Dreigende golven in suggestieve 'Peter Grimes'
Elleboog op tafel, kin in de hand en hopen op iets Jiskefet-achtigs
Cultuur Kunst
Nostalgie met stijl bij
concert Supersister
Boekdrukkunst in de Pieterskerk
Getuigenis
Bloeiende
Maagden
eestelijk concert 40 jaar
oud' Jeugdkamerorkest
Nieuwe Rubens voor Mauritshuis
Sarah Brightman is 'n jong meisje
én doorgewinterd klassiek sopraan
VANDAG 4 DECEMBER 2000
)ancer in the Dark' wint Filmprijs
■usDe film 'Dancer in the Dark' van de Deense regisseur
5 van Trier is zaterdag op het gala van de Europese filmprijs
•arijs uitgeroepen tot beste film van het jaar. Dancer in the
irk' won daarmee de Europese Filmprijs 2000. De IJslandse
igeres/actrice Björk, die in de film de hoofdrol vertolkt, werd
beste actrice van het jaar. Regisseur Van Trier was niet in Pa-
L om het Europese equivalent van de Amerikaanse Oscar in
jjltvangst te nemen. 'Dancer in the Dark' won eerder in Cannes
"ten Gouden Palm. De film is een co-productie met een Ne-
Jrlands productiehuis. Björk en Van Trier werden eveneens
jeerd met een publieksprijs. De Ier Richard Harris kreeg de
iropese Filmprijs voor zijn hele oeuvre.
junstbeurs boekt record
ksTERAM De kunst- en antiekbeurs Pan Amsterdam heeft een
Fordaantal bezoekers getrokken. Volgens de organisatie kwa-
jpn de afgelopen week ruim 32.000 bezoekers, 10,1 procent
/jeer dan in 1999. Het gaat om het grootste aantal in de 14-jari-
Tgeschiedenis van de beurs. De volgende Pan Amsterdam is
~in 30 september tot 7 oktober 2001.
iritney Spears breekt toernee af
>BURGDe Amerikaanse zangeres Britney Spears heeft al
"far resterende optredens in Duitsland en Groot-Brittannië af-
Jfcegd. Ze heeft teveel van zichzelf geëist door de spanning van
jar twaalf maanden durende toernee. Volgens haar platen-
"jbatschappij heeft ze van haar arts het advies gekregen het rus-
Taan te doen.
,aatste show Smashing Pumpkins
CAGOZanger Billy Corgan speelde zaterdagavond in Chica-
voor de laatste keer met zijn band de Smashing Pumpkins.
13 jaar, enkele grote wereldtournees en 17 miljoen verkochte
mms stopt de band ermee. Het laatste concert vond plaats in
Metro Theatre, waar de band ooit haar loopbaan begon.
foto reuters/scott olsen
muziek recensie
peter bruyn
Er was helemaal niets kneute
rigs aan het reünieconcert dat
Supersister gisteravond in een
vol Paradiso gaf. En dat wil wat
zeggen, als je bedenkt dat de
vier Hagenezen al zevenentwin
tig jaar niet meer samenge
speeld hebben. Sterker nog, af
gezien van toetsenman Robert
Jan Stips hebben ze de profes
sionele muziek zelfs al een
kwart eeuw geleden vaarwel ge
zegd. In Amsterdam gaven ze
het van zichzelf toch behoorlijk
gedateerde repertoire echter
een totaal nieuwe glans.
Ze hadden elkaar sinds lange
tijd weer ontmoet bij de begra
fenis van hun voormalige ma
nager, vorig jaar, waar ze ook
een oud stuk speelden. Maar de
aanleiding voor een serieuze re-
unie was de uitnodiging om af
gelopen zomer op het 'Progfest'
in Los Angeles op te treden -
een internationaal festival voor
'progressive rock'. En Supersis
ter heeft in die kringen nog im
mer een cultstatus.
'Progrock'. Breed uitgespon
nen, complexe rocksongs, waar
Supersister zo rond 1970 ook
nog een relativerende portie
'slimme-jongenshumor' aan
toe voegden. Daarmee combi
neerden ze de invloeden van
Frank Zappa, Pink Floyd, Soft
Machine en Emerson Lake
Palmer tot een unieke polder
variant op het genre. Met hun
eerste single 'She was naked'
haalden ze reeds de hitlijst.
Wat de wederopstanding van
Supersister zo leuk maakt, is
dat het geen hereniging is om
krampachtig nog een pensioen
tje bijeen te schrapen, zoals je
tegenwoordig veel te vaak ziet.
De vier musici zijn stuk voor
stuk na het uiteengaan van de
oorspronkelijke band in 1973
'goed terecht gekomen'. Wat
dat anno 2000 oplevert is puur
spelplezier. De groep geeft af
gezien van het Amerikaanse
festival afgelopen zomer maar
twee concerten en geniet daar
van. En het is opmerkelijk hoe
zeer de vier na zo'n lange on
derbreking nog aan elkaar ge
waagd zijn.
Uiteraard is het Stips - de 'full
prof en componist van de
meeste stukken - die het hoog
ste woord heeft, zowel vocaal
als instrumentaal. Maar fluitist
Sacha van Geest laat zich abso
luut niet wegdrukken. Zijn spel
vult de drukke toetsenpartijen
perfect aan. De ritmes van
drummer Marco Vrolijk zijn,
zeker in de lange stukken, vaak
ronduit adembenemend. En
bassist Ron van Eek laat keer op
keer horen waarom Supersister
nooit een gitarist nodig had.
Hoe fris het herenigde Super-
sister klinkt blijkt nog het meest
in de lange stukken, zoals 'Pud
ding en Gisteren'. Ooit geschre
ven voor een voorstelling van
het Nationaal Danstheater en
vernoemd naar een lagere
school mopje uit de jaren vijf
tig. Destijds vulde het een com
plete plaatkant. En als je die nu
draait, klinkt het behoorlijk ge
dateerd. In Paradiso krijgt het
stuk echter een complete face
lift. Dezelfde noten, maar dyna
mischer en spannender.
Verder komen in Amsterdam
gedurende twee uur vrijwel alle
essentiële stukken van de eerste
drie albums voorbij. 'Present
from Nancy', natuurlijk, maar
ook 'A Girl named You', 'No
Tree wil grow', 'Judy goes on
Holiday', die andere hit, 'Ra
dio'. En natuurlijk de oude pu
blieksfavoriet 'Wow', waarin
Stips een kwinkslag naar zowel
Focus als de Nits verwerkte.
Een mooie avond, dus. 'Nostal
gie met stijl' voor zowel de
band als voor de fans - groten
deels veertig plussers en even
eens van het type dat de school
afgemaakt heeft.
leiden Echte boekenfreaks die even genoeg had
den van lezen konden afgelopen weekeinde terecht
in de Leidse Pieterskerk. Tijdens de Boekkunst-
beurs werden bij verschillende stands demonstra
ties gegeven van onder meer papierscheppen en
kalligrafie. Margedrukkers gaven een demonstratie
boekdrukken en toonden hun met oude drukpers
gemaakte boeken, waarin veel aandacht is besteed
aan de letter, de soortpapier en de vormgeving. In
het koor van de kerk was een kleine expositie van
hoogtepunten op het gebied van de boek- en pa
pierkunst. Kinderen mochten gehuld in een mon
nikspij leren schrijven met een ganzenveer.
foto eric taal
theater recensie
wunand zeilstra
Voorstelling Vergeef ze, ze weten niet
wat ze doen', van en door De Bloeiende
Maagden. Spel Ingrid Wender en Minou
Bosua. Gezien: 2/12, schouwburg, Lei-
De Bloeiende Maagden hebben
ambities. Ingrid Wender en
Minou Bosua willen een bood
schap uitdragen. Dit keer is dat
streven wel erg nadrukkelijk
aanwezig. Het lijkt een soort ge-
tuigeniscabaret te zijn gewor
den. De doelgroep bestaat uit
'alle zoekende zielen die zich er
niet bij hebben neergelegd dat
dit het in het leven is'.
Het programma begint met een
reeks vragen die de doelgroep
van dissidenten moet zuiveren.
Het balanceert tussen een spiri
tuele bijeenkomst a la Jomanda
en een televisiequiz waarin de
kandidaten hun ziel en zalig
heid te grabbel gooien. Noch
het een, noch het ander laat
zich gemakkelijk in een parodie
vangen. Met als gevolg dat de
Bloeiende Maagden zichzelf
moeten overschreeuwen om de
boodschap over het voetlicht te
krijgen. Alles buitelt over elkaar:
van platte seks tot min of meer
verheven idealen.
Bovendien zoeken ze hun heil
in de meest bizarre uitdossin
gen die ter illustratie van de no
dige typetjes kant noch wal ra
ken. Wender en Bosua halen al
lerlei creaties uit de verkleedkist
om een reeks typetjes tevoor
schijn te toveren. Dat wordt al
gauw vervelend.
Af en toe is het een beetje leuk,
als ze met hun onmiskenbare
talent de zelfopgelegde, maar
slecht passende vorm weten te
doorbreken. In hun samenspel
krijgt een typetje bijvoorbeeld
plotseling iets geestigs of iets
aandoenlijks. Dat gebeurt he
laas te weinig.
opera recensie
muziek recensie
li dy van der spek
40 Jaar Jeugdkamerorkest Lei-
Henk Bnër, m.m.v. Irene Maes-
opraan en leden van het Blazersen-
le Marsyas. Gehoord: 3/12, Vredes-
kerk, Lelden.
e buurt van Henk Briër is
ld wel een jubileum te vie-
I Zo was er gisteren in de
peskerk weer een feestelijk
leert van het 40 jaar 'oude'
Bdkamerorkest Leiden on-
I leiding van deze onver-
ibare dirigent,
draait om dans en zang,
lonie en symfonie, pijnlijk
hoten door Amors pijlen.
|r heeft de wind er onder,
ipo en maatvastheid staan
in 't vaandel. En dat zijn
degelijke peilers waar jon-
usici een lekker houvast
hebben. Zit de cadans er in,
it de afwerking gaandeweg,
len valt al dat stevige spel
eerste violist en cellist,
il intens muzikaal zijn ook
lobopartijen in dit Concerto
iso van Handel,
zijdezacht coloriet van de
ie strijkers verfijnt de stille
je lijnen van het Adagio in
dns Sinfonie in D. De bla-
leggen een sterk cordon
lom de felle klank van de
te violen in het allegro. Iets
statisch blijft het menuet,
ir daardoor wordt het
>to assai des te zwieriger,
zijn openbrekende dyna-
che effecten en een grappig
issief slotakkoord,
e strijkersklank is lieflijk ho-
jeen en doorschijnend in
Andante van Schuberts 5e
iphonie in Bes, waarin de
zacht ontluikt. Het allegro
ce danst lichtvoetig over de
Istreep. Bijzonder is Briërs
s in het motet (O qualis de
lo sonus) van Handel en in
ele aria's van Mozart. Maar
stens zo bijzonder is de
me wendbare, nergens
ar te verteren interpretatie
de sopraan Irene Maessen.
Geen betere stem had het or
kest kunnen begeleiden, zo soe
pel en moeiteloos stelt Maessen
zich open voor haar jeugdige
achterban. Vol overgave strij
ken de youngsters een mooi
pastel- waarop Maessen haar
grote weelderige lijnen als van
zelfsprekend uitzet. Laat het
JKL onder leiding van Henk
Briër maar weer een lustrum
groter groeien.
winandvan de kamp
Concert: Solisten, Koor van de Nederlandse Opera en het Neder
lands Philharmonisch Orkest o.l.v. Edo de Waart met Peter Gri
mes van Britten. Gezien gisteravond, Muziektheater, Amster
dam. Nog te zien aldaar: 6, 9, 12, 15, 18, 21, 24, 26 en 29 de
cember.
In de nieuwe productie van de Nederlandse Ope
ra van Brittens 'Peter Grimes' is het water alom
tegenwoordig. Het decor toont Turner-achtige
zeegezichten, de wolken hebben de vorm van
omgekeerde golven, de klip waarop Grimes' hut
staat oogt als een angstaanjagende breker en het
koor kolkt als een woedende watermassa over
het toneel.
De zee, onverbiddelijk en troostend tegelijk,
klinkt ook in het Nederlands Philharmonisch Or
kest. Dirigent Edo de Waart heeft als weinig an
deren gevoel voor Brittens suggestieve muziek.
Met felle streken tekent hij de loodgrijze luchten,
met fijn penseel schildert hij de iriserende kleu
ren van het water.
In 'Peter Grimes', één van de hoogtepunten uit
het 20ste-eeuwse muziektheater, speelt de woeli
ge Noordzee een hoofdrol. Maar behalve over de
zee gaat de opera natuurlijk ook over de norse
visser Grimes, die na de dood van zijn hulpje zijn
dorpsgenoten als een blok tegenover zich vindt.
Over Ellen Orford, de schooljuffrouw die tegen
alle vijandigheid in van Grimes blijft houden.
Over de dorpsbewoners met hun hypocriete ge
drag. De Amerikaanse regisseuse Francesca Zam-
bello, voor het eerst te gast bij de Nederlandse
Opera, heeft er een geheel eigen visie op.
Het is slechts een zwijgende rol, die Grimes' vis
sersjongen in de opera vervult, maar in Zambel-
lo's regie heeft hij een centrale functie. Hij ver
klaart Grimes' drijfveren: de visser wordt gedre
ven door een verlangen naar de tederheid die hij,
ondanks zijn ruwe gedrag, op zijn leerjongen
projecteert. Hij maakt ook de band die Peter en
Ellen samenhoudt begrijpelijk. Ellen lijkt eerder
gedreven door moedergevoelens dan door haar
liefde voor Grimes. Zo wordt zij ook gezongen
door Janice Watson: koud en afstandelijk tegen
over Grimes, teder waar de vissersjongen ter
sprake komt.
De psychologische gelaagdheid die Zambello
heeft aangebracht, blijkt te werken. Vooral ook
dankzij de overtuigende manier waarop tenor
Kim Begley, ooit begonnen als acteur, de rol van
Grimes zingt en speelt: met een mengeling van
ondoorgrondelijke stugheid en een teder verlan
gen dat soms even door de ruwe bolster heen
kiert.
Pakkend is de wijze waarop de dorpsbevolking
wordt neergezet: als een grauwe massa, onver
biddelijk als de zee, waaruit zich een aantal indi
viduen losmaakt. Die individuen, de vaderlijke
kapitein Balstrode (Phillip Joll) bijvoorbeeld, de
hel en verdoemenis predikende Methodist Boles
(John Graham-Hall) of de stokerige Mrs. Sedley
(Catherine Wyn-Rogers), werden stuk voor stuk
overtuigend ingevuld. Kortom een intrigerende
productie die een knappe psychologische karak
terisering koppelt aan suggestieve klanken en
krachtige beelden.
denhaag In het Mauritshuis in Den Haag zijn twee werken van Peter Fourment, schilderde Rubens tussen 1625 en 1630. Het Mauritshuis
Paul Rubens te zien, die het museum langdurig in bmikleen heeft van beschouwt de bruikleen als een zinvolle en waardevolle uitbreiding
een anonieme Engelse verzamelaar. Het linker schilderij is vermoede- van haar schilderijencollectie.
lijk een portret van Peter van Hecke. Het rechter, een portret van Clara foto wfa/frank van rossum
muziek recensie
louis du mouun
Concert: Sarah Bnghtman in het kader van haar 'La Luna Tour"
met groot orkest, koor, ballet en als gast Josh Groban Gezien:
gisteravond, Ahoy', Rotterdam
Uitgerekend haar grootste succes kwam er min
der uit. Sarah Brightman maakte gisteravond in
Ahoy' haar reputatie als 's we
relds meest veelzijdige schoon-
zangeres moeiteloos waar,
maar kwam nogal weifelend
over bij 'Time To Say Goodbye',
waarmee ze met Andrea Bocelli
drie jaar geleden de roos trof.
Kwam het omdat ze (wegens
diens afwezigheid) het hele
nummer in haar eentje moest
afwerken? Waarom dan niet
even gebruik gemaakt van haar
jeugdige gasttenor Josh Gro
ban, die haar slechts een enkele
keer partij mocht geven en dat
ook zo schitterend deed!
In Nederland heeft men amper
nog weet van de superster-sta
tus die Sarah Brightman (40) in haar eigen Enge
land en in Amerika geniet. Een halfvolle sporta-
rena, zoals in Rotterdam het geval was, is daar
ondenkbaar. Hoe 'mega' de voormalige bescher
melinge annex ex-echtgenote van (Lord) Andrew
Lloyd Webber is, laat zich op deze Europese na-
jaarstoumee direct afzien aan de Las Vegas-ach-
tige allure van haar show. Elke muzikale delica
tesse presenteert ze als een compleet mini-
Visuele extra's
geven Sarah in
Concert een vrij
kitcherig karakter
sprookje. In om de haverklap een ander droom-
decor en met zichzelf uiteraard in de hoofdrol als
een zingend prinsesje dan wel engeltje, dat soms
ook letterlijk wegzweeft boven haar twintigkop
pig orkest, twaalfstemmig koor en vier balletdan
sers.
Die weelderige entourage sluit weliswaar naad
loos aan op haar musicalverleden (denk met na
me aan 'Phantom Of The Ope
ra"), maar maakt nogal eens een
geforceerde indruk. Zo wordt 'A
Whiter Shade Of Pale' ingeleid
met een gigantische gouden re
genbui, die eigenlijk haaks staat
op Brightman's ingetogen uit
voering van die Procol Harum-
klassieker. Wel gepast is het
aanhoudende 'confetti-bom-
bardement' op de eerste twintig
rijen voor het podium, dat haar
pittige eerste toegift 'Question
Of Honour' inderdaad verder
'opleukt'.
Al die extra aandacht voor het
visuele geeft 'Sarah in Concert'
niet zelden een vrij kitserig ka
rakter. Een wat lager 'kerstboomgehalte' zou
geen kwaad kunnen. Omdat dan vanzelf meer
aan de fantasie wordt overgelaten en die weet
Brightman met haar kristalheldere stem voldoen
de te prikkelen. Want met dat unieke instrument
lijkt ze werkelijk alles te kunnen wat ze wil: van
een onschuldig jong meisje tot en met een door
gewinterde klassieke sopraan. Deze dame is vele
zangeressen.
'rman Koch signeert in alle eenzaamheid
erd de jong
pen signeersessie in een boekhandel
c? Wie zaterdagmiddag in KooykerGins-
l Herman Koch observeerde bij het sig-
fcn van zijn nieuwe roman 'Eten met
Una', kon maar tot één conclusie komen:
i, dat was niet leuk.
- man van van het komische televisie
programma Jiskefet nam met een mede
werkster van KooykerGinsberg plaats ach
ter een tafel helemaal achterin de boekhan
del. Druppelsgewijs kwam er iemand een
boek ter ondertekeningaanbieden. Een en
keling liep langs, herkende een signeerses
sie, maar vroeg zich af wie toch die man
was. Het boek werd opgepakt, de achter
kant gelezen, maar herkenning bleef uit. En
zo hadden Koch en de medewerkster van
de boekhandel ruimschoots de< gelegenheid
om van gedachten te wisselen.
Zijn roman was blijkbaar een mooi Sin-
terklaaskado voor vader. Een paar keer
schoof een moeder met kind een boek over
de tafel richting Koch. Beleefd vroeg hij
voor wie het boek bedoeld was - 'voor pa
pa'- en tekende. En het gesprek met de
vrouw van KooykerGinsberg ging door.
Over de nieuwe roman, over de nieuwe af
leveringen van Jiskefet, of het vorige week
lachen was toen Herman Brusselmans in
de boekhandel op bezoek was. Ja, dat was
lachen. In tegenstelling tot nu. De een
zaamheid - ondanks de Sinterklaasdrukte
in de winkel - beving je op het moment dat
de vrouw Herman Koch even alleen achter
de tafel liet. Elleboog op tafel, kin in de
hand. Je hoopte op iets Jiskefet-achtigs.
Iets absurds. Dat de tafel omviel of Koch
door zijn stoel zakte.
Opeens gloorde er hoop. Een meisje en
een jongen haastten zich naar de tafel.
„Oh, zit u hier. We waren voor in de winkel
en dachten dat u er niet was. Ging het nu
gebeuren? Pakten Koch en de vrouw de ta
fel op en sjouwden ze het ding - onderweg
het winkelend publiek en stapels boeken
omver duwend - tot in de etalage? Nee. Na
een krabbel in het boek, babbelden ze rus
tig verder.
Maar het kon nog erger. Een vrouw ver
scheen voor de tafel. De schrijver van ver
halen, columns en onder meer de roman
'Red ons, Maria Montanelli' en de vrouw
hieven hoopvol het hoofd. De vrouw vroeg
iets onverstaanbaars. En terwijl Koch zijn
hoofd alweer liet zakken, verwees de mede
werkster van de boekhandel haar naar de
informatiebalie.
