'Die man kan altijd nog, dat kind niet'
Klimaat in Paars-II
verzuurt zienderogen
Een vergulde pil wordt beter geslikt
BOUCHERON
Binnenland
DAG 18 NOVEMBER 2000
nieer alleenstaande vrouwen die de ware man
innen vinden, maar wel een kind willen, kiezen
oor het moederschap. Onder druk van de biologi-
lok hakken ze een knoop door: die man kan altijd
kind niet. Massaal trekken 'single' vrouwen naar
pluizen voor kunstmatige inseminatie met donor-
Maar vaak blijft de deur dicht, want alleenstaand
>rschap is nog lang geen gemeengoed.
De druk van de biologische klok voor vrouwen zonder man
ran alles gedaan om
man te komen. Adver-
gezet, zelf gereageerd,
ten gereisd en feesten
eenstaanden bezocht. Ik
erse mannen ontmoet,
lijn kinderwens zette
ïtie al gauw onder druk.
J| moest ik weten of hij
wilde. Dat is onna-
als je elkaar net kent.
paar jaar ronddolen
;er genoeg van. Op mijn
tsloot ik alleen moeder
en."
Ha ging op zoek naar een
nor in haar vrienden-
liemand wilde, bang
!otionele problemen. Ze
et diverse spermaban-
ekenhuizen, maar werd
jlpen. Alleenstaande
imet een kinderwens
niet overal welkom,
ëlijk kwam ze terecht bij
iting Medisch Centrum
iboorteregeling (SMCG)
tn. een particuliere kli-
kunstmatige insemina-
donorzaad (KID) toe-
„Ikwas verbaasd hoe
toen ging. Tijdens het
jesprek moest ik uitleg-
- irom ik moeder wilde
en mocht ik aangeven
donor er uit moest zien.
ogen. bruin haar, nor-
istuur', zei ik, een uiter-
bij mij past." Ook moest
;euze maken tussen een
lonor. De eerste is voile
s' mem, bij de tweede mag
ag l vanaf zestien jaar de
che vader ontmoeten,
ivoor het laatste. Na ze-
iminaties was ze zwan-
iten: ruim tweeduizend
vergoed door de parti-
/erzekeraar.
mjjels zit Leonie (39) in
oningse appartement
blakende baby op
«Anna is.vier maanden
s freelance publiciste
12 ïveel thuis. De combi-
;rk en zorg gaat haar
De trotse moeder heeft
een positief gevoel over de ver
wekker van haar kind. „Ik ken
die man niet, maar iemand die
zijn zaad ter beschikking stelt
aan vrouwen zoals ik, is volgens
mij een sociaal persoon. De do
noren, die worden gescreend
door de kliniek, verdienen er
niets mee. Sterker nog: ze moe
ten er moeite voor doen. Wel
creëer ik bewust geen gedetail
leerd beeld van de verwekker.
Hij is niet de vader van mijn
kind, hij is donor."
Ze noemen zich BAM-moeder:
Bewust Alleenstaande Moeder.
Deze nieuwe generatie vrou
wen distantieert zich openlijk
van haar zusters uit de jaren ze
ventig: de Bewust Ongehuwde
Moeders, beter bekend als
BOM-vrouwen. Die waren anti
man, menen de BAM'ers en zij
zijn dat zeker niet. Integendeel,
de meeste zochten lang naar de
ware, maar konden hem niet
vinden.
Bijna honderd BAM-vrouwen
zijn bezig met de oprichting
van een eigen belangenorgani
satie. Wel heerst er onenigheid
over de naam. Bewust Alleen
staande Móéder stuit sommi
gen tegen de borst, want ze zijn
helemaal niet bewust alleen.
Single-moeders of Bewuste
Moeders zijn alternatieven,
maar dat bekt niet zo lekker.
Voorlopig blijft het BAM.
„Ik heb helemaal niets met het
gedachtegoed van BOM-moe
ders", benadrukt Leonie. „Die
vrouwen waren ervan overtuigd
dat zij geen man wilden. Dat
was wel mijn oorspronkelijke
wens. Ik geloof juist' dat een
man weer een andere invloed
op een kind heeft dan een
vrouw. Maar dit ideaal kwam
gewoon niet tijdig op mijn
pad."
,,Ik wil mijn dochter juist een
positief beeld meegeven over
mannen. Ik ben haar anonieme
vader immers zeer dankbaar.
Dankzij hem heb ik een prach
tige dochter." Voor de vraag
van de kleine Anna, die als ze
een jaar of vier is, zal willen we
ten waar haar papa is, heeft
Ingevroren donorzaad klaar voor gebruik voor de kunstmatige inseminatie.
Leonie het volgende antwoord
bedacht. „Ik zal haar vertellen
'dat mama hard heeft gezocht
naar een papa, maar hem niet
kon vinden. Toen is mama naar
de dokter geweest die zaadjes
had van een hele lieve meneer.
En zo kon Anna worden gebo
ren."
Terwijl aanstaande en reeds be
vallen BAM-moeders uitbundig
met elkaar 'chatten' op inter
net, reageren de meeste zieken
huizen zeer terughoudend op
de kinderwens van alleenstaan
de vrouwen. Sommige instellin
gen weigeren een behandeling
op basis van hun religieuze
grondslag. Maar ook academi
sche ziekenhuizen, de voorlo
pers op het gebied van kunst
matige inseminatie bij alleen-
gaanden, wijzen singles inmid
dels de deur.
Zo is ook het Leids Universitair
Medisch Centrum (LUMC)
hiermee gestopt. fan-Kees de
Bruyn, hoofd van de sperma-
bank, werkt alleen nog voor he
teroseksuele en lesbische pa
ren: „Onze ervaring is dat al
leenstaande vrouwen vaak hal
verwege een behandeling afha
ken. Ze ontmoeten een leuke
man en willen graag kinderen
van hém, maar als de relatie uit
gaat, komen ze weer terug. In je
eentje een gezin stichten is
geen eerste keus! De druk van
de biologische klok geeft de
doorslag om alleen moeder te
worden. Ik vind dat een nega
tieve keuze."
De singles lieten zich slecht be
geleiden, vertelt De Bruyn, ook
voorzitter van de Nederlands-
Belgische Vereniging voor
Kunstmatige Inseminatie. „Een
vrouw-alleen die een kind op
de Wereld zet van een anonie
me vader, moet over veel zaken
goed nadenken. Daarvoor
moesten ze bij ons gesprekken
voeren met een psycholoog.
Hoe en wanneer vertel je het
kind over zijn biologische af
komst? Wat vinden je ouders,
broers en zussen ervan? Als het
kind geen vader heeft, is het
heel belangrijk dat het zich zeer
welkom voelt bij de rest van de
familie. Tijdens deze sessies
kwamen veel vrouwen niet op
dagen. Ze hadden zelf al lang
genoeg nagedacht en geen be
hoefte aan paternalistische
prietpraat."
De meeste BAM'ers komen te
recht bij de Stichting Medisch
Centrum voor Geboorteregeling
(SMCG) in Leiden, een particu
liere kliniek met een degelijke
en betrouwbare reputatie. Maar
ook hier zijn alleenstaande
vrouwen verreweg de moeilijk
ste groep. Naar schatting klop
pen hier jaarlijks zo'n honderd
singles aan, waarvan een kwart
wordt geweigerd.
Medisch-directeur Beekhuizen:
„Hier komen regelmatig incest-
slachtoffers met enorme psy
chosociale problemen. Die
vrouwen denken dat een kind
hun traumatische verleden op
lost. Maar een kind is geen me
dicijn! Wij kunnen die vrouwen
niet helpen. Dat geldt ook voor
eenzame types. Sommige wou
wen hebben nog nooit seks ge
had, hebben geen vrienden-
kring om zich heen. In zo'n si
tuatie is het onverantwoord om
alleen een kind op de wereld te
zetten."
Ook de nieuwe wet Donorgege-
vens Kunstmatige Inseminatie
zal solo's weinig heil brengen.
Minister Borst van volksge
zondheid wil dat in 2002 de
anonimiteit van spermadono
ren wordt opgeheven. „Het
kind moet altijd de biologische
vader kunnen achterhalen." Ze
kreeg steun van een meerder
heid van de Tweede Kamer. De
B-donoren, waarbij het kind
vanaf zestien jaar de biologi
sche vader kan ontmoeten, blij
ven overigens wel bestaan.
Van de driehonderd zaaddono
ren in Nederland is slechts een
kwart B-donor, het merendeel
kiest voor A -donorschap om
volledig anoniem te blijven. De
meeste mannen willen immers
geen 16-jarige nakomeling op
de stoep, bang voor emotionele
problemen. De B-donor is ech
ter niet verplicht zijn kind te
onderhouden; hij is volgens de
wet niet de vader. Met de af
schaffing van de anonimiteit zal
er een chronisch tekort ont
staan aan zaaddonoren. Inmid
dels zijn al negen van de 21
spermabanken gesloten.
Over de ontwikkeling van KID-
kinderen die opgroeien met een
alleenstaande moeder, is wei
nig bekend. Wel is er veel on
derzoek gedaan naar kinderen
die na een echtscheiding wor
den opgevoed door één ouder.
Zij hebben meer problemen
dan kinderen uit traditionele
gezinnen.
BAM-moeders worden vaak
vergeleken met deze eenouder
gezinnen. Onterecht, menen de
BAM'ers die op internet druk
discussiëren over alleenstaand
ouderschap. Als ouders schei
den is dat vaak een negatieve
ervaring voor kinderen. Ze voe
len zich afgewezen, in de steek
gelaten. Datzelfde geldt voor
adoptiekinderen. Ze zijn afge
staan door hun biologische ou
ders. „Bij onze kinderen is dat
allemaal niet aan de hand. Hun
vader is niet weggelopen of er
met een andere vrouw vandoor
gegaan. Ze hebben geen papa
omdat mama die niet kon vin
den", zo vertelt een moeder.
BAM-moeders proberen de af
wezigheid van een vader zoveel
mogelijk te compenseren door
hun kinderen nadrukkelijk te
vertellen dat ze zeer gewenst
zijn. Als de achtjarige Annema-
rie waagt waarom ze geen papa
heeft, volgt een vast ritueel, zo
vertelt moeder Tineke (46) uit
Utrecht. Na het verhaal van
mama die een papa zocht, hem
niet vond en bij de dokter een
zaadje kreeg van een aardige
meneer, pakt Tineke het ge
boortekaartje van Annemarie
en leest een gedichtje voor. 'Na
lang wachten en vooruit zien,
kijk en luister ik naar mijn klei
ne lieveling, ze leek voor mij
onbereikbaar, nu streel en
koester ik je almaar'. Mijn
dochter vindt dit een prachtig
verhaal. Ik zeg altijd dat ik heel
gelukkig met haar ben en haar
voor geen goud wil missen!"
OPINIE
Fêteren artsen door farmaceuten betaalt zich terug
wordt in Nederland
slordige vijf miljard
an pillen, poeders en
farmaceutische pro
omgezet. Omdat di-
de consument gerich-
me voor al deze mid-
i verboden, richt de in-
w haar pijlen op artsen.
lissen immers welke
atiënt slikt. In een po-
poortwachters van de
'5' nstig te stemmen,
vreemde capriolen
laid.
nset om een allergie-
je te slijten, een paar
of een kofferset. Alt
er isoms net mensen. Een
in; '|e op zijn tijd vergroot
dat het middeltje dat
ïnfabrikant wil slijten
mste aandacht krijgt,
ang van het presentje
maar er is geen farma-
iB£ ier niet aan meedoet.
Ie manier waarop ver-
tont de fabrikant die
uwe pil echt wil vergul-
digt betrokkenen uit
n nascholingscursus in
'J Rename - exotische -
ngof voor een luxe se-
!|d lelardeerd met enter
iten afgesloten met
te ttig diner,
moten van nieuwe pil
let lucratief. Nieuwe
mkosten gemiddeld
elfmaal zoveel als be-
:hj geneesmiddelen, blijkt
li rs van de Stichting Far-
ische Kerngetallen. En
deel van recent ontwik-
edicijnen op de totale
mtische uitgaven groeit
eg in 1998 nog een
je van iedere uitgege
ten naar medicijnen
•atste vijf jaar op de
Farmaceuten proberen op allerlei manieren nieuwe medicijnen aan de man te krijgen.
=>eiuna
open 7
markt zijn gebracht, dit jaar
groeide dat aandeel tot ruim
vijftien cent. Geen wonder dat
de industrie tuk is op een suc
cesvolle lancering van een
nieuw geneesmiddel. En indien
een beetje 'wining and dining'
de zaak kan dienen, wordt daar
niet al te moeilijk over gedaan.
De waag of dit allemaal zomaar
kan, is deze week door het
openbaar ministerie (OM) in
Haarlem met een ferm 'nee' be
antwoord. Het OM vindt dat de
farmaceut Merck, Sharp
Dohme (MSD) te ver is gegaan
bij het promoten van een
hoofdpijnmiddel. Artsen kregen
niet alleen informatie over het
medicijn, maar mochten ook
op kosten van MSD relaxen op
Terschelling, naar het North
Sea Jazzfestival in Den Haag of
een avondje karten. Volgens de
Haarlemse persofficier van jus
titie Both is zoveel pret en ver
maak in strijd met de wet. Die
bepaalt dat 'bovenmatige
gunstbetoning' uit den boze is.
„Maar wat is bovenmatig? Kun
nen artsen altijd beoordelen of
de organisatie van een nascho
lingscursus volledig onafhanke
lijk is, of dat het een manier is
om gekleurde informatie van
een fabrikant te verspreiden?",
waagt Seegers, woordvoerder
van de Landelijke Huisartsen
Vereniging (LF1V) zich af. De
LHV adviseert haar le'den zorg
vuldig om te gaan met de uit
nodigingen die geregeld op de
doktersmat vallen. Hoeveel dat
er zijn weet Seegers niet. „De
LHV wordt doorgaans niet uit-
De regels waar het allemaal om
draait zijn terug te voeren op
een Europese richtlijn uit 1992.
Hierin wordt bepaald dat 'per
sonen die bevoegd zijn genees
middelen voor te schrijven deze
taken volkomen objectief moe
ten verrichten zonder te wor
den beïnvloed door recht
streekse of onrechtstreekse fi
nanciële stimulansen'. Ook is
publieksreclame voor genees
middelen die uitsluitend op re
cept mogen worden geleverd,
verboden.
Tot voor kort maakte niemand
zich echt druk over grenzen die
vanuit Brussel werden aangege
ven. Maar dat is veranderd met
de instelling van de sectie Re-
clametoezicht van de Hoofdin
spectie voor de Gezondheids
zorg in april 1999. De afdeling
kreeg van minister Borst van
volksgezondheid de opdracht
precies uit te zoeken wat wel en
niet kan in de communicatie
tussen geneesmiddelenfabri
kanten, artsen en patiënten.
Deze zomer timmerde de afde
ling al flink aan de weg door re
clame-uitingen van farmareu-
zen Glaxo en Roche aan te pak
ken. Twee bedrijven die erom
bekend staan het brutaalst te
zijn in hun pogingen de klant
gunstig te stemmen.
Maar behalve reclame is nu ook
het ongeoorloofd in de watten
leggen van huisartsen door
MSD onderwerp van een juridi
sche procedure. Niet dat MSD
alleen staat in haar aanpak om
pillen te slijten. In het Pharma-
ceutisch Weekblad deed inspec
teur Ter Steege onlangs uit de
doeken hoe de farmaceutische
industrie te werk gaat bij het
aan de man brengen van medi
cijnen. De marketingstrategie is
een combinatie van trekken en
duwen. Het trekken gebeurt
door patiëntenverenigingen en
pers. Die worden volgens Ter
Steege benaderd om na de in
troductie van een nieuw middel
waag te creëren. Op die manier
kan directe publieksreclame
worden omzeild. Het duwen
moet gebeuren door sleutelfi
guren die bepalen of een mid
del wordt voorgeschreven.
Hoogleraren en specialisten
worden uitgenodigd internatio
nale congressen over het on
derwerp bij te wonen en artsen
krijgen het aanbod mee te doen
aan betaald onderzoek naar
een medicijn. Maar ook semi
nars zijn een goed middel, al
dus Ter Steege. „En omdat ze
daar normaal gesproken geen
zin in hebben, maak je het aan
trekkelijk met vermaak."
Het valt overigens niet te ver
wachten dat de inspectie zich
in de dans om de vergulde pil
len zal beperken tot het aan
pakken van de rol van de far
maceutische industrie. Ook een
arts die ongeoorloofde cadeau
tjes ontvangt, is nadrukkelijk
strafbaar. In het veld wordt de
grens van wat nog geoorloofd is
op driehonderd gulden per jaar
gesteld. „Maar betekent dat ook
dat mensen na een zware cur
susdag met een lege maag de
weg worden opgestuurd, om
dat een diner te prijzig zou
worden?", waagt Seegers zich
af.
Wat is er toch aan de hand met het milieu? Deze
waag staat niet alleen centraal tijdens de wereld
klimaatconferentie in het Haagse Congresge
bouw, ze spookt ook door het hoofd van menig
Haags politicus. Want op het Binnenhof is de na
tuur evenzeer in de war. Politieke stormen en de
pressies razen over de Haagse vierkante kilome
ter. Begint het broeikaseffect ook vat te krijgen op
de paarse coalitie?
Het kan niemand zijn ontgaan: de afgelopen
maand struikelen de regeringspartijen PvdA, D66
en WD van de ene crisis in de andere. Eerst wa
ren daar de twee aanvaringen tussen PvdA-rege
ringsleider Kok en WD-minister van buitenland
se zaken Van Aartsen over de verkiezingen in Joe
goslavië en de mislukte VN-lobby voor Pronk.
Maar deze bui hing al een tijd in de lucht: de ka
rakters van Kok en Van Aartsen botsen en ze kib
belen al langer achter de schermen over de waag
wie de baas is over het buitenlands beleid.
Veel verrassender was het zware weer waarin een
andere WD-coryfee deze week plotseling terecht
kwam: justitieminister Korthals. PvdA-fractielei-
der Melkert plaatste de bewindsman op de
schopstoel, door te dreigen met het opzeggen
van zijn vertrouwen. „Een grens is bereikt", zei
de fractievoorzitter maandag, doelend op de
blunders van justitie en politie bij het vervolgen
van een smokkelaarsbende, die uiteindelijk 58
Chinese wachtwagen-verstekelingen het leven
kostte. Melkerts' coalitiegenoten waren verbijs
terd. Waarom moest deze gevoelige kwestie zo
snel op scherp worden gezet?
Ook bij het debat, dezelfde avond nog, om extra
miljoenen voor het cultuurbeleid vlogen de coali
tiefracties elkaar in de haren. PvdA-Kamerlid Be-
linfante kreeg het verwijt dat zij haar politieke
wienden een mes in de rug had gestoken door
op het laatste moment steun voor een gezamen
lijke motie in te trekken. En alsof dat nog niet ge
noeg onvrede in de coalitie bracht, plaatste D66
woensdag een bom onder het politiek hyperge
voelige project van de tolpoorten. Het gezicht
van PvdA-verkeersminister Netelenbos staat
sindsdien op onweer.
Hiermee is de opsomming van het dreigende
weerbeeld niet eens compleet. Ook de anders zo
beminnelijke WD-leider Dijkstal joeg deze week
coalitiepartner PvdA op stang. Als PvdA-staatsse-
cretaris Cohen plannen heeft burgemeester van
Amsterdam te worden, kan hij die maar beter
weer opbergen, adviseerde Dijkstal. Een op-
niéüw völkömehhriVëfvVachte uithaal. Wartt'CÖ-"
hen heeft zich nog nooit publiekelijk geuit over
zijn eventuele kandidatuur.
Zes 'paarse' aanvaringen in één maand: het is
wat veel van het goede. De meest voor de hand
liggende verklaring voor dit groot aantal inci
denten is, dat de Kamerverkiezing (mei 2002) nu
al zijn schaduw vooruit werpt. Campagnes heb
ben de neiging steeds eerder te beginnen. Al ja
ren voordat de stembussen open gaan krijgen
politici en partijen de behoefte zich van elkaar te
onderscheiden. Als gevolg daarvan wordt het
klimaat in politiek Den Haag vanzelf onstabie
ler.
Maar het is niet het hele verhaal, daarvoor zijn
er teveel verrassingen, misverstanden en be
schadigde reputaties. Verklaring twee: het ce
ment dat de paarse coalitie bijeen hield is ver
brokkeld, de liefde bekoeld. Met name de PvdA
investeert al langer niet meer in de samenwer
king, luidt de klacht bij met name de democra
ten. De blik wordt reeds gericht op andere coali
ties, na de verkiezingen. Daar komt bij dat een
andere belangrijke bindende factor is weggeval
len: het regeerakkoord. Dat is, twee jaar na de
start van Paars-II dankzij omvangrijke meeval
lers al voor negentig procent uitgevoerd.
Melkert staat intussen bloot aan dezelfde verlei
ding als CDA-fractieleider Brinkman in de nada
gen van Lubbers. Melkert moet als beoogd
kroonprins laten zien dat hij eigen opvattingen
heeft, maar mag de premier ook niet teveel be
schadigen. Het is een lastige evenwichtsoefe
ning: Brinkman maakte met zijn herhaalde op
roepen tot daadkracht op het laatst een wat
dwaze indruk. Temeer omdat Lubbers zich er
niets van aantrok. Melkert richt zijn pijlen daar
om op Korthals. Daarmee kon hij deze week te
vens duidelijk maken dat veiligheid en politie
niet meer het exclusief domein van de WD zijn.
Alle grotere en kleinere aanvaringen hoeven nog
niet te betekenen dat de dagen van Paars-II zijn
geteld. Ook een kabinet dat op zijn laatste benen
loopt, kan nog heel goed de eindstreep halen.
Voorwaarde is wel dat het verzuurde klimaat het
handelen van politieke professionals niet te veel
gaat beïnvloeden. Want in die situatie kan ook
een klein conflict slecht aflopen.
aronson juweliers
Grote Houtstraat, 47-49
2011 SC HAARLEM
Tel.: 023/532.19.15
