Grote overwinning Leefbaar Utrecht
Exclusief
voordeel!
'Een huwelijk met veel ruzies hoeft niet slecht te zijn'
Leraar mag vrije
dagen verzilveren
Binnenland
BelCompany
Netelenbos en ANWB
hebben afspraakje
Ministeries overwegen actie
wegens mogelijke BSE-koe
DERDAG 9 NOVEMBER 2000
Professor Frans de Waal geeft college over verzoenende chimpansees
Agressie brengt individuen tot elkaar, stelt
professor Frans de Waal, apenonderzoeker en
hoogleraar aan de Emory University in Atlan
ta. „Als er een ruzie is geweest is de behoefte
om daarna weer bij elkaar te komen groter
dan wanneer er niets is voorgevallen."
De Waal was 25 jaar geleden voor het laatst in
Leiden Gisteren hield hij een Studium Genera
le lezing in een serie over Oorlog en Vrede in het
gebouw van het LAK-theater in Leiden. Hij
heeft jarenlang onderzoek gedaan sociale ver
houdingen bij apen en heeft daar boeken en
veel artikelen over geschreven. Zo schreef hij
ook het boek Chimpansee Politiek, Machten
Seks onder mensapen. Dat gaat over een groep
chimpansees die hij van 1974 tot 1979 in het
Burgers Dierenpark in Arnhem nauwkeurig be
studeerde. Volgens De Waal keken de meeste
wetenschappers vroeger veel negatiever naar de
aap dan nu. Hij werd soms zelfs beschreven als
een verschijning van de duivel. Dat beeld is in
de zestiger jaren bijgedraaid. De Waal ziet niet
alleen agressie bij een aap: „Bijvoorbeeld bij een
onderzoek naar makaken bleek dat agressie
maar vijf procent van de tijdsbesteding is. De
rest vullen ze met slapen, elkaar vlooien en met
elkaar spelen."
,,En als er een conflict optreedt, dan hoort daar
gelijk verzoening bij", vertelt De Waal. Een ruzie
wordt óf door de partijen zelf bijgelegd met een
uitgestoken hand, of er komt een derde partij,
bijvoorbeeld een oudere chimpansee-yrouw.
Een belangrijke conclusie uit al zijn onderzoe
ken is dat mensapen een heel goed gevoel heb
ben voor sociale verhoudingen. „Vooral die be
middelingen laten zien dat er ook interesse is in
andere relaties tussen andere apen. Ze hebben
gevoel baat bij goede onderlinge verhoudingen
om de groep in stand te houden", zegt De Waal.
Hoe meer mensen of dieren elkaar nodig heb
ben in een bepaalde relatie, hoe meer baat ze-er
ook bij hebben om een conflict goed op te los
sen, volgens De Waal. Dat bleek uit een onder
zoek met apen die afhankelijk van elkaar waren
om popcorn te krijgen. „Je ziet dat de apen dan
drie keer zo vaak voedsel met elkaar delen, er is
veel meer verzoening." Hij zegt ook dat een hu
welijk met veel conflicten niet per definitie een
slecht huwelijk hoeft te zijn. „Het gaat erom hoe
de conflicten worden opgelost. Als dat goed is,
kan de relatie heel stabiel zijn."
Een ander punt waar De Waal op wijst is de ma
nier waarop mannen en vrouwen, zowel in de
mensen als dierenwereld (mensen zijn dieren
volgens De Waal), omgaan met ruzies. „Vrou
wen hebben een andere strategie. Ze zijn beter
in het vermijden of onderdrukken van een con
flict. Aan de andere kant kan een vrouw wel veel
langer boos blijven." Hij geeft het voorbeeld
waarbij er tijdens een vergadering ruzies over de
tafel gaan. Tijdens een plaspauze staan de man
nen gewoon grappen met elkaar te maken en
gaan aan tafel weer verder met hun conflict. Dat
is bij vrouwen ondenkbaar.
Kans op akkoord rekeningrijden nog kleiner geworden
De partij van zanger-presentator en caféhouder Henk
Westbroek is opnieuw de grote winnaar geworden van
de tussentijdse gemeenteraadsverkiezingen in Utrecht.
De partij wint vijf zetels en krijgt hiermee veertien zetels
in de raad. In totaal stemde 28 procent van de Utrech
ters op de club van Westbroek.
Deze oppositiepartij kwam
twee jaar geleden vanuit het
niets op negen zetels. Leefbaar
Utrecht werd toen in een klap
de grootste in de Utrechtse
raad. Westbroek was gister
avond 'ongelooflijk blij' met de
winst. „Het is een grote dreun
voor het huidige college en het
huidige beleid."
Daarmee lijken de Utrechters
de politiek van de huidige re
genboogcoalitie af te straffen.
De bouwput, ontstaan door de
aanleg van de busbaan door de
Utrechtse binnenstad, heeft
hen waarschijnlijk naar de op
positie gejaagd. De kans is
groot dat Leefbaar Utrecht nu
wel in het college komt. „We
gaan met een rechte rug wet
houden", sprak Westbroek
cryptisch.
De verkiezingen in Utrecht
waren nodig vanwege het sa
mengaan met Vleuten-De
Meem per 1 januari 2000. De
opkomst was met 43,46 procent
heel laag. Twee jaar geleden
was dat nog 56,5.
De PvdA verliest twee zetels
en komt op zeven. GroenLinks
verliest er een en komt op acht.
Volgens PvdA-lijsttrekker H.
Spekman heeft de PvdA vooral
van zichzelf verloren. „In de
wijken waar we normaal goed
scoren, was de opkomst heel
erg laag." GroenLinks is niet
ontevreden met het kleine ver
lies. Met de samenvoeging was
dat verwacht. In Vleuten telt de
partij maar zes leden.
De nieuwe samenstelling van
de Utrechtse gemeenteraad be
tekent ook dat de kans dat
Utrecht nog akkoord gaat met
het experiment voor het reke
ningrijden van minister Nete
lenbos van verkeer nog kleiner
is geworden. In de oude raad
hadden de tegenstanders van
dat experiment een meerder
heid van één zetel. In de nieu
we samenstelling is die meer
derheid gegroeid naar tenmin
ste zeven.
Ook in andere plaatsen wa
ren er tussentijdse verkiezin
gen. In De Bilt, dat is uitgebreid
met Maartensdijk, werden de
lokale partijen de dupe van de
herindeling. Zowel Gemeente
belangen Maartensdijk als de
ABBP (De Bilt) moet genoegen
nemen met één zetel in de
nieuwe 27 zetels tellende ge
meenteraad. In het nieuwe
Woerden, dat is samengevoegd
met Harmeien, deden de lokale
partijen het juist goed. Twee
nieuwelingen dienen zich aan:
Woerden 2006 met één en In-
wonersbelangen met twee ze
tels. De verschuivingen in de
nieuwe Woerdense raad zijn
niet groot. Nieuw is wel dat een
vader en een dochter samen
deel uitmaken van de gemeen
teraad; vader Jelle Ypma en zijn
20-jarige dochter Loes, beiden
van de PvdA. Dochter Loes
stond op een eigenlijk kansloze
vijfde plaats op de lijst, maar
kreeg veel voorkeursstemmen.
Lijsttrekker Henk Westbroek van Leefbaar Utrecht staat journalisten te woord na het bekend worden van de verkiezingsoverwinning van zijn par
tij FOTO CPD MARCO HOPFSTE
Extreem-rechts
weg in Utrecht
UTRECHT GPD
Met het verlies van de enige ze
tel van het Nederlands Blok is
extreem-rechts voor het eerst
sinds 1986 niet meer vertegen
woordigd in de Utrechtse ge
meenteraad. Wim Vreeswijk zat
tot 1994 in zijn eentje in de
raad. Eerst voor de Centrum
Partij en later voor de Centrum
Democraten. In 1994 kreeg hij
versterking van nog drie ex
treem-rechtse raadsleden.
Vreeswijk was toen inmiddels
overgestapt naar het Neder
lands Blok. Na de voor ex
treem-rechts slecht verlopen
verkiezingen van 1998 bleef
Vreeswijk .alleen over in de
Utrechtse raad. Schiedam is nu
de enige Nederlandse gemeen
te met een raadslid van ex
treem-rechts.
'Boorvergunning
Biesbosch strijdig
met richtlijnen'
BREDA ANP
De rechtbank in Breda vindt
dat minister Jorritsma van eco
nomische zaken geen vergun
ning voor proefboringen in de
Biesbosch had mogen afgeven.
Volgens de uitspraak van de
rechtbank heeft Jorritsma in
strijd gehandeld met de Euro
pese Habitatrichtlijn, die de be
scherming van vogels regelt. De
rechtbank heeft met deze uit
spraak het Overlegorgaan van
het Nationaal Park de Bies
bosch in het gelijk gesteld.
De minister verstrekte de Ne
derlandse Aardolie Maatschap
pij (NAM) begin dit jaar een
vergunning om een proefboring
naar gas te verrichten onder het
hart vap de Biesbosch. Volgens
onderzoeken van de NAM zit
onder het gebied mogelijk een
gasveld van drie miljard kubie
ke meter.
Het overlegorgaan Biesbosch
ging in beroep bij de rechter.
Een aantal Biesboschgemeen-
ten en de provincies Noord-
Brabant en Zuid-Holland sloten
zich hierbij aan. Ook de Tweede
Kamer veroordeelde de handel
wijze van Jorritsma.
Blu tot 325/ voordeel
bij een nieuw Telfort Clarity abonnement! Exclusief bij BelCompany:
geen aansluitkosten 3 maanden geen abonnementskosten
Biauw dispiay
Tnlfuncti^^
Motorola Timeport 250
Gewicht 102 gram
Beltijd 210 min.
Standby tot 140 uur
Infrarood modem
iek/Dal mobiel
d gelden afwijkende l
DEN HAAG ANP
Leraren mogen al hun adv-
dagen inleveren en in extra
loon omzetten. Dat heeft mi
nister Hermans van onder
wijs gisteren met de onder
wijsbonden afgesproken. De
Tweede Kamer had om de
maatregel gevraagd, omdat
hierdoor het groeiende lera
rentekort wordt bestreden.
In de CAO was al afgespro
ken dat 51 van de 131 adv-
uren verzilverd mochten wor
den. Nu mogen leraren al
hun vrije uren vrijwillig 'vol-
werken'. De mogelijkheid om
de vrije tijd op te sparen om
op een later moment op
spaarverlof te gaan blijft.
Hermans trekt 24 miljoen
gulden extra uit voor de flexi
bilisering van de arbeidstij
den. Met dit geld kunnen
scholen conciërges of ander
ondersteunend personeel
aantrekken. Ook kunnen ze
hiermee hun docenten beta
len die voor verzilvering van
adv-dagen kiezen.
Als leerkrachten op vrijwil
lige basis langer werken, hoe
ven scholen minder vaak ex
tra personeel aan te trekken.
Basisscholen hebben erg veel
moeite met het vinden van
nieuwe leraren en ook in het
middelbaar onderwijs stijgt
het docententekort in ieder
geval de komende twee jaar
nog.
De Onderwijsbond CNV
spreekt van 'een noodmaat
regel'. De bond is eigenlijk te
gen volledige verzilvering van
vrije dagen, maar slikt dit nu
toch. „We hebben begrip
voor de situatie en willen de
maatregel op korte termijn
een kans geven", verklaart
bestuurder F. van Rooij. „En
we hebben toch iets aan
compensatie gekregen", wijst
hij op de 24 miljoen voor ver
laging van de werkdruk.
Ook de Algemene Onder
wijsbond (AOb) moet drie
keer slikken. Volgens onder
handelaar T. Rolvink was dit
resultaat echter het maximaal
haalbare. „We hebben er wat
geld uitgesleept, maar had
den dit liever bestemd voor
de scholen waar de proble
men het grootst zijn."
DEN HAAG ANP
DEN HAAG ANP
Minister Netelenbos (Verkeer)
en ANWB-directeur G. van
Woerkom praten weer met el
kaar. Van Woerkom liet de mi
nister vanochtend weten in te
gaan op de uitnodiging voor
een gesprek.
Ze kwamen elkaar tegen op
een bijeenkomst over rekening
rijden en negeren was onmoge
lijk: Netelenbos zat achter een
tafeltje direct naast Van Woer
kom.
Aanleiding voor de ruzie was
het onderzoek dat Netelenbos
wil laten doen naai" de relatie
van haar ministerie met de
ANWB. De ANWB is monopo
list als het gaat om bewegwijze
ring in opdracht van overhe
den. De minister wil marktwer
king. Van Woerkom reageerde
furieus op het onderzoek om
dat Netelenbos een link legde
met het rekeninglijden, waar de
ANWB tegen is. Volgens Van
Woerkom was dat de echte re
den voor het onderzoek. Doel
van het gesprek, dat op korte
termijn zal plaatshebben, is de
lucht te klaren. „Natuurlijk
gaan we om de tafel", aldus
Van Woerkom. Hij wil niet
vooruitlopen op de mogelijk
heid alsnog gezamenlijk onder
zoek te doen.
De ministeries van volksge
zondheid en landbouw bekij
ken nog of ze in actie moeten
komen wegens een koe met
BSE-verschijnselen. De koe is
vorig jaar januari al geslacht.
Het vlees is inmiddels opgege
ten. Mogelijk is familie van de
koe besmet met de erfelijke
gekkekoeienziekte BSE. De
ziekte kan bij mensen leiden tot
de dodelijke hersenziekte
Creutzfeld-Jakob.
Een woordvoerder van het
ministerie van volksgezondheid
bevestigde gisteren dat de be
trokken koe destijds niet is on
derzocht, ondanks ziektever
schijnselen. De Algemene In
spectiedienst (AID) ontdekte in
april 1999 dat de veearts een
valse verklaring had afgegeven
voor de koe. De man had het
dier helemaal niet in leven ge
zien. Hij is daarvoor in septem
ber 2000 veroordeeld door het
tuchtcollege van dierenartsen.
Ook moest hij duizend gulden
schikking betalen aan justitie te
Groningen.
Volgens volksgezondheid is
het geen gebruik dat verwanten
van mogelijke BSE-gevallen
worden onderzocht. „Normaal
onderzoeken we alleen familie
van echte BSE-gevallen. Bij de
ze koe is de ziekte echter niet
meer vast te stellen. We bekij
ken daarom of we toch de fami
lie of andere sporen moeten
onderzoeken", aldus een
woordvoerder van het ministe-
Japan wil snel
uitspraak over
ereschulden
TOKYO HESTER VAN NUNEN
CORRESPONDENT
Onverwacht hebben Japanse
landsadvocaten voor een snelle
uitspraak gepleit in de rechts
zaak die de Stichting Japanse
Ereschulden (JES) tegen hun
staat heeft aangespannen. Dat
bleek vanochtend tijdens een
zitting in het Hoge Gerechtshof
van Tokio. De advocaten van
JES willen daarentegen wat tijd
rekken.
Daarmee zijn de rollen omge
draaid. Jarenlang heeft de stich
ting zich ingezet voor een vlot
vonnis in de zaak die zij in 1994
namens 80.000 oorlogsgetroffe
nen tegen Japan heeft aange
spannen, vooral omdat van de
oorspronkelijke eisers er steeds
meer overlijden.
JES eist een vergoeding van
22.000 dollar per slachtoffer,
voor het aangedane leed tijdens
de Japanse bezetting van toen
malig Nederlands-Indië. Twee
jaar geleden oordeelde de rech
ter dat Japan wel verantwoor
delijk is voor het leed maar
daarvoor geen compensatie
hoeft te betalen; dat is na de
oorlog in een bilateraal verdrag
geregeld. Tegen die uitspraak
loopt een hoger beroep.
Dat de JES-advocaten er juist
nu voor hebben gekozen niet
meer te streven naar èen snelle
afhandeling is uit oogpunt van
taktiek. In Japan zou een ten
dens gaande zijn van aanpas
sing aan internationaal recht.
JES vindt het gunstiger om dat
af te wachten.
Van Aartsen
bezoekt Eritrea
ASMARA ANP
Minister Van Aartsen van bui
tenlandse zaken is gisteravond
aangekomen in de Eritrese
hoofdstad Asmara. Van Aartsen
spreekt daar met zijn Eritrese
collega Abdella en met de Eri
trese president Afewerki. Ook
brengt hij een bezoek aan de
grens met Ethiopië waar Neder
landse mariniers in december
hun kamp zullen opslaan.
j,)bleemloos transport kernafval
fELE» Het vierde en voorlopig laatste transport met kernaf-
i Petten naar Borssele is gisteren zonder noemenswaardi-
oblemen verlopen. Dertien actievoerders die zich in Petten
lien van de poorten hadden vastgeketend, zorgden voor on-
fer een kwartier oponthoud. Dat tijdverlies is onderweg
[ingelopen. Net over de grens van Noord-Brabant met Zee-
jdemonstreerden ongeveer twintig actievoerders van de So-
ïjtische Partij. De mobiele eenheid dirigeerde de demon-
lten van de berm langs de A58 terug naar een parkeer-
Verder verliep de actie ludiek. De actievoerders zorgden
[muziek, een hapje en een drankje. Het transport kon onge-
ajêrd de met protestborden aangegeven plaats van de actie
«ren.
J FOTO GPD MARTIN MOOIJ
j
IJïjrriët Freezerring voor Zuidema
bp am Elga Zuidema (56), oprichtster van het Landelijk
fieflëgVrouwen en Arbeidsongeschiktheid, krijgt de Harriët
t efeerring 2000 van het feministische maandblad Opzij. Ze
iro» de onderscheiding voor haar inzet voor belangen van
jeiLen in de WAO, aldus de jury. De winnares, van oorsprong
mwwerkster, belandde op haar 34ste zelf in de wao na een
la een jaar werd ze, hoewel niet genezen, uit de arbeidson-
liktheidsregeling gezet. In 1984 stichtte zij het landelijk
:g om, zoals zij verklaarde, de WAO-vrouw zichtbaar te
ricord bij veiling oude wijnen
erdam Een veiling van oude wijnen bij Christie's in Am-
n heeft dinsdag de recordopbrengst van bijna 2,2 miljoen
opgeleverd. Bijna alle 1.300 kavels werden verkocht, zo
ilde het veilinghuis gisteren. Toppers waren onder andere
t [flessen champagne van het huis Heidsieck Monopole Co
4)07 (8.640 gulden per stuk) en twaalf flessen Chateau Pé-
|iit 1950 (62.400 in totaal).
ipaq slachtoffer van hacker
Na de dubbele inbraak op de server van Microsoft is de
rlandse hacker Dimitri nu door de beveiliging van de inter-
lale site van computerbedrijf Compaq gedrongen. Het
intving van de hacker uit Delft een link naar de site van
iaq. Op die pagina bleek het mogelijk om commando's
le dos-prompt van een server te sturen, waardoor bestan-
ionden worden gewist, verplaatst of veranderd. Volgens
imputerspecialist kunnen kwaadwillenden de site van
iaq daarmee eenvoudig lamleggen.
feld van Wilhelmina vernield
porn Het bronzen beeld van koningin Wilhelmina aan de
hkan in Apeldoorn is gistermiddag beschadigd. Een 43-jarige
uit Apeldoorn takelde het beeld toe met een steigerpaal,
[olitie hield de verwarde man daarna aan. Het beeld mist
amntje van de neus en is beschadigd aan de wang en slaap,
k gemaakt door de kunstenares Greet Grottendieck. Prinses
riet onthulde het in 1998. Wat het motief van de man is, is
ipuidelijk, aldus de politiewoordvoerder. De man is psy-
h in de war. De dader is met een proces-verbaal op zak
(bedragen aan zijn behandelaars.
jent redt vrouw van verdrinking
'ltzDoor kordaat optreden van een toevallig passerende
[eagent is een 30-jarige vrouw uit het Limburgse Bocholtz
lagavond op het nippertje aan de verdrinkingsdood ont-
v reed voor het eerst van haar leven in een auto
stuurbekrachtiging. Toen ze de net aangeschafte wagen in
'oonplaats uitprobeerde, verloor ze bij een bocht de con-
iver het vederlicht sturende vehikel en reed een visvijver
irschillende automobilisten en andere weggebruikers za-
et ongeluk gebeuren, maar niemand stopte om de vrouw
Ipen. Een toevallig passerende 46-jarige politieagent in
kwam wel in actie en haalde de vrouw uit het water.
pcartesprijs voor De Leeuw
i De Nederlandse wetenschapper Dago de Leeuw heeft
Jn met twee Britse collega's de Descartesprijs gewonnen,
lijgen als eersten deze Europese prijs, met het bijbehorende
ifedrag van 1,45 miljoen gulden, voor hun wetenschappelij-
ferk en internationale teamwerk. De Leeuw is actief op het
ld van elektronica. Zijn medeprijswinnaars, Tim Smith en
JLehman, doen werk op het terrein van respectievelijk che-
Jn genetica.
jtuurders AFMP stappen op
ilder Drie van de veertien bestuursleden van de Algeme-
fderatie Militair Personeel (AFMP) hebben met onmiddel-
igang hun functie neergeleci. De drie bestuurders, die de
tklijke Luchtmacht en de Koninklijke Marine vertegën-
Igden, zijn opgestapt wegens een diepgaand verschil van
ig over het functioneren van de vakbond.De AFMP zit
len in een reorganisatie. Volgens de drie opgestapte be
sleden heeft de nieuwe structuur onder andere tot gevolg
-Je afstand tussen bestuurders en leden alleen maar groter
iMlt. Ook zeggen de bestuursleden het vertrouwen te hebben
ren in de secretaris, die een belangrijke rol speelt bij de in-
igvan de nieuwe bondss'tructuur.
Verzoek naar middel ephedra
_i De Keuringsdienst van Waren gaat onderzoek doen
[het kruidengeneesmiddel ephedra, zo heeft een woord-
per van het ministerie van volksgezondheid meegedeeld. In
zouden in twee jaar tijd zeker tien doden zijn gevallen en
[en mensen gezondheidsschade hebben opgelopen door
prkingen van ephedra. Het middel kan leiden tot hersen-
pingen, ook bij jonge mensen. Ephedra is verwerkt in som-
i natuurlijke afslankmiddelen en spierversterkende prepa-
Ook kan het in 'herbal' xtc zitten, de tegenhanger van
pische xtc. Ook in Nederland zijn deze middelen te krijgen.
wil af van band met Vaticaan
|aag» Een deel van de D66-achterban vindt dat Nederland
p Europese Unie de diplomatieke betrekkingen met het Va
lt moeten verbreken. De D66'ers vinden dat Nederland en
Iiropese Unie het Vaticaan ten onrechte als een staat erken-
[Daarmee krijgt de katholieke kerk in internationale fora als
ipenigde Naties een hogere status dan andere religies. Dat
'Bgens de D66'ers in strijd met de gelijkwaardigheid van alle
psbeschouwingen. Een motie van die strekking zal op 18 en
pvember op het D66-congres door D66-europarlementariër
per Laan worden verdedigd. Een soortgelijke motie werd
f antal jaren geleden met een nipte meerderheid door de le-
•pan D66 verworpen.
