' als we diabetes melli- tus bedoelden. Maar suiker doe je in je koffie. Vooral dia betes type 2 is een ziekte die de wereld gaat overwoekeren. Tijdens een congres in Mexico City spraken wetenschappers over een drama. Nederland heeft er weer twee nieuwe woorden bij: Coca-Co- lanisatie en McDonaldisatie. Een aardige woordgrap van medici? Leuk als scrabblewoor- den? Nee, het is helaas bloedse rieus. Want de wijze waarmee vooral de westerse landen, ze ker ook Nederland, met hun voeding omgaan, geeft alle re den tot ernstige bezorgdheid. Prof. dr. R. J. Heine, hoogleraar diabetologie van het Amster damse VU-ziekenhuis stelt het nog scherper: „Overal waar de McDonald's, Burger Kings en al die andere vetfabrieken ver schijnen, zie je de diabetes toe nemen. En daarmee een sterk verhoogde kans op hart- en vaatziekten, verslechterde nier functies, blindheid, amputatie van tenen of voeten en zelfs overlijden. Diabetes wordt zwaar onderschat. Maar het is de vierde ziekte als het om de doodsoorzaak gaat". Heine heeft het over diabetes mellitus type 2, voorheen ook wel 'ouderdomsdiabetes' ge noemd. Dat woord is volledig achterhaald. Het gaat tegen woordig wereldwijd al om per sonen vanaf veertig jaar en in de Verenigde Staten (15,3 mil joen patiënten) zijn er al jonge ren van rond de twintig jaar die diabetes 2 hebben. Doe ons nog twee Big Macs, Franse frietjes en een grote cola! In de diabetologie wordt dus een verschil gemaakt tussen de types 1 en 2. In het eerste geval gaat het om jongeren onder de twintig. Type 1 wordt veroor zaakt doordat er een absoluut tekort is aan insuline, die de hoeveelheid glucose in het bloed reguleert. Normaal ge sproken wordt insuline aan het bloed afgegeven door de zoge heten bètacellen van de alvlees klier. Bij diabetes type 1 vernie tigt het eigen immuunsysteem van het lichaam deze cellen die insuline produceren. Mensen die dit type hebben, móéten dus altijd extra insuline heb ben. Bij type 2 is de insulineproduc- tie verminderd, maar de weef sels van het lichaam reageren ook slecht op insuline. Daarom hoeft er nog niet direct insuline te worden toegediend. Met een dieet en meer beweging kan de patiënt proberen de zaak onder controle te krijgen. Lukt dat niet, dan zullen artsen tabletten voorschrijven. Pas in laatste in stantie is extra insuline nodig. Diabetes type 2 bouw je lang zaam op. We eten met z'n allen nog steeds te vet, paffen vrolijk ons sigaretje, snoepen er op los en als het om bewegen gaat, dan is bij velen de gang van en naar de auto toch wel zo'n beetje de grootste uitputtings slag van de dag. Dan ontstaat overgewicht. Belangrijk daarbij is niet zozeer het totale overge wicht, maar het bekende 'wel vaartsbuikje'. Meet even de tail- leomtrek. Is die bij mannen meer dan 102 centimeter en bij vrouwen meer dan 88 centime ter. dan zit u dik in de gevaren zone. Vrouwen die zwangerschaps diabetes hebben gehad, lopen een verhoogde kans diabetes 2 te krijgen. Ook bij een BMI (ge wicht gedeeld door het qua- draat van de lengte) hoger van 25 is het mis. Daarnaast kun nen een hoge bloeddruk, een hoog cholesterolgehalte, erfe lijkheid in de eerste lijn (ou ders, broers, zussen) en de leef tijd een rol spelen. Hoe ouder iemand wordt, hoe hoger de kans op het krijgen van diabe tes 2. Maar het is vooral een kwestie van levensstijl. Momenteel lopen er op de we reld 150 miljoen mensen rond met diabetes 2. En als er nu niet agressief wordt ingegrepen, dan zijn het er in 2025 driehonderd miljoen. Afgezien van de gevol gen voor de patiënten slokt de ziekte alleen in West-Europa nu al ruim eenderde van het totale gezondheidsbudget op. Om over landen als Mexico, India, China, Pakistan, Japan en uiter aard de Verenigde Staten nog maar te zwijgen. Nederland steekt er wat dat be treft nog 'gunstig' bij af. Vol gens de jongste cijfers (dit jaar) is er in ons land bij 260.000 mensen (meer vrouwen dan mannen) diabetes geconsta teerd. Dat is twee procent van de bevolking, van wie 85 pro cent diabetes 2 heeft. Landen als Amerika en Mexico scoren respectievelijk elf en veertien procent. Heine relativeert de Nederlandse cijfers: „Let wel, het gaat om mensen bij wie diabetes is geconstateerd. Ik denk dat er nog eens zo'n hoe veelheid rondloopt dat niet weet deze ziekte te hebben. Dan praat ik dus al over ruim een half miljoen mensen. En kijken we naar de prognoses voor 2025, dan heb je hef al over een miljoen". „Nederland blijft, ook in West- Europa, redelijk gunstig afste ken ten opzichte van andere Het lijkt een dik uitgevallen bal pen. Hij stimuleert zenuwen die pijnprikkels dempen. De PainGone wordt aangeprezen als pijnbestrijder voor tennisel- leboog en -arm, muisarm en - hand, RSI, schouder-, nek- en rugklachten, migraine, sport blessures, spieraandoeningen, artrose, whiplash en nog een aantal soms onvermoede aan doeningen. Een patiënt met een whiplash meldt dat de haast dagelijkse pijn in nek, mg, hoofd, armen en vingers binnen enkele minu ten al veel minder wordt en binnen een kwartier helemaal weg is. Een ander zegt er mi graine mee te hebben wegge werkt en ook keelpijn. De PainGone, een apparaatje dat pijn bestrijdt door lichte stroomstootjes naar de pijnplek te zenden, waardoor het na tuurlijke, lichaamseigen pijn- blokkeringssysteem wordt ge stimuleerd, heeft heel wat aan hangers. Volgens de importeur noemde bij navraag 53 procent van 230 gebruikers de pen 'makkelijk en goed effectief, 33 procent 'goed tot redelijk effec tief, en constateerde maar 14 procent 'geen werking'. In to taal was 71 procent 'tevreden'. Het bewuste instrument ziet er uit als een dik uitgevallen bal pen. De stroomstootjes, zo is de theorie, stimuleren de hersenen om beta-endorfinen en enkefa- linen aan te maken, die de pijn- prikkel snel dempen. De wer king van de pen berust op het stimuleren van de zenuwbanen naar de hypothalamus in de hersenen - de temperatuur-, bloeddruk, honger- en dorstre- gelaar - waardoor pijnstillende endorfinen worden vrijge maakt. Beta-endorfinen zijn li chaamseigen stoffen die een pijnstillende werking hebben. Enkefalinen zijn eiwitten die betrokken zijn bij de overdracht van de ene zenuwcel op de an dere. „De pen werkt echt. Ik heb hem zelf ook gebruikt", zegt huisarts N.A.F. Tromp in het Noord-Hollandse Tuitjen- horn. Hij adviseert de pijnpen regelmatig aan patiënten met stijve nek, spierspannings hoofdpijn of tenniselleboog. „Aan zo'n elleboog is weinig te doen. In de praktijk moet je wachten tot het overgaat, totdat de pijn vanzelf uitdooft. Een acupuncturist hier in het dorp wist 'm echter wel eens weg te behandelen. Toen ik de pen probeerde, had-ie ook effect. Ik leende hem dan uit en als ik 'm terugkreeg waren de klachten meestal weg." Een belangrijk voordeel noemt Tromp het gebruiksgemak. „Patiënten hoeven niet naar een behandelaar, maar kunnen de pen gebruiken op elk mo ment dat het hen uitkomt. Het scheelt ook pillen, die vaak niet werken, maar wel vaak bijwer kingen hebben." De behandeling bestaat uit het plaatsen van de punt van de pen op de pijnlijke plaats waar bij je 25 tot 35 keer op de rode knop moet drukken. Volgens de importeur heeft dat het meeste effect bij plaatselijke, gelokali seerde pijnen die van een be paald punt uitstralen, zoals ten niselleboog en whiplash. Maar hij zegt dat het instrument ook werkt bij een grote verschei denheid aan aandoeningen. Zo zou het richten van de pen di rect onder de duimnagel effect hebben op een amandelontste king, hoofdletsel of -pijn, keel pijn, koorts, neusverstopping, strottenhoofd- en strotten hoofdontsteking, koorts, en pijn in hand, onderarm en vin gers. Volgens de website (www- .paingone.nl) werkt de pen ook gunstig voor angstbeheersing, geheugenstoornissen, nervosi teit, stoppen met roken, de hik, een kater, uitputting, winderig heid, duizelingen en wagen-, lucht- en zeeziekte. De 'pijnpen' is ontwikkeld in Denemarken. Daar zou zijn ge bleken dat 76 procent van de mensen met een tenniselleboog zich in drie tot vijf dagen pijn vrij verklaarde. In Duitsland meldde 75 tot 90 procent effect op hoofdpijn of migraine. Op de oorzaak van de pijn heeft de pen geen invloed: het is een 'symptoombehandelaar'. De elektrische puls echter maakt het apparaatje ongeschikt voor gebruik door een aantal catego rieën patiënten, zoals mensen landen. Ik denk dat dat komt doordat we fietsers zijn. Geluk kig gaan bijna alle jongeren met de fiets naar school. Dat is in Amerika wel anders: of ze wor den met de auto gebracht, of ze gaan met de bus. Daar komt nog eens bij dat Hollandse ge zinnen vaak nog aan tafel eten. Zo'n ritueel zie je in de Verenig de Staten zelden. 'Heb je hon ger, neem dan een Snickers', schreeuwen de advertenties. Ik word er niet goed van". Toch vindt Heine dat we niet alleen naar andere landen moe ten wijzen. Ook de Nederlandse jongeren, de potentiële diabete spatiënten van morgen, zitten vaak lang met een zak chips achter de televisie of de compu ter en sporten te weinig. „De overheid weet dat ook en gaat vervolgens bezuinigen op schoolzwemmen en gymnas tiek", merkt hij op. Diabetes mellitus is nog steeds een ongeneeslijke ziekte. Een gezonde levensstijl, dieet en medicatie kunnen er wél voor zorgen dat de kwaliteit van het leven aanvaardbaar tot goed is. Maar het valt niet altijd mee. Zo hebben vooral de gebruikelijke pillen de bijwerking dat ze zor gen voor een gewichtstoename. Sinds twee weken heeft het far macieconcern SmithKline Beecham een nieuwe klasse ge neesmiddelen (thiazolidinedio- nes) op de markt gebracht voor de behandeling van diabetes 2. Het middel Avandia richt zich op twee oorzaken: het zorgt voor een vermindering van de insulineresistentie door de bè tacellen weer gevoelig te maken én het verbetert het functione ren van die cellen. Volgens de Zweedse onderzoeker dr. F. Lundqvist, die jaren heeft ge werkt aan de ontwikkeling, le vert Avandia een verbeterde en langdurige regulering van glu cose in het bloed. „Bovendien", zo zei hij bij de introductie in Mexico, „hebben we ervaren dat gewichtstoename slechts van tijdelijke aard is". De potentiële patiënt zelf kan er doorgaans het meeste aan doen om te voorkomen dat hij diabetes 2 ontwikkelt. Hi f De pijnpen. Een aantal keren klikken op de pijnlijke plek en de pijn zou weg zijn. foto gpd tom van dijke met een pacemaker. Bij zwan gerschap of epilepsie dient de huisarts te worden geraad pleegd. Op natte of beschadig de huid (waaronder wrat of blauwe plek) en op metalen im plantaten (bijvoorbeeld heup of knie) kan het schokje als on prettig worden ervaren. De PainGone-pen kost 97,50 gulden. Hij wordt door de meeste zorgverzekeraars niet vergoed. Info: TakeCare BV, 030 - 6054820. ANDRÉ HORLINGS (l en internisten-diabetoli doen er echter elk geval bij de herkennii tijdens de behandeling samen te werken. En da schort het in Nederland zouden volgens dr. W. Wientjens, voorzitter vai, Diabetesvereniging Nedt ie slechts vijftig van de biin 11 Nederlandse huisartsen: c actief bezighouden met| tie en opsporing van de: „Bovendien is de samen king tussen huisartsen ei cialisten slecht. Hoe kon 1 anders dat er, door veroorzaakte voetontstel jaarlijks twee- tot driedu teen- of voetamputatiesi den verricht? Maar vlaki overheid ook niet uit. Zo het College van Zorgverj gen onlangs een positief gegeven om de voor voe kingen uitstekend help® Regranex (achthonderd per tube, red.) te vergoei weet je wat VWS antwoo „Laten we eerst maar r* meerjarenstudie doen' gaat om een kleine groe; sen die nü moet kiezen t amputatie of herstel. Da j onetisch als de pest". Hi ziet Wientjens ook dat a groot bevolkingsondera komt naar diabetes 2. Symptomen De volgende symptome nen een aanwijzing zijn sprake is van diabetes 2 •veel plassen •vermoeidheid •overgewicht •wazig zien •abnormale dorst •tintelende handen oft •onverklaarbaar gewid verlies In een zeer grote studie hebben Amerikaanse onderzoekers geen aanwijzingen gevonden, dat sterilisatie van de vrouw tot een meer afwijkende menstrua tie zou leiden. Dat schrijven ze in het medische vakblad New England Journal of Medicine. Met een zekere regelmaat is er tot nog toe in de medische lite ratuur melding van gemaakt dat vrouwen na sterilisatie - door middel van het afbinden, dichtklemmen of dichtbranden van beide eileiders - tijdens de menstruatie meer last hadden van groter of onregelmatiger bloedverlies en van een minder regelmatige cyclus. Als mogelij ke verklaring werd wel gewezen op een door de ingreep veran derde bloedvoorziening naar de eierstokken, met als mogelijk gevolg een (subtiele) verande ring in de productie of afgifte van geslachtshormonen. Om een eind aan deze discussie te maken ondervroegen de Amerikanen 9514 gesteriliseer de vrouwen en 573 niet-gesteri- liseerde vrouwen (van wie de man was gesteriliseerd) naar de lengte en regelmaat van hun menstruele cyclus en naar bloedverlies en pijn tijdens de menstruatie. De vragem vijf jaar lang elk jaar opn gesteld. Uit het onderzo blijkt, dat vrouwen na si tie niet meer veranderin 5. hun menstruatiepatroor den dan niet-gesterilise 0 vrouwen. Ze hadden iets kortere menstruatie minder bloedverlies eni ie menstruatiepijn dan vrc ia die geen sterilisatie had rs dergaan. Veel vrouwen hebben et gewone of ongewoon h menstruatie, schrijven d be derzoekers, dus ook na satie. De kans daarop is steriliseerde vrouwen ztloj ter, aangezien velen daa Ie de anticonceptiepil slikt waarmee cyclus en men v'< worden genormaliseerd In het onderzoek slikte f w de van de vrouwen vóór sterilisatie de pil. Maart sterilisatieingreep op zit gunstige veranderingen menstruatie en cyclus zt veroorzaken, wordt dooi onderzoek gelogenstraft de onderzoekers. HENK HELLEMA Beschadigde of doorgesneden zenuwen kunnen zich herstel len dankzij een kunststof ze nuwgeleider. De afbreekbare kunststof zorgt zelfs voor een sneller herstel dan een donor zenuw. Mensen kunnen zo weer gevoel en beweging krijgen in verloren geachte organen, concludeert M. Meek in promotie-onder zoek voor de Rijksuniversiteit Groningen (RuG). Hij deed hiervoor proeven metdf zenuw van ratten. Nu wordt zenuwletsel b al enten hersteld met een zenuw van de patiënt ze N dat betekent een extra o| al en bovendien wordt eld "I het lichaam een zenuwfl ferd. Dat is niet het 0- een holle kunststof zeni P' der. u Kruiswoord-min-een Niet het gevraagde woord invullen, maar een woord dat bestaat uit de letters van het gevraagde woord in dezelfde volgorde min 1 letter. (B.v Omschrijving "dierenverblijf". Antwoord zou zijn "stal", maar ingevuld moet worden "sta"of "tal". Welke van die twee het moet worden, moet blijken uit de kruisende woorden.) Horizontaal: 1Wijsje; 5. groente; 7. ontkennend; 8. tijdelijk gebruik; 9. vis; 11. rijgsnoer; 14. afgelegen; 16. bron; 17. strijkijzer; 18. vergissing; 19. diepte; 20. hengelsnoer; 22. gewest; 25. strand bij Venetië; 27. grap; 29. kwaadspreken; 30. erkentelijkheid; 31. grondsoort. Verticaal: 2. Zwemvogel; 3. naast; 4. sneetje geroosterd brood; 5. kleine aardappelen; 6. lichaamsdeel; 8. kleur; 10. insecteneter; 12. straathandelaar; 13. gelijke; 15. spelonk; 16. vacht; 19 verbond; 21. rad; 22. vorstenzetel; 23. grauwe erwt; 24. smalle vaargeul; 26. koffiedik; 28. interval. HET WEER Oplossing van zaterdag: HORIZONTAAL: 1. Klaarte; 7 kool; 8. Erie; 10. Let; 12. aks; 13. tanga; 16. moor; 18. inka; 20. een; 21. oven; 23 drug; 26. balsa; 28. tob; 30. bat; 32. soep; 34. abdij; 35. incisie VERTICAAL: 1. Koe; 2. lotto; 3. al; 4. re; 5. traan; 6. eik; 7. klam; 9. Esla, 11. un; 14. arena; 15. ginds; 17. olv; 19. keu; 21. oets; 22. ebben; 24. rabbi; 25. getij; 27. li; 29. ooi; 31. ade; 33. pc; 34. Sterkere westcirculatie In Lapland is het de laatste dagen zeer koud geworden. Op sommige plaatsen vriest het nu ruim 30 graden. Zo werd de afgelopen nacht in Kilpisjarvi, Finland - 31,5 graden gemeten. Ook in het noorden van de Verenigde Staten komt meer dan 30 graden vorst voor. Het is daar in jaren niet meer zo koud geweest. Bovendien valt er veel sneeuw. In Chicago vandaag wel 25 centimeter. Het stromingspatroon op het noordelijk halfrond is voor winterweer in Europa evenwel ongunstig. De exodus van Cana dees-Amerikaanse kou heeft op de Atlan tische Oceaan een versterking van de westcirculatie tot gevolg. Dat betekent aanhoudend wisselvallig en vooral de eer ste dagen nog zeer zacht weer. Na woensdag wordt het minder zacht. De middagtemperatuur wordt dan omstreeks 8 graden. Het minder zachte weer heeft te maken met een meer westelijke luchtstro ming. Uitzicht op winterweer is er niet, zodat de extreem lange vorstvrije periode wordt geprolongeerd. Tevens neemt de kans toe dat december een gooi doet naar het absolute record: 7,3 graden in 1974. Morgen bevindt ons land zich in zeer zachte en vochtige lucht. Na een nacht met geen lagere temperatuur dan een graad of 10 wordt het morgen maximaal 12-13 graden. Door de aanwezigheid van een frontaal systeem wordt het weerbeeld gekenmei kt door veel bewolking waaruit

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2000 | | pagina 14