'Schaarste in zorg neemt nog verder toe
'Eventjes een hypotheekje halen'
e buurtsuper heeft weer toekomst
Economie
v steunt
ens met
t miljoen
Vleescrisis
DAG 25 NOVEMBER 2000
del met buitenland naar record
rg De goederenhandel met het buitenland is in de
september tot recordhoogte gestegen. De waarde van
Ie import als de export was hoger dan ooit, zo blijkt uit
an het CBS. Vooral de handel met landen buiten de Eu-
Unie nam sterk toe. De invoer kwam in september uit op
ljard. Dit is 12,7 procent hoger dan in augustus. In ver-
g met vorig jaar groeide de import 18,1 procent. Ten op-
an augustus steeg de uitvoer van Nederlandse produc-
10,7 procent tot 44,5 miljard. De waarde ervan was
:e 19 procent hoger dan vorig jaar.
ld mag Spaanse keten overnemen
Ahold mag de overname van de Spaanse super
eten Superdiplo voortzetten. De Spaanse beursautoritei-
iben daarvoor gisteren toestemming gegeven. Eerder al
ekend dat Ahold een bod uitbrengt op alle aandelen van
inse keten, die met ruim 300 winkels een omzet van 6,6
gulden realiseert. Ahold betaalt in eigen aandelen. Met
lige beurskoers van Ahold is Superdiplo drie miljard gul-
ard. Ahold heeft al een overeenkomst met enkele aan-
jders voor het verkrijgen van een belang van 68 procent.
arden VW voor nieuwe modellen
irg Volkswagen besteedt de komende vijfjaar 71,5 mil-
Iden aan investeringen. De Duitse autofabrikant steekt
er 65 procent van het bedrag in productontwikkeling,
n Piëch kondigde onlangs aan het aantal modellen van
icern in vijf jaar te willen verdubbelen. Gisteren keurde
van commissarissen het vijfjarenplan van het bestuur
Ie divisies productontwikkeling en informatietechnolo-
;en een flinke injectie. Een ander zwaartepunt is de uit-
g en modernisering van de productie van plaatwerk, de
en en de assemblage. Rond de 60 procent van het inves-
jedrag wordt in Duitsland uitgegeven.
trlijn Azië-Europa komt dichterbij
re De droom van Franse en Britse kolonialisten om een
n van Zuidoost-Azië door China naar Europa aan te leg-
nt een stukje dichterbij als de regeringsleiders van de As-
van Zuidoost-Aziatische Landen (ASEAN) op een top-
j ntie in Singapore beslissen welke route de lijn zal vol
kan gekozen worden uit vijf tracés. Met een verbinding
gapore naar Kunming in China wordt de lijn aangeslo-
ïet Chinese spoorwegnet en eventueel de Trans-Siberië-
ir Rusland naar Europa. Functionarissen van de ASEAN
dat het project de economische ontwikkeling, handel
oerisme in de hele regio sterk zal bevorderen. Het plan
er vijf miljard gulden kosten en tien jaar werk vergen,
elijk van de gekozen route wordt de spoorlijn 4.500 tot
lometer lang.
m pieter van hove
Verzekeraar Hendriks laakt overheidsbeleid volksgezondheid
Bij ongewijzigd beleid dreigt de gezondheidszorg het op
termijn knap benauwd te krijgen. Bewust bedient drs.
Ron Hendriks als voorzitter van de raad van bestuur bij
het 175-jarig bestaan van zorgverzekeraar Zorg en Zeker
heid zich van populistische taal om zijn zorg uit te spre
ken over de wankele zekerheid over kwaliteitsbehoud en
betaalbaarheid van geneeskundige hulp.
leiden gerard v
Het land kreunt onder de last
van een schaarste aan artsen,
tandartsen en verpleegkundi
gen. Reden voor Hendriks om
alarm te slaan. ,,Ik ben van
1944, dus neem maar aan dat ik
me zorgen maak over de ver
grijzende geboortegolf en over
mezelf, omdat we zo langza
merhand de leeftijd naderen
dat de zorgbehoefte menselij
kerwijs groter en groter wordt."
Helaas geeft de praktijk hem
alle aanleiding te somberen,
ondanks de feestelijke opening
van de nieuwbouw in Leiden,
gisteren verricht door oud-
staatssecretaris L. de Graaf.
Dat de gezondheidzorg mank
gaat aan efficiency is naar de
stellige overtuiging van Hen
driks te wijten aan het beleid
dat is ingezet door een naamge
noot, een kwart eeuw geleden
staatssecretaris van Welzijn,
Volksgezondheid en Cultuur.
„De tijd stond in het teken van
de oliecrisis. De collectieve las
ten moesten omlaag. De kosten
van de gezondheidszorg. Sinds
dien zijn er ziekenhuizen geslo
ten, bedden weggehaald, tand
artsopleidingen geschrapt.
Daarom zitten we een kwart
eeuw later opgescheept met
een gigantisch probleem."
Hendriks wijst er op dat de
huisartsenopleiding zeven, acht
jaar duurt. Daarbij wordt naar
zijn mening nog onvoldoende
rekening gehouden dat lang
niet iedereen fulltime gaat
praktiseren. „In de artsenoplei
ding is zestig procent van de
studenten vrouw. Van hen gaat
een groot deel wel parttime
werken. Mijn stelling is dan ook
dat de schaarste in de zorg de
komende zes jaar alleen maar
zal toenemen."
Er is in de visie van de zorg
verzekeraar maar één remedie
om binnen afzienbare tijd af te
rekenen met het tekort aan
bedden en handen aan bedden:
„Zorgverzekeraars moeten met
elkaar de concurrentie aan
gaan. En dan niet op basis van
risicoselectie binnen het verze
keringsbestand, maar op basis
van zorginkoop. Waarbij wij
met de aanbieders goede af
spraken proberen te maken
over de doelmatigheid in die
zorg."
Volgens Hendriks zijn de
zorginstellingen allemaal kleine
eilandjes. „Ik vind het belache
lijk dat een huisarts een hele
dag met een patiënt loopt te
leuren, die hij nergens kwijt
kan. Omdat specialisten en zie
Zorgverzekeraar Ron Hendriks: „Met elkaar de concurrentie aangaan."
kenhuizen zijn gebudgetteerd,
waardoor het aan geld ont
breekt bepaalde voorzieningen
uit te voeren vanwege een te
kort aan handen aan bedden."
In Leiden bestaat nu in elk
geval een verwijsproject, waar
bij huisartsen en specialisten
rond de tafel zitten om te be
spreken wanneer en hoe er ver
wijzing moet plaats hebben.
Een gezamenlijk initiatief van
Zorg en Zekerheid en het Dia-
conessenhuis. „Er is een af-
sprakenspreekuur ingesteld,
waarbij de patiënt maar één
keer naar het ziekenhuis hoeft
in plaats van drie keer. De per
soon in kwestie gaat dan naar
de specialist, naar het lab en
Eerste financiële supermarkt opent deuren in Amsterdam
dordzeekanaal-gebied
n het ministerie van
a waterstaat een sub-
in totaal 21,4 miljoen
oor het uitvoeren van
projecten. Het geld in
g uit een subsidiepotje
miljoen, dat bestemd
erschillende infrastruc-
rojecten in de Neder-
iehavens.
tr Netelenbos maakte
ravond bekend tijdens
itionele Havengildedi-
\msterdam. Eerder al
provinicie Noord-Hol-
i n tien miljoen beschik-
de verbetering van de
ctuur. Meer dan de«
het toegezegde bedrag
Miljoen gulden - wordt
j ioor de verdere uitbrei
de Afrikahaven bij
zoals de aanleg van
de voltooiing van het
jkken.
ien IJmuiden kan reke-
j en bijdrag van 2,3 mil-
Iden. Het subsidiebe-
onder meer bedoeld
ontsluiting van het
'naar en van het Sluis-
amenteel meren hier al
ian Scandinavian Sea-
Langs het Noordzeeka-
dt tevens een kade ge-
oor cruiseschepen,
projecten zijn onder
Ie herstructurering van
havens en Westhavens
aofdstad en de komst
constructies in de Be
haven. Het is de be-
lat hier in de toekomst
lenvaartterminal wordt
iens kunnen terugzien
jaar. Het ziet het er
dat de totale overslag
op ruim zestig miljoen
procent meer dan in
In Amsterdam gaat vandaag de
eerste supermarkt open, waar
alleen financiële producten
worden verkocht. Het perso
neel moet de klant snel aan de
beste hypotheek helpen.
amsterdam erik van der struus
Twee dagen voor de opening
zijn nog niet alle kabeltjes aan
gesloten. De website zit vol
spelfouten en de entree gaat
verscholen achter lege dozen.
Maar bij de opening is alles op
geruimd, verzekert directeur
Paul van der Meijs tijdens een
korte rondleiding door de 'fi
nanciële Megastore'.
Op een bedrijventerrein aan
de snelweg A9 openen vandaag
de deuren van een winkel, die
een equivalent moet worden
van supermarkten als Albert
Heijn. Met in de plaats van kof
fie, thee en maandverband fi
nanciële producten op de lila
schappen.
Oprichter Hans Eysink
Smeets, een internationaal ad
viseur van supermarkten,
spreekt van een doorbraak.
„Banken en verzekeraars moe
ten de komende jaren een deel
van hun macht afstaan aan
winkelketens. Net zoals dat bij
levensmiddelen is gebeurd.
Daar kan Douwe Egberts Ahold
ook de wet niet meer voor
schrijven".
Geholpen door winkelperso
neel in T-shirts kunnen bezoe
kers via een website producten
onderling vergelijken. Het ge
wenste artikel kan direct be
steld worden waarna Money
Eyes, de organisatie achter de
winkel, de verdere administra
tie afhandelt. „Je kunt hier in
een half uur geknipt en gescho
ren zijn", zegt Eysink Smeets.
Het advieswerk is gratis.
Wordt een product verkocht,
dan ontvangt Money Eyes een
Alle ogen zijn gericht op de financiële megastore Money Eyes die vandaag de deuren opent.
commissie van de bank of ver
zekeraar. Op dé hoogte van die
vergoeding heeft de winkel
geen invloed. Money Eyes ga
randeert dat de gegevens van
klanten niet worden doorge
speeld aan financiële instellin
gen.
De winkel begint met alleen
hypotheken. Bedoeling is vol
gend jaar ook spaarproducten,
creditcards, lijfrentepolissen en
consumptieve kredieten aan te
bieden. Binnen drie jaar wil de
organisatie zes tot acht winkels
in Nederland hebben. Voor die
tijd zullen ook in het buiten
land financiële supermarkten
opengaan. In Spanje waar
schijnlijk als eerste.
Volgens Eysink Smeets rijdt
de opkomst van internet het
initiatief niet in de wielen. „In
Scandinavië is internet al meer
ingeburgerd. Je ziet dat mensen
het medium daar gebruiken
voor eenvoudige handelingen,
zoals het overboeken van geld.
Maar het verkopen van inge
wikkelde producten via het
web, zoals hypotheken, komt
niet van de grond".
Hij hoopt klanten te lokken
met lange openingstijden, een
snelle service en een breed as
sortiment. Veertig verstrekkers
van hypotheken hebben hun
product in het schap gelegd. Al
leen marktleider Rabobank wei
gert. „Om de eigen vestigingen
geen concurrentie aan te
doen", vermoedt Eysink
FOTO WFA DIJKSTRA/COR SALVERIUS
Smeets.
Met de opening van de win
kel is 'vele miljoenen guldens'
gemoeid. Dat bedrag is bijeen
gebracht door Vomar, een su
permarktketen in Noord-Hol
land, en de Deense Jyske Bank.
Eysink Smeets: „Als het om in
novaties gaat, zijn kleine partij
en vaak beter. Grote onderne
mingen wachten liever totdat
iets zijn succes heeft bewezen.
Dan kopen ze het gewoon op".
ik janneke willemse
de buurt, vriendelijke
ig en geen lange rijen
kassa. De buurtsuper
ïnlijk helemaal zo gek
t De kruidenier op de
!th«oet weer terugkomen,
ent ondernemers uit de
Sector. Maar dan wel
fni, e vlag van een grotere
uurtwinkels werden de
Jren uit de markt ge-
or grote supermarktke-
zo groot mogelijk wil-
De gigantische con-
hadden allerlei
ördelen, waardoor ze
onder de prijs van de
lige kruidenier konden
Daar konden veel
zelfstandige onderne-
I tegenop.
Op het Elsevier Food Congres
dat vorige week in Noordwijk
werd gehouden, wezen spre
kers uit de levensmiddelen
branche op een nieuwe trend
bij de consument. Die wil zijn
inkopen snel doen en er niet
voor hoeven omrijden. Dus
moet een winkel op de weg
naar werk, huis of café zitten. In
de buurt dus. Bovendien is er
een grote hang naar 'echte' er
varingen, ook bij het bood
schappen doen.
Brood moet vers zijn en van
de echte bakker komen. En de
klant wil bedierld worden door
iemand die hem kent, door
,'zijn' slager op de hoek. Het ex
tra geld dat dat allemaal kost,
heeft de consument, die het te
genwoordig voor de wind gaat,
er graag voor over.
De buurtwinkel in zijn oude
vorm kan echter niet meer be
staan. Volgens prof. Will Reijn-
ders van de Katholieke Univer
siteit Brabant zijn er voor het
midden- en kleinbedrijf twee
mogelijkheden: óf ze worden
een speciaalzaak óf ze gaan sa
menwerken, zodat ze toch de
concurrentie met het grootwin
kelbedrijf aankunnen.
Franchising, de oude be
drijfsformule, is het toverwoord
voor de kleine zelfstandige. Sa
men inkopen en reclame ma
ken drukt de prijzen. En door
dat zaken als de personeelsad
ministratie centraal worden ge
regeld, houdt de ondernemer
meer tijd over voor belangrijke
re zaken. In die tijd moet hij ge
bruik maken van de voordelen
die hij als kleine winkel boven
de grootschalige supermarkt
heeft.
De franchiser heeft persoon
lijk contact met zijn klanten en
kan goed in de gaten houden
waar behoefte aan is bij hem in
de buurt. Dat het werkt bewij
zen de Keurslagers. De slager in
de Amsterdamse Jordaan, die
onder dat label werkt, biedt an
dere producten aan dan de
Keurslager in een plattelands
gemeente. Het marktaandeel
van deze groep slagers groeit
dit jaar naar dertig procent, on
geveer 700 miljoen gulden.
Ook Albert Heijn is 'om'. Vo
rige maand opende 's lands
grootste kruidenier in Den
Haag zijn eerste buurtsuper.
Bedoeld voor de dagelijkse
boodschappen, maar met een
beperkter assortiment dan de
grote filialen. Door de omvang,
slechts 350 vierkante meter,
knusser en persoonlijker dan de
grote winkels.
FOTO ANP DICK HOGEWONING
naar de röntgenafdeling. Dat
bedoel ik nou met het optimali
seren van de zorgprocessen.
Het kost ons zes ton per zieken
huis. Dat betalen wij uit de re
serves. Wij zouden dit systeem
graag willen invoeren in Haar
lem, in het Spaarne Zieken
huis."
Maar daarmee is de absolute
schaarste nog niet opgelost.
Hendriks beseft dat voor alles
moet worden bekeken hoe er
meer handen aan het bed ko
men. Het aantrekken van bui
tenlandse krachten is voor hem
een optie. „Tenzij het beroep
verpleegkundige in meerdere
opzichten aantrekkelijker wordt
gemaakt. Onze overheid heeft
de gezondheidszorg altijd ge
zien als een collectieve last, ter
wijl het realistischer is de zorg
te benaderen als een bedrijfs
tak. Je kunt je onderhand afvra
gen of het nog wenselijk is de
gezondheidszorg af te toppen
op maximaal 8,6 procent van
het nationaal inkomen. De ge
zondheidszorg is een onderdeel
van de economie."
Hendriks vindt het prima dat
het huidige ziekenfondsbestel
is gebaseerd op het solidari
teitsbeginsel. Tegelijkertijd
vraagt hij zich af of het normaal
is dat een alleenstaande even
veel premie betaalt als een ge
zin met zes kinderen. „De dis
cussie over de nominalisering
van de premie, ook zoiets. De
kosten van de gezondheidszorg
bedragen tachtig miljard. Er
zijn zestien miljoen Nederlan
ders. Dus de kosten per hoofd
bedragen 5.000 gulden. Maar
geen mens kan zich toch voor
stellen dat een gezin met twee
kinderen 20.000 gulden gaat
betalen? Je kunt erover discus
siëren zo veel als je wilt, een
deel van de premie zal altijd in
komensafhankelijk blijven en
een deel zal nominaal zijn. In
welke mate? Dan zeg ik: Dames
en heren in de Tweede Kamer,
zoeken jullie lekker uit wie wat
zal betalen."
ECONOMIE WIJZER
Ik vraag me af of de Tweede Ka
mer zich zo zou opwinden over
het wel of niet verhangen van
Franse runderkarkassen als ze
méér dan alleen de samenvat
ting had gelezen van het rap
port 'Uitvoering Destructiewet
geving'.
Zoals wel vaker voorkomt bij
documenten van de Rekenka
mer, is de angel blijven steken
in het hoofddocument. Dit rap
port is, in één woord, een
nachtmerrie. Over die Franse
runderen verklaarde Brinkhorst
dezer dagen dat het 'allemaal
emoties' waren. Hij zou er geen
sudderlapje minder om eten en
zegt: Ik ga voor de
inhoud.
Zijn reactie laat
twee conclusies
toe. Ofwel ook
Brinkhorst had
van het rapport
van de Rekenka
mer, over de ma
nier waarop Ne
derland met vlees
De buurtwinkelier houdt persoonlijk contact met zijn klanten.
FOTO GPD ROLAND DE BRUIN
ting gelezen. Of
wel zijn emoties
en ambities gaan
zo met hem op de loop dat hij
het ideaal van de Europese een
heid boven het leven van zijn
onderdanen stelt. Het eerste is
overigens niet waarschijnlijk.
Brinkhorst heeft ongelijk, het is
hard nodig dat wij ons zorgen
maken over vlees en veeteelt.
In sommige soorten vlees kun
nen verwekkers zitten van de
dodelijke hersenziekte BSE of je
kunt er anderszins ziek of on
passelijk van worden of dood
gaan. Er zijn aanwijzingen dat
ook honden en katten BSE kun
nen krijgen. Bedorven vlees,
vlees van dieren die ge-eutha-
naseerd zijn, vlees en vet waar
in een hoog gehalte kankerver
wekkend dioxine zit, in vakjar
gon is het allemaal 'hoog-risi-
co-materiaal'. De wet bepaalt
dat het vernietigd moet worden
door een 'destructor'. Maar een
dier heeft economische waarde
en vlees dat vernietigd wordt,
levert de veehouder een scha
depost op.
Er is dus een prikkel om vlees
dat vernietigd moet wórden, te
verwerken tot voedsel voor
mensen, vee en huisdieren.
Weliswaar staat dat gelijk met
een poging tot doodslag, maar
misdaad loont en dus moet het
goed gecontroleerd worden. Uit
het rapport van de Rekenkamer
rijst het beeld op dat aanzienlij
ke partijen voor destructie be
stemd vlees jaar-in jaar-uit in
de voedselketen zijn beland.
Bedorven pluimveevlees dat af
gedekt klaarstaat om als laag-ri-
sico te worden verwerkt tot die-
renvoer, wordt door de inspec
teur in de destructiebak ge
gooid. Maar de volgende dag
staat diezelfde bak er wéér.
Tot voor kort werd hoog-risico
materiaal niet eens gescheiden
opgehaald. Goede en slechte
kadavers werden pas na het
transport en na het overladen
zo goed en zo kwaad als het
PAULINE VAN DE VEN
Econome en publiciste
ging gescheiden. Vaak werd de
rest in strijd met de wet ver
werkt. De wet schrijft in zo'n
geval de vernietiging van de he
le partij voor. De nieuwe prak
tijk, waarbij hoog risico-vlees
tegen betaling apart wordt op
gehaald bij de boeren, haalde
deze week al het nieuws. Kada
vers worden door boeren in
sloten van natuurgebieden ge
dumpt. Ach, als je je ogen niet
op zak hebt als je door lande-
lijk-Noord fietst, zie je genoeg.
In polder de Ronde Hoep zag ik
de poten van een dood schaap
uit een olievat steken. Ik zag
een stijf dood schaap met haar
poten omhoog op
n» i de IJsselmeerdijk
liggen. Al jaren zie
ik een doodzieke
kudde koeien tus
sen Zuiderwoude
en de IJsselmeer
dijk staan, vuil en
vermagerd en vol
gezwellen, een in
trieste aanblik.
De goede boeren
niet te na gespro
ken. Gelukkig is er
óók die wonder
mooie kudde
roodbruine, gehoornde runde
ren van alle leeftijden door el
kaar die aan de dijk bij Marken
graast, met brede koppen en
prachtige vachten die rossig
worden als de zon wegzakt.
Tenslotte hébben we inmiddels
ook kunnen vaststellen dat
sommige boeren BSE ernstiger
nemen dan het ministerie dit
doet.
Maar toch. Kadavers die via
overlaadstations naar de
destructor gaan, waarbij de
controle op het overladen
wordt overgelaten aan de
destructor. De onmogelijkheid
om voor een monster diermeel
te bepalen welk monster bij
welk vet hoort. Ontbrekende
administratie van het gewicht
dat vervoerd is. Chauffeurs die
het gewicht zelf mogen schat
ten. Een schrijnend gebrek aan
dierenartsen. Geen tijd voor
keuring. Geen tijd voor controle
op honden- of kattenvoer. Di
oxinecontrole die geen snars
voorstelt. Partijen dioxinevet
die raadselachtig verdwijnen.
BSE is een kanibalenziekte.
Koeien grazen in weiland, ze
eten geen kadavers. Het leert
ons opnieuw dat je dieren niet
op een tegennatuurlijke manier
moet behandelen. We hadden
dat al kunnen opsteken van de
varkenspest, maar blijkbaar zijn
we hardleers.
Wij betalen liever voor onze
fouten en overtreffen ze dan
met een 'varkensflat' voor
300.000 dieren op de Maasvlak
te. Om geld te verdienen dat het
opschrift 'God zij met ons'
draagt. Ik zou zeggen: Compen
seer de boeren zo snel mogelijk
voor de destructie van zieke
dieren en test op BSE. Dat kost
niks. Het laconieke beleid is po
tentieel dodelijk voor mens en
dier en kan een sector van twee
miljard gulden te gronde rich
ten.
