Kunst
geld
De Appel
'Zetten we toch nog een keer een trend'
'Voor een musicus is dirigeren het mooiste wat er is'
'Zonder getuige1 wil
maar niet echt boeien
Dickens mysterie in première
Muziek verdrijft stilte in Lakenhal
Spanning en opgeruimdheid in Icoon
Radicale ontluistering in 'Familie'
TERDAG 25 NOVEMBER 2000
Radiohead wint website-award
onden De Britse rockband Radiohead heeft de Britse website-
gewonnen. De band is beloond voor de beste internetpa-
>ina in het Britse 'artiestenland'. Het is de eerste keer dat de on-
lerscheiding is uitgereikt. Radiohead heeft de traditionele mar-
:etingmethode voor hun nieuwste album 'Kid A' gemeden en
foor promotie via internet gekozen. Ze kregen de award omdat
site creatief en innovatief is en technische hoogstandjes
Rapper Eminem haalde de titel voor de beste internatio
artiestenwebsite binnen.
Korting Toonkunstkoor
eidenDe kortingsbon voor het concert van het Toonkunstkoor
lie gisteren in de Uitkrant stond, kan mogelijk voor verwarring
De bon moet bij de Pieterskerk, waar het concert van
is, worden ingeleverd.
regering handelt daarmee
ïar eigen zeggen in de geest
in de motie van het CDA die
nsdag door een meerderheid
in de Tweede Kamer werd
ingenomen. Daarin wordt ge-
aagd om De Appel, ondanks
negatieve advies van de
lad voor Cultuur, toch subsi
te verlenen. Een van de ar-
imenten is dat Den Haag er in
Cultuurnota toch al bekaaid
komt.
Staatssecretaris Van der Ploeg
ultuur) liet na de stemming
lorschemeren dat hij De Ap-
weinig kans geeft. Volgens
m zijn er in het advies van de
ad geen aanknopingspunten
ch geld te geven. Verder zou
11 heroverweging kunnen lei-
'n tot juridische procedures
n andere gezelschappen die
en subsidie meer krijgen.
De gemeente Den Haag heeft
Appel wel 3 miljoen gulden
De Appel, het oud-
dick van teyl1ngen
itelling 'Zonder getuige' door Car-
isel Spet Marlies Heuer en Tom Jan-
Gezien- 23/11, Haarlem (première)
zien: 29 en 30/11, LAKtheater, Leiden.
ste toneelgezelschap in Neder
land, heeft naar eigen bereke
ning 4 miljoen gulden nodig
óm te kunnen blijven bestaan.
Zakelijk leider G. Dijkstra van
het gezelschap noemt het kabi
netsbesluit bizar. ,,Als een
staatssecretaris zich niet laat
overtuigen door een kamerbre
de meerderheid die vindt dat
De Appel van groot belang is
voor het Nederlandse toneel,
dan is dat bizar", zegt hij. „Wat
moet je als je tot in het parle
ment wordt gesteund, maar te
maken hebt met een staatsse
cretaris die alleen maar een ad
vies van de Raad voer Cultuur
kan uitvoeren?"
Volgens Dijkstra is De Appel
zonder de rijkssteun en on
danks het geld van de gemeente
Den Haag, gedoemd te stop
pen. „Daar hebben wij op inge
zet. Als het miljoen er niet
komt, valt het doek", aldus
Dijkstra. Het gezelschap zal in
elk geval nog tot in de zomer
volgend jaar blijven spelen.
theater recensie
m man en een wouw in een
Ie kamer. Hij in smoking, een
letje dronken na een voorstel-
ïg met nazit. Zij afwachtend,
mtrouwend, berekenend. Ze
aren ooit gelukkig, maar hij
en andere wouw en zij
middels ook een andere man,
et wie ze wil gaan trouwen,
nieuwe relaties lijken meer
jegeven door het verlangen
k.iar verandering (hij) en wat
eer veiligheid in een harde
aatschappij (zij), dan door
1 fde. Af en toe klinkt er iets
lor van de Russische maat-
n happij, waar je alleen met
el gelobby en geslijm je posi-
zeker kan stellen, maar ei-
nlijk kan het stuk overal spe-
Hun gemeenschappelijke
101 rieden heeft diepe wonden
slagen, maar die hebben hen
n» ig niet losgeweekt van elkaar.
8? ij is flirterig en probeert op ai
rlei manieren toenadering te
ijgen, zij schakelt van koel
ar koket, van strak naar
endelijk, en onderzoekt wat
contact voor voordelen kan
bben. Het is niet alleen de
ergebleven aantrekkings-
acht die hen bindt, ze hebben
ik een zoon. Die wil maai- niet
:ugen, waarover vooral zij
'h zorgen maakt. Hij is de in-
van het steekspel tussen
Matthias Maurer met Mozarts Requiem in Pieterskerk
leiden els boer
et kabinet geeft toneelgroep De Appel in Den Haag
;en rijkssubsidie uit de Cultuurnota 2001-2004. In
laats daarvan kan de gemeente Den Haag in 2001 en
102 per jaar 200.000 gulden extra tegemoet zien voor
lieuwe kwalitatieve impulsen voor het theaterklimaat'.
De voormalig altist Matthias Maurer is
even terug in ons land voor een korte
tournee met het Slovak Sinfonietta en
het Filharmonisch Koor Bratislava. De
Zwitser staat als dirigent voor dit ge
zelschap, dat morgenmiddag een con
cert geeft in de Leidse Pieterskerk.
Jarenlang was hij solo-altist bij het
Concertgebouworkest, maar de diri
gentenwissel van Haitink naar Chailly
vond hij een goed moment om zijn
carrière een andere richting te geven.
Maurer koos toen aanvankelijk voor de
didactische kant van zijn vak, het les
geven dus, en voor een solocarrière.
„Het werken in een orkest is heel
zwaar, want als eerste solo-altist moet
je altijd alle belangrijke dingen doen",
vertelt hij, nog steeds in goed Neder
lands maar wel met een gemoedelijke
Zwitserse tongval. Sinds 1994 heeft hij
zijn bakens nogmaals verlegd en be
geeft hij zich meer en meer op het diri-
geervlak. Daarmee is hij, na Jaap van
Zweden en Viktor Liberman, de derde
violist van het Concertgebouworkest
die koos voor de dirigeerstok. In het
seizoen 94/95 maakte Maurer tijdens
een tournee door Nederland zijn diri-
geerdebuut in het Concertgebouw
waar hij een enthousiaste ontvangst
kreeg. Ook in 1999 had hij samen met
het Slovak Sinfonietta een succesvolle
tournee en deze week is hij dus op
nieuw in ons land.
Afgelopen woensdag begon hij de
korte tournee in Haarlem en morgen
middag is Leiden aan de beurt. Op het
programma staat Mozarts beroemde
Requiem waarin Matthias Maurer een
dubbelrol speelt door ook de altviool
partij voor zijn rekening te nemen.
Zijn Poolse echtgenote Barbara Gor-
zynska tekent voor de vioolsolo.
Inmiddels is Matthias Maurer een
veelgevraagd dirigent. Het volgend sei
zoen komt hij onder andere voor het
Filharmonisch Orkest van Buenos Ai
res en het Budapest Symfonie Orkest
te staan. Ook zijn er plannen voor di
recties bij het Brabants Orkest en het
Noord Nederlands Orkest. Waarom hij
zo nadrukkelijk voor het dirigentschap
gekozen heeft?
Maurer: „Ik had dat altijd al in mijn
achterhoofd. Voor een musicus is diri
geren het mooiste wat er is, want je
bent bezig met de hele partituur, de
geschiedenis en de interpretatie. Alle
noten zitten in mijn hoofd. Als orkest
musicus speel je alleen je eigen partij.
Je hoort wel de anderen om je heen,
maar niet wat bijvoorbeeld een tweede
fluit of derde hoorn doet."
Of hij een dirigentenloopbaan voor
zich ziet? „Carrière is voor mij niet be
langrijk. Het gaat mij alleen om de
muziek. Sommige mensen denken dat
je dirigent wordt om de macht, maar
met macht heeft dit niets van doen. De
functie van een dirigent is zuiver crea
tief. Hij moet een interpretatie bren
gen en de muzikale energie van zijn
musici bundelen."
Slovak Sinfonietta en het Filh. Koor
Bratislava: morgenmiddag 14.00 uur,
Pieterskerk, Leiden. Er zijn nog kaar
ten verkrijgbaar.
UB40 - elf keer smaakmaker van 'Night Of The Proms' - koppelt cd-single aan aids-bewustzijnscampagne
man en vrouw, waarin het ver
der gaat om aandacht, jaloezie
en macht.
Carrousel speelt 'Zonder ge
tuige' van Sofia Prokovjeva in
een kaal decor. De acteurs, daar
moet het om gaan. Dat zijn
Marlies Heuer en Tom Jansen,
een topbezetting. Carrousel
was jarenlang een smaakmaker
van het kleine-zalencircuit,
maar dreigt nu de subsidie te
verliezen. En 'Zonder getuige' is
de afscheidsvoorstelling van
Heuer, die met Matin van Veld
huizen lang de artistieke leiding
van de groep vormde. Allemaal
redenen voor welwillendheid
en hooggespannen verwachtin
gen. Jammer genoeg wilde het
in de premièrevoorstelling
maar niet lukken.
Onder haar koele, ingehou
den spel suggereert ijskoningin
Marlies Heuer doorgaans een
schat aan emoties en motieven.
Nu werkte dat veel minder
sterk, omdat de veranderingen
tussen de stemmingen - van
licht naar zwaar, van uitdagend
naar afhoudend, van vriendelijk
naar agressief - vaak niet lo
gisch genoeg voortvloeien uit
de tekst en de karakteropbouw
door de acteurs. Ook Tom Jan
sen komt als joviale, maar ge
vaarlijke walrus niet toe aan
zijn gebruikelijke nuances en
subtiliteiten. Vooral de knieval
aan het einde komt uit de lucht
vallen. Carrousel had het de
laatste maanden erg druk met
overleven in het subsidiecircus,
misschien was de voorstelling
daardoor nog niet klaar.
rotterdam louis du moulin
Kwajongens zijn ze zeker geble
ven, de acht veertigers uit Bir
mingham die samen al meer
dan twintig jaar de hele wereld
opvrolijken als UB40. Stress is
dan ook onvindbaar in het
woordenboek van de meest
succesvolle reggae-propagan
disten sinds Bob Marley. Wat in
het kader van hun medewer
king aan de 'Night Of The
Proms 2000' best had gekund,
omdat ze als muzikaal collectief
nooit eerder met een gigantisch
symfonie-orkest als II Novecen-
to samenwerkten. Tot en met
aanstaande woensdag loopt
Ahoy' maar liefst elf keer vol
voor een van de geheide
smaakmakers van de Proms.
„Discipline op het podium is
nooit onze kracht geweest",
grijnst UB40-frontman Ali
Campbell. „Voor ons gaat er
dus een hele nieuwe wereld
open, want je kunt het natuur
lijk niet maken om te gaan sol
len met zo'n heel peloton goeie
muzikanten die zich achter jou
in het zweet zitten te spelen.
Temeer daar zij van het blad
hebben moeten instuderen wat
wij altijd maar voor de vuist
weg in elkaar hebben gedraaid.
Dat vinden wij zo'n geweldige
eer dat we soms moeten oppas
sen dat we niet vergeten om
ons eigen aandeel uit te voeren,
omdat we stiekem staan mee te
luisteren naar al die weelderige
orkestpartijen."
De riante gage, die eerder on
der anderen Joe Cocker, Bryan
Ferry en Status Quo tot Proms-
deelname mocht verleiden, is
beslist geen onbelangrijke fac
tor geweest, maar doorslagge
vend was voor UB40 toch de
nieuwe uitdaging die in dit
avontuur lag. In de woorden
van saxonist Brian Travers, de
andere gelegenheidsspreekbuis:
„Wat een leuk idee om ons
werk eens zo te kunnen presen
teren! Dat was bij ons allemaal
de eerste reactie. Toen ons
daarna ook al snel duidelijk
werd dat dit hele evenement
puur om de muziek draait, wa
ren we door de bocht. In Enge
land hoef je aan zo'n formule
als deze niet eens te denken,
Zanger Ali Campbell van UB40 zorgt voor een wervelend optreden in Ahoy' tijdens de Night Of The Proms.
omdat er meer wordt verlangd.
Je moet trendy zijn in de ogen
van het publiek, je moet reke
ning houden met een negatieve
benadering van de pers. Zoveel
politieke lading werkt zo ver
lammend. Raar hè, dat zo'n
plasje water tussen een paar
landen zo'n verschil in mentali
teit tot gevolg kan hebben?"
Ali Campbell is ook danig in
zijn sas met de nadere kennis
making met de geestverwante
rapper Coolio. „Een man die
zoveel meer in zijn mars blijkt
te hebben dan die paar succes
nummers waar iedereen hem
van kent. We zijn zeer onder de
indruk over de wijze waarop hij
sociale misstanden vertaalt in
pakkende liedjes."
Zelf willen 'de UB40's' daar
ook nog steeds graag een hand
je van hebben. Zo zal met het
eerstvolgende studio-album,
dat voor begin volgend jaar op
de agenda staat, een directe
link worden gelegd met de aids-
problematiek, die met name in
de derde wereld angstwekken
de vormen aanneemt. „We ko
men net terug van een vergade
ring met de grote chef van de
Verenigde Naties Kofi Annan",
verklaart Brian Travers nader.
,Als je hoort dat in sommige
Afrikaanse landen al een op de
vijf mensen is geïnfecteerd, dat
die epidemie zich nauwelijks
laat beteugelen, dan kun je van
uit de luxe situatie waarin je zit
alleen maar willen meehelpen
aan enige verbetering. Voor ons
komt dat straks neer op het
koppelen van de single 'Cover
Up' aan een nieuwe aids-be-
wustzijnscampagne. Bij het
plaatje zit een gratis condoom
gestoken. Is nog nooit ver
toond! Zetten we misschien
toch nog een keer een trend!"
Voordat die 'speciale aanbie
ding' op de markt verschijnt
heeft UB40 nog een andere
nieuwe radiotroef uit te spelen:
een eigen versie van 'Light My
Fire' van The Doors. Min of
meer een toevalsproductie, zegt
Ali Campbell. „We kwamen in
Los Angeles de drie nog reste
rende Doorsleden tegen en die
waren bezig met een coveral
bum door anderen. Ze vroegen
FOTO WFA BERT WESTENDORP
ons meteen een bijdrage te le
veren." Intussen ook op stapel
staand is het reeds lang geleden
aangekondigde album 'The
Fathers', bij voorbaat bijzonder
omdat daarop tal van Jamai-
caanse reggaepioniers (als Gre
gory Isaacs, Freddie McGregor,
Horace Andy) zich uitleven op
werk van UB40. „Inderdaad de
omgekeerde wereld", weet Bri
an Travers. „We hebben ons
dan ook zeer bescheiden opge
steld bij het begeleiden van al
die ouwe helden. Maar het
brengt ons binnenkort wel ein
delijk bij onze muzikale wortels
in de vorm van een optreden
op Jamaica. Na dik twintig jaar
toeren moest het daar natuur
lijk toch een keer van komen."
Erfgoedhuis in
Rijnlandshuis
leiden coen polack
„Doordat we cultureel erfgoed
hebben, kunnen we aanwijzen
wat vandaag de dag belangrijk
en bijzonder is." Dat stelde di
recteur Chris Dercon van he:
Rotterdamse museum Boij
mans van Beuningen gisteren
bij de officiële opening van he
Erfgoedhuis Zuid-Holland.
Vanaf de kansel van de Pieters
kerk in Leiden schetste Dercon
een beklemmend beeld van de
hedendaagse samenleving,
waarin technologie belangrij
ker is dan inhoud en de feite
lijke werkelijkheid van het hie
en nu prevaleert over de diep
gang van de geschiedenis.
„Technologie is het criterium
voor vooruitgang. Culturele
vooruitgang wordt alleen nog
afgemeten aan kijkcijfers en
bezoekersaantallen. Voor on
erfgoed is er geen goddelijke
en materiële garantie meer."
Het Erfgoedhuis wil die ga
rantie toch proberen te geven.
Het nieuwe instituut, dat sind
gisteren officieel gevestigd is in
het Rijnlandshuis aan de Bree
straat, is ontstaan op initiatief
van een groep organisaties die
zich met cultureel erfgoed be
zig houdt. Volgens bestuurs
voorzitter C. Goekoop is het
Erfgoedhuis er om te signale
ren, te stimuleren en te coördi
neren. „We willen het centrale
loket worden voor iedereen die
in Zuid-Holland met cultureel
erfgoed bezig is. We moeten
samenwerken, want het gevaa
van elkaar beconcurrerende
eilandjes in het erfgoed is nie:
te verwaarlozen."
Goekoop gaf ook aan dat he
Erfgoedhuis nog bezig is me:
opzetten van werkzaamheden
en dat er nog personeel gef-
zocht wordt. „We moeten ook
samenwerking zoeken met in^
stanties die zich bezig houden
met industrieel erfgoed, volks
cultuur en bijvoorbeeld oude
begraafplaatsen. Het cultureel
erfgoed ligt op straat. Als ie
dereen in zijn interesse in her
komst en erfgoed tegemoet ge
komen kan worden, zijn we
een goed eind op weg om hel
erfgoed op de juiste manier te
beheren."
Tweede aflevering Leids Museumfestival
leiden «joke korvingwordt genomen. Andriessen componeerde 'De
hellevaart' speciaal voor slagwerker Paul Koek en
voor de Italiaanse zangeres Cristina Zavalloni.
Behalve 'De hellevaart van Inana' brengen Paul
Koek en Ton van der Meer het stuk 'Koud ijs' ten
gehore. Op zoek naar 'schrijend zink' dat bij gro
te hitte optreedt, ontdekte Koek het beeldend ge
luid van kreunende metaalmoleculen van vloei
bare stikstof bij 82 graden onder nul. Na de kou
de professor (Heike Kamerlingh Onnes) maakt
Leiden nu dus kennis met de koude musicus
(Paul Koek).
In Naturalis gaat zangeres Carmen Gomes met
haar begeleidingsband 'Inc.' zondag op reis door
de geschiedenis van de jazz. De muzikale trip is
door de organisatoren 'Stamboom van de jazz'
genoemd, daarmee verwijzend naar de stam
boom van het leven zoals die in Naturalis is te
zien.
De première van 'De hellevaart van Inana' be
gint zondag om 12.00 uur in het Stedelijk Muse
um De Lakenhal, Oude Singel 28-32, Leiden.
'Stamboom van de jazz' is om 14.00 en 15.30 uur
in Naturalis, Darwinweg, Leiden.
Ze kijken er naar uit, maar doen tegelijk schietge
bedjes. Want, zo vragen medewerkers van het
Stedelijk Museum De Lakenhal in Leiden zich af,
blijven de schilderijen wel aan de muur als zon
dag 'De hellevaart van Inana' losbarst.
Slaginstrumenten en een operazangeres ver
drijven om klokslag twaalf de stilte in het muse
um. Op dat tijdstip beleeft het de Nederlandse
première van het muziekstuk dat Louis Andries
sen componeerde. Het concert wordt gegeven in
het kader van het Leids Museumfestival, dat in
het teken van muziek en musici staat.
Terwijl de muziek van Andriessen klinkt, wordt
het schilderij 'De sybille toont Aeneas de onder
wereld' op groot formaat geprojecteerd. Tekst
fragmenten uit het oude Mesopotamië, van on
geveer 2000 jaar voor Christus, vormen het uit
gangspunt voor 'De hellevaart van Inana'. De
teksten vertellen in arcadische taal over Inana, de
Sumerisch-Assyrische godin van de liefde en
vruchtbaarheid. Zij maakt een reis door de on
derwereld, waarbij zij door haar zus gevangen
dans recensie
maarten baanders
retelling: 'Icoon' door Rogie Company Gezien:
24/11 LAKtheater Leiden.
j)p de achteiwand kijken Adam en Eva
fjussen frisgroene bladeren het publiek
in, alsof de wereld nieuw is. Op het to-
ïeel staat een tafel met glazen, waar de
lansers nu en dan ontspannen gaan zitten
n die iets vanzelfsprekends uitstraalt. In
lit decor laten de dansers van Rogie
.ompany in 'Icoon' een spanning zien die
afschrikt en opjaagt. Helder, evenwichtig
en vertrouwd ogen de groepsdansen,
duetten en trio's. Fel, rusteloos zijn de
dansers als ze alleen bewegen.
Simpele gebaren vormen de meest ken
merkende momenten: poserende meisjes
die hun armen slap laten zwaaien, de dan
ser die stram zijwaarts stapt en de andere
danser die telkens zijn arm opzij steekt.
Maar ook van ingewikkelde passages gaat
een levenslustige werking uit.
Vooral de solopassages zijn van een mee
slepende kracht. Een danseres beweegt
met wijde uithalen van armen en benen
over de grond, als een krant in de wind.
Het is bewegen op zoek naar rust. En die
rust komt er zodra er samen gedanst
wordt, met als uiterste de twee mannen
die elkaar simpel, harmonisch als yin en
yang, vasthouden. En als de vertwijfelde
danseres een danser ontmoet, dfaaien
hun lichamen tussen hun vier armen, kort
en virtuoos, en daarmee is meteen alle
harmonie tussen die twee neergezet. Ook
al zijn sommige groepsdansen wat minder
markant en krachtig, 'Icoon' maakt in tal
loze momenten een afwisseling tussen
spanning en opgeruimdheid voelbaar
theater recensie
wunand zeilstra
'Familie', van Maria Goos door 'Het To
neel Speelt'. Spel: Peter Blok, Marisa van
Eyle, Bart Klever, Petra Laseur, Betty
Schuurman en Bram van der Vlugt. Ge
zien; 24/11, Schouwburg Leiden.
In 'Oud Geld', de televisieserie
van Maria Goos, waren de fa
milieleden niet altijd even aar
dig tegen elkaar. Maar het bleef
meestal bij ingehouden woede.
Haar toneelstuk rond familie
verhoudingen is radicaler van
opzet. Ouders, kinderen, echt
paren zeggen de vreselijkste
dingen tegen elkaar, aange
moedigd door drank en de na
derende dood van de moeder.
Kennelijk lucht het op. „Meer
drinken, meer schelden, ik voel
me beter dan ooit", zegt een
personage.
Wintersport in een Zwitsers
chalet. Wat gezellig bedoeld is,
draait uit op een nachtmerrie.
Maria Goos toont de ontluiste
ring van de verhoudingen in
steeds fellere etappes. Het
knappe van haar invulling van
de bikkelharde ontknoping is
de manier waarop zij alle per
sonages ondanks hun hard
heid tevens iets puur wanho
pigs laat houden. En er blijft
volop ruimte voor humor,
maar dan wel genadeloze hu
mor.
Over de hele linie wordt sterk
spel geleverd. Willem van de
Sande Bakhuyzen heeft de
laatste jaren al vaker laten zien
een goed oog voor acteurs te
bezitten. Het stuk is opvallend
evenwichtig opgebouwd. Eén
voor één krijgen de spelers de
kans om met hun eigen onge
noegen aan de haal te gaan. De
kijker mag zijn aandacht geen
minuut laten verslappen. De
hooggespannen verwachtin
gen worden zonder meer be
vestigd. Zulke kostbare mo
menten in het theater moet je
koesteren.
