ultuur Kunst
Deprimerende film over jubilerend Ajax
euwige liefde op linnen vastgelegd
ïsterday beste popsong
euwe galeries in Leiden
Night
of the
Proms
18 NOVEMBER 2000
lintig mille voor eerste druk Potter
ioon Een eerste druk van de pas in 1997 verschenen Harry
^én de Steen der Wijzen heeft tijdens een veiling in het
else Svvindon ruim twintigduizend gulden opgebracht. Het
cis het eerste in de populaire Harry Potter-reeks. De eerste
bestond uit slechts vijfhonderd exemplaren.
chitectuurcafe over Feng Shui
y. Het RAP architectuurcafé houdt woensdag 22 november
informatieve avond over Feng Shui, een oeroude Chinese
htingskunst. Het RAP wil weten hoe Feng Shui op onze
htere bouwwerken kan worden toegepast en welke invloed
iShui heeft op bewoners en gebruikers. Halber Karssiens,
itect en specialist in Feng Shui, verzorgt de presentatie in
eteit De Burcht aan de Burgsteeg 41. De bijeenkomst begint
20 00 uur.
[onen in
ardrecht
itirecht Het Dor-
chts Museum toont
en met 21 januari
nen uit het Ikonen-
iseum uit het Duitse
jdinghausen, de zus-
itad van Dordrecht,
ileiding tot de ten-
nstelling is het 25-ja-
jubileum van de ste-
iband. Zo'n honderd
nen, aangevuld met
rgische objecten uit
15e tot de 19e eeuw,
een overzicht van
thema's en de stilisti-
ontwikkelingen
nen de ikoonschil-
kunst. Het woord
on is afgeleid van het
ekse eikon dat af-
Jding betekent.
publiciteitsfoto
rday' van de Beatles is
MTV en Rolling Stone ge
not de beste popsong. Op
jst van beste popsongs
1963 prijken Satisfaction'
de Rolling Stones op de
Ie en 'Smells Like Teen
'van Nirvana op de derde
Op plaats 100 staat
ted Love' van Soft Cell.
en Rolling Stone heb-
1963, het jaar waarin de
cs voor het eerst van zich
horen, als startjaar geno-
lij hun beoordeling. Songs
foordien zijn uitgebracht
Jus niet in de top-100 te
n. Daarnaast was de over
ig bij hun keuze niet al-
t het betreffende num-
;n loeigoede popsong
1 zijn, maar ook dat de
van grote invloed moet
zijn geweest op de popcultuur.
Daarom staat Eric Claptons
'Layla' er niet op. maar zijn
'Tears in Heaven' wel.
De Top 10 ziet er als volgt uit:
1. Yesterday - The Beatles
(1965).
2. (I Camt Get No) Satisfaction -
The Rolling Stones (1965).
3. Smells Like Teen Spirit - Nir
vana (1991).
4. Like a Virgin - Madonna
(1984).
5. Billie Jean - Michael Jackson
(1983).
6. I Want to Hold Your Hand -
The Beatles (1964).
7. Respect - Aretha Franklin
(1967).
8. One - U2 (1992).
9. I Want You Back - The Jack
son 5 (1969).
10. I Want it That Way - Back
street Boys (1999).
n krijgt er twee nieuwe ga-
bij. In het pand van Glas-
aan de Nieuwe Rijn ver-
februari volgend jaar Ga-
Frederiek en Ingrid van
Hist. De nieuwe galerie
zich op nationale en inter
nal kunst in het 'duurde-
|ment' en geeft een bijzon-
plek aan het werk van de
e kunstenaar Willem van
|ndel.
de oprichters is de
er van Van Scheijndel, die
r de schermen ook betrok-
ibij de nieuwe galerie. Van
|ndel: „Ik wil nadrukkelijk
n dat het niet mijn galerie
zit nu ruim twintig jaar in
ak en ik heb gewoon veel
icten opgebouwd, die erg
van pas kunnen komen. Ik
5coach aan de zijlijn."
gunstige conjunctuur en
Vorig jaar had het Interna
tional Documentary Film
festival Amsterdam als
openingsfilm 'André Ha-
zes, Zij Gelooft In Mij', die
vervolgens de hoofdprijs
zou winnen. Woensdag 22
november begint het festi
val wederom met een ty
pisch Amsterdams werk
stuk: 'Ajax, Daar Hoorden
Zij Engelen Zingen'. Een
hoofdprijs lijkt er dit keer
niet in te zitten.
amsterdam pieter van lierop
Zoals de legendarische Frede
rick Wiseman opzienbarende
documentaires afleverde door
een jaar lang de gang van zaken
te observeren in een militair
opleidingskamp, een zieken
huis of een gekkenhuis, zo is re
gisseur Roel van Dalen een sei
zoen lang de stilzwijgende ob
servator geweest van de beurs
genoteerde voetbalonderne
ming die Ajax heet en die soms
aan een militair opleidings
kamp doet denken, soms aan
een hospitaal en soms aan een
psychiatrisch opvangcentrum.
In de gehanteerde formule
wordt niemand geïnterviewd en
niets verklaard. De cameraman
(Mark Bakker) loopt er net zo
lang rond tot iedereen aan hem
gewend is geraakt. Als de be
kende vlieg op de muur kan hij
dan stilzwijgend observeren,
zonder dat er op hemzelf nog
acht wordt geslagen. Zo was het
althans bedacht, maar zo blijkt
het toch niet helemaal te wer
ken.
Waarschijnlijk maakt het een
verschil of je deze methode
hanteert in een ziekenhuis of
dierentuin, waar men weinig
reden heeft om mensen met
een camera argwanend tege
moet te treden, of dat je het
doet bij een instantie waar men
gewend is wekelijks de pers
over zich heen te krijgen en
men bovendien geneigd is om
publiciteit zelf te regisseren.
Zelden krijg je de indruk dat be
stuurders, trainers en sportlie
den cameraman Mark Bakker
hebben aangezien voor een
vlieg. En de toeschietelijkheid
wordt er niet groter op naarma
te het jubileumjaar zich meer
en meer aftekent als een ramp
jaar voor Ajax.
De laatste vedetten Frank en
Ronald de Boer, Van der Sar en
Litmanen waren nu ook ver
trokken. De nieuwe spits
Machlas bleef maar mis schie
ten, Chivu raakte of geblesseerd
of liep rode kaarten te verzame
len. Nog voor de winterstop
was men al uit de Uefa-cup ge
knikkerd en in de nationale
competitie wist men niet meer
te winnen van ploegen die tien
jaar lang hadden gesidderd
voor Ajax. Zowel het technisch-
directeurschap van Danny
Blind als het trainersdebuut
van Jan Wouters liep uit op een
fiasco. Maar het enige wat deze
film er echt markant van oppikt
is een fikse woedebui van Chi
vu, een steeds moedelozer wor
dende algehele sfeer en een stel
mooie close-ups van de steeds
strakkere koppen van Kales,
Van Praag, Van Os, Blind en
vooral Wouters.
Met het ontslag van laatstge
noemde was het dieptepunt
voor Ajax en daarmee in poten
tie het dramatisch hoogtepunt
van de film bereikt, maar alles
wat cameraman Mark Bakker
meekreeg, is wat hij te observe
ren wist als vlieg buiten op de
ruit van het kamertje waar Jan
in eenzaamheid zijn jobstijding
wilde verwerken. Graag hadden
we willen weten hoe de directie
over het ontslag had gedelibe
reerd, hoe het de trainer was
meegedeeld, hoe het de spelers
was verteld en hoe ze daarop
reageerden.
Dat Roel van Dalen daarbij
werd geweerd, is zo vreemd
niet. Maar je voelt het toch als
een gat in het verhaal, als een
negatieve keerzijde van een
wellicht al te zuivere documen-
coen polack de daaruit voortvloeiende be
langstelling voor het kopen van
kunst is aan de oprichters van
de galerie niet voorbijgegaan.
Van Scheijndel: „Ze gaan de
toekomst met een zeker opti
misme tegemoet." Van Scheijn
del zal één keer per jaar in de
galerie exposeren. Tot dusver
was zijn werk te zien in* Galerie
Bleijenberg in Leiderdorp.
Vorige maand is aan de Nieu
we Rijn Galerie Pieter van Ul-
den geopend, voorheen galerie
Propitia. Van Ulden heeft een
winkel in de Burgsteeg waar hij
af en toe al exposities hield. Nu
is er een aparte galerie die drie
dagen per week geopend is.
Van Ulden wil in zijn galerie
vooral ruimte bieden aan Leid-
se kunstenaars die in het CBK
of De Lakenhal geen ruimte
krijgen. Aanstaande zondag be
gint een expositie van het werk
van Gijs Donker.
theater recensie
.'caroline van overbeeke
rtge liefde, een langdurig huwelijk of
lange relatie, wellicht tot de dood erop
Zo n huwelijk heeft het Noordwijkse
Maja (beeldhouwster) en Eylard van
(emeritus-hoogleraar vrouwenziekten
deLeidse universiteit). Zij zijn ruim 41
getrouwd en nóg langer samen. De
se kunstenares Wil Korrelboom vond
0 intrigerend dat zij besloot vaji nog
ndere hechte stellen levensgrote por-
n te maken die vanaf vandaag op een
'ide in de Haagse Pulchri Studio te
zijn.
ïlf heb ik het niet gered", aldus schil-
Wil Korrelboom (63). „Ik was met 40
lescheiden. Maar deze mensen zijn
euk met elkaar. Dat intrigeerde mij. Ik
altijd met thema's in mijn schilder-
Ik heb zeven stellen op het doek vast-
in drie fases: portret van het huwe-
- in het geval van homoparen - het
van de relatie, portret van enkele ja-
Ier, en ten slotte mijn eigen visie op
fcl."
1 oudste stel, Leny en Sjoer Scham
ensen die over de 80 zijn, is 55 jaar
Iaar, het jongste, John Sillevis en Hans
is 20 jaar samen. Het echtpaar Van
vormt met 41 jaar de middenmoot in
'Ponerende lijstje.
Korrelboom: „Het geheim van een goede
relatie is de ander nog steeds heel geslaagd
te vinden. Dat merkte ik ook tijdens het po
seren. Dan kwam er een reactie van: „Ik
vind hem héél goed zo." Maar dan waren
ze over zichzelf niet zo tevreden. Ook blij
ven deze stellen lang het meisje en de jon
gen in elkaar zien. Ze blijven in elkaar geïn
teresseerd, blijven elkaar mooi vinden. Ik
dacht: het lijkt me saai. Maar dat is dus ab
soluut niet zo. Je moet het wel alletwee wil
len. Het gaat om gehechtheid, elkaar vrij la
ten, het gevoel dat je bij elkaar hoort. Dat
heb ik van dit project geleerd.
Maja van Hall (63), zelf beeldhouwster,
kent Korrelboom uit haar Academietijd en
kon niet weigeren. „Ik vind het ook een erg
leuk project. Alhoewel ik zelf niet zo hoef
de, eigenlijk, ik vond het ook wel gênant!
Het geheim van een goede relatie is voor
mij dat je accepteert dat het ook wel 's niét
goed is. Er is natuurlijk wel 's strijd. En je
hebt niet het gevoel dat je er bént. Maar op
een goed moment besluit je dat dat het is.
Dat al het andere je niet verder brengt. En,
nie't te vergeten, dat je gewoon heel veel
van elkaar houdt."
Haar echtgenoot Eylard: „Voor mij is dat
basale gevoel van kameraadschap, een vei
lig gevoel, elkaar leuk blijven vinden. En
dus niet bij de eerste de beste tegenslag
denken: ik ga wat anders doen! Dat vind ik
ook erg belangrijk. Het besef dat je het heel
goed met elkaar kunt hebben, ondanks
moeilijke momenten. Eigenlijk is dat zo
met elke relatie, ook die tussen ouder en
kind. Dat is in het hele leven zo. In deze tijd
zie ik veel meer gemakzucht om me heen:
mensen die teleurgesteld zijn, en dan met
een opgeven, weglopen. Iedereen fanta
seert wel 's hoe het zou zijn met een an
der."
„Maar de neiging daaraan toe te geven is
ook minder groot als je kinderen en klein
kinderen hebt. Dat je dat samen mee hebt
mogen maken, die gemeenschappelijke
herinneringen... Het lijkt me heel verdrietig
als je dat kwijtraakt. Erg belangrijk vind ik:
humor, zelfspot en zelfrelativering. Dat zie
ik ook bij Bill Clinton, die zit vol zelfspot.
Hij heeft domme dingen gedaan maar als
echtpaar blijven ze toch bij elkaar."
Maja en ik maken ook wel 's een grapje
tegen elkaar: 'We zijn gewoon te lui om uit
elkaar te gaan!' Ik moet er niet aan denken
om dat allemaal weer mee té moeten ma
ken: samen tandenpoetsen, de eerste
scheet die je in het bijzijn van de ander
laat... Oef, dat heb ik wel gehad."
De expositie 'eeuwige liefde' is tot 14 de
cember te zien in Pulchri, Lange Voor
hout 15 in Den Haag.
taire formule die trouwens wel
degelijk ook heel mooie mo
menten oplevert. Die zijn alleen
niet gevonden bij deprimeren
de ontwikkelingen rond het A-
team, maar bij de D-junioren.
Daar wordt fanatiek getraind,
scherp geselecteerd en menige
tienjarige aan het huilen ge
maakt als er te weinig talent is
geconstateerd en de jongens
dromen aan scherven vallen.
De meest verrassende lijn van
de film voert naar Afrika waar
de scouts van Ajax talent gaan
zoeken als blanke bwana's op
safari, gewapend met een plas
tic HEMA-zak vol Ajax-foto's in
plaats van spiegeltjes en kralen.
Een bus vol zingende jonge
Ghanezen toert naar het lokale
opleidingsinstituut van Ajax.
Daar mogen ze halfnaakt op
een voetbalveld gaan staan om
te worden gemonsterd en in de
mond gekeken door een dokter
die zeker wil weten of de jon
gens gezond zijn en niemand
over zijn leeftijd heeft gelogen.
Het is een tafereel dat huive
ringwekkende associaties op
roept met eeuwen geleden,
maar toen hoorden er kettingen
bij.
'Ajax: Daar Hoorden Zij En
gelen Zingen' is in elk geval een
ongewoon en interessant docu
ment. Maar van hier en daar
een mooi potje voetbal zou de
film niet slechter zijn gewor
den.
'Ajax, Daar Hoorden Zij Enge
len Zingen'. Openingsfilm van
het IDFA 2000 en opnieuw te
zien op 26 en 28 november.
Vanaf 30 november in voor
première-voorstellingen. Van
af 21 december in roulatie.
Kale zangeres
duurt te lang
toneel recensie
susanne lammers
ng- De kale zangeres
lonesco door het MUZtheater Verta
ling: Jos en Willem Karei van Loon. Regie:
Allan Zipson. Gezien: 17/11, Leidse
Schouwburg.
Het MUZtheater prijst Iones-
co's nu vijftig jaar oude 'kale
zangeres' als een staaltje hila
risch gooi- en smijtwerk met de
taal. Ze verdonkeremanen de
oude angel, die door de tand
des trijds ook wat minder scherp
geworden is. De snijdende,
brutaal-pessimistische kantjes
zijn gesleten, wat overbleef is
de komische kracht, de dwaas
heid, en die is nog maar een
beetje verontrustend. De kale
zangeres gaat nergens over. lo
nesco liet zich inspireren door
een cursus conversatie-Engels
voor beginners en schreef een
stuk voor twee echtparen, een
dienstmeisje en een brand
weerman, die elkaar losse flod
ders van zinnen toewerpen,
woordspelletjes, idiote redene
ringen en groteske kletskoek.
De taal heeft een vertrouwde
vorm: gesprekken over eten,
anecdotes en fabels, maar geen
inhoud, want de woorden zijn
grammaticaal wel correct naast
elkaar gezet, maar hun beteke
nissen botsen. Het meest cohe
rent is het gesprek van het echt
paar Martin. Blij herkennen ze
elkaar 'ergens van', ze blijken
uit dezelfde stad te zijn geko
men, met dezelfde trein, in de
zelfde coupe', wonen in dezelf
de straat, in dezelfde flat, sla
pen in hetzelfde bed met de
zelfde deken, maar 'ik kan me
er niets van herinneren'. Het
MUZtheater speelt het stuk
droog en ingehouden met hier
en daar een uitzinnig accent,
alsof het een doodgewoon stuk
is met doodgewone taal. Het
kale de'cor, een zitzak en drie
panelen met een stralend be
wolkte Magritte-lucht, wordt
bevolkt door twee oubollige
echtparen die zo naturel en dus
zo betekenisvol mogelijk hun
teksten spreken. Daartussen
door huppelt een bizar en ex
travagant dienstmeisje. Het
contrast tussen de uitgestreken
smoelen en de gekke situaties
werkt nog steeds verrassend en
verfrissend - de eerste helft.
Maar heel langzaam zakt de
spanning weg. Hoe kort Dè kale
zangeres ook is, het stuk duurt
toch nog te lang. Het eindigt
met een kakafonie van door el
kaar heen geschreeuwde rij
mende en alliterende
onzin-teksten die uitmondt in
de dreigende mededeling: het is
niet daar, maar het is hier. Dat
lijkt meer op een staaltje ouder
wetse publikumsbeschimpfung
dan dat het je aan het twijfelen
brengt over de vraag wie er nou
gek is: de spelers, ik of de we
reld.
Het MUZtheater maakt er het
beste van, maar De kale zange-
Kunstenares Wil Korrelboom bij twee portretten van 'eeuwige liefde': het echtpaar Maja en Eylard van Hall res is inmiddels toch vooral een
uit Noordwijk. foto cpd/harry verkuylen amusant historisch curiosum.
rotterdam
Met liefst 11 op
tredens staat het
muziekspektakel
Night of the
Proms dezer da
gen in Ahoy' in
Rotterdam. Het
spektakel is een
mix van pop en
lichte klassieke
muziek. Er is dit
jaar reggae van
UB40, melo
dische rock van
Chrissie Hynde,
stevige hiphop
van Coolio en
Nederpop door
Abel. Het klas
sieke deel wordt
naast het 75-
koppige orkest
verzorgd door de
Italiaanse tenor
Alessandro Safi-
Delfgaauws prachtige poppen
schmieren net iets te veel
uitgekiende belichting worden
het persoonlijkheden met een
eigen karakter. Hij maakt ani
matietheater van hoge kwali
teit.
Don Q. heet de voorstelling,
maar Cervantes is de hoofdper
soon. Hij heeft geen rust en
zoekt na vierhonderd jaar zijn
personages en tijdgenoten weer
op: Don Quijote, die hem voor
houdt hoop te houden en hem
wijst op zijn missie tegen de
pulpcultuur, de domme Sancho
Panza, en de hunkerende gra
vin van Lemos en haar man,
een moreel hoogstaande, maar
stoffige boekenwurm. Dat le
vert vermakelijke scènes op, die
soms op een wat gezochte ma
nier in het verhaal gepast zijn.
Dat geldt nog sterker voor de
kritiek op de huidige cultuur, in
een polonaiseact op Imca Mari
na, en een gesprek tussen twee
toeristen bij het graf van de
schrijver dat een al te hoog
Snip-en-Snapgehalte heeft. Al
dat variété is schadelijk voor de
poëzie: dat is de (dik uitge
smeerde) boodschap van de
voorstelling, in een vorm die de
kwaliteit ervan vermindert.
Vergeleken met eerdere pro
ducties, en dus gemeten naar
de hoge normen die Delfgaauw
zelf gesteld heeft, gedragen zijn
poppen zich soms wat stereo
tiep. Hij heeft natuurlijk thea
trale types nodig met weidse
armgebaren, en daarin zijn zijn
poppen groots en heel natuur
lijk, maar het gaat gaandeweg
wel opvallen dat ze wat erg vaak
niezen en aan hun neus zitten.
Een beter verhaal en minder
schmieren, daar zou Don Q.
subtieler van worden.
dick van teylingen
Fred Delfgaauw speelt Don Q. Tekst: Rob
Bloemkolk, Fred Delfgaauw Toneelbeeld
Kathelijne Monnens. Licht Han de Jonge
Gezien op 17 november in het LAKthea-
ter Vanavond herhaling.
Ook aan het einde van de zes
tiende eeuw greep het verval
der zeden gretig om zich heen.
En net zoals nu kwam dat door
de nieuwe media. De boek
drukkunst was net uitgevonden
en van de persen rolden volop
flutromannetjes over kreukloze
helden en hun kwijnende da
mes, wat de pest was voor de
geestelijke volksgezondheid en
het gevoel voor kwaliteit Mi
guel de Cervantes Saavedra
(1547-1616) was soldaat, maar
werd schrijver toen hij de
macht over zijn linkerarm ver
loor. Hij schreef het boek dat na
de bijbel het meest vertaald
werd: Don Quijote, een waar
schuwing tegen het lezen van
de soapboekjes van destijds. De
hoofdfiguur raakte er geheel
door van het paadje, maar
overleefde de tand des tijds
wonderlijk genoeg als de idea
list die alles op het spel zet voor
een hoogstaand doel. Zo ver
loor Cervantes de greep op zijn
beroemdste personage.
Ook bij Fred Delfgaauw, de
tovenaar van studio Peer die
lappen en koppen met een en
kele beweging een ziel geeft,
gaan de personages aan de haal
met hun schepper. Delfgaauw
laat zijn poppen de dialoog
aangaan met hemzelf en al snel
weet je niet meer wie het voor
het zeggen heeft. Dankzij vir
tuoze stemwisselingen en een
