Rokers niet met rust laten
ZATERDAG
BIJVOEGSEL
Als ze over de drempel van de
spreekkamer stapt, rinkelt de
zuurstoffles in het mandje, van
haar rollator. Sinds een maand of vier is de
nu 52-jarige Wil Kesting vanwege een ernsti
ge vorm van longemfyseem afhankelijk van
zuurstof. Vierentwintig uur per dag, zeven
dagen in de week, voor de rest van haar le
ven.
„En toch kon ik het roken niét laten", zegt
ze nadat ze de zuurstoftoevoer wat heeft te
ruggedraaid. ,,lk probeerde van alles. Pleis
ters, acupunctuur, laser, noem maar op. Het
hielp geen bal. Ik doofde mijn laatste sigaret
onder de kraan en stond soms binnen het
uur weer bij de automaat. 'Wil, je zit aan het
zuurstof, zeiden mijn vrienden. Maar dat
werkte eerder averechts. Na zo'n opmerking
stak ik er juist een op. Om te provoceren."
Voor Roos Blom, therapeute van de
rookstop-poli van het Slotervaartziekenhuis
in Amsterdam, een herkenbare reactie. „Dat
zie je wel vaker, het vingertje helpt niet."
Mensen die willen stoppen met roken wor
den er intensief begeleid om hun doel te be
reiken. In het geval van Wil'Kesting voorlopig
met succes. Sinds ze haar laatste peuk op
donderdag 28 september uitdrukte, heeft ze
de drang om er weer een op te steken weten
te onderdrukken. De gevolgen zijn merkbaar.
„Met mijn longen komt het natuurlijk nooit
meer goed, maar hoesten doe ik bijna niet
meer. Als ik dit vier jaar geleden had gedaan
was die fles niet nodig geweest."
Een nog onaangeroerd pakje Gauloises is
op het vlaggetje van Euroscop gespiest. Tus
sen 1994 en 1997 was longarts Paul van Spie
gel nauw betrokken bij het door deze organi
satie uitgevoerde onderzoek in heel Europa
naar manieren om te stoppen met roken.
„We borduurden voort op het grote Ameri
kaanse onderzoek uit de jaren daarvoor.
Daaruit bleek dat longproblemen niet met
medicijnen te verhelpen zijn. maar dat stop
pen wel helpt. Een op de drie rokers krijgt
een chronische longziekte en ongeveer de
helft daarvan zal er vroegtijdig aan overlij
den."
Machteloos
„Als longarts voel ik me vaak machteloos en
dan ligt het cynisme om de hoek. Er zijn
longartsen die niet eens aan een behande
ling beginnen. Ze schrijven wat medicijnen
voor en sturen patiënten naar huis en naar
de huisarts voor terminale zorg. Ik krijg ook
te maken met mensen die last hebben van
aan roken gerelateerde klachten. Als ik over
Rokers loopbaan
25 30 35 40 45 50 55 60 65
Leeftijd in jaren
de intensive care loop moet ik beslissingen
over leven en dood nemen. Wanneer je met
iemand te maken hebt die tenminste gepro
beerd heeft te stoppen met roken, ben je ge
neigd méér te doen. Maar dat gevoel van
machteloosheid is voorbij nu ik weet dat er
andere opties zijn. Als je weet dat de beste
therapie stoppen met roken is, moet je daar
al je energie in steken."
Het onderzoek van Euroscop wees uit dat
als mensen van hun arts het advies krijgen te
stoppen, dat in slechts vijf procent van de
gevallen lukt. Van Spiegel „Maar zodra we ie
mand nicotinekauwgom gaven, steeg de
kans op slagen tweeënhalf procent. En als je
ze na een week nog eens opbelde om te vra
gen hoe het ging, stegen de kansen verder.
Toen wist ik het zeker: als je mensen aan de
veter kunt houden heeft dat effect. Blijven
praten en niet opgeven. Dat is de basis van
de rookstop-poli geworden."
Sinds vorig jaar worden vijftig rokers in het.
Slotervaartziekenhuis door een team be
staande uit een arts en een verpleegkundig
consulent, geholpen bij het afscheid van de
sigaret. Uitgangspunt is dat rokers verslaafd
zijn. Om te stoppen is daarom leentjebuur
gespeeld bij de werkwijze van afkick-klinie-
ken. Een intakegesprek moet duidelijk ma
ken in welke fase van de verslaving iemand
zich bevindt.
De gemiddelde rokersloopbaan begint op
de middelbare school. Van Spiegel: „Op die
leeftijd raak je het makkelijkst verslaafd.
Daarna volgt de periode van de gelukkige ro
ker die zich van gezondheidsrisico's weinig
bewust is. Behandeling heeft de meeste kans
in de tijd daarna. Op een moment krijgen
mensen ambivalente gevoelens over het ro
ken of worden zelfs ronduit depressief. Vaak
hebben ze al meermalen geprobeerd te stop
pen, maar dat lukt maar in een op de twintig
gevallen. Dat is het moment waarop wij in
stappen."
Rookverbod
Tot 4 december 1999 rookte Peter Zomer
zo'n veertig sigaretten per dag. „Ik dacht dat
ik het nodig had omdat ik een stressvolle
baan heb", legt het 48-jarige hoofd van de
medische en debiteurenadministratie van
het Slotervaartziekenhuis uit. Na een aantal
mislukte stoppogingen deed een algeheel
rookverbod in het ziekenhuis de deur dicht.
„Ik had een eigen kamer, dus was doorroken
wel een optie, maar ik vond dat ik dat niet
kon maken tegenover andere collega's. Ik
ben op 4 december gestopt. De verjaardag
van mijn moeder. Het is belangrijk een spe
ciale datum te kiezen. Ik heb het aan ieder
een van tevoren bekend gemaakt. Als een
soort stok achter de deur. Maar het belang
rijkste is dat je echt gemotiveerd bent."
Hoe serieus een stoppoging is, moet blij
ken uit het intakegesprek, dat gevoerd wordt
voor een stopper in behandeling wordt ge
nomen. Aan de hand van een uitvoerige vra
genlijst wordt de mate van verslaving vastge
steld en uitgezocht of iemand andere ge
zondheidsklachten heeft. Van Spiegel: „De
bereidheid tot verandering is het belangrijk
ste. Mensen die aangeven ooit te willen stop
pen zijn minder kansrijk dan mensen die
antwoorden daar binnen zes weken mee te
willen beginnen. Actievoerders, noemen .we
dat. We richten ons vooral op die groep.
Maar ook medische gegevens kunnen een rol
spelen. Wanneer we horen dat iemand zich
al voor de derde keer een liesbreuk gehoest
heeft, gaat er wel iemand langs om te vragen
of het geen goed idee is om met roken te
stoppen."
Wie stopt staat niet alleen. Een compleet
behandelteam moet de in het begin nog
kwetsbare ex-verslaafde voor terugval be
hoeden. Peter Zomer: „In het begin word je
elke week gecontroleerd. Uit een blaastest
blijkt of je gesjoemeld hebt. Dat is een stok
achter de deur, die zorgt dat je beter gemoti
veerd bent om je aan de afspraak te houden.
Daarnaast kijken ze naar je gewicht en je
bloed om te zien of je niet te veel gaat com
penseren. Ik ben vijf kilo aangekomen, maar
daar is het bij gebleven."
Nicotinevervanger
Maar minstens zo belangrijk bij succesvol af
kicken is het gebruik van hulpmiddelen.
Vooral het middel Zyban werkt goed. Van
Spiegel: „Nicotine is verslavend. Vooral de
eerste weken na het stoppen is het belangrijk
de lust voor sigaretten en de ontwennings
verschijnselen te temperen. Een nicotinever
vanger tijdens de eerste weken kan daarbij
helpen. Zyban heeft als voordeel dat ook de
afkickverschijnselen getemperd worden. Het
werkt dus dubbel. De kans dat stoppen met
Zyban lukt is ongeveer één op drie, tien keer
hoger dan bij alleen het doktersadvies om te
stoppen.
Ik vind het daarom onbegrijpelijk dat
Borst die pillen niet wil vergoeden. Sinds
1994 vallen nicotinevervangers in de catego
rie zelfzorgmiddelen. We besteden in dit
land miljoenen om de instroom van rokers te
beperken, maar de uitstroom wordt totaal
genegeerd. De minister erkent dat roken een
verslaving is, maar terwijl andere verslaafden
hun medicijnen gewoon vergoed krijgen
moeten rokers het zelf maar uitzoeken. Stop
pen is een vrije keuze, zegt Borst. Naar ver
slaafden toe lijkt me dat een nogal cynische
redenering."
Het lijkt een open deur, maar het pro
Intensieve behandeling poli Slotervaartziekenhuis heeft succes
530
ZATERDAG 9 DECEMBER 2000
Een pakje sigaretten per dag,
dat is het gemiddelde shot dat
een nicotineverslaafde
dagelijks moet scoren.
In de rookstop-poli van het
Slotervaartziekenhuis zien ze
rokers voor wat ze zijn: een
slaaf van de sigaret. Dankzij
een combinatie van medicijnen
en intensieve therapie boekt de
kliniek spectaculaire successen
bij de behandeling van
rookverslaafden die willen
afkicken.
„Als het de eerste keer niet
lukt gaan we gewoon door.
We weigeren rokers
met rust te laten."
bleem met stoppen is dat zoveel mensen
soms lange tijd na het na het uitdrukken van
de laatste peuk opnieuw opsteken. De kans
op terugval is groot, beaamt Roos Blom. Met
een intensief begeleidingsprogramma pro
beert de psycholoog-in-opleiding zoveel mo
gelijk steun te bieden om dat te voorkomen.
Afhankelijkheid
„Naast de fysieke verslaving speelt de psy
chische afhankelijkheid een grote rol. Stop
pers doen er goed aan in het begin stan
daardsituaties. zoals het kopje koffie, het
feestje of het gezellige etentje, te mijden.
Daarvoor zijn ze vaak nog te kwetsbaar. Ro
kers om hen heen doen vaak uit gêne of ja
loezie moeite om hen over te halen weer op
te steken. Wij proberen stoppers te leren dat
het zonder roken ook gezellig koffiedrinken
of uitgaan kan zijn. Maar vóór je echt zover
bent, moet je eigenlijk het jaar door. Alle sei
zoenen meemaken, het strand, de ijsbaan,
verjaardagen en de feestdagen. Pas dan weet
je echt of je zonder kan.
Zelf wist Blom net als Van Spiegel haar
rookgewoonte eigenhandig onder de knie te
krijgen. „Toen ik hier kwam werken vond ik
dat dat moest. Hoe kun je anders van andere
mensen verlangen het op te brengen. Ik
denk dat ik als ex-roker wel beter in staat ben
me te verplaatsen in de moeite die het men
sen kost te stoppen. Het is lastig, maar je
moet het ook niet overdrijven."
„Er staat ook iets tegenover. Nooit meer
paniek omdat je toevallig geen vuurtje bij je
hebt of je sigaretten op zijn. Je bent letterlijk
een slaaf van je sigaret. We gaan overigens
voorzichtig om met afvallers. De ervaring
leert dat het uiteindelijk wel een keer lukt.
Gemiddeld hebben rokers zeven pogingen
nodig om te slagen. Je bent pas echt mislukt
als je stopt met stoppen."
Het succes van de rookstop-poli is zo
groot dat inmiddels vierhonderd mensen op
de wachtlijst staan. Maar als het aan Van
Spiegel ligt kan het concept zo overgenomen
worden door andere ziekenhuizen. De kos
ten hoeven geen probleem te zijn. Van Spie
gel: „Een gemiddelde behandeling komt op
2000 gulden. Vergelijk dat maar met een rug
poli. Daar kost een behandeling 5000 gulden.
Toch zeiden ziekenfondsen twee jaar gele
den nog ronduit tegen me dat de goedkoop
ste roker een dooie roker is. Nu wordt ik
overal uitgenodigd om mijn verhaal te vertel
len."
RENS KOLDENHOF
Wil Kesting doet een blaastest in de rookstoppoli. Een stok achter de deur, die zorgt dat je beter gemotiveerd bent om je aan de afspraak te houden.
Gestopt met roken op
65 jaar
(ernstige
longziekte)
Conditie longen en levensverwachting
Nooit gerookt of niet
gevoelig voor de
effecten van
roken
Regelmatig gerookt
en gevoelig voor de
effecten van roken
Gestopt met roken op
45 jaar (lichte long
aandoening)
