Brussel wil uitbreiding
EU op stoom houden
(j tjesversneller LEP gaat dicht
Een spook waart door Bosnië, het spook van het nationalisme
Buitenland
nse bewindsman blijft
kkelen van runderlapjes
Jaarmarkt in Pushkar
Libanon bekneld
tussen Syrië en Israël
'Barak voert akkoord
over bestand niet uit'
oersk wel degelijk op
Ier vaartuig gebotst'
ËRDAG 9 NOVEMBER 2000
AFP Agence France Pret
nz hoopt op Europese Hof
burg Het Europese Hof voor de Mensenrechten heeft
In een klacht in behandeling genomen van voormalig
feider Egon Krenz. Hij meent dat zijn veroordeling wegens
fcrden op vluchtelingen aan de oude Duits-Duitse grens
lending is van de Europese Conventie voor de Rechten
■Mens. Naast Krenz hebben ook de voormalige minister
- ënsie Heinz Kessler, diens plaatsvervanger Fritz Streletz
ex-grenswacht de klacht ondertekend. Krenz heeft 6,5
- I gekregen, Kessler en Streletz zijn vervroegd vrijgelaten
de straf van grenswacht is niets bekend.
Het Europese deeltjeslaboratorium CERN in het Zwit-
enève heeft gisteren besloten de oude LEP-deeltjesver-
toch definitief te sluiten om zo snel mogelijk te kunnen
t en met de bouw van een sterkere versneller, de LHC.
ee neemt het lab het risico dat de Amerikanen er van-
ian met de ontdekking van het geheimzinnigste deeltje
t heelal, het Higgs-deeltje. Peter Higgs, een Edinburghse
oeker, veronderstelde dertig jaar geleden het bestaan van
dtje, dat alle andere materie haar massa geeft. Niets zou
t hebben zonder het Higgs-deeltje, zo luidt de theorie.
|(j irverbod bij storm in Kanaal'
Als het stormt, mag er geen schip meer varen door het
en op de Noordzee. De Franse minister van transport,
t, heeft gisteren gezegd dat hij dit voorstel zal doen aan
mationale Maritieme Organisatie. Franse bonden van
:nden hebben al verklaard dat 'de zekeringen van de be-
lan kennelijk zijn gesprongen', en dat zo'n voorstel
lis jk voor eeuwig belachelijk maakt omdat het gewoon on-
fltil baar is. „Elke dag komen hier 600 tot 700 schepen voor-
H is afkomstig uit Singapore of Zuid-Amerika richting Ant-
i of Rotterdam. Waar laat je die als het gaat stormen?",
een woordvoerder schamper op. Aanleiding voor het
il is de niet aflatende reeks scheepsrampen voor de Fran-
ipa blijft president Tanzania
■{alaam» DeTanzaniaanse president Benjamin Mkapa
e verkiezingen van 29 oktober overtuigend gewonnen,
ionale kiescommissie maakte woensdag bekend dat de
;e Mkapa 71,7 procent van de stemmen heeft behaald,
's partij Chama Cha Mapinduzi (CCM) won een ruime
>rheid in het parlement.
>renica-proces stilgelegd
g» Rechter Riad heeft gisteren de zaak-Krstic voor onbe-
tijd geschorst. Het Joegoslavië-Tribunaal heeft momen-
m nieuwe getuigen ter beschikking. Het Srebrenica-pro-
rdt hoogstwaarschijnlijk op 20 november hervat. Dan zal
hisch-Servische generaal Krstic opnieuw in het getuigen-
tplaatsnemen, als hij afdoende is hersteld van de dinsdag
)erde operatie aan zijn been.
|ijn betoogt tegen extreem-rechts
Berlijn verwacht later vandaag 100.000 betogers tegen
i-rechts. De stoet wordt aangevoerd door president Rau,
inselier Schroder en de voorzitters van alle politieke
i, en voert van de hoofdsynagoge in de stad naar de
Inburger Tor. Het Duitse kabinet heeft gisteren besloten
izoek om een verbod van de extreem-rechtse Nationaal-
Iratische Partij (NPD) voor te leggen aan het hof voor
aan de grondwet, het Bundesverfassungsgericht in
he.
irtengeld wegens Griekse ramp
De eigenaar van de Griekse veerboot Express Samina,
eptember bij het eiland Paros verging, moet een van de
enden van de ramp 640.000 gulden smartengeld uitbeta-
t heeft een Griekse rechtbank gisteren bepaald. Rederij
i Flying Dolphins gaat in beroep tegen de uitspraak,
loet als waarborg binnen drie dagen een cheque ter
van 640.000 gulden bij de rechtbank inleveren. De ramp
zeker 80 opvarenden het leven. Tientallen overlevenden
estaanden van slachtoffers eisen smartengeld. Het was
n voor het eerst dat een rechter uitspraak deed in een
se minister van land-
lavany, heeft gisteren
erd de consumenten
e stellen door duidelijk
n dat hij en zijn kinde-
ivlees blijven eten. „Ik
dvlees, mijn kinderen
indvlees, alle weten-
rs die in de gekke-
iekte zijn gespeciali-
ten rundvlees en ook
ideren doen dat", zei
- ndsman in de wandel -
1 van het parlement.
- leidene Franse super-
waarschuwden twee
geleden dat ze mis-
vlees hebben verkocht
de gekke-koeienziekte
as besmet. Dat leidde
lek onder de Fransen,
ook maar het minste
an rundvlees kleefde,
Eerste nieuwe leden zijn welkom in 2004
elden bevestigen dat de
stus vergane Russische
lerzeeër Koersk in bot-
ekomen met een ande-
zeeër. Dit verklaarde de
te vice-premier Ilja Kle
tteren tegenover pers-
Interfax. Klebanov is
tet het onderzoek naar
die aan 118 opvaren
den kostte,
door duikers gemaakte
elden is te zien dat de
hoogte van de eerste
timenten is vervormd
manier die alleen het
an zijn van een botsing,
banov. Hij wil nog geen
ve conclusies trekken,
tdt dat 'de beelden seri-
'estiging geven' van de
teorie. Volledige zeker-
pas worden verkregen
tak de Koersk komend
wordt geborgen, aldus
Temier.
De Europese Commissie wil de uitbreiding van de Euro
pese Unie met twaalf landen uit Midden- en Oost-Euro
pa op stoom houden, zonder overhaast te werk te gaan.
Met een strak spoorboekje en enige souplesse bij nale
ving van de vele EU-regels kunnen de eerste nieuwko
mers in 2004 toetreden. Commissievoorzitter Prodi ver
wacht dat de kersverse leden dat jaar al meedoen met de
verkiezingen voor het Europees Parlement.
brussel marc peeperkorn
hetty van roou
Zomer 2004 als eerste moment
voor toetreding is wel een te
genvaller voor Polen, veruit het
grootste land onder de EU-kan-
didaten. De Poolse regering
mikt al geruime tijd op 2003,
een datum die eerder ook door
minister Van Aartsen (buiten
landse zaken) is genoemd.
Brusselse diplomaten hebben
deze ambitie steevast als 'illu
soir' terzijde geschoven.
Prodi maakt zich vooral zor
gen over een mogelijke fikse
vertraging van de EU-uitbrei
ding. De Commissie, het dage
lijks bestuur van de EU, wil
daarom de druk op de onder
handelingen met de kandidaat
lidstaten opvoeren. Brussel en
de kandidaten praten al sinds
1998, maar de echt moeilijke
zaken worden steeds doorge
schoven. De kandidaten moe
ten ruim 80.000 pagina's EU-
wetgeving overnemen vóór ze
het begeerde lidmaatschap krij
gen.
De mate waarin de landen
daarin slagen verschilt enorm,
zo blijkt uit de voortgangsrap
porten die de Commissie giste
ren presenteerde. De econo
mieën van Malta, Cyprus, Po
len, Hongarije, Tsjechië, Slove
nië en Estland zijn inmiddels
'klaar' voor de EU. Voor Slowa
kije, Litouwen en Letland is dit
pas over enkele jaren het geval,
terwijl Bulgarije en Roemenië
nauwelijks zijn begonnen hun
industrieën te moderniseren en
de staatssteun te beperken.
Corruptie, fraude en andere
economische misdrijven zijn
nog steeds schering en inslag in
kandidaatlanden, aldus de
Commissie. Ze noemt de over
heidsfinanciën van vrijwel alle
nieuwkomers 'zorgwekkend'.
Bij toetreding moeten deze eco
nomische misstanden zijn ver
holpen.
Meer druk op de ketel maakt
het volgens de Commissie mo
gelijk het toetredingsoverleg
met landen als Polen en Tsje
chië eind 2002 af te ronden. De
parlementen van de huidige
EU-landen hebben dan ander
half jaar om hun goedkeuring
uit te spreken.
zou de regering het al lang
hebben verboden", aldus
Glavany. „Ik denk dat we nu
met een psychose en irratio
neel gedrag te maken heb
ben."
De actie van de bewindsman
doet denken aan die van de
Britse minister Gummer, die
begin van de jaren negentig
zijn dochtertje voor een televi
siecamera een hamburger liet
eten om aan te tonen hoezeer
hij het Britse rundvlees ver
trouwde.
Onlangs spraken adviseurs
van de regering in Londen de
vrees uit dat het aantal Britten
dat de komende jaren aan de
ziekte van Creutzfeldt-Jakob
sterft, de 100.000 kan over-
schijden. Aangenomen wordt
dat deze ziekte wordt veroor
zaakt door het eten van vlees
dat met BSE is besmet.
tel aviv ad bloemendaal
correspondent
De opgelopen spanning in het
Midden-Oosten blijkt niet al
leen uit de voortsmeulende
Palestijnse Aksa-intifada,
maar ook uit toenemende
nervositeit in de verhouding
tussen Israël, Syrië en Liba
non. Israëlische politici en ge
neraals waarschuwen voor de
ernstige gevolgen die een
nieuw incident aan de grens
met Libanon kan hebben. De
chef van Israëls generale staf
zei deze week zelfs dat de Sy
rische president, Bashar al-As-
sad, nu bereid is de strijd aan
te binden met Israël om zich
een sterke positie te verwer
ven in de Arabische wereld.
De kans op een oorlog is vol
gens de stafchef nu groter dan
in vele jaren.
In Israël neemt niet iedereen
die waarschuwingen even se
rieus. Ze lijken niet helemaal
los te staan van een smeekbe
de van de legerleiding om een
kleine vier miljard shekel (2,5
miljard gulden) extra uit te
trekken voor defensie-aanko
pen. Maar niets wijst erop dat
men in Damascus en Beiroet
de Israëlische dreigementen
lichtvaardig opvat. De Libane
se en Syrische media staan vol
over Israëlische aanvalsplan
nen.
Het verklaart ook waarom
president Assad zich deze
week buitengewoon geïrri
teerd toonde over de aanzwel
lende roep in Libanon om ver
trek of hergroepering van de
35.000 Syrische militairen in
het land. Zijn onvrede kwam
het duidelijkst tot uiting in de
harde maatregelen tegen
Walid Jumblatt, de politiek lei
der van de Druzische minder
heid en een veteraan uit de
burgeroorlog.
Jumblatt, vele jaren een trou
we bondgenoot van de Syri-
ers, gebruikte een debat in het
Libanese parlement om voor
zichtig kritiek te uiten op de
Syrische aanwezigheid. Dat
werd onmiddellijk gestraft.
Jumblatt mag Syrië niet langer
als VIP betreden. Dat betekent
onder meer dat hij in de rij
moet staan bij de grenspost
aan de weg Beiroet-Damas-
cus, en dat hij niet langer zon
der meer toegang heeft tot Sy
rische regeringsfunctionaris
sen.
Jumblatt formuleerde zijn
aanval heel voorzichtig. „Ik
begrijp best dat de statione
ring van een aantal Syrische
troepen van belang is in ver
band met strategische doel
einden en de Syrische natio
nale veiligheid", zei hij. „Maar
ik hoop dat het Syrische lei
derschap een aantal zaken die
niets van doen hebben met
strategische vereisten zal her
overwegen." En: „Als de aan
wezigheid noodzakelijk is, la
ten we dan in elk geval een
termijn vaststellen." Bij het
Taif-akkoord van 1989, dat het
einde inluidde van de burger
oorlog, hebben Libanon en
Syrië afgsproken dat de aan
wezigheid van Syrische troe
pen in Libanon tijdelijk zou
zijn.
Namens Damascus antwoord
de het parlementslid Assem
Kanso, vertegenwoordiger van
de Libanese afdeling van de
Syrische Ba'ath Partij. Kanso
beschuldigde Jumblatt van
weinig minder dan collabora
tie met Israël. „De oorlog met
Israël staat voor de deur", zei
hij. „Het Libanese verzet, Sy
rië, het hele Libanese volk en
het leger liggen te wachten,
niet alleen op de Israëliërs,
maar ook op openlijke en ge
heime agenten. Zij zullen geen
bescherming genieten van de
geweren van de verzetstrijders
door de wijk te nemen achter
rode lijnen of door ambassa
des in te vluchten."
Het was in feite een oproep
tot liquidatie. Parlements
voorzitter Nabih Beri werd er
zo nerveus van dat hij Kanso's
dreigement uit de parlemen
taire notulen liet schrappen.
Ook premier Hariri zit met het
conflict in zijn maag. Het de
bat over de Syrische aanwe
zigheid komt volgens hem op
een verkeerd moment. „We
zijn vergeten dat er een vijand
aan onze grenzen staat die
ons kwaad wil berokkenen en
die ons land en onze soeverei
niteit bedreigt", zei hij in een
verwijzing naar Israël.
Aantijging Peres tijdens kabinetszitting
pushkar Gisteren is de grote jaarlijkse veemarkt begonnen in Pushkar, in de woestijnachtige Indiase deelstaat Rajastan. Het loven en bieden
duurt vijf dagen. Op de markt worden ongeveer vijftigduizend kamelen, paarden en koeien aangevoerd. foto epa arko datta
tel aviv ad bloemendaal
Premier Barak van Israël wei
gert de bestandsovereenkomst
met de Palestijnen uit te voe
ren. Die beschuldiging uitte mi
nister Peres gisteren in het Isra
ëlische kernkabinet. Volgens
een door de Israëlische radio
aangehaalde bron zei Peres dat
Israël in strijd met de afspraken
een aantal Palestijnse dorpen
en steden afgesloten houdt. Ba
rak ontkende dat niet. Hij zei
dat hij Arafat niet vertrouwt en
dat de Palestijnse leider, en niet
hijzelf, stelselmatig overeen
komsten schendt.
Het kernkabinet besprak gis
teren in een besloten zitting
mogelijkheden voor een verde
re scheiding tussen Israëlische
en Palestijnse gebieden. Barak
deed niet nader omschreven
voorstellen, die hem op felle
kritiek kwamen te staan van mi
nister Ramon. Volgens Ramon
betekent Baraks plan een
schending van wat informeel is
overeengekomen op de topcon
ferentie van Camp David, eer
der dit jaar.
Gisteravond, op een herden
kingsbijeenkomst voor de in
1995 vermoorde premier Rabin,
zei Barak dat het geweld op de
Westelijke Jordaanoever en in
de Gazastrook niet kan door
gaan. Israël zal er een eind aan
maken, beloofde hij, 'met poli
tieke of met andere middelen'.
Vier Palestijnen en een Israëli
sche wouw kwamen gisteren in
de bezette gebieden om het le
ven.
Arafat is gisteren via Cairo en
Londen naar Washington ver-
troken. Vanavond heeft hij daar
een geprek met de Amerikaanse
president Clinton. Tijdens zijn
tussenstops sprak Arafat met
president Mubarak van Egypte
en met de Britse premier Blair.
De Palestijnse leider wil in
Washington, en later op een zit
ting van de Veiligheidsraad in
New York, vragen om een inter
nationale militaire waarne-
mersmacht" van tweeduizend
man voor de bezette gebieden.
Blair vertelde hem gisteren dat
er geen enkele kans bestaat dat
zo'n verzoek wordt ingewilligd
zolang Israël zich daartegen
verzet. Arafat zei dat Israël de
afspraken die zijn gemaakt bij
de topconferentie van Sharm
el-Sheich niet is nagekomen,
ook niet na de bijeenkomsten
die hij heeft later gehad met de
Israëlische ministers Shachak
en Peres.
De Russische marine nam
zondag al een voorschot op de
botsingtheorie door te stellen
dat een NAVO-onderzeeër
schuld heeft aan het vergaan
van de Koersk. Volgens de ma
rine moet alleen nog worden
vastgesteld of die westerse
duikboot een Amerikaanse of
Britse was. Londen en Was
hington wijzen deze theorie van
de hand. Wel hebben de twee
NAVO-landen bevestigd dat zij
op het moment van de ramp
onderzeeërs in de Barentsz-Zee
hadden.
Klebanov berichtte voorts dat
duikers een tweede brief van
een bemanningslid van de
Koersk hebben gevonden. De
schrijver meldt niet lang meer
bestand te zijn tegen de enor
me luchtdruk in de gezonken
duikboot. De brief is gevonden
in hetzelfde compartiment
waar eerder een notitie in de
zak van kapitein-luitenant Ko-
lesnikov werd gevonden.
Verscheurde Balkanrepubliek kiest zaterdag nieuwe parlementariërs
boedapest cees van zweeden
correspondent
Bosnië gaat zaterdag andermaal naar
de stembus. Vijf jaar na het uitbre
ken van de vrede waart het spook van
het nationalisme er nog steeds rond.
Politici van de drie nationalistische
partijen spelen zonder schroom de
etnische kaart, hoewel hun aanhang
afbrokkelt.
Servië is vernederd, Kosovo ver
scheurd, Macedonië verpauperd. Maar
geen Balkan-land is ellendiger uit de
oorlog gekomen dan Bosnië, ooit een
toonbeeld van etnische integratie.
Bosnië is zowel vernederd als ver
scheurd als verpauperd.
Het land werd bij de wede van Dayton
in twee brokken gehakt, die elk hun ei
gen leger hebben. Veertig procent van
de beroepsbevolking is werkloos, zes
tig procent van de inwoners leeft on
der de armoedegrens. Honderddui
zenden huwelijken zijn stukgelopen,
meer dan een miljoen mensen zijn
nog altijd niet teruggekeerd naar hun
huizen.
De bron van alle ellende was de opris
ping van nationalisme die in 1992 de
oorlog tussen Serviërs, Kroaten en
moslims in het land veroorzaakte. Die
oorlog eiste 200.000 levens en eindigde
drie jaar later in een nederlaag voor ie
dereen. Maar als Bosnië zaterdag naar
de stembus gaat om een nieuw parle
ment te kiezen, is nationalisme niette
min andermaal troef.
In het Servische deel van Bosnië, de
Republika Srpska, stevent de nationa
listische Servische Democratische Par
tij (SDS) op een klare overwinning af.
De SDS, zo bleek deze week uit een
peiling door het onafhankelijke maga
zine Ekstra, geniet de steun van 46,1
procent van de Servische bevolking.
De SDS is de partij van Radovan Ka
radzic, de voortvluchtige leider die er
onder meer van wordt verdacht de
moord op zevenduizend moslims in
Srebrenica te hebben georganiseerd.
De SDS ontkent iedere band met Ka
radzic, maar slechts weinig mensen in
de Republika Srpska hechten daaraan
geloof. Volgens het Internationale Cri
sis Comité (ICC) wemelt het van de
oorlogsmisdadigers op sleutelposten
in de republiek. Ten minste 75 Serviërs
die worden gezocht door het tribunaal
in Den Haag, spelen er voor burge
meester of officier bij de politie.
SDS-leider Mirko Sarvovic poogde zijn
partij de afgelopen weken te presente
ren als een club die met het belaste
verleden heeft gebroken. Maar Richard
Holbrooke, destijds onderhandelaar in
Dayton en nu Amerikaans ambassa
deur bij de Verenigde Naties, om
schreef de partij als 'een criminele or
ganisatie' die verboden zou moeten
worden. Zo ver ging de Organisatie
voor Veiligheid en Samenwerking in
Europa (OVSE), die de verkiezingen
organiseert, niet.
Maar de OVSE trad wel op tegen enke
le andere uitwassen van nationalisme.
In het andere deel van Bosnië, de Fe
deratie van Moslims en Kroaten, ver:
bood de OVSE de gangbare praktijk
om met nationalistische demagogie
goedkope stemmen te winnen. De ver
kiezingscampagne in Bosnië, de derde
sinds de wede van Dayton, is volgens
het Helsinki Comité voor Mensenrech
ten 'de smerigste tot nu toe'.
De islamitische Partij voor Democrati
sche Actie (SDA) plakte de hoofdstad
Sarajevo vol met teksten als: 'Ze kiezen
allen leiders van hun eigen soort,
waarom u niet?'. En de Kroatische
HDZ vatte de keuze van 'zijn' kiezers
samen in de woorden: 'Zelfbeschik
king of uitroeiing?' Deze laatste poster
werd door de OVSE verboden, evenals
een televisiefilmpje van moslims op
paarden, die - met een huilend kind
op de achtergrond - de aanval inzet
ten.
De populariteit van de nationalisten in
Bosnië is des te opmerkelijker, nu hun
geestverwanten in Servië en Kroatië
het veld hebben geruimd. In Servië
moest president Milosevic vorige
maand plaats maken voor de gematig
de nationalist Kustonica, terwijl Kroa
tië na de dood van HDZ-generalissimo
Tudjman op weg is een normale de
mocratie te worden.
Afgaande op de opiniepeilingen zal
Bosnië er niet in slagen zijn zwarte
verleden af te schudden, hoewel er één
lichtpunt is: de Sociaal Democratische
Partij (SDP). Deze partij, de enige die
een multi-etnische staat nastreeft, zou
volgens een peiling onder 3.600 kiezers
goed zijn voor twintig procent van de
stemmen. Dat is weliswaar veel min
der dan de drie nationalistische partij
en samen, maar met de steun van en
kele kleinere Servische partijtjes zou
de SDP wellicht net een regering kun
nen vormen.
Kenmerkend was deze week de reactie
van SDP-leider Zlatko Lagumdzija, een
computergeleerde, op het vooruitzicht
van een zege. Hij zei: „Het idee dit
land te moeten leiden, jaagt me angst
aan."
