Israëliërs roepen om wraak
Buitenland
'Kiessysteem behoeft ingrijpende renovatie'
Cheney in ziekenhuis
na lichte hartaanval
norme chaos verdrijft Britten uit de trein
Lockerbie: veroordeling onwaarschijnlijk
JERDAG 23 NOVEMBER 2000
sland bereid tot bergen Koersk
^ag De Russische autoriteiten zijn in principe bereid de
ÏBarentsz-Zee gezonken kernonderzeeër Koersk te bergen,
ternationale gemeenschap moet dan wel bereid zijn onge
le helft van de kosten voor haar rekening te nemen. De
mg kost naar schatting 180 miljoen gulden. Dat zei de Rus
ambassadeur in Nederland, Kodakhov, gisteren in Den
ip een persconferentie van de onlangs opgerichte Koersk-
[ei ring. De stichting gaat proberen het geld bij elkaar te bren-
en zal toezien op de correcte besteding van de fondsen. De
is ervan overtuigd dat de berging een haalbare zaak is.
ina wendt sancties VS af
De Chinese regering heeft de dreiging van Amerikaanse
óes weten af te wenden door te beloven dat het geen on-
rzi plen en technologie voor kernwapens meer zal exporteren.
n erenigde Staten beloofden per ommegaande de sanctie-
flen in de prullenbak te zullen deponeren en de samenwer-
niet China op het gebied van de commerciële ruimtevaart
10 breiden. De VS verdenken China ervan sinds het begin
Ie jaren negentig steun te hebben verleend aan de raket-
amma's van Pakistan, Iran, Noord-Korea en Libië.
sland riskeert sancties VS
e
ngton De Verenigde Staten overwegen sancties tegen
te nemen, als Moskou de levering van conventionele
aan Iran hervat. Dat heeft een regeringsfunctionaris in
lington gisteren verklaard. Moskou zou krachtens een ak-
dat vice-president Gore in 1995 sloot vanaf eind 1999
conventionele wapens meer aan Irak leveren. „Maar de
in hebben te kennen gegeven het akkoord per 1 december
len opzeggen", aldus de functionaris.
aad ontstemd over geweld Kosovo
'W jDo_i De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft
de recente aanslagen in Kosovo veroordeeld. Bij aan-
i v n van bewapende Albanese extremisten uit Kosovo zijn de
en jpen dagen vier mensen gedood en zeker dertien gewon-
Ifi evallen. De Joegoslavische regering zegt te vrezen voor een
fa ve oorlog als gevolg van de acties van Albanese terroristen,
eii ra is formeel nog steeds een provincie van de Joegoslavi-
deelrepubliek Servië.
5 in Frankrijk en Spanje
madrid In Frankrijk zijn zes nieuwe gevallen van de gek-
eienziekte (BSE) ontdekt. Dat heeft het ministerie van
ve iouw in Parijs gisteren bekend gemaakt. De meeste a
dieren werden in West-Frankrijk gevonden. In Frankrijk
d aarmee vanaf begin van dit jaar 109 BSE-besmettingen
jet. Het totaal sinds het opduiken van de ziekte in 1991
nu op 189. Ook Spanje is niet meer vrij van de gekkekoei-
T°' (te. De Spaanse minister van landbouw, Miguel Arias Ca-
heeft gisteren gemeld dat in de noordwestelijke regio Gali-
een koe BSE is geconstateerd.
d-Afrika beleeft aids-explosie
aai jad_; Over vijf jaar zal in Zuid-Afrika elke minuut iemand
;n aan de gevolgen van aids. Volgens woordvoerder Myslik
'lij et instituut voor aidsonderzoek Lifeworks zullen in 2005 in
5311 Afrika zes miljoen mensen besmet zijn met het hiv-virus
ds veroorzaak, en sterven dan elke dag meer dan 1.400
ë0 nen aan de gevolgen ervan. Lifeworks lanceerde eerder dit
p haar website www.lifeworks.co.za een zogenoemde Aids
et Calculator, waarmee het bedrijfsleven in Zuid-Afrika
1 erekenen welk nadelig effect de aidsepidemie heeft op de
De
ci
di jspraak in Foca-zaak gevraagd
'Pe ag_ï Voor het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag is giste-
it proces over massaverkrachtingen in de Bosnische plaats
afgesloten. De verdediging van de Bosnische Serviërs Dra-
iKunarac (40), Radomir Kovac (39) en Zoran Vukovic (39)
in de slotpleidooien vrijspraak gevraagd. Volgens de advo-
hebben de getuigen hun beschuldigingen aan het adres
et drietal verzonnen. Eerder deze week eiste de aanslager
igenisstraffen uiteenlopen van 15 tot 35 jaar tegen de drie.
[spraak wordt over enkele maanden verwacht.
Ib; er felle gevechten in Angola
-m' in_ï Hevige gevechten in Midden- en Oost-Angola, i
geringsleger in het offensief is gegaan tegen de verzetsbe-
igUnita, gaan gepaard met 'ongekend geweld' en veroor-
,+1° onder de burgerbevolking 'verbazingwekkend' lijden,
's tweede man, Paulo Lukamba Gato, heeft dit gisteren
lard. Hij zei dat de opnieuw opgelaaide gevechten zo'n
ng hebben dat 'er geen regels zijn en geen van beide par-
;enade kent',
dal
lelin daagt Chirac uit
De voorzitter van de Franse Liberale Democraten (DL),
Madelin, wil meedoen aan de Franse presidentsverkiezin-
12002. Dat heeft hij gisteren aangekondigd. Madelin gaat
iarc aee de strijd aan met de conservatieve president Chirac,
schikbaar is voor herverkiezing. DL is een van de drie op-
tpartijen in het huidige parlement die Chirac steunen. De
i zings campagne begint vanavond. Verwacht wordt dat de
(lelijke strijd om het presidentschap gaat tussen Chirac en
cialist Jospin, die nu premier is.
Doden en gewonden door autobom in Hadera
Van alle kanten wordt in Israël om wraak geroepen na de bomaamslag die gisteravond
in de stad Hadera, veertig kilometer ten noorden van Tel Aviv, twee mensen het leven
kostte en 32 anderen verwondde. Vijf van de gewonden verkeren in levensgevaar. Van
avond beraadt het kabinet van premier Barak zich op maatregelen. Gisteravond be
legd spoedberaad leidde nog niet tot besluiten.
TEL AVIV AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
De autobom in Hadera explo
deerde naast een stadsbus in
een drukke hoofdstraat. De ra
vage was enorm. Premier Barak
verklaarde kort na de aanslag
dat hij de Palestijnse president
Arafat verantwoordelijk houdt,
omdat diens bestuur de afgelo
pen weken tientallen militanten
van radicale islamitische orga
nisaties uit de gevangenis zou
hebben vrijgelaten.
Van alle kanten is nu in Israël
de roep om vergelding te horen.
Het kabinet besloot gisteravond
nog niet tot stappen. Een van
de maatregelen waarover in de
Israëlische media al druk wordt
gespeculeerd, is het afsnijden
van de elektriciteitstoevoer naar
de Palestijnse gebieden.
Het Palestijnse bestuur liet
gisteravond weten dat het niets
met de bomexplosie te maken
heeft. Nabil Abu Rudeineh, een
naaste medewerker van Arafat,
wees erop dat de bom ontplofte
in Israël, waar het Israëlische
leger verantwoordelijk is voor
de veiligheid. „Hoe kan in de
huidige omstandigheden een
auto met een bom van de Wes
telijke Jordaanoever naar Israël
rijden?", vroeg hij, verwijzend
naar de afsluiting van de bezet
te gebieden. Volgens hem zal er
geen eind aan het geweld ko
men zolang de Israëlische be
zetting voortduurt.
Het is niet duidelijk of de
aanslag een directe reactie is op
de gebeurtenissen van de laat
ste dagen in de Gazastrook. Le
ger, politie en veiligheidsdien
sten in Israël waarschuwen al
vanaf het begin van de Aksa-in-
tifada voor dit soort operaties.
Maandagavond bestookte de
Israëlische luchtmacht doelen
in Gaza-stad en andere plaat
sen met raketten. Daarbij vielen
twee doden en enkele tientallen
gewonden.
De aanval was een vergelding
voor een bomaanslag op een
schoolbus, waarbij twee vol
wassen kolonisten omkwamen
en vier kinderen zwaar gewond
raakten.
Tienduizenden mensen woonden gisteravond een manifestatie bij van de Israëlische oppositie. Likud-leider Sharon hield de menigte
Arafat niet te praten valt. „Hij is geen partner voor vrede. Hij is een wrede vijand", aldus Sharon.
Perez de Cuellar
en Paniagua
besturen Peru
De Peruaanse parlementsvoor
zitter Valentin Paniagua is gis
teren ingezworen als interim
president. Direct daana be
noemde hij Javier Perez de
Cuellar, voormalig secretaris
generaal van de Verenigde Na
ties, tot zijn premier.
Paniagua was na een reeks
ontslagen de eerste gegadigde
om tijdelijk president te wor
den. Zo'n functionaris was no
dig na het afzetten van presi
dent Fujimori. Die had maan
dag zijn ontslag ingediend,
maar dit werd niet aanvaard. In
plaats daarvan ontsloeg het
parlement het omstreden
staatshoofd wegens 'morele on
geschiktheid' om het land te
leiden.
Volgens de grondwet kwa
men Fujimori's twee vice-presi-
denten vervolgens in aanmer
king voor het waarnemerschap.
Beiden bedankten echter onder
druk van de oppositie. Daar
door kwam Paniagua in beeld.
Hij was vorige week door tegen
standers van Fujimori tot parle
mentsvoorzitter gekozen.
Voor april volgend jaar staan
nieuwe presidentsverkiezingen
op de agenda. Paniagua en
Perez de Cuellar zullen Peru re
geren tot er een nieuwe presi
dent is. Naar verwachting
wordt in juni volgend jaar be
kend wie de stembusstrijd heeft
gewonnen.
Miljard mensen
zitten zonder
goed drinkwater
GENÉVE DPA
In de wereld wonen 1,1 miljard
mensen die geen schoon drink
water hebben. Het ontbreken
van een goede riolering teistert
2,4 miljard mensen. Dat blijkt
uit een rapport van de Wereld
Gezondheidsorganisatie (WHO)
en Unicef, het kinderfonds van
de Verenigde Naties. „Het is
een schandaal", zegt Richard
Jollie van de WHO. „Er is
slechts tien miljard dollar per
jaar nodig om alle mensen te
voorzien van drinkwater en om
een goede riolering te onder
houden. Dat is even veel als in
Europa jaarlijks wordt uitgege
ven aan consumptie-ijs en de
helft van het bedrag dat Ameri
kanen jaarlijks besteden aan
voer voor dieren."
MIAMI ACHILLE PRICK
„Als het buitenland moet lachen om de
verkiezingen in de Verenigde Staten, dan
moet het buitenland dat zelf weten. Ik kan
me daar niet zo druk over maken. Het zijn
ónze verkiezingen. Wat heeft het buiten
land daar mee te maken? Laten wij nou
maar zorgen dat we hier van leren en ou
derwetse systemen en machtsstructuren
uitwissen voor we toe zijn aan de volgende
verkiezingen."
Professor Kevin A. Hill van de Internationa
le Universiteit van Florida in Miami rea
geert aanvankelijk een beetje bits als de
Amerikaanse verkiezingen worden voorge
steld als een lachertje. „Wat hier gebeurt, is
een uitwas van de merkwaardige, achter
haalde machtsstructuren zoals eigenlijk al
leen de zuidelijke staten die vaak hebben."
De politicoloog werkt aan zijn boek 'Poli
tiek in het Zuiden van de Verenigde Staten'.
„De zuidelijke staten hechten van oudsher
aan veel macht bij het lokale bestuur. Daar
om regelt elk district ook zijn eigen verkie
zingen. En namens die districten hebben
de kiescommissies volgens mij buiten-
proprotioneel veel macht om de verkiezin
gen uit te voeren."
Neem het inmiddels wereldberoemde West
Palm Beach. „De kiescommissie bestaat
daar uit een rechter, een ambtenaar en een
huisvrouw. Dat drietal kan zo ongeveer al
les bepalen wat het wil. Handmatig tellen
of niet? Welke biljetten zijn ongeldig inge
vuld en welke niet?" Die vergaande be
voegdheden zijn volgens Hill nu pijnlijk
naar voren gekomen. „De kiescommissies
zijn onder druk gezet door Republikeinen,
Democraten, burgers en talloze andere
groeperingen om opnieuw te tellen, of juist
niet."
Hill meent dat het verloop van deze verkie
zingen moet worden aangegrepen om de
macht van de kiescommissies te doorbre
ken en het kiessysteem te verbeteren. De
'kiesmannen' wil hij intact laten. Dat sys
teem houdt in dat in elke staat een aantal
kiesmannen te winnen zijn. Wie 270 kies
mannen heeft, is president.
„Door het systeem van de kiesmannen be
houdt elke staat, hoe klein ook, zijn in
vloed. Dat is belangrijk. Mijn probleem is
het principe van the winner takes it all. Of
Bush nou met één stem meer of een mil
joen stemmen wint, het maakt niet uit. De
winnaar in een staat krijgt alle kiesmannen.
Ik denk datje de kiesmannen evenredig
naar het aantal stemmen moet verdelen."
Ook vindt Hill dat de organisatie van de
verkiezingen centraal per staat moet wor
den geregeld. „In de hoofdstad van de staat
moeten de bevoegdheden liggen. Op basis
van een centrale wet- en regelgeving moet
het mogelijk zijn eenduidig op te treden als
er waar dan ook in de staat onenigheid is.
Met andere woorden: de zeggenschap van
de kiescommissies moet sterk worden in
geperkt."
Maar later op dag kwam het
ziekenhuis op die uitspraak te
rug: Cheney had wel degelijk
een nieuwe hartaanval gehad,
al was het een lichte.
In een van de aderen rond
zijn hart werd een vernauwing
geconstateerd. Cheney onder
ging een twee uur durende ca-
theterisatie en zal nog een aan
tal dagen in het ziekenhuis
moeten blijven. Het zal moge
lijk nog enkele weken duren
voordat hij van zijn cardiologen
weer aan het werk mag.
Vandaag heeft de Republi
keinse presidentskandidaat Ge
orge Bush laten weten dat hij
geen plannen heeft om zijn
partner Cheney door een ander
te vervangen.
WASHINGTON JOHN WANDERS
CORRESPONDENT
De Republikein Dick Cheney,
kandidaat voor het Amerikaan
se vice-presidentschap, is giste
ren met hartklachten opgeno
men in een ziekenhuis in Was
hington. Ongeveer zeven uur
na de veelbesproken uitspraak
van het Hooggerechtshof van
Florida meldde Cheney zich op
de afdeling eerste hulp met pijn
op de borst en in een schouder.
De 59-jarige oud-minister van
defensie heeft drie keer eerder
een lichte hartaanval gehad.
Een woordvoerder van het
George Washington Ziekenhuis
verklaarde aanvankelijk dat het
dit keer geen hartaanval betrof.
HARM HARKEMA
«ik vol van de Nederlandse Spoor-
in? Het kan nog veel erger. In Gi oot-
annië, dat toch al nooit in de prijzen
foor efficiënt treinverkeer, rijdt sinds
maand geen enkele trein meer óp
Ook de intercitytreinen zijn er ver-
ien tot boemeltjes. Menig treinpassa-
stapt weer in de auto. En bus- en
1 tvaartmaatschappijen zien hun om-
tijgen.
het bovengemiddelde aantal treinen
n de eerste weken van oktober uitviel
itraging opliep, raakte de treinreizi-
og niet ondersteboven. Het ging im-
-om de jaarlijks terugkerende
stdepressie' bij de spoorwegen. Me-
g trein moet dan zijn meerdere erken-
in de herfstbladeren op de rails,
feel ernstigere situatie ontstond ech-
11a het treinongeluk bij Hatfield ten
'den van Londen, waarbij nu ruim
aaaand geleden vier doden en tiental-
ewonden vielen. Railtrack, de be-
r der van het spoometwerk, moest
nve (ven dat de rails op liefst tachtig
.Jen in het land in een even slechte
verkeren. In overleg met de over-
en de 25 betrokken vervoermaat-
i ppijen werd vervolgens besloten vei-
id boven alles te stellen. Vervanging
J. lude rails kreeg prioriteit.
J ieweek maakte de spoorweginspec-
•kend dat uit onderzoek was geble
ken dat Railtrack beduidend slechter
presteert wat betreft vervanging van
slechte rails dan al haai" collega's in Euro
pa en Noord-Amerika. Inmiddels is er
bijna geen lijn meer waar geen uitgebrei
de snelheidsbeperkingen gelden. Hier en
daar worden bussen ingezet.
Het slechte weer en de overstromingen
lieten zich natuurlijk ook gelden. Een
aardverschuiving bij Doncaster in Noord-
Engeland leidde ertoe dat het spoor ter
plekke - onderdeel van de drukke lijn
Londen-Newcastle - pas over een paar
weken weer vrij is.
Verscheidene maatschappijen houden in
de huidige chaos een deel van hun trei
nen gedwongen aan de kant. En wat wel
rijdt, doet dat met ernstige vertragingen.
De reis Edinburgh-Londen, een afstand
van zo'n 700 kilometer, duurt normaal
4,5 uur, maar op het ogenblik dient er
meer dan acht uur voor te worden uitge
trokken.
Er is geen traject of er zijn problemen.
Londen-Brighton: een kwartier langer,
Londen-Liverpool: een uur extra, Lon-
den-Birmingham: een half uur extra. -
Dienstregelingen bieden geen houvast
meer. „Kunt u mij zeggen of de trein van
tien over drie naar Leeds ook gaat?" Ant
woord: „Ik heb geen idee meneer."
De chaos kan nog maanden aanhouden.
De postbezorging wordt erdoor ver
traagd, vrachtvervoerders die het spoor
gebruiken lijden miljoenenverliezen. Op
de achtergrond wrijven de bus- en lucht
vervoerders zich vergenoegd in de han
den. Busmaatschappij National Express
meldt dat vrijwel al haar lange-afstands-
diensten meer passagiers trekken. Geen
wonder: de reis Newcastle-Londen per
trein kost nu even veel tijd als met de
bus, maai" is twee keer zo duur.
Luchtvaartmaatschappij easyjet bevestigt
een forse toename van het aantal passa
giers op haar lijnvluchten van Londen
naar onder andere Edinburgh en Liver
pool. En het kleine Gill Airways uit New
castle meldt in het weekblad The Econo
mist bijna een verdubbeling van het aan
tal passagiers naar Londen.
Gill Airways is druk doende met uitbrei
ding van het aantal vluchten. Een woord
voerder van de maatschappij verwacht
dat de meeste (zaken)reizigers nooit
meer zullen terugkeren naar de trein. Hij
is niet de enige: de treinmaatschappijen
melken zich zorgen dat ze inderdaad een
deel van hun klanten voorgoed kwijt zijn.
Ook de auto geniet een toenemende po
pulariteit. Gisteren maakte de Automobi
le Associaton (de Britse ANWB) bekend
dat het autoverkeer in en rond Londen na
de ramp bij Hatfield met 25 procent' is
toegenomen, en dat de filevorming ern
stiger is dan ooit. De AA houdt zelfs reke
ning met het ontstaan van continue file
vorming - ook 's nachts - op sommige
van de drukste routes, nu ook de drukke
winkelperiode voor Kerstmis nog eens
aanbreekt.
eU' -
Bewijs tegen twee Libische verdachten lijkt niet sterk genoeg
DEN HAAG MARJOLUN DE COCQ
De aanklagers in het Locker-
bie-proces voor het speciale
Schotse gerechtshof in Kamp
Zeist hoorden deze week hun
laatste getuigen. Alle kaarten
liggen nu op tafel in de bewijs
voering tegen de twee Libische
verdachten van de bomaan
slag op een Amerikaanse
Boeing 747 boven het Schotse
Lockerbie. De kans dat het tot
een veroordeling komt, is ech
ter klein.
Bijna in tranen verscheen getui
ge Bogomira Irac eind augustus
in de rechtszaal op de voorma
lige luchtmachtbasis Kamp
Zeist. De vliegveldmedewerk
ster had in december 1988 'als
souvenir' een printje gemaakt
van een bagagelijst. Bijna twaalf
jaar later werd het een van de
vele bouwsteentjes in de zaak
van het Schotse openbaar mi
nisterie tegen Abdelbaset Moh-
med Ali al-Megrahi en Al-Amin
Khalifa Fhimah.
Wat de aanklagers tegen de
Libiërs hebben gepresenteerd,
is een opeenstapeling van indi
rect bewijs. De twee zouden als
agenten van de Libische gehei
me dienst hebben samenge
spannen om op 21 december
1988 een semtexbom aan boord
van vlucht PanAm 103 te bren
gen. Zij worden beschuldigd
van moord en samenzwering
tot moord op de 259 inzitten
den van. het toestel en elf men
sen in Lockerbie zelf.
De bom zou, verborgen in
een Toshiba-cassetterecorder
in een bruine Samsonite-koffer,
van Malta via Frankfurt naar
Lónden zijn vervoerd. Het is het
traject van die onbegeleide kof
fer dat Bogomira Irac moest be
vestigen. Ze had de cruciale ba
gagelijst van vluchtPanAm
103a van Frankfurt naar Lon
den jaren in haai" kleedkastje
hangen. De computerbestan
den waren twee dagen na de
ramp automatisch gewist.
De aanklagers hebben sinds
de start van het proces op 3 mei
bijna 250 getuigen opgeroepen.
Ze hebben aangetoond dat de
verdachten over valse paspoor
ten beschikten en de dag voor
de aanslag op Malta waren.
Volgens de getuigen had ver
dachte al-Megrahi ook nauwe
contacten met een Zwitserse
elektronicafirma die de timer
voor de bom zou hebben gele
verd. Verdachte Fhimah had
explosieven in zijn bureaula.
Beide verdachten zijn daags
voor de aanslag met een bruine
koffer gezien op het vliegveld
van Malta.
Maar directe bewijzen ont
breken. Niemand heeft de ver
dachten een bom in de koffer
zien stoppen of de koffer op
een bagageband zien plaatsen.
De vraag is of het indirecte be
wijs volstaat voor de drie Schot
se rechters. Clare Connelly, do
cent strafrecht in Glasgow,
heeft twijfels. „Het is niet dui
delijk of het hoge niveau van
bewijsvoering is gehaald dat
nodig is voor een veroordeling
wegens moord."
De vraag is bovendien hoe
betrouwbaar de rechters de ge
tuigen vinden. De Zwitserse fir
mant werd op leugen na leugen
betrapt. En een Libische overlo
per had zijn broodheren van de
Amerikaanse inlichtingendienst
uit puur opportunisme voor
zijn belastende verklaring tegen
Fhimah al de nodige verhalen
op de mouw gespeld.
De advocaat van verdachte
Fhimah heeft al laten weten dat
hij de rechters volgende week
dinsdag zal vragen de zaak te
gen zijn cliënt te staken. „Het
bewijs van de aanklagers was
grotendeels gericht op al-Me-
grahi", aldus waarnemer Con
nelly. „Terwijl je zou kunnen
stellen dat hert bewijs tegen Fhi
mah dun gezaaid was." Moch
ten de rechters het verzoek van
Fhimah's verdediging honore
ren, dan volgt voor de Libiër
automatisch vrijspraak.
Het Lockerbie-proces wordt
dan voortgezet met het verweer
van verdachte al-Megrahi.
Diens advocaten zullen probe
ren zo veel mogelijk twijfel te
zaaien en wijzen met de be
schuldigende vinger op het
Volksfront voor de Bevrijding
van Palestina.
Het wachten is nu op de
overdracht door Syrië van een
document dat volgens de advo
caten, indien betrouwbaar, 'de
grootst denkbare gevolgen' kan
hebben voor het proces. Het
zou inzicht bieden in de gangen
van de Palestijnse bommen-
bouwer Mobdi Goben. Deze
zou nauwe banden hebben ge
had met een Duitse cel van het
Volksfront die ook met de Loc-
kerbie-aanslag in verband is ge
bracht. Prof. Robert Black,
hoogleraar Schots recht aan de
universiteit van Edinburgh, ver
wacht dat beide verdachten uit
eindelijk vrijuit zullen gaan
„Nog steeds vind ik de zaak van
de Kroon (de aanklagers, red.)
een puinhoop", zegt hij. „Er is
werkelijk geen enkele hoop op
een veroordeling."
