r
Unhcr wordt Ruud Lubbers' slangenkuil
Opkomst extremist Tudor
jaagt Roemenen angst aan
terke man Pakistan
s zo slecht nog niet
Buitenland
ba tBAD HARALD DOORNBOS
ie! SPONDENT
te doen met een generaal
en staatsgreep heeft ge-
;d, een militair bewind in-
en de democratisch geko-
egering naar huis stuurt,
die tegelijkertijd meer
1 voor mensenrechten, de
ikkeling van de vrouw en
onomie dan zijn democra-
voorgangers? En dan
'ie ook nog eens braaf
het rode licht.
s precies waar steeds meer
erse diplomaten in Pakis-
ien zeer streng moslim-
w zich het hoofd over bre-
vo Want mim een jaar nadat
3rd raai Pervez Musharraf een
j. sgreep pleegde, de demo-
g ch gekozen regering ont-
jin en premier Nawaz Sharif
gevangenis gooide, ko-
steeds meer diplomaten
^conclusie dat het beter
1,0 tijdens het generaalsbe-
v dan ten tijde van de de-
atie.
- it is lastig te verkopen. Ze-
bi kde Europese Unie, twee
rte n geleden nog op bezoek
hstan, zegt dat er geen of-
50 i contacten met het be-
3r van Musharraf mogen
en onderhouden zolang
)G imocratie niet is hersteld,
ah js allemaal heel verwar-
k zegt een anonieme Wes-
1 diplomaat in de hoofdstad
iee labad. „Bij een generaals-
id nd denkt iedereen direct
o'n engerd als Pinochet,
wat moeten wij doen als
I' larraf de rechten van de
[Jl wil verbeteren en zegt
0 'j het functioneren van de
enrechtencommissie in
md toejuicht."
larrafs toon is vanaf het
1 anders geweest dan die
'e gemiddelde militair die
acht overneemt in - zoals
Gevast heet - 'het belang
'et land'. De staatsgreep.
op 12 oktober vorig jaar, verliep,
zonder bloedvergieten. Er werd
zelfs gefeest op straat door de
bevolking, die schreeuwde dat
ze de afgezette premier Sharif
zat waren omdat corruptie we
lig tierde en de mensenrechten
nauwelijks werden gerespec
teerd. Het was trouwens de der
de keer in Pakistans 52 jarige
bestaan dat het leger een
staatsgreep pleegde.
Het straatbeeld in Islamabad,
en in de rest van het land trou
wens ook, is inderdaad weinig
'Pinochet-achtig'. Er zijn geen
militairen te zien, en zelfs de
aanwezigheid van politieagen
ten op straat is zo ongeveer ver
gelijkbaar met die in Neder
land. Oppositiekranten komen
dagelijks uit, en kleine pro-Sha-
rif demonstraties worden niet
met geweld uiteen gejaagd. De
bevolking kan vrijuit spreken.
In de sportstadions wordt cric
ket gespeeld en er zitten geen
politieke gevangenen, zoals in
de dotlkere eerste dagen van Pi
nochet in Santiago het geval
was.
„Die staatsgreep was gewoon
saai", herinnert een andere di
plomaat zich. „De meeste Pa-
kistanen waren absoluut niet
rouwig om het einde van de de
mocratie. Die werkte toch
niet." Om direct de harten van
de bevolking en het Westen te
winnen, probeerde Musharraf
zelf het goede voorbeeld te ge
ven. Mensenrechtenactivisten
werden niet in de gevangenis
gegooid, maar door de generaal
aangespoord om door te gaan
met hun werk. De generaal
heeft hen zelfs toegestaan ge
vangenissen te inspecteren, zo
dat uitwassen kunnen worden
bestraft.
Musharraf, die jaren in'Turkije
heeft gewoond, moet niet veel
hebben van moslimfundamen
talisten die ten tijde van de de
mocratie in Pakistan juist wel
gewoon hun gang konden
Generaal Pervez Musharraf: een dictator die keurig voor rood licht stopt, de mensenrechten wil eerbiedigen
en de Pakistaanse vrouw wil emanciperen. foto afp arif au
gaan. Zijn voorbeeld is dan ook
Kemal Atatürk, de vader des va
derlands van Turkije, die een
seculier land nastreefde, een
land waarin religie en staat ge
scheiden zijn. Om de bevolking
van Pakistan duidelijk te maken
dat het allemaal anders zou
gaan, werden honderden cor
rupte ambtenaren en zakenlui
veroordeeld tot de maximum
straf van 14 jaar gevangenis.
Maar zijn grootste pr-stunt was
het nieuwe vervoersbeleid van
het staatshoofd. Waar de demo
cratisch gekozen premier Sharif
hele steden liet afzetten wan
neer hij met zijn uit gloednieu
we auto's bestaande stoet door
het hele land scheurde, zat
Musharraf gewoon in z'n eigen
jeep en stopte hij keurig voor
ieder rood stoplicht.
„Kijk", grijnst de diplomaat,
„De bad guy hier stopt voor het
rode licht, lijkt niet uit op zelf
verrijking, maakt een einde aan
de corruptie en is ook nog eens
geen moslim-fundamentalist.
De democraten, de good guys,
hebben een volledige puinhoop
van het land gemaakt, zijn zo
corrupt als de pest en flirten
constant met moslimfanaten
die van het land een tweede Af
ghanistan willen maken. Alles
staat een beetje op z'n kop
hier."
Toch is het niet allemaal koek
en ei voor de generaal. De be
volking is ongeduldig en wil
snelle economische verbeterin
gen zien, iets dat nog wel jaren
kan gaan duren. De nu ontbon
den democratische partijen van
ex-premier Sharif en zijn voor
gangster Benazir Bhutto zijn
ondanks hun rivaliteit een ver
bond tegen de militairen aan
gegaan. Zij proberen steun te
krijgen van het Westen in een
poging 'de democratie te her
stellen'.
En dan zijn er nog de moslim
fundamentalisten die Mushar
raf veel te progressief vinden.
Zij beschouwen de generaal als
een vijand die hen een kans
ontneemt om middels de cha
os van de Pakistaanse demo
cratie aan de macht te komen.
De fundamentalisten worden
verantwoordelijk gehouden
voor een dodelijke bommen-
campagne die Pakistan al ruim
een jaar teistert.
„We kunnen hem niet steu
nen, want het is niet politiek
correct om een militair leider
te verdedigen tegenover een
democratische regering", zegt
eenderde diplomaat, „Maar
het gaat je wel een beetje aan
het hart." Voorlopig gaat Mus
harraf zelf onverstoorbaar door
met zijn weinig klassieke mili
tair regime. Hij stopt nog altijd
voor het rode licht, en aan het
eind van deze maand worden
er zelfs lokale verkiezingen ge
houden.
Het leek even een grap, maar dat is het al lang
niet meer. De opkomst van Corneliu Vadim Tu
dor op het politieke toneel van Roemenië is een
serieuze zaak. De ultranationalist die ongebrei
deld afgeeft op joden, Hongaren, zigeuners en
politieke rivalen, heeft morgen in de tweede ron
de van de presidentsverkiezing een reële kans
oud-president Ion Iliescu te verslaan.
Een ex-communist als Iliescu aan het hoofd van
een land dat aansluiting zoekt bij de Europese
Unie is voor veel Roemenen al een schrikbeeld,
maar Tudor als president zou voor weldenkende
Roemenen een regelrechte ramp betekenen.
„Dan is Roemenië gedoemd een arm en onder
ontwikkeld eiland in Europa te blijven", zegt Sil-
viu Brucan, één van de leiders van de anti-com
munistische revolutie van 1989. Brucan is zelf
ook doelwit van de racistische aanvallen van Tu
dor. In diens weekblad 'Groot-Roemenië' wordt
hij regelmatig uitgemaakt voor 'een terroristische
jood die Stalin prees'.
Met zijn belofte om 'met een machinegeweer' ten
strijde te trekken tegen de corruptie en armoede
waar de Roemeen tien jaar na de revolutie onder
zucht, wist de 51-jarige Tudor vorige maand 28
procent van de kiezers achter zich te krijgen.
Daarmee kwam hij in aanmerking voor een twee
de ronde tegen Iliescu, die 36 procent haalde.
Het dagblad Evenimentid Zilei schreef na de ver
kiezingen dat de Roemenen nu de keus hadden
tussen 'aids en kanker'. Sindsdien hebben de be
langrijkste kranten er het zwijgen toe gedaan.
„Wat heeft het voor nut om de beledigingen,
vloeken en excessen van deze persoon in miljoe
nen exemplaren te verspreiden?" vroeg Eveni-
mentul Zilei zich in een commentaar af.
Iliescu heeft geweigerd met Tudor in debat te
gaan, en Tudor zei zich vanwege de mediaboycot
te voelen als een bokser die geblinddoekt en met
gebonden handen en voeten moet vechten. Op
grond van de kieswet, die beide kandidaten een
uur zendtijd garandeert, kon hij woensdagavond
toch zijn zegje doen. Hij verklaarde de oorlog aan
de 'maffiastaat', beschuldigde de media van 'sta
linistische tactieken' en ontkende een extremist
te zijn. Hij vergeleek zichzelf met George W.
Bush. „Ik ben ook een christen die op de knieën
gaat om te bidden voor het welzijn van zijn
land."
De plotselinge opkomst van Tudor, die bij de ver
kiezingen van 1996 nog maar vijf procent van de
stemmen haalde, is des te opmerkelijker omdat
hij vroeger de hofdichter is geweest van de com
munistische president Nicolae Ceausescu, die hij
verheerlijkte als 'Grote Zoon van de Karpaten'.
Enkele maanden nadat Ceausescu op eerste
kerstdag 1989 was terechtgesteld, kwam Tudor
weer tevoorschijn.
Zijn antisemitische en anti-Hongaarse Groot-
Roemeniëpartij voedde zich met de haat- en
angstgevoelens die in het door Slaven, Turken en
Hongaren ingeklemde Roemenië altijd hebben
bestaan. In 1992 werd Tudor in de senaat geko
zen en hoewel er honderden zaken wegens
smaad tegen hem lopen heeft niemand hem er
weg kunnen krijgen.
Als jongste van vijf kinderen van een kleermaker
in Boekarest is Tudor een product van het com
munistische systeem, dat slimme kinderen uit de
arbeidersklasse kansen bood om hogerop te ko
men. Hij werd een beschermeling van Eugen
Barbu, een bekende Roemeense schrijver die
zich angstvallig aan de partijlijn hield. In een
maatschappij waar buitenlandse reizen waren
voorbehouden aan de communistische elite kon
Tudor geschiedenis studeren in Wenen, en reisde
hij met het Roemeense voetbalelftal de hele we
reld af.
Nu hij zich opwerpt als een Robin Hood die recht
zoekt voor de vertrapten zegt hij sommige van
zijn vroegere smaadschriften te betreuren. Maar
als hij voorbeelden geeft verraadt hij zichzelf. Zo
liet hij zich, om te bewijzen dat hij geen racist of
antisemiet is, erop voorstaan dat hij bejaarde jo
den te eten gaf via het 'christelijk avondmaal' dat
hij wekelijks organiseert. Om meteen daarop te
laten volgen dat hij ook vijftien honden voedt die
hij in Boekarest van straat heeft gehaald.
Tudor is ook in zijn verschijning ongegeneerd.
Hij draagt een opzichtige zonnebril, joekels van
gouden manchetknopen en witte pakken. „Wit is
de kleur van de waarheid. Jezus Christus ver
schijnt op alle afbeeldingen altijd in het wit." De
academisch gevormde Tudor uit zijn sneren en
stoten onder de gordel in keurige grammaticale
zinnen, en soms verpakt in gedichten. In een
daarvan schilderde hij oud-premier Victor Cior-
bea, bekend als een rechtschapen man in een
corrupte maatschappij, af als 'een dief met syfi
lis'.
Hoeveel afkeer Tudor met zijn optreden ook
wekt bij de Roemeense bovenlaag, veel gewone
mensen voelen zich aangesproken door zijn be
loften de corruptie met ijzeren hand te zullen uit
bannen en de 'zigeunermaffia' weg te vagen. Zo
als een loodgieter uit Cluj het zegt: „Alleen Va-
dim kan iets uitrichten. Hij kan misschien de die
ven gevangen zetten die onze fabrieken hebben
verkocht, het geld in hun zak hebben gestoken
en ons zonder banen hebben laten zitten."
:RDAG 9 DECEMBER 2000
Geld voor vluchtelingen steeds moeilijker bij elkaar te schrapen
-premier Ruud Lub-
neemt op 1 januari als
we Hoge Commissaris
de Vluchtelingen het
over van de Japanse
jko Ogata. Een eervolle
jeming, maar dit com-
uu ariaat wordt algemeen
we houwd als de zwaarste
"j in het VN-bestel. De
kampt met donor
heid, een begrotings-
J rtvan een half miljard
8 iren 5.000 gedemora-
irde werknemers. Niet
laid een gespreid bed
de nieuwe 'vader'
13 miljoen vluchtelin-
vU e-bob kroon
ESPONDENT
ille hoofdkwartier van Un-
gt pal tegenover het aan-
elijk knussere Palais des
ins, de Europese zetel van
nenigde Naties. Het oogt
n Lego-constructie van
verdiepingen staal en
beton. De gaanderijen
"e het enorme atrium doen
en aan een hypermoderne
elgevangenis. Maar het
indkantoor van de Hoge
itu, nissaris biedt een fraai
es :ht op het vreedzame Meer
9 ienève. Een welkome aflei-
ss! voor zijn dagelijkse kop-
n.
die zijn niet gering. Dage-
ollen rapporten binnen
lieuwe noodsituaties. Een
(tij uit de selectie van deze
art d: Uit de Democratische
51 bliek Congo zijn 60.000
re vluchtelingen Zambia
ingetrokken. Er waren ook
oldaten bij en die moeten
worden ontwapend. In
choolcomplex konden tij-
10.000 mensen worden
n gebracht, voor de rest
een nieuw kamp worden
iden.
ord-Kenya ligt een kamp
uchtelingen uit Soedan,
gewapend geboefte de
t uitmaakt, en niet de Un-
nAfghanistan hebben Un-
eldwerkers 16.000 Tadzjie-
lezbeken en Hazara's
ebracht naar veiliger oor-
ii de noordwestelijke
streek. Pakistan laat weten
:tde grens met Afghanis-
:eft gesloten omdat het al
liljoen Afghaanse vluchte-
EJI^iin huis heeft en dat wel-
ivindt.
grensgebied tussen Kos-
n Servië houdt een Unhcr-
j een oogje op de 5.000 Al
ten die Zuid-Servië zijn
ucht. De eerste 700 zijn
teruggekeerd in de betwis
Spelende kinderen in het vluchtelingenkamp Harena in Eritrea. Hier wonen onder de hoede van de Unhcr volgens officiële cijfers 25.947 mensen, onder wie bijna zesduizend kinderen jonger dan vijfjaar.
foto anp jasper juinen
te Presevo-vallei. In Tsjetsjenië
laten de Russen geen buiten
landse hulpverleners toe. Hulp
kan alleen worden geboden aan
vluchtelingen in de grensstaten.
Na de moord in oktober op drie
stafleden in West-Timor kan de
Unhcr geen bescherming meer
bieden aan de bijna honderd
duizend Oost-Timorese gede
porteerden die terug willen,
maar niet kunnen. De drie afge
slachte veldwerkers, een Ameri
kaan, een Kroaat en een Brazili
aan, waren net vanuit Ethiopië
overgeplaatst naar West-Timor.
Een promotie van lokaal inge
huurde naar 'internationale' en
dus beter betaalde status, maar
die was dus van korte duur.
In de laatste tien jaar betaalden
92 veldwerkers van de Unhcr
hun inzet met hun leven. In
vroeger en vrolijker tijden wer
den Unhcr-medewerkers als
redders in de nood verwel
komd. Maar na de koude oor
log lopen de beschermers in de
grimmige burgerconflicten
soms even veel gevaar als dege
nen die zij moeten bescher
men. Zijn er dan nog liefheb
bers voor dit soort missies te
vinden?
„Toch wel", zegt Hans Thoo-
len, een op het hoofdkwartier
werkzame Nederlandse jurist.
„Pure naastenliefde bestaat ge
lukkig nog, want voor het geld
hoeven ze het niet te doen."
Geld voor vluchtelingenhulp is
namelijk hoe langer hoe moei
lijker bijeen te schrapen. Veel
programma's moeten worden
geschrapt omdat de donorlan
den niet meer over de brug ko
men. In november keurde de
Excom, de uit 57 landen be
staande uitvoerende raad van
Unhcr, een budget goed van
zo n 900 miljoen dollar voor het
komende jaar. Dit jaarlijkse ri
tueel wordt in november in
New York gevolgd door de 'toe
zeggingsconferentie' van de do
norlanden. Die bracht ditmaal
nauwelijks 300 miljoen dollar
op, minder dan in voorafgaan
de jaren.
„De Unhcr leeft van vrijwillige
bijdragen", zegt Thoolen.
„Nauwelijks drie procent van
onze begroting wordt uit het lo
pende budget van de VN be
taald. De rest moeten we zelfbij
elkaar zien te sprokkelen." De
VS zijn altijd goed voor een
kwart van de begroting. Japan is
de tweede donor, maar of dat
met het vertrek van Ogata zo zal
blijven, is de vraag. Dan komen
Nederland en de Scandinavi
sche landen. Frankrijk, Duits
land en Groot-Brittannië zijn
weinig goedgeefs, om van de
rijke oliestaten maar te zwijgen.
„De Britten, Fransen en Duit
sers geven wel aan het vluchte
lingenwerk, maar doen dat lie
ver bilateraal en niet via de Ver
enigde Naties", verzucht Thoo
len. Op het Geneefse hoofd
kwartier van Unhcr doet een
dertigtal stafleden het hele jaar
niets anders dan bij regeringen
soebatten om over de brug te
komen. Daarbij komt dat de
donors steeds selectiever wor
den. Rampen in de eigen ach
tertuin, zoals in Bosnië of Koso
vo, worden financieel nog wel
gedekt. Maar wie geeft er nog
voor Rwanda, Congo, Sierra
Leone of Angola? De eeuwigdu
rende ellende in Afrika haalt de
tv-joumaals niet meer en
stompt de donorlanden af.
Het Hoge Commissariaat voor
de Vluchtelingen viert komende
donderdag zijn vijftigste ver
jaardag. Lubbers zal de interna
tionale tv-uitzending die hier
aan is gewijd in Genève bijwo
nen. De optredende sterren zijn
gerecruteerd onder ex-vluchte-
lingen. Een gedenkwaardige,
maar zoals Ogata zegt, geen
vreugdevolle gebeurtenis. De
zeventigjarige Japanse heeft het
naar algemeen bevinden goed
gedaan. Ze was vaak te vinden
onder 'haar kinderen' in voor
malig Joegoslavië, in de Afri
kaanse Grote Merenregio, in
Rusland.
Ogata schroomde nooit rege
ringsleiders met hun neus op
hun humanitaire plichten te
drukken. In oktober moest ze
hals over kop van een inspec
tiereis in Afrika naar Genève te
rug om haar stafleden te kalme
ren. Die betoogden met zwarte
armbanden in de straten van
Genève tegen de dood van hun
collega's in West Timor en Sier
ra Leone en de ontvoering van
veldwerkers in Tsjetsjenië. Zij
eisten betere bescherming en
meer begrip van de VN, die pas
voor 2002 een klein bedrag voor
hun beveiliging heeft uitgetrok
ken.
„De opvanglanden zijn vaak
niet bij machte onze veiligheid
te garanderen", constateert
Ogata bitter. „Wij zullen daar
voor dus zelf moeten zorgen."
Hoe dat moet, is een tweede,
want humanitaire werkers wor
den niet geacht met kalasj-
nikovs rond te lopen. De schei
dende Hoge Commissaris
meent dat een betere voorlich
tingscampagne meer begrip
moet wekken voor het de risi
co's van het humanitaire vak.
Er zij maakt zich zorgen om de
toenemende onwil van Weste
lijke regeringen hun grenzen
voor vluchtelingen open te
houden. De snel vervagende
scheidslijn tussen economische
en politieke vluchtelingen is
voor de Unhcr een steeds pijn
lijker dilemma.
Intensieve contacten met de
donorlanden op dit gebied
wordt een van de eerste opga
ven voor Lubbers. Financiering
van het vluchtelingenwerk is
een niet minder klemmende
prioriteit. Unhcr-veteranen als
Thoolen denken dat er meer
aandacht moet komen voor
steun uit de privé-sector. Orga
nisaties als Unicef en zelfs de
Wereldgezondheidsorganisatie
hebben die weg al gevonden.
„Regeringen hebben hun be
grotingslimieten, maar het gro
te geld zit bij het bedrijfsleven-
meent Thoolen. „Unicef, het
VN-kinderfonds, zit minder
krap dan wij, want kindertjes
spreken aan. Er is geen reden
waarom vluchtelingen dat ook
niet zouden doen." Als ex-za
kenman is Lubbers misschien
wel te vinden voor een nieuwe
wervingspolitiek richting be
drijfsleven.
