ïgs heilige plaatsen
mar tegenstanders kondigen verzet aan
Kaam kwam er wel eens. De ka
ren zo klein, dat de nonnen er am-
kont konden keren. Ie omkleden,
nog net, zegt ze.
had ook niet gehoeven, vindt zuster
Brocates, het laatste hoofd van de
Bacteriologie en Van Kaams vroege-
„Wij noemden onze kamer de cel.
stond er, een stoel, een tafel en een
ir ik heb nooit meer nodig gehad."
onrada (82) werd door collega's de
van het lab genoemd. Ze werkte
•8 tot 1972, het jaar van de sluiting,
ooigracht. Daarna verhuisde Broca-
Leiderdorp. In 1981 ging ze met
ien woont ze met een aantal andere
ers uit Leiden in een rusthuis in
)ankzij een abonnement op het
)agblad blijven ze op de hoogte vari
kkelingen rond het ziekenhuis. Ook
udt Brocates nog altijd innige con-
et oud-patiënten en vroegere colle-
vond het net een cementen paleis. Het nieu
we ziekenhuis zag er veel afstandelijker uit.
Het oude Elisabeth was veel leuker, gerieflij
ker. We waren er allemaal graag gebleven."
Hoe streng de kloosterorde op een buiten
staander ook mocht overkomen, Brocates
heeft het aan de Hooigracht 'altijd heel goed
gehad'. Toen haar moeder in 1956 overleed,
mocht ze het ziekenhuis niet uit. „Zo was het
gewoon." Later werden de regels soepeler.
Zwembad
Het oude ziekenhuis wacht sinds 1989 op
een nieuwe, definitieve bestemming. Dat
was het jaar waarin de faculteit psychologie
van de universiteit vertrok. De Leidse pro
jectontwikkelaar Erica wilde het complex
ombouwen tot een appartementencomplex
waarin behalve woningen ook restaurants,
winkels en een zwembad moesten komen.
De Noordwijkse architect Hans van Egmond
tekende voor het ontwerp. Geschatte kosten:
maar liefst 25 miljoen gulden. Op enthousi
asme, van de gemeente noch de buurt, kon
Erica nimmer rekenen. Uiteindelijk maakte
dat ook niet uit, want de projectontwikkelaar
ging in 1992 failliet, waarna ABN Amro voor
4,5 miljoen gulden de nieuwe eigenaar werd.
De bank is dat nog altijd; alleen is met het
Maarssens Bouwbedrijf afgesproken dat dat
het koopt.
Vooruitlopend op de aankoop heeft de
Maarssense onderneming het gerenom
meerde architectenbureau van Bob van
Reeth in de arm genomen. De Vlaamse
bouwmeester moet een buitengewoon fraai
gebouw tekenen, dat de schoonheid van het
huidige complex doet verschrompelen, luidt
de ambitie van de projectontwikkelaar. In af
wachting van het bouwplan heeft de ge
meente de aanvraag voor een sloopvergun
ning voorlopig terzijde geschoven. Daartoe is
ze ook verplicht, omdat Hooigracht 15 valt
onder het 'beschermd stads- en dorpsge
zicht' van de Leidse binnenstad. Het is geen
monument.
De studenten volgen de ontwikkelingen
met argusogen. Ze wantrouwen het Maars
sens Bouwbedrijf. Het onderzoek naar de
bruikbaarheid van het complex dat de aan
nemer door Inbo Adviseurs liet uitvoeren,
betitelt Smagge als 'frauduleus'. Volgens het
Maarssens Bouwbedrijf en de gemeente con
cludeert Inbo dat sloop niet alleen prakti
scher is, maar ook beter voor het milieu. Leer
mij de zieleroerselen van projectontwikke
laars kennen, zegt de studentbeheerder. Die
willen gewoon hun zin doordrijven en geld
verdienen. De gemeente en het bouwbedrijf
geven het onderzoeksrapport niet vrij.
Hoewel tegenstanders van de sloopplannen,
vrezen de laatste bewoners dat ze machte
loos moeten toezien hoe straks het Maars
sens Bouwbedrijf met instemming van de
gemeente het ziekenhuis afbreekt. „Bijna ie
dereen heeft al een keer bezwaar aangete
kend tegen de plannen. Dat is het dan. Want
wat kunnen wij verder nog doen? Wij zijn
maar studenten", zegt Smagge. Luiten acht
zichzelf, Smagge en de anderen niet bij
machte een goed georganiseerd verzet op
touw te zetten, ook al is dat wel nodig, vin
den ze. „Dat is voor ons te tijdrovend."
Vooralsnog lijken alleen de fracties van
Groenlinks en de SP in de gemeenteraad
oog te hebben voor hun argumenten. Niette
min is de overtuiging van Luiten, „dat éls ie
mand met een serieus plan komt voor be
houd van het ziekenhuis, dan zegt het groot
ste deel van de politiek: dat plan nemen we."
Smagge: „Verbouwen kost klauwen met
geld. Maar het gebouw is te bijzonder en te
magnifiek om te slopen."
Zo is het maar net, zegt oud-chirurg Oscar
Langezaal. „Het is ongelooflijk", reageert hij
op het voornemen tot sloop. „Dat is ver
schrikkelijk zonde. Er zit een geschiedenis
van een eeuw achter. Het gebouw is cultu
reel erfgoed van Leiden aan het worden."
Langezaal opereerde jaren in de zaal die uit
zicht geeft op de binnentuin. Zes jaar gele
den ging de Zoeterwoudenaar met pensioen.
„Het is gewoon heel goed gebouwd. Er valt
helemaal niets op aan te merken en het is
ook niet vervallen, zoals de gemeente bij
voorbeeld wel met de Aalmarkt-school heeft
laten gebeuren."
Daarom moet, meent Langezaal, prima
een herbestemming voor het complex ge
vonden kunnen worden. „Met de nodige
fantasie moet er iets van te maken zijn. Maar
de politieke wil ervoor is er dus niet. De ge
meente offert het ziekenhuis op aan het geld.
Het loont natuurlijk veel meer om hier ap
partementen a raison van een miljoen gul
den neer te zetten, dan met moeite het ge
bouw in oude luister te herstellen."
Langezaal vreest daarom dat het nu al te
laat is voor een georganiseerd verzet tegen
de sloopplannen. „Al doe ik sowieso mee als
het ervan komt. Ik zal mij daar zeker voor in
spannen. En mijn inschatting is dat bijna alle
oud-specialisten dat zullen doen." Maar bij
voorbeeld zitting nemen in een bestuur, van
een eventueel op te richten stichting, dat
gaat Langezaal net even te ver. „Ik ben al
voorzitter van de Stichting Grote Polder
Groene Hart. Ik zou graag nog wat tijd over
houden voor andere zaken."
Lenie van Kaam heeft evenmin begrip
voor de wens van het Maarssens Bouwbe
drijf om 'de boel plat te gooien' - en ook niet
voor de berusting bij de gemeente. Want die
onderneemt geen enkele poging om het
complex te redden van de slopersbal. „Slo
pen? Je weet als Leidenaar niet beter dan dat
het hier staat. Ik vind het zonde.
Ook haar suggestie luidt: „Laat het ge
bouw lekker staan. Hoe vaak zie je wel niet
dat oude panden een nieuwe indeling krij
gen? Het oude ziekenhuis past gewoon in de
stad en het zal iedereen volgens mij nog vies
tegenvallen als ze er zo'n modem, massief
iets van hebben gemaakt."
„De sloopplannen raken me zeer", zegt
zuster Conrada Brocates. „Vooral vanwege
de kapel. Die vind ik heel erg mooi." De non
schrikt als ze hoort van de puinhopen daar.
„Dat vind ik heel erg", zucht ze.
Het Maarssens Bouwbedrijf wil geen com
mentaar geven. Het is niet bekend wanneer
het bedrijf met een bouwplan komt.
ROBBERT MINKHORST
De deuren naar de biechtstoel en het kamertje waar de biecht werd afgenomen staan nog wijd
open. En de vloer ligt, als een vorm van heiligschennis, bezaaid met van alles en nog wat?
Het centrale trappenhuis van het gebouw aan de Hooigracht, achter de hoofdingang. Het wordt
niet meer gebruikt. De trappen leiden naar afgesloten gangen.
Het enige daadwerkelijk gepresenteerde plan om het oude ziekenhuis niet af te breken kwam
van de Leidse projectontwikkelaar Erica. Geschatte kosten: maar liefst 25 miljoen gulden. Op
enthousiasme kon Erica, dat in 1992 failliet ging, nooit rekenen. tekening archief
iddende non in een kamer verschijnt,
verzorgd, of brachten er een bezoek aan
nmiddels voor het imposante, voormalige
yacht. Voor het laatst op ontdekkingsreis
ztsen.
i de couveusekamer. Een non bekommert zich ondertussen om een van
borenen. Het tafereel is vastgelegd in 1960.
