Als een cacaoboon behandeld
De blije rijder
Bluf
Gesprek van de Dag
Denen nemen afscheid van koningin Ingrid
M.
WOENSDAG 15 NOVEMBER 2000
Commentaar
Het voorspellen en beïnvloeden van de olieprijs is ui
termate lastig. Al vier keer hebben de OPEC-landen
dit jaar hun productie verhoogd om de hoge prijs te
drukken. Dat is echter nauwelijks gelukt. Het afgelo
pen weekeinde besloten de OPEC-ministers de druk
te negeren om de productie nogmaals op te voeren.
Ook de Nederlandse automobilist moet dus flink in de
buidel blijven tasten om zijn karretje op de weg te
houden.
De olieprijs schommelt nu rond de 33 dollar per vat.
Op zichzelf is dat gek; want volgens het Internationaal
Energie Agentschap (IEA) is er een overschot aan olie.
Wereldwijd bedraagt de vraag momenteel 77,5 mil
joen vaten per dag, terwijl er 78,6 miljoen vaten wor
den opgepompt. Volgens de wet van vraag een aan
bod zou de prijs dus moeten dalen.
Dat dat niet gebeurt, komt door twee uiterst onzekere
factoren. Zo weet niemand of Irak het oliewapen zal
hanteren in het conflict in het Midden-Oosten. Draait
Bagdad de kraan dicht, dan ontstaat snel een tekort
aan olie en strijgt de prijs navenant. De tweede factor
is de winter. Wordt die in West-Europa en Noord-
Amerika streng, dan zal de vraag naar olie stijgen en
de prijs meesleuren.
Analisten voorzien onheil als de olieprijs naar 40 dol
lar per vat gaat. Volgens econoom Michael Mussa van
het Internationale Monetaire Fonds zal de wereldeco
nomie dan volgend jaar een vol procent inzakken.
Toch valt te begrijpen dat de OPEC-landen de pro
ductie niet verhogen. Als angstbeeld staat hen immers
1997 voor ogen, toen de olieprijs als gevolg van een
overschot naar tien dollar per vat duikelde. Dat willen
ze nooit meer meemaken en daarom proberen ze de
prijs te stabiliseren tussen de 22 en 28 dollar. Mede
met de toch al bestaande olieplas - zie de IEA-cijfers -
in het achterhoofd, verwacht de OPEC dat dat prijs
peil in het tweede kartaal van volgend jaar vanzelf
wordt bereikt. De winter is dan op het noordelijk half
rond voorbij. Naar verwachting zal de economische
groei dan bovendien iets vertragen, wat ook minder
vraag naar olie betekent.
Al met al moet de automobilist dus nog even de tan
den op elkaar zetten, maar voor het komend voorjaar
gloort hoop op een wat lagere rekening aan de pomp.
Dat is ook het enige wat de blije rijder belang inboe
zemt. Blijkens Europees onderzoek staat hij daartegen
nauwelijks stil bij zijn bijdrage aan de uitstoot van het
broeikasgas kooldioxide. Dat is nog verbluffender dan
de grilligheid van de olieprijs.
Mele\isie
Dat gebeurt niet vaak, twee collega's tegelijk op televi
sie.
Maar gisteravond wel, in kennisquiz Met het mes op
tafel, (rare naam trouwens, kennisquiz. Alsof er ook
andere quizes zijn).
De een, Joost Prinsen, presenteert de kennisquiz. Joost
is ook columnist bij deze krant. Iedere zaterdag is zijn
column de moeite waard om naar te kijken. En presen
teren kan hij ook al. Op ongedwongen wijze is hij de
spelleider aan de pokertafel waar de kandidaten hun
geld inzetten op de antwoorden die ze geven. Een gezel
lig praatje erbij, er wordt fijn gekeuveld in het gokhol
van de VPRO.
De andere collega was erbij als deelnemer. Nou ja, col
lega - hij werkt voor een concurrent van Joost. Bij
SBS6, als sportverslaggever. Dus hij is ook een soort
van journalist. En ik moet eerlijk bekennen, ik was een
beetje verbaasd over de kennis van Albert Mantingh. Er
waren niet uitzonderlijk veel sportvragen bij, maar Al-
bert had meer antwoorden goed dan de andere twee en
werd de terechte winnaar. En het kan liggen aan de
dunk die ik persoonlijk van SBS6 heb, maar dat had ik
toch niet verwacht. Sorry, Albert.
Hoe dan ook, de aanwezigheid van tivee min-of-meer-
collega's was wel apart. En dat maakte de aflevering
van gisteravond extra leuk om naar te kijken, hoewel
dat nauwelijks nodig was.
Met het mes op tafel is altijd de moeite waard. De vra
gen zijn gevarieerd, niet te simpel, en behalve een flin
ke hoeveelheid kennis is er lef nodig om te winnen.
Want zelfs met minder goede antwoorden kun je door
een dosis bluf nog een heel eind komen, zo is in eerdere
Messen' gebleken.
Een goede dosis bluf.
Misschien dat iemand van SBS6 daar wel een voordeel
bij heeft. Da's toch een zender die durft. Zo zonder dui
delijk plan en met wat programma's op het randje van
goede smaak een televisie-avond vullen, dat is ook
durven.
Eigenlijk was het dus helemaal niet eerlijk om Albert
mee te laten doen. Die bluft dat de Toto-divisie netzo
interessant is als de KPN Telecompetitie. Dan kan hij
ook wel een vrouwelijke makelaar en een octrooige-
machtigde-in-opleiding afbluffen.
Eigenlijk is er geen kunst aan.
Waar schrijf ik me in?
De kist van de overleden Deense koningin-moeder wordt door Kopenhagen gereden. foto »ap» claus lunde
Denemarken heeft gisteren
massaal afscheid genomen
van oud-koningin Ingrid.
Honderdduizend Denen om
zoomden de route die de be
grafenisstoet van de vorige
week op negentig-jarige leef
tijd overleden koningin-moe-
der aflegde. Na een korte
plechtigheid in de kapel van
Christiansborg, het Deense
parlementsgebouw, werd de
kist met het stoffelijk over
schot om kwart over twaalf op
een affuit geplaatst voor de rit
naar het hoofdstation van Ko
penhagen. Op dat moment
luidden in de hele stad de
klokken.
De baar werd gevolgd door de
Deense en Griekse koninklijke
families (Ingrid is tevens
schoonmoeder van de Griekse
koning), de kinderen en klein
kinderen van de vorstin. Op
het station voegden ook de tal
rijke buitenlandse gasten zich
bij het gezelschap voor de reis
per stoomtrein naar Roskilde.
Koningin Ingrid had bepaald
dat haar begrafenis moest lij
ken op die van haar in 1972
overleden man, een verwoed
treinliefhebber.
De domkerk van Roskilde, is
zoals de Nieuwe Kerk in Delft
dat is voor de Oranjes, de tra
ditionele laatste rustplaats van
leden van de Deense koninklij
ke familie. Het lichaam van
koningin Ingrid is daar aan het
einde van de middag bijgezet
in het graf van haar echtge
noot Frederik DC Beide graven
zijn buiten de kerk, omdat de
koning destijds niets voelde
voor de traditionele sarcofaag
in de kerk.
De 900 meter lange route in
Roskilde was volgens traditie
bedekt met een tapijt
netakken, en duizend
nen keken met rode n
de hand naar de stille
van het station naard
Koningin Beatrix, alji
bevriend met de Deer
ningin Margarethe (p
van Willem-Alexande:
zich op het station bij
Andere gasten waren
ninklijke families van ie
(Ingrid is in Zweden j
en Noorwegen, hetB- e
koningspaar, koningji e
van Spanje, prins Cha 31
Luxemburgse groothi jf
paar-in-ruste, Albert
ne van Monaco, dep;ft
ten van IJsland en Fin 1
de premiers van de D
autonome gebiedsd
roer en Groenland.
Roald Dahls Chocolade Fabriek verrijst in het echt
Attractieparken genoeg. Je kunt in Nederland schommelen tot je een ons weegt en achtbanen tot je de tel kwijt bent. Maar
een tractatiepark? Maurits Rubinstein werkte voor twee jaar aan een hoorspel op basis van Roald Dahls Sjakie De Cho
colade Fabriek toen bij hem het idee postvatte dat het beroemde kinderboek ook werkelijkheid zou kunnen worden. In
2003 al zou je je vingers kunnen aflikken bij De Chocolade Fabriek op het Hemterrein nabij Zaandam.
Nederlanders zijn smulpapen.
We ontwikkelden ons al in de
negentiende eeuw tot de groot
ste cacao verwerkers ter wereld.
De industriële revolutie ging
hier gepaard met een bitterzoe
te geur die over oude stadswij
ken hing als de wind verkeerd
stond. De chocolade-industrie
is echter geenszins iets van
toen. Merken als Droste (Haar
lem), Verkade (Zaandam; ook
bekend van de Meisjes van),
Van Houten (Weesp) en Bens
dorp (Bussum) zijn nog altijd
wereldvermaard. Het verleden
staat letterlijk om de hoek.
Je kunt de sfeer en het parfum
van het verleden nog opsnui
ven achter in de oude, niet
meer benutte opstallen van
Bensdorp. Achter op het fa
brieksterrein langs de spoorweg
prijkt een hal met gietijzeren pi
laren en een wirwar van onbe
nutte pijpen en goten. Bruine
restsporen van wat een conti
nue productie moet zijn ge
weest, kleuren de tegelwanden.
Grote verroeste ijzeren blokken
markeren de plaats waar cho
coladebonen werden samenge
perst totdat zij de zo begeerde
chocoladepoeder en chocola-
deboter prijsgaven.
In die negentiende-eeuwse om
geving, tegenwoordig in han
den van de Frans-Belgische
chocomultinational Barry Cal-
lebaut, overhandigde directeur
Eric-Jan Straathof gisteren het
complete archief van Bensdorp
aan een van zijn voorgangers,
Louis Bensdorp. Dit bestuurslid
van de Stichting De Chocolade
fabriek deed prompt een op
roep aan erfgenamen van
soortgelijke andere familiebe
drijven en -archieven om het
zelfde te doen 'voordat dit ver
leden al tezeer wordt versnip
perd'. Op dezelfde dag schonk
de Vereniging voor Industriële
Archeologie Zuid-Holland een
immense cacaobonenbreker
(1910) afkomstig uit de voorma
lige Victoria-fabriek (Dor
drecht) en is de stichting een
tweetal cacaomachines (rond
1900) uit de Duyvis-machinefa-
briek (Koog aan de Zaan) rijker
geworden.
Maurits Rubinstein heeft niks
van een dagdromer. De Am
sterdamse uitgever: ,,Die ge
schiedenis lijkt me prachtig te
combineren met het verhaal
van Dahl. Stel je voor dat je een
fabriek bouwt waar een kind
wordt behandeld als cacoboon
en dwars door transportban
den, goten, buizen en ketels
reist en zo daadwerkelijk er
vaart hoe chocolade wordt ge
maakt! De chocoladerivier van
Dahl kun je werkelijk laten ont
springen en dwars door een fa
briek laten lopen. Bezoekers
kun je hun eigen reep laten
slaan, hun eigen verpakking la
ten produceren. In een aanpa
lende kantine kun je het hele
wereldwijde choclade-assorti-
ment aanbieden. Een aparte
winkel, een hotel (Sweet
Dreams), een..."
Zelf nog een kind, die Rubin
stein? Dan toch een heel groot
exemplaar. De provincie
Noord-Holland en de gemeente
Zaandam bekostigden een
haalbaarheidsstudie, uitge
voerd door twynstra Gudde.
Dat schat het concept in als
haalbaar en de aantrekkings
kracht van 'het lekkerste avon
tuur in-de wereld van chocola
de' in als zeer groot: bij een en
treeprijs van gemiddeld 26,50
gulden zou een jaarlijkse be
zoekersstroom van 350.000
mensen kunnen worden gege
nereerd. Als locatie zou het
Hemterrein nabij Zaandam (nu
nog in gebruikt door Domeinen
met betrekking tot munitieop
slag) het meest geëigend zijn.
Rubinstein zet niet al zijn kaar
ten op de inzet van overheden
'hoe graag Noord-Holland ook
een dergelijke combinatie van
museum, horeca en historisch
attractiepark ook binnen de ei
gen grenzen gerealiseerd zou
zien'. De uitgever-bedenker: „Je
moetje eigen plan trekken. Je
zelf druk maken om financie
ring. Die wordt door Twynstra
Gudde en door ons becijferd op
45 miljoen aan investeringen.
Daarom is het belangrijk te
melden dat we een overeen
komst hebben gesloten met het
Duitse entertainmen!
Heikon Media AG in!
Dit beursgenoteerde!
participeert voor twin
cent in een opzet was
centrale fabriekshal,!
kantine, laboratoriun
chocoladewinkel in e
stantie worden opgez 1
Jo Thijs, de 28-jarigei1
chef productie van Bi1
baut (Bensdorp), hooi I
halen van Rubinstein
aan. „Zelf ben ik vanf
tijd dat je zegt: sloop
zooi hier maar. Danh
mensen als Louis Bet
dig die je wijzen op di
sche waarde. Daar do
over. Zelf deed ik ecoi
de Universiteit in Leu
belandde in de softwi
in ik een echt bedrijft
manschap nog altijd i
klaarbaars heeft. In 0:
Vlaamse vestiging da
ene Antoine rond die
mix goed is en zoals f
noemt 'platgeslagen I
den'. Daar kan geen'
tegenop. Wist je date
in Vlaanderen zo'n di
cepten voor chocade
Dat chocolade wordt
in tabakproducten? It
Geen wonder dat het
leen al een universele
op de gezichten tovei
john oomkes
pr-illustratie's
Klimaat
Die bakken regen tot voor kort elke dag
maar weer, dat is het uit de hand gelopen
broeikaseffect. Dat hoor ik deskundigen
zeggen die menen dat ze het weten kun
nen. De internationale klimaatconferentie
in Den Haag is hevig losgebarsten en
daarbij was dat vele water een geschenk
uit de hemel. Jammer dat het intussen
droog is, maar de klimaattop kan niet
meer stuk en binnen is nog heel veel water
over. Haags water uit de kraan. Dat is het
smakelijkste drinkwater van het land, zo
stelde men kortelings vast. En spannend is
het ook. Tot in de verre omtrek van het con
gresgebouw zijn de straten afgezet. Auto's
dienen danig omgeleid. Wel zorgt het kooldi
oxide dat de uitlaat niets tekort komt en de
schoorsteen van Shell blijft roken, maar be
schaafd aan het zich t van de conferen tietij-
gers onttrokken. In de buurt van de confe
rentiehal ligt het Gemeentemuseum, het laat
ste meesterstuk van Berlage. Daar staan voor
de pret tijdelijk wat windmolens opgesteld.
enseiijk
Geen mooie ouderwetse uit een VW-folder met
ook veel klompen, maar van die vreselijk lelijke
grijze staketsels. Het is een verschrikkelijke aan
blik, maar voor het goede doel heb je iets over..
Tot zover mijn peptalk, verrukkelijk glaasje
Haags water binnen handbereik. En dan nu
mijn lijkrede. Het klimaat en het milieu zijn he
le belangrijke zaken, maar een mens houdt er
heel moeilijk zijn hoofd bij. De kranten bevat
ten vanwege de conferentie deze dagen allemaal
nuttige speciale bijlagen. Ik sla ze alle zonder
uitzondering over. Dat is gek, maar gekte heeft
een oorzaak. Al die verhalen las ik al een keer en
ik kreeg er langzamerhand iets gelatens van.
Het gat in de ozonlaag wordt elk jaar groter,
hoe ik mijn milieuvriendelijke fietsstuur ook
wend of keer. In het Texas van Bush kan ik door
het broeikasgas geen bos meer zien en straks in
Washington DC de geïnundeerde achtertuin
van het Witte Huis vast ook niet, mocht 'Dob-
beljoe' de postcodeloterij van Florida alsnog
gaan winnen.
Het milieu in de wereld begint veel trekken te
vertonen van een vers stoffelijk overschot. Het is
dood en afgelopen, maar nagels en haar plegen
nog enige tijd door te groeien. Bij een lijk geldt
zo'n constatering in de trant van Edgar Allan
Poe als macaber. Gezeten naast een ontslapen
leefklimaat koesteren wij echter vreemd genoeg
de nogal bedrieglijke hoop dat het toch nog gaat
bewegen en niet zomaar bewegen maar ook nog
bewegen ten goede.
Moeten we dan maar het moede hoofd neerleg
gen, als bij een overledene? Is dat de conclusie?
Maar natuurlijk niet. De windmolens bij het
museum draaien lustig. Ik heb het zelf gezien.
Al fietsende -ook nog goed voor de spieren- en al
wandelende -ook nog goed voor de gewrichten-
draag ik bij droogte en bij zure regen mijn een-
manssteentje bij aan misschien toch nog de
wonderbaarlijke wederopstanding van het kli
maat. Kom ik daarbij minister Pronk joggend
tegen in het Scheveningse Bos, zoals mij al eens
eerder is gebeurd, dan zal ik zeggen, nou Jan,
aan jou en mij heeft het niet gelegen mocht
straks de laatste eik het loodje leggen.
Actrice MELANIE GRIFFITH kickt in een Een JAPANSE MAN
Amerikaans ziekenhuis af van haar drugsver- ROLSTOEL heeft gi?
slaving. „Mijn arts heeft me doorverwezen probeerd een banki'
naar het ziekenhuis om van de verslaving af stad Kobe te overval!
te komen van jarige man werd echt
medicatie die het verlaten van het!
ik heb ingeno- arresteerd door dep:
men voor een incident gebeurde0;
nek-blessure", plaatselijke tijd. Dei
zegt Griffith in man, een geregelde'
een verklaring. de bank, vroeg eeno
Dit is niet de ster zijn rugzak te vu
eerste keer dat geld. De vrouw nanv
de 43-jarige niet serieus en brac!
actrice pro- van het gebeuren op
beert af te ko- De rolstoeler leegde'
men van een blik benzine over ei
verslaving. Eind tachtiger jaren vocht ze ook stoelen en dreigded
tegen gebruik van drugs en alcohol. Griffith brand te steken als!
heeft in meer dan vijftig films gespeeld. Be- niet kreeg. Op dat m
kende titels zijn: Body Double (1984), So- drong de inmiddels!
mething Wild (1986), Bonfire of the Vani- schuwde politie det
ties (1990) en Lolita (1997). De actrice is en arresteerde derï
vier keer getrouwd, onder andere met Anto- bankmedewerkerse
nio Banderas. Ze heeft drie kinderen. ge klanten bleven o:
