Madonna en
Eminem dé
MTV-sterren
ien nieuw soort stedelijke ster schijnt elke nacht'
Cultuur Kunst
oop dat Strauss blij
ons zal neer zien
'Lawaai-actie' van
podia tegen veegwet
anist van 'Lesson one'
Topsport
jG 17 NOVEMBER 2000 MI
m cendo brengt 'Eine Nacht in Venedig'
AMSTERDAM/LEIDEN LESLEY GRIETEN
COEN POLACK/RICHARD STEKELENBURC
Op tal van Nederlandse poppo
dia wordt vanavond symbolisch
actie gevoerd tegen de gevolgen
van het nieuwe belastingstelsel.
Met een 'lawaai-actie' van één
minuut protesteren podia en
artiesten tegen de artiestenre
geling in de zogeheten veegwet,
die de podia naar verwachting
tienduizenden guldens extra
per jaar gaat kosten. Bovendien
wordt ze als fnuikend gezien
voor de podiumkansen van be
ginnende bands.
De Vereniging Nederlandse
Poppodia (VNP), initiatiefne
mer van de protestactie, noemt
de regeling 'een ramp voor ar
tiesten en podia'. De veegwet,
die aankomende maandag in
de Tweede Kamer wordt be
handeld, schrijft voor dat over
iedere geboekte artiest voortaan
twintig procent loonbelasting
moet worden betaald. Direc
teur Ruud Visser van het LVC in
Leiden zei vorige week al de
toekomst somber in te zien. In
ternationaal en nationaal be-
kendé bekende bands worden
voor het LVC onbetaalbaar.
,,Het nieuwe belastingstelsel
maakt de popmuziek dood",
zegt Jan Kees Hortensius van
Het Kasteel in Alphen aan den
Rijn. Hij vreest voor verschra
ling van de programmering.
John Witteman van cultureel
centrum X in Leiden voorziet
ook grote gevolgen. „We heb
ben een beperkt budget en daar
moeten we van rond zien te ko
men. Onze bezoekers zullen
hier zeker iets van merken. Als
optredens meer kosten, kunnen
we minder programmeren of
moeten we de toegangsprijzen
verhogen."
Nu nog wordt in de popwe
reld veelal gewerkt met onbe
laste onkostenvergoedingen,
omdat in deze -sector de gages,
zeker bij beginnende acts, de
onkosten niet of nauwelijks te
boven gaan. „Juist daarom ook
wordt de popsector extra hard
getroffen door de nieuwe wet",
zegt VNP-directeur Geert van
Itallie. „Het betekent in de
meeste gevallen twintig procent
extra kosten over de gage."
De nieuwe maatregel heeft
volgens Van Itallie tot gevolg
dat de poppodia twintig pro
cent duurder uit zullen zijn bij
het boeken, of dat artiesten
twintig procent minder zullen
verdienen als de podia de ge
volgen van de maatregel op hen
afwentelen. De VNP is ook ge
kant tegen het voorstel loon in
natura bij de gages op te tellen.
Daarmee zullen ook de hotel
overnachtingen, vliegtickets,
transport en maaltijden die
voor artiesten worden betaald
door de zalen voortaan met
twintig procent worden belast.
De Vereniging van Schouw
burg en Concertgebouwdirec
teuren (VSCD) steunt de actie
van haar collega in de popsec
tor van harte. „En op alle pun
ten", aldus directeur Hans On-
no van den Berg. „Dit probleem
geldt namelijk even hard in on
ze sector. Dit betekent een aan
zienlijke kostenstijging."
De VNP wil de gage tot een
bedrag van twee- of driedui
zend gulden per gezelschap (of
vijfhonderd per persoon) als
onbelaste onkostenvergoeding
uit kunnen blijven betalen.
Daarbij moet het loon in natura
(hotelovernachtingen en derge
lijke) onbelast blijven. De VSCD
sluit zich daarbij aan en stelt
verder dat de amateurgroepen
buiten de regeling zouden
moeten vallen.
l| mtie over licht in Van Gogh Museum
AMSTERDAM FRANQOISE LEDEBOER
- In het leven van alledag is kunsüicht
zo gemakkelijk voorhanden dat we
het nauwelijks nog opmerken. Om te
begrijpen hoe de introductie ingreep
in de levens van mensen in de 18de
en 19de eeuw, moeten we kijken naar
de 'nieuwe' technologie die nog
steeds bezig is de maatschappij in al
zijn onderdelen te veranderen: de al
om tegenwoordige computer. Andre
as Blühm en Louise Lippincott, sa
menstellers van de expositie 'Licht!' in
het tijdperk 1750-1900 in het Van
Gogh Museum, trekken deze parallel
niet voor niets. Aan de hand van 300
objecten brengen ze op deze tentoon
stelling een periode van revolutionai
re veranderingen in beeld.
Blühm (hoofd presentatie van het
Van Gogh Museum) en Lippincott
(conservator beeldende kunst van het
Carnegie Museum of Art in Pitts
burgh) maakten catalogus en ten
toonstelling in eerste instantie op de
computer. Nu de klus is geklaard,
kunnen ze geamuseerd terugblikken
op de moeilijkheden die ze moesten
overwinnen: „Allerlei computerpro
blemen en virussen."
Maar ze kregen daardoor wel veel
sympathie voor de huiswouwen die
zich moesten omscholen toen gaslei
dingen de olielampen in huis gingen
vervangen. Ze herkenden ook de ver
warring van bezoekers aan wereldten
toonstellingen die daar voor het eerst
uitvindingen aanschouwen. En niet in
de laatste plaats spreken ze hun be
wondering uit voor 'de uitvinders van
nieuwe schildertechnieken die uitein
delijk succes zouden hebben en de
wereld in haar voortdurend verande
rende licht laten zien'.
Het museum laat de wetenschappe
lijke evolutie van het licht en de ingrij
pende gevolgen op sociaal, econo
misch en artistiek vlak zien. In fraai
verlichte vitrines trekken onder meer
Jan van Musschenbroeks projectie
lantaarn uit omstreeks 1720, een zon-
nemicroscoop uit de tweede helft van
de 18e eeuw en een telescoop van Jan
van Deijl uit 1781 aan het oog voorbij.
Deze schitterend vormgegeven instru
menten zijn van een tijdloze schoon
heid.
Van Isaac Newton is een exemplaar
van zijn baanbrekende studie 'Op-
ticks' uit 1704 present. Daarin stelde
hij als eerste vast dat licht, evenals an
dere vormen van materie, uit deeltjes
bestaat die in rechte lijn bewegen en
weerkaatsen in wiskundig voorspelba
re hoeken. Onze 'eigen' Christiaan
Huygens had in 1690 in zijn 'Traité de
Ia lumière' daarentegen betoogd dat
licht een medium is dat op lucht lijkt
en een 'golvende storing' in de ether
is. De opvatting van Newton domi
neerde tot in de 19e eeuw, maar vanaf
dat moment combineerde de moder
ne 'natuurkunde deze fundamentele
ideeën tot een nieuwe theorie van
licht als golf én deeltje. Ze hadden dus
beide gelijk.
Het Teylers Museum in Haarlem is
bruikleengever 'van het bescheiden
lampje dat niets meer of minder dan
de geboorte van het moderne kunst
licht representeert'. Nadat de Franse
scheikundige Laurent Lavoisier had
ontdekt dat een vlam wordt gevoed
door zuurstof, schakelde hij de Zwit
serse uitvinder Argarid in om zijn uit
vinding praktisch toepasbaar te ma
ken. Argand liet in 1780 lucht circule
ren rond de pit van een olielamp door
hem in een cilindrische glazen buis te
plaatsen. Om nog meer lucht toe te
voeren stond deze buis op zijn beurt
in een geperforeerde houder. Resul
taat was een handige olielamp die
zonder hinderlijke rookontwikkeling
niet alleen helder, maar ook zuinig
brandde. Dankzij de Argand-lamp
kon het eerste museum in de VS -
Peale's museum in Philadelphia -
vanaf 1797 ook 's avonds open blijven.
De invoéring van gaslicht in de eer
ste Europese woningen dateert van
ongeveer 1820, de opmars van de
gloeilamp in huizen begon vanaf
1885. Het tijdperk van aardedonkere
straten en duistere etalages eindigde
in de 19e eeuw door de massale plaat
sing van lantaarns met gas- en later
elektrisch licht.
Met behulp van moderne technolo
gie worden op deze expositie de effec
ten van (kunst)licht zichtbaar ge
maakt. 'De stoel van Gauguin', een
werk van Vincent van Gogh uit 1888,
wordt achtereenvolgens verlicht door
daglicht, een open gasvlam, gaslicht
met een kousje en een elektrische
koolspitslamp. De verschillen zijn ver
bluffend en illustreren hoe noodzake
lijk het was dat kunstenaars rekening
hielden met de nieuwe tijd.
'Licht! Het industriële tijdperk,
1750 - 1900' in het Van Gogh Muse
um (Paulus Potterstraat 7, Amster
dam) t/m 11 februari. Dagelijks open
van 10.00-18.00 uur.
uets ons meer te dwaas,
•enkap is hier de baas',
iet koor van Leids Ope-
zelschap Crescendo het
n 'Eine Nacht in Vene-
ei is de laatste gewone
je in de Maranathakerk
Lage Morsweg.
het altaar speelt het ge-
phet spel van verhulling
U'C hulling, van maskers en
De ontknoping van de
e operette van Johann
jr. eindigt in een groots
al op het San Marcoplein
0 etië. De leden van het
ed gezelschap hebben er
ar plezier in. Het decor
enetiaanse huizen, het
plein en de carnavaleske
moeten we erbij den-
m vond is 'de generale' en
het gezelschap, net als
lavond- en zondagmid-
een half jaar repeteren
ianj rette in vol ornaat op de
i van de Stadsgehoor-
koscuums zijn zoveel
edi jk van die tijd, alleen iets
jt eer. En horloges en
ngen op het podium
den boze, want het pu-
et alles", zegt voorzitter
ducent Kees Oskam. Hij
wd k dat de zenuwen bij
die n toegeslagen. „Ik begin
bej iter te slapen." Hij heeft
los ter alle vertrouwen dat
Ier relschap drie schitteren-
stellingen zal geven,
zitten eigenlijk te sprin-
det om mannenstemmen,
eloj ve hebben de bezetting
ha ooi rond kunnen krijgen.
professionele gastsolis-
i i leke van Geuns en Mar-
1 ::d en onze eigen Marco
oi r Klundert hebben we
he utblinkers in de dragen-
Id len." Regisseur Lida
we is nog niet helemaal te-
over de prestaties: „We
traag en dat kunnen we
bben. De finale moet
:nd worden", vermaant
I den van het koor.
|J e Tineke van Geuns, in
van het mooie vissers-
rinnina, krijgt een lesje
dingskunst. Ze begroet
Mde met te veel en
thousiasme. Het moet ingeto
gener, vindt Spaans: „Nee, nee
niet zwaaien. Dat je dat nou
nog van een oudere dame moet
leren hoe je een man moet ver
leiden."
Spaans heeft ervaring met
'Eine nacht in Venedig'. Voor
de Hoofdstad Operette heeft ze
deze operette zeker tweehon
derd keer geregisseerd. De -
Nederlandse - versie die door
Crescendo wordt gespeeld,
heeft ze wat bijgeschaafd en in
gekort om het stuk nog meer
vaart te geven. Maar Wim
Grens, die als de kok Pappaco
da met zijn kokstafeltje het to
neel moet afrijden, maakt het
naar haar zin net iets te bont.
„Niet te hard rijden, lieverd, er
staan straks ook glazen en een
dekschaal op", legt de regisseur
uit aan de geboren grappenma
ker van het gezelschap.
Naast Spaans spant dirigent
Rutger van Leyden - volgens
Oskam een lot uit de loterij -
zich tot het uiterste in. Het is de
tweede operette die onder zijn
leiding wordt opgevoerd en hij
bereidt zich alweer voor op
Strauss' operette 'Der Zigeuner
baron', die Crescendo volgend
jaar uitvoert. Van Leyden, die
zich met zijn eigen orkest Com
bustion Chamber en het Neder
lands Blazers Ensemble toelegt
op moderne muziek, zegt een
zwak te hebben voor de negen
tiende eeuwse Johann Strauss.
„Als je je er in verdiept, kom je
er achter hoe goed hij is."
Van Leyden probeert het or
kest, dat grotendeels uit ama
teurs bestaat, de finesses van
operettemuziek bij te brengen.
„Het is lastige muziek om te
spelen, met al die tempowisse
lingen en solozang. Je moet de
korte noten kort spelen, en lan
ge noten lang. Dat klinkt sim
pel. Maar als je daar een neus
voor krijgt, dan wordt het leuk."
De dirigent toont"zich tevre
den: „Het lukt heel aardig, ik
hoop dat Strauss zaterdag en
zondag blij op ons neer zal
zien."
De voorstellingen vanavond
en morgenavond in de Stadsge
hoorzaal beginnen om 20.15
uur en zondag om 14.15 uur
(60-plussers krijgen korting op
de toegangsprijs).
RUSS CONWAY 1925-2000
va leen concurrentie van
•el ed Atwell, was Russ
op ayop afstand Engelands
ndste pianist in de Brit-
tvi (geschiedenis. Eind ja-
ert fóg, begin jaren zestig
vn Ie hij de ene hit na de
en een stond hij met 'Side
ini 'en 'Roulette' weken-
foo pde eerste plaats. In
wi land werd hij vooral be-
ui zi n hit 'Lesson
SB waarop de pianist als
Rj ginner de eerste aarze-
noten speelt om vervol-
een razende over de
n toetsen te scheren,
lonway overleed giste-
een ziekenhuis. Hij leed
lime tijd aan maagkan-
I r
n
ker. In zijn strijd tegen deze
fatale ziekte riep hij in 1990
het Russ Conway Kankerfonds
in het leven. Sinds die tijd
vyerd jaarlijks een groot liefda
digheidsconcert gehouden,
waaraan ook tal van vrienden
uit de showbusiness meede
den.
Russ Conway, wiens echte
naam Trevor Stanford was,
heeft in zijn hele leven welge
teld één pianoles gehad. In de
jaren vijftig ging hij op aanra-
den van een vriend in de mu
ziek. In 1957 bereikte hij voor
de eerste keer de hitparade
met een pianomedley, 'Party
pops' geheten.
All Saints werd uitgeroepen tot de beste popgroep.
Kane wint award voor 'Best Dutch Act'
Madonna en rapper Eminem waren gisteravond de grote
winnaars van de zevende editie van de MTV Europe Mu
sic Awards. Beide sterren ontvingen twee awards. Kane
is de grote Nederlandse winnaar van het muziekspekta
kel geworden. Het Nederlandse MTV-publiek stemde vol
overtuiging voor deze Haagse band. Blof, Krezip en
Anouk vielen daardoor buiten de boot. Dinand Woest-
hoff, zanger van de rockband, was erg enthousiast, „Dit
is geweldig, helemaal te gek om een klein deel van dit
circus uit te mogen maken."
Stockholm sophie lasanceeen aantal favoriete optredens.
„Ik vond U2 echt fantastisch.
Woesthoff was erg verbaasd dat Madonna was natuurlijk ook
Kane de award voor Best Dutch erg goed. En Wyclef heeft het
Act in de wacht had gesleept, veel beter gedaan dan ik had
„Wij hadden eigenlijk verwacht verwacht. Omdat het muziek-
dat Anouk hier zou staan. Het is prijzenfestival live wordt uitge-
wel heel heftig allemaal. Maar zonden is het presenteren van
we hebben de afgelopen tijd het geheel een nogal veeleisen-
ook keihard gewerkt, alles gaat de taak, maar Wyclef kon dat
nu echt met en sneltreinvaart", goed. Ik ben blij dat we hem
aldus Dinand. hebben gekozen.
Dennis van Leeuwen, gitarist De rapper, bekend van de Fu-
en medeoprichter van de band, gees, rapte, danste, zong,
hoopt dat het winnen van de maakte grapjes en stond zelfs
MTV Award hen wat meer be- even in zijn boxershort voor het
kendheid geeft. „Wé willen ons 9000-koppige publiek dat zich
nu ook op de Europese markt in de Stockholmse arena had
richten, en dan is die award na- verzameld. Wyclef stal de show,
tuurlijk een mooi opstapje." maar liet genoeg plek over voor
Brent Hansen, directeur van de ander grote namen die het
MTV Europe is erg enthousiast podium betraden,
over de awards van dit jaar. Superster Madonna, die een
„Het zag er op papier allemaal Kylie Minogue T-shirt aan had,
al fantastisch uit, en gelukkig kreeg de award voor Best
hebben we in de praktijk ook Dance en Best Female Artist,
nog eens goed werk weten te le- Best Male werd de 'Latin sensa-
veren. Ik ben zelfs nog een tion' Ricky Martin. De altijd op-
beetje high van vanavond." standige rapper Eminem kon
Hansen heeft, ondanks dat hij niet in Stockholm zijn om zijn
niet alles van het megaspekta- awards voor Best Hip Hop en
kei heeft kunnen meemaken, Best Album tijdens het live mu-
Overbodige muziek luidde af
gelopen weekeinde het derde
Leids Muspumfestival in. Mu
sea en muziek, dat wordt ver
rassend, confronterend, span
nend en spetterend, staat in de
persberichten.
Ik koester altijd enig wan
trouwen als ik lees over feest
gedruis in musea. Festivals,
museumdagen, museumnach
ten... Een fatsoenlijk mens die
stil wil genieten, durft het
weekeinde bijna geen museum
meer in. Want voor je het weet,
zit je met een travestiet op
schoot en een vlaggetje in de
hand omdat het weer feest is.
Voor de goede orde: ik ben
ook stellig van mening dat de
Leidse musea, zeker na de in
vesteringen die de afgelopen
jaren zijn gedaan in gebouwen
en collectiebeheer, veel publiek
verdienen en dus alles uit de
kast moeten halen om dat voor
elkaar te krijgen. Met het festi
valprogramma gaat dat zeker
lukken. Toch is dat Museum-
festival eigenlijk niets bijzon
ders. Als ik kijk naar de vaste
museumcollecties of naar de
tentoonstellingen die de afge
lopen weken zijn geopend, dan
is er in Leiden sprake van een
doorlopend festival, van cul
tuur op topniveau.
Afgelopen week stond nog in
deze krant dat de politiek van
wethouder Pechtold (die over
kunst én sport gaat) vraagt om
de kansen voor topsport op de
agenda te zetten, meer aan
dacht te schenken aan het pro
motionele aspect van de sport,
ofwel aan de gratis reclame
voor de stad zodra Leiden op
topniveau voetbalt of hockeyt.
Ik vind aandacht voor top
sport prima. Alleen... het is
nogal onbegrijpelijk waarom
de gemeente Leiden, met zo
veel topcultuur binnen de ge
meentegrenzen, nog altijd niet
in staat is het promotionele as
pect daarvan ten volle te be
nutten. Begin deze maand
bleek nog uit een onderzoek
van de gemeente Haarlem dat
bezoekers van musea, festivals,
bioscopen en andere culturele
activiteiten jaarlijks bijna 50
miljoen gulden uitgeven in de
stad. De helft daarvan wordt
besteed aan cultuur, de andere
helft gaat naar winkels en ho
reca. Het Haarlemse ge
meentebestuur heeft
inmiddels de
conclusie getrokken dat de cul
turele pijlers verder worden
versterkt en laat op korte ter
mijn een aantal voorstellen
uitwerken.
Met alle respect, maar afge
zien van de vier grote steden is
er geen enkele 100.000-plus ge
meente met zoveel en zo'n gro
te variëteit aan musea als Lei
den. Helaas heeft Leiden ook
een lange traditie als het gaat
om het onbenut laten van
haar culturele trekpleisters
Rembrandtde Stijl), en in het
verlengde daarvan het onbe
nut laten van het economisch
potentieel dat uit het cultuur
aanbod kan worden gehaald.
Uiteraard zonder dat dit ten
koste mag gaan van de kwali
teit. Het economisch rende
ment is geen doel op zich. Het
doel is kansen benutten, Lei
den te profileren als een stad
van kennis en cultuur.
Het Museumfestival is het
resultaat van samenwerking
van zes Leidse musea, met
steun van het ministerie, de
gemeente Leiden en het VSB
Fonds. Het is mooi, maar on
voldoende om Leiden Muse-
umstad de nationale uitstra
ling te geven die het verdient.
Het op een hoger niveau bren
gen van de culturele kaart van
deze stad vereist een krachtiger
cultuur management. Dat is
een gezamenlijke verantwoor
delijkheid van de gemeente
Leiden, de musea en andere
culturele instellingen en ook
van het bedrijfsleven en spon
sors.
De constatering dat andere
gemeenten zich een slag in de
rondte draaien om zich cultu
reel te onderscheiden, maakt
het des te onbegrijpelijker dat
het Leidse gemeentebestuur zo
veel kansen laat liggen en mu
seumdirecties zo passief aan de
kant blijven staan. Immers, de
slogan 'Niets lijkt op Leiden'
zegt niet veel, maar klopt wel.
Niets lijkt op Leiden omdat de
ze stad zoveel kennis en cul
tuur herbergt, en als geen an
dere stad een 'Museumsrad' is.
Het is de hoogste tijd dat de
Leidse musea zich van de Leid
se promotietrein loskoppelen
en een eigen, gezamenlijk pro
motiebeleid ontwikkelen. Al
hoop ik natuurlijk wel dat er
dagen overblijven waarop ik
rustig door de musea
kan dwalen.
ziekspektakel in ontvangst te
nemen. Maar hij liet via een vi
deo weten er wel erg blij mee te
zijn. In totaal kregen Ameri
kaanse artiesten tien van de
twaalf awards. De eer van de
Europese muziekscene werd
gered door Robbie Williams en
All Saints.
De eerste MTV Free Your
Mind award van het nieuwe
millennium ging naar OTPOR,
vrij vertaald als 'Opstand', een
studentenorganisatie die in
1998 in Servië werd opgericht
om het regime van dictator
Slobodan Milosevic tegen te
gaan. Met de jaarlijkse uitrei
king van deze award wil MTV
alle soorten van vrijheid stimu
leren.
Het MTV Europe Music
Awards-spektakel werd in 139
landen over de hele wereld uit
gezonden. Het publiek kon ge
nieten van optredens van de
Backstreet Boys tot Moby en U2
tot de Bomfunk MC's. Na af
loop werd nog flink gefeest tij
dens de afterparty. Een paar
straten verder op stonden, on
danks de kou en de mist, nog
tot diep in de nacht fans voor
de The Grand Hotel, in de hoop
nog een glimp van hun idolen
op te vangen.
Madonna in Kylie Minogue T-shirt. foto »ap jonas ekstromer
