Geloof Samenleving
Tijdens Ramadan tellen goede daden dubbel
Bisschop Eijk ontbindt
Gronings parochiebestuii
Luid protest bij komst van
'mormonen' naar Volgogr;
Een pleidooi voor meer subjectiviteit
DONDERDAG 30 NOVEMBER 2000
VANDAAG
■■■■■I Vandaag 170 jaar geleden, op 30 november
1830, overleed paus Pius VIII op 69-jarige leef-
tijd. Hij keerde zich (toen al) in een encycliek
■■■■III tegen het afkalven van de rooms-katholieke
leer, en het uiteenvallen van de sociale orde in onverschil
ligheid. Hij was met name gekant tegen de wervingsactivi
teiten van protestante bijbelgenootschappen, en de libera
le invloed van onder meer de vrijmetselarij op de opvoe
ding van jonge mensen. Pius VIII stond wel huwelijken toe
tussen protestanten en rooms-katholieken.
Vandaag staat de apostel Andreas op de heiligenkalender.
Andreas was de oudere broer van Petrus en staat bekend
als 'de meest zachtmoedige onder de apostelen'.
'Omgebouwde' priester weer actief
londen De anglicaanse parochie in Swindon in Engeland krijgt
deze week een nieuwe priester. Althans, de naam van de oude
en de nieuwe ambstdrager is hetzelfde: Stone. Het geslacht en
de voornaam zijn anders. Peter Stone liet zich ombouwen tot
Carol Stone. Zijn kerk gaf haar zegen aan het besluit. „Ik wilde
mijn hele leven lang twee dingen: priester worden en een vrouw
zijn", zei Carol Stone gisteren in The Daily Telegraph. Stone
heeft God nooit iets verweten. Ze beschouwt het als het kruis
dat ze moest dragen. Parochianen zeiden in reactie: „Ze is voor
ons nog steeds dezelfde persoon" en „Ik wist meteen dat ik
hem zou steunen, hij is altijd een gentleman geweest".
Geld verdienen aan kerk-telefoonpalen
londen Ruim vijftig parochies van de Anglicaanse Kerk laten
hun jaarlijkse inkomsten stijgen door telecombedrijven toe te
staan kerktorens te gebruiken als telefoonpalen. Telecombedrij
ven in Engeland willen de komende jaren ongeveer 11.000 extra
telefoonpalen plaatsen. Ze hebben inmiddels verschillende pa
rochies benaderd. De parochiebesturen beslissen zelf of ze er
op ingaan, maar krijgen daarbij advies van de Raad van Aarts
bisschoppen zodat de kerken een 'eerlijke prijs' krijgen en goe
de afspraken maken met de telecombedrijven. De extra inkom
sten bedragen zo'n 36.000 gulden per jaar.
Paus erelid van Harlem Globetrotters
rome» Paus Johannes Paulus II kreeg gisteren een bal en een ju
bileumshirt van The Harlem Globetrotters, het beroemde bas
ketballshowteam uit de VS dat dit jaar 75 jaar bestaat. Het ster
renteam, dat in doorsnee bestaat uit sterspelers in de nadagen
van hun carrière, was de afgelopen dagen in Rome en bezocht
een audiëntie van de rooms-katholieke prelaat. Coach Curley
Boo Johnson (rechts) maakte van de paus erelid, foto reuters
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE
KERK
Toegelaten: tot de evangeliebe
diening en beroepbaar:
mw.drs.H.K.OIde Scheper-van
der Weide, Moesstraat 113,
9741 AB Groningen; tel/fax 050-
5775708.
Aangenomen: naar Gendringen-
.Megchelen en Netterden,
kand.C. de Gooijer te Arnhem;
naar Scharendijke (SoW gem.),
G.A. Trouwborst te Utrecht.
CHRISTELIJK GEREFORMEERDE
KERKEN
Beroepen: te Groningen, L.C.
Buijste Maarssen.
Aangenomen: naar Nieuw-Ven-
nep, J.L. de Jong, kand. te Bar-
neveld, die bedankte voor Nieu
we Pekela.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Beroepen: te s-Gravenhage, W.
Harinck te Woerden; te Leerdam,
W.J. Kareis te Hardinxveld-Gies-
sendam
Bedankt: voor Lelystad, M. Gol-
verdingen te Gorinchem.
Dertig dagen lang niet eten, niet drinken, niet roken
De eerste dagen van de
vastenmaand Ramadan
zitten erop. Veel moslims
voelen vooral in deze
maand van onthouding de
nabijheid van God. Maar
de een houdt het vasten
makkelijker vol dan de an
der: „Als niemand het ziet,
is een klein hapje wel erg
verleidelijk."
leiden-haarlem
silvan schoonhoven
Bij de islamitische groentewin
kel Mabroek in Leiden is het
druk. Van landerigheid door
honger is weinig te merken.
Slingers versieren de winkel.
Klanten schudden handen en
feliciteren elkaar met de heilige
maand.
De bezoekers haasten zich
om boodschappen in te slaan,
nog even snel vóór het middag
gebed. Daarna, om elf minuten
over half vijf mag het vasten
verbroken worden.
Een groepje in de winkel is
verwikkeld in een heftige dis
cussie. Er wordt druk gewezen
op een door de Leidse El-Hidjra
moskee verstrekte lijst. Daarop
staan op de minuut nauwkeurig
de begin- en eindtijden van het
vasten vermeld. Die verschui
ven elke dag een paar minuten.
Mustafa Abdalesh, een van de
bezoekers: „Ramadan is de
maand dat de koran werd neer-
gezonden. Tijdens de Ramadan
kunnen we daarom beter naar
God kijken. Het is de maand
waarin het respect voor de me
demens voorop staat."
Vragen over honger of dorst
wuift Mustafa achteloos weg.
„Ik doe de hele dag zonder eten
en drinken en kijk eens: Ik ben
perfect gezond. Vanmorgen, tot
6.34 uur precies hebben we dan
ook stevig gegeten."
De islamitische wet raadt de
gelovigen nadrukkelijk aan om
flink te ontbijten. Maar zodra
men 'een witte draad van een
Bestuurslid: Wij voelen ons aan de kant ge
zwarte kan onderscheiden', zo
als de wetboeken het omschrij
ven, wordt het tijd voor de laat
ste hap.
Tot zonsondergang is het ge
lovigen verboden wat dan ook
te nuttigen, te roken of 'de wel
lust te bevredigen'. De letter
van de islamitische wet is daar
heel streng in. Zelfs het slikken
van geneesmiddelen is strikt
genomen niet toegestaan.
„De maand Ramadan is be
stemd voor gedachten aan
God', zegt Mohammed el-Ha-
joui, bestuurder van de Haar
lemse Al-Rahman moskee. Hij
verwacht in deze maand veel
meer moskeebezoekers dan an
ders, vooral jongeren.
Als je nu in de moskee komt
krijg je een grotere beloning
van God dan buiten de Rama
dan. Ook goede daden voor de
medemens telt dat dubbel.
Daarom komen ook veel arme
mensen naar de moskee om
hulp te vragen."
Hij wijst op een een lange lijst
met namen en gegevens aan de
muur. „Voor die mensen verza
melen we geld. Niet alleen voor
individuen, maar ook voor isla
mitische organisaties in Koso
vo, Tsjetsjenië of Somalië."
Van honger heeft hij geen
last, zegt hij lachend. „Ik ben
het gewend. Bovendien is het
weer hier zo koud dat je geen
dorst hebt. In warme landen is
dat lastiger."
Ook Mohammed Sha'ban
heeft net inkopen gedaan in de
Leidse groentezaak. Hij lijkt
meer last te hebben van zijn le
ge maag. Bij het verlaten van
Mabroek lijkt zijn boodschap
pentas zwaarder te wegen dan
hij echt is.
Om de zoveel tijd kijkt hij op
zijn horloge. „Vroeger ging het
me makkelijker af", zucht hij.
„Gelukkig valt de Ramadan nu
in de winter. Dat betekent dat
de tijd tussen zonsop- en on
kort is. Een Ramadan
in de zomer is niet om uit te
houden."
Hij geeft toe vroeger wel te
gen de vastenplicht te hebben
gezondigd. „Maar dat doen
moslims allemaal wel eens,
vooral 's zomers. Een heel klein
slokje of hapje wordt wel erg
verleidelijk als niemand het kan
zien."
Op het ongeoorloofd verbre
ken van het vasten staat offici
eel een zware straf, waarschuwt
moskeebestuurder Mohammed
el-Hajoui. „Degenen die in God
geloven mogen absoluut niet
eten, niet drinken, niet roken,
en niets, niets met vrouwen
doen. Voor elke dag dat je on-
geoorlooft eet moet je 61 dagen
inhalen. Niemand zal je die
straf opleggen. Dat doe je zelf,
als je gelooft."
Twee maanden per dag: dat
kan oplopen. „Het is een zware
straf, ja. Maar daaraan kan je
zien hoe heilig de maand Ra
madan voor moslims is."
groningen anp
Bisschop Eijk van Groningen
heeft het bestuur van de St.
Martinusparochie in die stad
met onmiddellijke ingang ont
bonden. Aanleiding is een con
flict over de benoeming van een
nieuwe pastoor. Volgens Eijk
ontbreekt het vertrouwen voor
verdere samenwerking met het
parochiebestuur.
Het bestuur had grote bezwa
ren tegen de komst van pastoor
R. Wagenaar uit Maastricht, on
der meer omdat hij te behou
dend zou zijn en geen tegen
spraak zou dulden. Volgens Eijk
hebben zich tijdens de benoe
mingsprocedure van de kant
van het bestuur feiten voorge
daan die niet passen binnen
een zorgvuldig bestuurlijk pro
ces en die in strijd zijn met de
noodzakelijke vertrouwelijk
heid.
Hij doelt op negatieve op
merkingen die vice-voorzitter
A. van Loenen in het openbaar
heeft gemaakt over de nieuwe
pastoor, zei de woordvoerder
van het bisdom gisteren. Het
bleek niet mogelijk het vertrou
wen in het bestuur te herstel
len, schrijft Eijk in een brief aan
de gelovigen van de St. Marti
nusparochie. Hij betreurt de
gang van zaken, maar zegt ook
waardering te hebben vcjte
inzet en toewijding van alaid
stuursleden.
Eijk heeft pastoor Waj ]ai
met ingang van 1 deci
aangesteld. De bisschop
inmiddels een tijdelijk bian
benoemd om maatregel n.
nemen voor een
ming van een nieuw parj^k
bestuur.
Van Loenen, de ouc
voorzitter van het ben
noemt het een hele kvBt
zaak dat katholieken op
manier over de straat rol)tj
len. Hij bestrijdt de lezin.rs
het bisdom dat het bestui
gelegenheid heeft gehad 2 ar
sie op de benoeming kent
maken. Volgens Van L
zijn de parochianen opge;
met de nieuwe pastoor ee
voelen ons aan de kant
zei hij.
De voorzitter van de V
ging van pastoraal werki)U'
in het bisdom, P. Verheij(zii
vorige week dat de priest
pastoraal werkers het ve a r
wen in Eijk kwijtraken. V(er:
hem luistert de bisschop
nig naar parochiebesture ai
is vaker gebeurd dat d
schop tegen het advies v;
parochiebestuur een p erï
benoemt, aldus Verheijen
dei
he
moskou anp
Onder luid protest van andere
kerken is in de Zuid-Russische
stad Volgograd (het voormalige
Stalingrad) de bouw van een
godshuis van de Kerk van Jezus
Christus van de Heiligen der
Laatste Dagen begonnen. Het
gaat om het eerste gebouw op
Russisch grondgebied van het
BOEKBESPREKING
„Biologie, chemie, wiskunde en natuur
kunde zijn fundamenteel niet essenti
eel", zegt hoogleraar filosofie Jacques
de Visscher van het Departement Archi
tectuur van de Sint Lucasinstituten te
Gent en Brussel. Daarnaast is hij ook
hoogleraar filosofie en literatuur aan de
Katholieke Universiteit Nijmegen.
De Visscher is een cultuurfilosofisch
zwaargewicht. En iemand die de onder
wijswereld op zijn duimpje kent. Van
daar dat katholieke organisaties zoals
de Radboudstichting, Thomas More
Academie en de KRO in samenwerking
met de Nijmeegse en Brabantse univer
siteit, Visscher uitnodigden een essay te
schrijven over 'onderwijs, vorming en
mensbeelden'. Dit vanuit rooms-katho-
liek perspectief.
Want zoals de wetenschappelijk direc
teur van de Radboudstichting, Wil
Derkse, het in zijn voorwoord zegt: „De
Visscher is één van de 'denkende katho
lieken' die we willen prikkelen tot een
actiever deelname aan het
publieke debat. In de hoop
dat zij thema's gaan ontwik
kelen die in de publieke dis
cussie onvoldoende worden
belicht en waar vanuit de ka- Onder!
tholieke intellectuele traditie wul
juist een interessante en 'ZZ.
waardevolle belichting op ge
geven kan worden."
Aan die wens beantwoordt
het boek 'Onderkennen wat
beschikbaar is'. De vraag is
alleen of 'het publiek' De Visschers in
tellectuele taalgebruik kan verteren.
Want voor veel mensen is bijvoorbeeld
de volgende zin moeilijk te pruimen:
„De dynamiek van de cultuurover
dracht vooronderstelt bijgevolg een 'se
lectief conservatisme' dat het verwer
ven van het voorgaande niet voor het
heden sacraliseert of verabsoluteert,
maar beschikbaar houdt voor een per
spectief dat het heden overschrijdt, met
name voor de toekomst."
In soortgelijke bewoordingen
houdt de schrijver een plei
dooi voor meer subjectiviteit
en bezinning want: „Het is de
:nnen mens eigen dat hij zich vra-
kbaar is gen Qver zichzeif stelt. Wil de
wetenschap van de wereld
zijn, dan ontsnappen weten
schappers er niet aan de ob
jectiveringen op tijd en stond
opzij te schuiven en de sub
jectiviteit in haar eer te her
stellen. Dat is niet gemakkelijk, zeker
niet in het klimaat dat objectiviteit nog
al naïef met waarheid gelijkstelt."
Meer aandacht voor zingeving is een
goed ding, vindt De Visscher. Bij het
omschrijven van deze boodschap vliegt
De Visscher af en toe nogal hoog de ab
stractie in. Hij trekt al het vanzelfspre
kende in twijfel. Het is bijvoorbeeld niet
normaal dat we praten, of zoals hij het
roemt: 'dialogeren'.
Dat kinderen praten is eigenlijk een
wonder. Daar heeft hij gelijk in. Maar
dan constateert De Visscher dat als we
dan 'dialogeren', we dat niet alleen
doen. 'Niemand voert een dialoog in
het ijle', zegt hij bijvoorbeeld. Erg voor
de hand liggend. Hij had er aan toe
kunnen voegen dat het gras groen is. Zo
filosofeert De Visscher er in 71 pagina's
op los. Soms origineel, soms niet, soms
helder en 'to the point', maar vaker on
duidelijk en omslachtig Neemt niet
weg dat het boek waardevolle ideeën
bevat.
onno van 't klooster
Titel: Onderkennen wat beschikbaar is
Auteur: Jacques de Visscher
Uitgeverij: Damon
Prijs: 19,90 gulden
'iF
g€
geloofsgenootschap, ook 'a
abusievelijk mormonen
noemd naar hun bijbe
Boek van Mormon.
De bouw van de kerk
tot grote verontwaardigii
leid onder de burgerbev e'
en de kerkelijke organisa ;t!
de stad. Zij menen dat deir
die bekend staat om haa
dingsijver, een groot g
vormt. De Russisch-Orthl
Kerk, de plaatselijke roon
tholieken en moslims hl
zich uit alle macht verz
hebben gedemonstreeri
klachten ingediend. De 1
meester besloot daarop
vankelijk de bouw te verbi
De gelovigen in kwestie
ten dit besluit echter
rechtbank aan en die stele
in het gelijk. Volgens de r
betrof het verbod van de 1
meester een onwettige bi
ting van de godsdienstvr
Inmiddels is hoger beroej
getekend, maar dit heeft h
gin van de bouw niet ki
tegenhouden. In Volgogra
nen ongeveer driehondei
tieve mormonen, van wi
deel uit het buitenland ko
De Kerk van Jezus Cl
van de Heiligen der Laats
gen telt wereldwijd ruin
miljoen leden, van wie d<
in de Verenigde State
400.000 in Europa wone
kerk is in 1830 in de Vert'^
Staten gesticht door J
Smith, aan wie een bood;
per uit de hemel zou zij
schenen. Deze Moroni
baarde een geschrift dat
Boek van Mormon b
staat.
WEEROVERZICHT BUITENLAND
Weersvooruitzicht HWS
Geldig tot en met vrijdag.
Noorwegen:
Af en toe een paar opklaringen. Ver
der veel bewolking en voornamelijk
in het zuiden perioden met regen, in
de bergen sneeuw. Middagtempera-
tuur van dichtbij het vriespunt in het
noorden en 9 graden aan de zuid
kust.
Zweden:
Wisselvallig weer met soms een op
klaring, maar verder veel wolken en
nu en dan regen, in het noorden ook
sneeuw. Maxima van dichtbij nul in
het noorden tot 8 graden in het zui
den.
Finland:
In het zuiden perioden met regen,
verder noordwaarts sneeuw. In het
noorden vrijwel overal droog. Maxima
van iets onder nul in het noorden tot
6 graden bij Helsinki.
Denemarken:
Donderdag wat zon en overwegend
droog. Vrijdag bewolkt en vooral in
het westen af en toe regen of motre
gen. Middagtemperatuur rond 9 gra
den.
Engeland, Schotland, Wales, Ierland:
Zeer wisselvallig met van tijd tot tijd
regen of buien en vooral donderdag
veel wind. Maxima rond 12 graden.
België en Luxemburg:
Donderdag geregeld zon en vrijwel
overal droog. Vrijdag bewolkt en
vooral in het westen enige regen.
Maxima rond 13 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Af en toe zon en overwegend droog,
maar in het westen veel wind en van
tijd tot tijd regen. Maxima tussen 10
en 14 graden, vrijdag iets hoger.
Zuid-Frankrijk:
Nu en dan zon en vooral aan de zuid
flank van de Cevennen en het Cen
traal Massief af en toe regen. Maxi
ma oplopend naar 16 graden, aan de
voet van de Pyreneeen door fhn lo
kaal meer dan 20 graden.
Spanje:
In het oosten eerst droog en perioden
met zon. Verder veel wolken en van
het westen uit regen, donderdag in
het noordwesten veel wind. Maxima
aan zee tussen 17 en 22 graden,
landinwaarts middagtemperatuur
rond 15 graden.
Portugal:
Wisselvallig weer met van tijd tot tijd
regen of losse buien. Donderdag veel
wind. Maxima meest tussen 14 en
19 graden.
Mallorca, Ibiza, Menorca:
Droog en peridoen met zon. Maxima
omstreeks 20 graden.
Marokko:
Westkust: vooral in het zuiden zonni
ge perioden. Vrijdagavond in het
noorden kans op wat regen. Maxima
van ruim 20 graden in het noorden
tot 30 in het zuiden.
Tunesië:
Droog en vooral vrijdag flinke perio
den met zon. Maxima rond 23 gra
den.
Madeira:
Donderdag eerst nog wat zon. Verder
veel wolkenvelden en af en toe wat
regen. Maxima rond 23 graden, vrij
dag wat lager.
Canarische Eilanden:
Perioden met zon en droog, maar
vrijdagavond kans op wat regen.
Donderdag een stevige zuidenwind.
Maxima rond 27 graden.
Duitsland:
Geregeld zon en vrijwel overal droog.
Vooral donderdag kans op mist.
Maxima rond 11 graden, in het uiter
ste zuiden lokaal 15.
Oostenrijk:
Droog en zonnige perioden, maar ook
hier en daar mist. Maxima in de da
len tussen 3 en 8 graden, maar aan
de noordkant van het Alpenmassief
lokaal 13.
Zwitserland:
Nu en dan zon en vrijwel overal
droog. Kans op mist. Maxima in de
dalen tussen 6 en 11 graden.
Polen:
In het noorden kans op wat regen.
Verder af en toe zon en droog, maar
ook hier en daar mist. Maxima van 5
graden in het noordoosten tot 10 in
het westen.
Tsjechië en Slowakije:
Rustig en droog weer met zon, wol
kenvelden en mist. Maxima tussen 2
en 8 graden.
Hongarije:
Rustig en droog weer met veel zon,
maar ook kans op mist. Maxima rond
10 graden, bij mist lager.
Italië:
Perioden met zon en droog. In de Po-
vlakte kans op hardnekkige mist.
Maxima van 13 graden in het noor
den tot 20 op Sicili.
Corsica en Sardinië:
Nu en dan zon en waarschijnlijk
droog. Maxima rond 18 graden.
Griekenland en Kreta:
Langzaam afnemende noordenwind.
Verder flink wat zon, maar in het
zuidwestelijk deel van de Egeische
Zee tot aan Kreta wolkenvelden en
kans op een bui. Maxima tussen 12
en 17 graden.
Malta:
Perioden met zon en droog. Maxima
rond 20 graden.
Turkije en Cyprus:
Langzaam naar het zuidoosten weg
trekkende zware (onweers)buien ge
volgd door zon. Afnemende wjnd.
Maxima ongeveer 19 graden, in
West-Turkije circa 15.
VRIJDAG 1 DECEMBER 2000
Zon- en maanstanden
Zon op 08.27 Zon onder 16,31
Maan op 12.41 Maan onder21.23
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 06.51 18.55 6.24 18.28
Laag 02.25 14.35 2.06 «14.16
L O F
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
kantoor
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres; Postbus 54, 2300 AB Leiden
abonneeservice
Abonnementen 071-5128 030
Geen krant ontvangen?
Bel voornabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128
directie
B.M. Essenberg,
W.M J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
hoofdredactie
J.G. Majoor,
T, van Brussel (adjunct)
L.F. Klein Schiphorst (adjunct)
H. Schneider (adjunct)
redactie
A. Maandag, chef eindredactie algemeen
T. Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D.C. van der Plas, chef eindredactie regio
J. Rijsdam, chef redactie kunst
W. Spierdijk, chef sportredactie
E. Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I.M. van der Veer, chef redactie
Duin- en Bollenstreek
W.F. Wegman, chef redactie Leiden
telefax
Advertenties; 071- 5323 508
Familieberichten: 023-5317 337
023- 5320 216
Redactie: 071- 5321 921
Hoofdredactie: 071- 5315 921
advertenties
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 1
071-5356 230
rubrieksadvertenties
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 171;
071-5143 545
abonnementen
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per halfjaar (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging verstrf
het automatisch afschrijven van h
abonnements- geld, ontvangen 1,- ko
betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binner
worden verzonden geldt een toesl.
aan portokosten per verschijndag.
leidsch dagblad op cassette!
Voor mensen die moeilijk lezen, slech
hebben of blind zijn (of een andere
leeshandicap hebben), is een samen
van het regionale nieuws uit het Leids
Dagblad op geluidscassette beschikba
informatie 0486-486486
(Centrum voor Gesproken Lectuur, Gr
internet:
.leidschdagblad.nl MA|L
redactie.ld@damiate.hdc.nl
N H U I Z E
ongevallendienst
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
inlichtingen bezoekuren ziekenhuizen
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131.
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111.
