Groene zuilen in de tuin
Broodje aap
Hooi beter dan wortels
Rijp en Groen
Zandraket ontketent groene revolutie
Minder water geeft toch meer wijn
Fruitvliegjes en luizen
Drentse turfstekers niet an
>k
VRIJDAG 8 DECEMBER 2000
Degenen die zeggen ver
stand te hebben van de na
tuur en bovendien geregeld
in bossen en parken rond
lopen weten het heel zeker:
we krijgen een bar koude
winter. Waar
om? Heel sim
pel. er zijn nog
nimmer zoveel
eikels en beu
kennootjes ge
weest als juist
deze herfst.
Het knapt en
kraakt onder je
schoenen als je
door het bos
loopt. En vol
gens onze
voorouders,
die veel afhan
kelijker waren
van het weer
dan wij ver
wende twintig
ste eeuwers,
betekende een
rijke oogst aan
vruchten in de
natuur een
barre winter.
Vorig jaar. gaan de natuur
kenners ijverig door. was er
geen eikel te bekennen en
hoe was de winter? Ia juist,
die was er helemaal niet.
Nu behoor ik tot de simpe
le zielen die menen dat dit
niet meer of minder dan
een broodje aap-verhaal is,
maar heel zeker weet ik het
ook niet. Daarom hier het
advies om toch maar voor
zorgsmaatregelen te nemen
voor al die verre van win
terharde planten die we ge
kocht hebben omdat er
zulke mooie plaatjes van
stonden in de glamour
tuinbladen. Of omdat ze in
het tuincentrum bij hoog
en laag volhielden dat de
plant even mooi als vorst
bestendig is, waarna ken
ners ons verzekerden dat
we er van de winter extra
zorg aan moeten besteden
willen we ze in leven hou
den.
Dus hier een en ander voor
al diegenen die echt van
planten houden en deze
niet zien als gemakkelijk
vervangbaar statussym
bool. Maak voor de niet ge
heel winterharde planten
die in de volle grond over
winteren, zoals bijvoor-
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
beeld de forse Gunnera of
de sierlijke Agapanthus, ko
kers van kippengaas. Maak
die kokers ongeveer veertig
centimeter hoog en met
een doorsnee van ongeveer
de grootte van
de wortels.
Zet die kokers
alvast bij de
planten. Met
één of twee
tonkinstokken
zijn ze gemak
kelijk vast te
zetten.
Wacht met
vullen totdat
de vorst in
valt. Dat kan
soms plotse
ling gebeuren
dus houd vul
materiaal bij
de hand.
Droog blad,
coniferentak-
ken, desnoods
wat turf of
brokjes piep-
hm'rl'em sd™™. Het
voldoet alle
maal, en is het te lelijk om
naar te kijken, dek de bui
tenkant dan af met cortife-
rengroen of stukken riet
mat.
Zolang het vriest blijft alles
op zijn plaats, maar als het
weer goed warm wordt,
verwijderen we een deel
om bij de volgende vorst
periode weer te gebruiken.
Op deze manier komen al
onze nauwelijks winterhar
de planten goed de kou
door.
Nu we toch bezig zijn om
planten te beschermen te
gen een eventuele winter
bind vooral de toppen van
de siergrassen vast. Daar
mee worden de wortels zo
wel tegen kou als tegen te
veel nattigheid beschermd.
Dat alle afgevallen blad al
lang tussen de borderplan-
ten ligt, veronderstel ik ui
teraard. Aangezien we de
overblijvende stengels niet
helemaal afgesneden heb
ben. wordt al dat blad mooi
vastgehouden door de
overblijvende delen. Zo
komt dan al ons kostbare
plantgoed de winter zonder
schade door.
GREET BUCHNER
londen Te veel wortels zijn slecht voor konijnen. De knaagdieren
kunnen rotte tanden krijgen van de lekkernij, aldus de Britse dierenbe
scherming RSPCA vorige week in de krant The Daily Telegraph. Gras
en hooi houden hun tanden en kaken sterk, en zorgen ervoor dat de
langoren een vezelrijk dieet krijgen. In plaats van een wortel zouden de
beestjes wortelloof moeten krijgen. De RSPCA gelooft dat konijnen de
meest verwaarloosde huisdieren zijn omdat veel eigenaren geen idee
hebben hoeveel gezelschap, beweging en voeding ze nodig hebben.
ARCHIEFFOTO
redactie rien polderman 023-
Plantengenetici uit Amerika, Ja
pan en Europa willen voor 2010
de functie ontrafelen van alle
genen in de Arabidopsis of
zandraket. Dat moet een
blauwdruk opleveren voor de
werking van alle landbouwge
wassen. De verworven kennis
zal resulteren in een tweede
groene revolutie, aldus een arti
kel in New Scientist.
De erfelijke eigenschappen van
de zandraket zijn al bijna volle
dig in kaart gebracht. Binnen
een jaar is de gehele erfelijke
legpuzzel compleet. Dan zijn,
na zes jaar onderzoek, alle
25.000 genen van de zandraket
bekend. Dat is al een hele pres
tatie, maar het resultaat maakt
nog niet duidelijk hoe de genen
- waarin de erfelijke eigen
schappen van een organisme
zijn verankerd - functioneren.
Wie alle letters van het alfabet
kent, kan alleen met die kennis
nog geen boek lezen.
De genetici zijn optimistisch en
denken de klus voor 2010 te
klaren. ,.Het lijkt net zo on
waarschijnlijk als tien jaar terug
de aankondiging dat we het
complete erfelijke mechaniek
van de zandraket in kaart zou
den brengen", zegt Chris So-
merville van de Stanford Uni
versiteit in Califomië. „In het
stenen tijdperk van de erfelijk
heidswetenschap leek dat prak
tisch onhaalbaar. Maar de
DNA-techniek gaat razendsnel.
In 1990 waren er zes manjaren
voor nodig om een plantengen
te isoleren. Nu lukt dat binnen
vijf weken."
Het oneetbare familielid van de
kool, de nietige zandraket dus,
is een droom voor elke 'genjoc-
key'. Er zijn geen uitgestrekte
velden voor nodig om deze on
kruidplantjes te verbouwen.
Groei en ontwikkeling van de
kleine zandraket kan makkelijk
in het laboratorium worden ge
volgd. De levenscyclus, van
zaad tot bloei, duurt slechts zes
weken. De plant bevrucht zich
zelf en produceert duizenden
zaden, waarbij makkelijk vari
anten ontstaan waar weer ver
der mee kan worden geëxperi
menteerd.
Ander pluspunt is dat het on
ooglijk plantje alle klimaten
trotseert en in alle uithoeken
van de wereld is te vinden.
„Bloeiende planten zijn pas re
latief laat ontstaan, ongeveer
150 miljoen jaar terug, en zijn
daardoor sterk met elkaar ver
want. Daarom zijn de geneti
sche bouwstenen en biochemi
sche processen in de zandraket
direct toepasbaar op alle land
bouwgewassen."
Zo zijn er genetische 'schake
laars' gevonden die betrokken
zijn bij de bloei. Door dezelfde
genen aan het werk te zetten in
populieren zijn onderzoekers
erin geslaagd de boom al na
drie maanden te laten bloeien,
terwijl dat normaal enkele jaren
duurt. Met veranderde planten
kunnen veredelaars veel sneller
selecteren, bijvoorbeeld op ge
schiktheid voor pulpproductie
voor de papierindustrie. Als ze
eenmaal de nieuwe variant met
de gewenste eigenschappen
hebben gemaakt, kunnen ze de
boom weer normaal laten
bloeien door genetische veran
dering.
Veelbelovend is ook dat de
zandraket beschikt over zo'n
driehonderd zogenoemde 'sig
naaleiwitten' die de productie
van bepaalde enzymen stimule
ren, waarmee allelei processen
in de plant in werking komen.
Dieren hebben deze eiwitten
niet en onbekend is nog steeds
hoe die eiwitten precies wer
ken. Hun bestaan betekent in
elk geval dat er een vernuftig
communicatienetwerk is, dat
cellen met elkaar verbindt en
hun reactie bepaalt op wat er in
de omgeving gebeurt.
„De evolutie heeft planten uit
gerust met een scala aan sig
naalfuncties die de plant laten
reageren op licht, water en tem
peratuur. Door die reacties op
te wekken zijn de functies van
de meeste genen te achterha
len", zegt Somerville.
Als alle functies eenmaal be
kend zijn, kunnen ze zonder
meer worden toegepast bij an
dere planten. De mogelijkhe
den zijn legio en variëren van
grotere en voedzamere graan
korrels tot gewassen die be
stand zijn tegen droogte, vorst
of insectenplagen. Somerville:
„We kunnen dan erfelijke ei
genschappen van planten in
zetten voor de mensheid. Een
tweede groene revolutie is!
nodig willen we de rap toei
mende wereldbevolking ki j
nen blijven voeden."
Ook de volksgezondheid lc
gebaat zijn bij het Arabido
project. Óm onverklaarbai
denen hebben somrtiige p o
tengenen meer overeenkoi f
met die van de mens dan
die van bacteriën, bodema
of fruitvlieg. Zo is er een va
sende parallel in het herste
chanisme van erfelijk mate
bij mens en plant. Verder z
honderden plan tengenen;
nauw verwant met genen i
ziekten van de mens veroo
ken. „De effecten van deze
nen zijn veel makkelijker
zandraket te bestuderen d;
de mens. Dat is een onven
technisch voordeel van dit
tige onkruidplantje."
peter de jaeger)»
Wie van een wilde tuin houdt
en de natuur liefst zo weinig
mogelijk beperkingen oplegt,
zal niet snel opgewonden raken
van coniferen. Het is een kwes
tie van smaak; liefhebbers van
strakke geometrische vormen,
klassieke zuilen en de rechte
lijn waarderen de strenge ver
schijningsvormen van de coni
feer waarschijnlijk wel.
Een zuilvormige conifeer is een
opvallende, maar toch beschei
den verschijning. Hierdoor is
hij, volgens de belangenorgani
satie van de tuin- en hoveniers
branche, in elke tuin in te pas
sen. Als strakke groene 'pilaren'
misstaan ze niet in een rotstuin
met hoogteverschillen en grote
stenen, of in de ttaditionele
heidtuin. In kegelvorm doen ze
het goed op een groot, glad ga
zon. Maar je moet er van hou
den. Een goed voorbeeld van
zo'n zuilvormige conifeer is de
Juniperus scopulorum 'Blue Ar
row'. De branche heeft deze
staalblauwe jeneverbes tot
'Plant van de maand december'
uitgeroepen.
Door zijn beperkte hoogte van
niet meer dan een meter, past
Juniperus scopulorum 'Blue Ar
row' ook goed in de kleinere
tuin. Pas op hoge leeftijd be
reikt de plant een hoogte tot
vier meter, maar hij blijft in ie
der geval zeer smal. Bovendien
is de jeneverbes een doorzetter
die zelfs de koudste winters met
gemak doorstaat.
Een andere, decoratieve jene
verbes is Juniperus scopulorum
'Skyrocket', met een grijzig,
blauwgroene kleur. Volgens de
vakhandel is hij iets minder
perfect zuilvormig dan de 'Blue
Arrow' en groeit hij iets sneller
tot een oogte van zo'n zes me
ter. Maar zelfs bij deze hoogte,
is de breedte niet veel meer dan
veertig centimeter.
Van de Juniperus bestaan vele
groeivormen. Zoals hij in het
wild groeit, is het een forse, on
regelmatig gevormde struik. In
een grotere tuin kan dat sierlijk
staan, maar de wilde groeivorm
is voor de kleinere tuin wat
minder geschikt, al is ook dat
een kwestie van smaak.
De jeneverbes is overigens een
zeer bruikbare struik. De bes
sen geven smaak aan jenever en
aan diverse gerechten. De olie
achtige stof die uit de bessen
gehaald wordt, heeft bovendien
een medicinale werking en in
Noorwegen maken ze er zelfs
bier van. De jeneverbes stelt
niet veel eisen aan zijn omge
ving, behalve dan dat hij graag
vrij staat van andere planten.
Hij heeft het liefst veel zon, en
niet te vochtige, goed doorla
tende grond wordt erg op prijs
gesteld.Coniferen zijn, blijkens
de uiteenzetting van de vak-
handel, gemakkelijke planten.
Ze vragen vrijwel geen onder
houd, veel voedsel hebben ze
niet nodig en door hun speciale
groeivorm is snoeien niet no
dig. Behalve jeneverbessen zijn
er ook andere zuilvormige coni
feren. Namen als 'Pillar' en 'Co-
lumnaris' spreken voor zich.
Ook de 'Fastigiata' van Taxus
baccata groeit smal zuilvormig
uit. De Taxus baccata 'Fastigia
ta' is geen harde groeier, maar
is wel een erg duurzame (haag)
plant. Op oudere leeftijd groeit
hij (zonder snoei) wel wat bre
der uit.
rien polderman
Veel wijngaarden liggen in droge gebie
den, waar water schaars is. Dank zij een
nieuwe techniek kan een wijngaard toe
met de helft minder water. De methode
is bedacht aan de universiteit van Ade
laide in Australië. Planten produceren
een hoeveelheid water. Ze zuigen water
op uit de grond en scheiden het overtol
lige vocht af door de huidmondjes op de
bladeren. Dat zijn kleine cellen die open
en dicht kunnen. Wijnranken verdam
pen een groot deel van het opgenomen
water. In Zuid-Australië is zoet water uit
rivieren een groot probleem aan het
worden. Elke druppel telt.
Peter Dry ontwikkelde daarom een ver
nuftige technologie om water te sparen.
Door een deel van de wortels langzaam
te laten drogen, en de rest goed nat te
houden, wordt de druivenplant gefopt
en denkt deze dat al zijn wortels uitdro
gen. Hierdoor maakt de plant chemi
sche stoffen aan die de huidmondjes
doen sluiten. Tegelijk veroorzaken de
stoffen minder scheutvorming en blad-
groei om het weinige water vast te hou
den. Maar de natte wortels houden de
plant gezond en productief.
De plant past zich op den duur aan en
de huidmondjes gaan weer open. Door
vervolgens de andere, natte helft van de
wortels te drogen begint het proces weer
opnieuw: Dus gedeeltelijk sluiten van de
huidmondjes en minder bladgroei. Door
steeds de irrigatie te veranderen, waarbij
beurtelings de ene helft droog staat en
dan weer de andere helft, houdt de
plant de vruchtproductie gelijk, terwijl
de helft minder water wordt gebruikt.
„Met het gebruik van dezelfde hoeveel
heid water krijgen we twee keer zoveel
druiven", zegt Dry. Volgens de onder
zoeker werkt de methode ook bij peren,
citrusvruchten, perziken en frambozen.
In Schotland de aanpak met succes be
proefd bij tomaten en komkommers.
peter de jaeger*
Nieuwe aardapp
bestand tegen
schimmels
Schimmels zijn de grootst!
vijand van de aardappeltel
Nieuwe variëteiten zijn sla
gedeeltelijk ongevoelig voc
schimmelziekten. Maar da
gaat veranderen. Zaadvere
laar Monsanto heeft een
transgene aardappelplant
ontwikkeld met een inge
bouwde resistentie tegen
schimmels, aldus het tijd
schrift Nature Biotechnolo
van december.
De Amerikaanse multinatii
nal uit Missouri bracht een
paar jaar terug als eerste in
op de markt die ongevoelij
gemaakt voor insecten. Da
succes was te danken aan
ingebouwd eiwit uit de bo
dembacterie Bacillus thuri
enis. De schimmelresisten
aardappel is verkregen doo
de plant te verrijken met ei
enkel gen uit alfalfa of luze
ne.
Een korte keten aminozuri
die de groei van de schimn
Verticilium dahliae onder
drukt, is geïsoleerd. Het ge
vonden peptide (klein eiwi
lid van een groep die de or 2
derzoekers bestempelen al
defensinen of afweereiu in 8
Het verantwoordelijk geni
gekloneerd en ingebracht
een commercieel aardappi
gewas.
Het zaadbedrijf speurt naa
meer afweereiwitten uit de
milie van defensinen om zi
analyseren op hun effectivi
tegen andere schimmels, z
als Phytophtera, de berucl jP
schimmel die aardappel)
heid veroorzaakt. Grootste
struikelblok blijft natuurlijl
acceptatie van een transge
pieper door de consument
peter de jaeger
VRAAG ANTWOORD
Veel dank voor de complimen
ten van mijn rubriek aan F. Be-
dijn uit Noordwijk. En nu de
vraag over de vele kleine vlieg
jes die uit de aarde van pot
planten komen. Om te begin
nen: deze kleine vliegjes zijn
hoogstwaarschijnlijk de zoge
naamde fruitvliegjes. De meest
onschuldige vliegen die men
zich maar in kan denken. Ze
doen mens noch plant enige
kwaad. Hun piepkleine larven
leven in rottend fruit en ik ver
moed dat daar de oplossing is
van het raadsel. Zitten er wel
licht restjes fruit, hoe klein dan
ook, in de voorraad potgrond?
Als dat zo is dan is het raadsel
opgelost. Hoe dan ook, er zal
gezocht moeten worden naar
piepkleine restjes fruit in de
buurt van de planten. Nu maar
hopen dat met dit advies het
vliegenraadsel is opgelost.
Aanmerkelijk minder gemak
kelijk op te lossen dan het pro
bleem van fruitvliegjes, is het
probleem van paardenstaart,
Eqisetum in het Latijn, in de
tuin van Marja v.d. Berg in
Heemstede. Dit is een van de
meest lastige onkruiden in ver
band met het taaie onder
grondse wortelgestel. Eigenlijk
is er maar één afdoende oplos
sing. Hiervoor moet men de de
len van de grond waarop dit
onkruid voorkomt gedurende
een heel jaar afdekken met
zwart plastic. Je zou dus telkens
een ander stuk van de tuin vrij
kunnen maken. Van een beken
de hoorde ik dat het plastic er
komende zomer minder troos
teloos uitziet als je er kleine uit
sparingen in maakt een daar
dan aardbeiplantjes inzet. Op
die manier kun je zelfs nog oog
sten van het behandelde stukje
grond.
De vetplanten van L. H. Zorn
uit Haarlem hebben telkens
weer wolluis. Ze hebben het
dus niet naar hun zin, want dan
komen de parasieten. Te veel
zon, te natte grond? In dit geval
de potgrond vernieuwen en
voortaan minder water geven.
Ik veronderstel dat de luizen
het dan voor gezien houden. Zo
niet, desnoods spuiten met
Plantschoon of Spruzit, redelijk
milieuvriendelijk en in speci
aalzaken verkrijgbaar.
Han van Kasteel uit Haarlem
heeft veel last van dopluis in de
oleanders. Een bekende kwaal
omdat deze subtropische plant
eigenlijk buiten in de volle
grond groeit en door ons in pot
op alle mogelijke en onmogelij
ke plekken wordt neergezet. De
vraag is of de eitjes die eventu
eel op de grond vallen dan nog
uitlopen. Dat weet ik niet, maar
waarom de doppen niet zorg
vuldig wassen met zeepspiritus,
dan is het ook gedaan met de
eitjes. Wordt de dopluizen-
kwaal te erg, probeer dan eens
te spuiten met Spruzit of Plant
schoon. Overigens helpt gere
geld afnemen van de blaadjes
met gewoon schoon water ook.
Luizen hebben een hekel aan
water.
J. Bleeker uit Heemstede
vraagt of de laurier, naar ik aan
neem Prunus laurocerasus, snel
groeit. Uit ervaring weet ik dat
dit een van de snelst groeiende
groenblijvers is. De tweede
vraag gaat over twee planten
die het niet best doen. Ze hou
den beide van zon en voedza
me humusrijke grond. Dus flink
wat compost of goede potaarde
erbij. De Salvia nemorosa Ost
Friesland bloeit van juni tot au
gustus met paarsblauwe bloe
men. De Coreopsis soort is niet
vernoemd, bloeit dezelfde tijd
met oranje en gele bloemen.
Maar de Coreopsis moet eigen
lijk elke herfst opgenomen en
gescheurd worden. De mooiste
stukjes plant gaan dan weer in
ververste grond. Zo behandeld
zullen beide planten volgend
jaar zeker weer mooi bloeien.
greet buchner*
Het sombere beeld dat bestaat
over het leven van Drentse
veenarbeiders die werkten in de
turfwinning in de negentiende
eeuw, moet worden herzien. In
tegenstelling tot wat vaak wordt
beweerd, blijkt de levensstan
daard van veenarbeiders in
Drenthe in het midden van de
negentiende eeuw hoog te zijn
geweest. Dat de levensstan
daard in het algemeen in deze
provincie in de periode 1815-
1860 hoog was, blijkt onder
meer uit de lengte van deze
mensen. Ze waren relatief groot
en dus goed gevoed. Deze con
clusies trekt de Groningse his
toricus P.G. Tassenaar in een
promotieonderzoek naar de li
chaamslengtes van jonge
Drentse mannen. Tassena;
bruikte in zijn onderzoekt er
chaamslengte als graadme
voor de levensstandaard in lc
ze periode. Omstreeks 182 er
Drenthe, en in het bijzond M
het gebied rond Meppel, d
hoogste levensstandaard v
Nederland. Maar na 1840 uj
de die overal behoorlijk, vo
bij keuterboeren en landai )n
ders. Maar in tegenstelling
de gangbare opvatting blij!
levensstandaard van de vei
beiders toen hoog te zijn gf
weest. Dat was te danken
de vele ontginningsactivite
in veengebieden.
kerstbomen,
voor nu en later bij:
bloemendaal bv
rijksstraatweg wassenaar
HET WEER
Cryptogram
Horizontaal: 1 Complete schors van marmer (6); 4. Mandje van het hoofd (5); 5. Die godin
leidt een dubbel bestaan (4); 7. Onzinnige klap (5); 8. Oude lap die weer gespeeld wordt (3);
9. Kleine noot met geld (6); 10. Vlinders die in orde zijn (6).
Verticaal: 1Bezocht door ontroering (9); 2. Aan de voet van het gewone volk (5); 3. Droog van
stof (4); 4. Kraaien kunnen ook vallen (7); 6. Die plaaggeest is snel terug (3); 8. Hij heeft geen
eigen naam? (4)
Oplossing van donderdag:
HORIZONTAAL: 1. Koor; 4. bark; 8. erf; 10. Lea; 11. leb; 13. pc; 15. ode; 16. si, 17. hekelen;
20. rots; 21. ener; 22. katbeer; 24. Ie; 25. elf; 26. tö; 28. mud; 29. tel; 32. ale; 34. stap; 35. bril.
VERTICAAL: 1. Kelp; 2. or; 3. of; 5. al; 6. re; 7. kaai; 9. mede; 11. lokstem; 12. beleefd; 14.
choke; 16. snert; 18. eta; 19. ene; 23. blut; 24. Lets; 27. ödel; 30. et; 31. la; 32. ar; 33. li.
Nieuwe golf subtropenlucht
Er zijn van die heilige huisjes waarvan je denkt: „die laten ze wel met rust". Het temperatuurrecord in De Bilt over de eerste tien dag
van december, gemiddeld 9,8 graden in 1979, is er zo eentje. Het is een echt buitenbeentje - de normale waarde bedraagt 3,7 grade)
van voor de temperatuursprong in 1988 en is zelfs nimmer overtroffen tijdens de laatste decade van november. Dat record staat nan !7
op 9,0 in 1992. 10
Dit jaar zou het warempel zo maar kunnen dat het record uit 1979 ten prooi valt aan de hoge temperaturen van de laatste tijd. De ge 10
middelde temperatuur tot 7 december is 9,7 graden en inmiddels is een nieuwe hoeveelheid buitensporig zachte lucht tot onze stro
doorgedrongen. In het zuiden van het land was het vanochtend vroeg plaatselijk 16 graden; in onze-streken kwamen temperaturen 10
tot 15 graden (Valkenburg 14,6). In De Bilt sneuvelde het vierde datumrecord in amper twee weken. Om 7 uur was het daar 14,5.
De nieuwe golf subtropenlucht joeg gisteren de thermometers in zuidelijk Frankrijk en het noorden van Spanje omhoog. Aangespoo
door stormachtige zuidenwinden vloog het kwik in Tarbes naar 24,3 graden.
Aanjager van dat alles was een tot 972 hectopascal uitdiepende stormdepressie die inmiddels over de Ierse Zee naar Schotland trekt 10
Rond het lagedrukgebied worden morgen iets minder zachte luchtmassa's aangevoerd. Toch wordt het nog wel een graad of 11. De
gevoerde lucht is tamelijk vochtig. Daardoor overheerst de bewolking en kan er vooral 's ochtends wat regen of een bui vallen.
Morgenmiddag is er kans op wat zonneschijn. De zuidwestenwind is aan de kust hard, over land matig tot vrij krachtig, kracht 4 tot! 58
Zondag trekt een front over ons land. Vooral in de nacht en ochtend gaat het dan weer regenen. Verder blijft het winderig en heel za 10
Ook na het weekeinde blijft het aanhoudend zacht tot zeer zacht met periodiek regen en soms veel wind.
