•e nacht van de bloedstollende stoelendans in Florida
Ralph Nader wijst kritiek van de hand
ivroniErram
Verkiezingen VS
•stations en kranten: Foutjebedankt!
iesmannen kunnen geschiedenis schrijven
CONTESTED
IS IT BUSH
it Ohso dose It itc dhcu
IDAG 9 NOVEMBER 2000
ree uur in de ochtend
inse tijd) als de met vei-
'enten omgeven limousi-
Jvice-president Al Gore
H straten van nachtelijk
(Tennessee) rijdt. De ka-
^jbeweegt zich van het
lotel aan West End Ave-
het historische War Me-
iuditorium aan 7th Ave-
ar wachten duizenden
;rs van Gore gelaten op
van hun voorman.
.JOHN WANDERS
zware rit voor de vice-presi-
:n telefoongesprek vanaf zijn
ir heeft hij zojuist zijn Repu-
;egenstander George W. Bush
ld met diens overwinning,
ffele minuten zal hij ten over-
zijn diep teleurgestelde aan-
de rest van de natie erken-
ij de race om het Witte Huis
[ren. Na ontelbare spreekbeur-
a twee jaar intensief campag-
leeft Gore in de overtuiging
ejom van zijn leven aan stukken
president baseert zich daarbij
matie die een half uur eerder
reid door alle grote Ameri-
Jroepen: Bush heeft de sleutel-
'ïda gewonnen. Er wordt ge
lver een verschil van 50.000
?'jin het voordeel van de Repu-
erika heeft een nieuwe lei-
ste W. Bush is gekozen tot de
Hident van de Verenigde Sta
lt het op alle nieuwszenders.
•eld gebrachte score van het
Osmannen spreekt boekdelen:
Bush, één meer dan strikt
ijk is voor het presidentschap,
imannen van Florida brengen
ist. In de Texaanse hoofd-
i, waar de Republikeinen bij
een hossende en juichende
:htbaar.
jenden aanhangers van Gore
Memorial Auditorium zijn
in een depressie geschoten,
muisstil. De limousine van Go-
4neer dan twee straten van de
'^menigte verwijderd als de De-
^pe campagnemedewerker Mi-
iuley per semafoon met spoed
ikt'met Michael Feldman, een
laste medewerkers van Gore.
'eet te vertellen dat het feite-
jhil tussen Gore en Bush in
;t 50.000, maar slechts 6.000
ledraagt. En ten minste zo be-
!r blijken nog veel stemmen
George Bush en zijn vrouw Laura (voor) lunchten gisteren met Dick en Lynne Cheney in
Austin. foto ap spencer green
Michael Feldman belt het spectaculai
re nieuws ogenblikkelijk door aan Gore's
campagneleider, William Daley. Als de
karavaan van Gore arriveert bij het War
Memorial Auditorium is het verschil in
Florida volgens de informatie van de
Democraten teruggelopen tot minder
dan duizend stemmen. In een voor Gore
gereserveerde wachtruimte in het audi
torium bespreekt de vice-president de
verrassende ontwikkeling met zijn naas
te adviseurs. Om kwart over twee belt
Daley zijn Republikeinse collega Don
Evans, de campagneleider van Bush,
teneinde hem op de hoogte stellen van
de jongste ontwilckeling.
In Austin wordt dein nog steeds heftig
feest gevierd. Maar intussen begint ook
bij enkele Amerikaanse omroepen de
twijfel te knagen. Is Bush werkelijk de
nieuwe president? „Het gaat nu kenne
lijk nog maar om een verschil van vijf
honderd stemmen", bericht de verslag
geefster van NBC vanuit Nashville. „Zal
Gore onder die omstandigheden zijn
verlies toegeven?" Het lijkt onwaar
schijnlijk. NBC's centrale presentator,
Tom Brokaw, een van de meest ervaren
journalisten in de VS, roept vertwijfeld
uit dat hij onderhand niet meer weet
wat voor- of achter is.
Vanuit Austin komt het bericht dat er
no'g 30.000 overzeese stemmen moeten
worden geteld in Florida. Dat zijn voor
namelijk stemmen van militairen, be
weert een Republikeinse campagneme
dewerker. „Deze stemmen gaan naar
onze verwachting in grote meerderheid
naar gouverneur Bush. Wij kijken uit
naar een fantastisch overwinningsfeest."
„Dertigduizend stemmen? Dat is
nieuwe informatie, Tom", reageert
NBC's Tim Russert, gastheer van de ge
renommeerde politieke talkshow Meet
the Press. „Het Bush-team kan nu wel
zeggen dat die stemmen naar de gouver
neur gaan, maar dit moet nog wel blij
ken. Het begint er zowaar op te lijken
dat we nog steeds geen nieuwe presi
dent hebben."
Bij CNN, de omroep die zichzelf heeft
uitgeroepen tot 'hoofdkwartier van de
Amerikaanse verkiezingscampagne' zijn
ze dan nog niet wakker geworden. De
bekwame analisten van deze nieuws
zender borduren pijnlijk lang voort op
de 'wetenschap' dat Bush de nieuwe lei
der van de westerse wereld is. De namen
van de meest voor de hand liggende
kandidaten voor de functies van natio
nale veiligheidsadviseur en minister van
buitenlandse zaken vliegen over de tafel.
En er wordt driftig gespeculeerd over de
vraag wie in de Democratische Partij
welke Zwarte Piet krijgt toegespeeld.
„Waar blijft Gore nou toch met zijn
speech", vraagt presentator Bernie Shaw
zich af.
Tussen half drie en kwart voor drie
belt Gore voor de tweede keer die nacht
met Bush. Het gesprek tussen beide pre
sidentskandidaten duurt enkele minu
ten. Gore deelt zijn opponent mee dat
hij zich bij op basis van de jongste be
richten uit Florida onmogelijk gewon
nen kan geven. De felicitatie van een uur
eerder moet dus worden ingetrokken.
De speech die Gore heeft voorbereid,
kan weer worden opgeborgen. De vice-
president stapt in zijn limousine en
keert terug naar zijn hotel.
In plaats van Gore spreekt Daley de
wachtende menigte voor het War Me
morial Auditorium toe. „Ik ben al heel
lang actief in de politiek, maar een ver
kiezingsnacht als deze heb ik nog nooit
meegemaakt", begint hij. „Zolang de re
sultaten in Florida niet officieel zijn, gaat
onze campagne door." De massa juicht.
Het is alsof plotseling de zon doorbreekt
in het nachtelijk Nashville.
Dit is wat Amerikanen een rollercoas
ter ride noemen: een ritje op de acht
baan. Die bloedstollende rit begint al
vroeg op de verkiezingsavond, niet lang
nadat de meeste stemlokalen in Florida
hun deuren hebben gesloten. De grote
omroepen weten dan te melden dat de
25 kiesmannen van Florida gewonnen
zijn door Al Gore. Dat is verrassend
nieuws. Gouverneur van Florida is Jeb
Bush, de broer van George W. De staat
gold lang als 'veilig' voor Bush. Maar
Gore won er in de slotweken van de
campagne gestaag terrein. Zowel de vi
ce-president als zijn rechterhand, Joe
Lieberman, investeerden ontzaglijk veel
tijd, geld en energie in Florida.
Het nieuws over de winst in Florida
doet de Democraten al voorzichtig den
ken aan de eindzege. Zeker als Gore
even later ook tot winnaar wordt uitge
roepen in de 'slagveldstaat' Pennsylva
nia. In het Republikeinse kamp groeit de
ongerustheid.
„Jullie zijn te vroeg met Florida",
roept een zichtbaar gespannen Bush
vanuit Austin richting de camera's. „Ook
uit Pennsylvania krijg ik andere berich
ten. Ik geef die twee staten nog niet op."
Naast de gouverneur zitten zijn ouders
Barbara en oud-president George Bush
nerveus te giechelen. Bush' echtgenote
Laura strijkt kalm met haar hand over de
armleuning van de bank waarop ze zit.
Het lijkt alsof het haar allemaal om het
even is.
Luttele minuten later geldt de uitslag
in Florida officieel ineens weer als too
close to call, hoogst onzeker. „Wij trek
ken onze uitslag in Florida weer in", be
richt CNN. Rode koppen van woede en
schaamte bij de omroepbazen. Maar het
gejuich vanuit Austin is in de televisie
studio's hoorbaar. De race ligt weer he
lemaal open.
Karl Rove, de politiek-strategische ad
viseur van Bush, maant de omroepen
iets voorzichtiger te zijn met het geven
van uitslagen op basis van ramingen.
„Florida ligt in twee verschillende tijdzo
nes. Jullie maakten de uitslag al bekend
terwijl de stemlokalen in het westen van
Florida nog open waren. West-Florida
heeft met een overweldigende meerder
heid voor gouverneur Bush gekozen."
Wat niemand toen nog wist, was dat de
bloedstollende stoelendans om de sleu-
telstaat Florida nog maar net was be
gonnen.
Afwachten in Nashville. De aanhangers en de leden van de campagnestaf van Al Gore kunnen niets anders
doen dan hun geduld oefenen. foto epa timothy a. clary
AFP-DPA-ANP
5 Amerikaanse nieuws-
Selen zich niet volle
sproken door de kri-
e in de veriaezings-
Vereld tot twee keer
verkeerde been heb-*
Ze zeggen dat ze zich
ïn baseren op officië-
en dat ze niet aan
berichtgeving heb-
n-
richtgeving wisselden
lore elkaar af als win
de presidentsverkie-
de VS. Eerst zeiden
ABC en NBC dat de
t Al Gore in de beslis-
at, Florida, had ge-
De prognose werd
echter ingetrokken,
procent van de stem-
orida was geteld, we
gprogramma's Bush
nnaar. Zelfs Gore ge
en feliciteerde Bush
ige. Weer fout. De
idaten bleken te dicht
te zitten om een win-
mnen aanwijzen. Zo-
imocraten als de Re
in waren 'not amu-
- eden voor de verkeer-
- atie is dat in de Ver-
iten de resultaten van
fingen niet snel door
ciële kiescommissie
ekendgemaakt. Daar-
en de nieuwszenders
e informatie van een
'e organisatie, de Vo-
Service (VNS). Deze
ludt peilingen onder
die de stembureaus
ferlaten en geeft op
arvan uitslagen. De
lebben aandelen in
ordvoerder van CNN
achteraf dat de in-
ran VNS voor een deel
WASHINGTON Rtr-ANP
De kandidaat van de Groenen voor het Ameri
kaanse presidentschap, Ralph Nader, ver
werpt de kritiek dat hij mogelijk George Bush
aan het presidentschap heeft geholpen als
'onbeschoft'. „Al Gore kon alleen zichzelf ver
slaan", zegt de man die derde werd.
Gore had alle voordelen als vice-president,
maar hij heeft geen enkel enthousiasme weten
te kweken, oordeelt Nader. Hij wijt de proble
men van de Democraten aan het verkwanse
len van hun progressieve ideeën. „De partij is
overgenomen door de conservatieven, reac
tionairen en het bedrijfsleven."
Nader toonde zich tevreden over de drie
procent van de stemmen die hij behaalde. Hij
beloofde dat de Groenen als landelijke partij
actief zullen blijven. Nader hoopt door de
dreiging van zijn partij 'de andere twee eerlij
ker te maken'.
Naders linkse campagne bleek aan te slaan.
Daarom werd al uitgebreid gespeculeerd over
het nadelige effect dat dit voor Gore kon heb
ben. Volgens veel analisten heeft Nader stem
men getrokken die anders naar Gore zouden
zijn gegaan. Anderen beweren echter dat Na
der vooral kiezers heeft getrokken links van de
Democratische Partij die anders waren thuis
gebleven.
Als de stemmen van Nader inderdaad voor
het merendeel naar Gore zouden zijn gegaan,
dan zou die inderdaad al lang en veilig verko
zen zijn. In de cruciale staat Florida bijvoor
beeld sleepte Nader bijna 100.000 stemmen in
de wacht. In de andere nog onbesliste staat,
Oregon, haalde Nader zelfs vijf procent van de
tot nu toe getelde stemmen.
Ralph Nader.
niet correct was, en dat de
voorbarige uitspraken van de
nieuwszender niet te wijten wa
ren aan overhaaste berichtge
ving. CBS liet weten het wel te
begrijpen als de Republikeinen
en de Democraten boos op de
zenders zijn. Veel kranten had
den genoeg vertrouwen in VNS
om Bush' overwinning in druk
te vereeuwigen. 'Bush wint',
kopte de New York Times in een
vroege editie. Ook kranten in
Florida, de staat die de aanhou
dende onzekerheid op zijn ge
weten heeft, gingen massaal de
fout in. Eén medium heeft zich
in elk geval niet twee keer aan
dezelfde steen gestoten. 'Niet
zo snel, Florida telt nog', viel op
de internetsite van de Chicago
Tribune te lezen.
Er kwam dus geen opvolger
van de onder verzamelaars ge
liefde Tribune van 3 november
1948. De krant gokte in de strijd
tussen de Republikeinse presi
dentskandidaat Thomas Dewey
en de Democraat Harry Tru
man verkeerd, en opende met
de kop in chocoladeletters: 'De
wey verslaat Truman'. Een his
torische fout die de hele wereld
over ging, vooral doordat Tru
man de krant triomfantelijk kon
ophouden. De Republikein De
wey verloor uiteindelijk name
lijk met een ruime marge van
Truman.
e W. Bush de staat Florida alsnog
ebben gewonnen, lijkt alleen een
jn verkiezing tot president nog in
kunnen staan. Helemaal uitgeslo-
vonder echter niet. Twee mensen
ellicht geschiedenis schrijven.
1 wordt de president op 18 de-
fikozen door het college -van 538
en uit de vijftig staten plus het
listrict waarin Washington ligt. In
zijn de kiesmannen gebonden
spraak van de kiezers, maar in de
andere 26 is dit niet zwart op wit vastge
legd. Sinds 1789 kwam het acht keer voor
dat een kiesman brak met de traditie, en op
eigen houtje stemde.
Gezien de nipte overwinning die Bush
lijkt te gaan behalen, wordt er druk gespe
culeerd over de optie van 'ontrouwe' kies
mannen. Immers, als Bush wint in Florida
en Gore de staat Oregon op zijn naam
schrijft, dan wordt de uitslag: 271 kiesman
nen voor Bush en 267 voor Gore. Twee le
den van het kiescollege kunnen dan de we
reld op zijn kop zetten en een gelijkspel
forceren.
In dat geval zal het Huis van Afgevaardig
den de nieuwe president moeten aanwij
zen. De 435 leden stemmen dan per staat.
Wie per staat een meerderheid van de afge
vaardigden achter zich krijgt, hqeft de stem
van die staat. De steun van 26 staten is ge
noeg voor de overwinning. De vice-presi
dent wordt vervolgens gekozen door een
tweederde meerderheid onder de honderd
leden van de Senaat. Het is dan ook nog
mogelijk dat Bush wordt opgescheept met
Gore's running mate Lieberman als tweede
mblkiin i
Election 2000 Special
Orlando
Sentinel
Orlando
Sentinel
Florida keeps nation in suspense
Florida vote /«am Republican's win in doubt
Orlando fMrA
Sentinel i
Orlando gfp
Sentinel W**'-
jgjTyy in wee hours O""" tr^SHI
De totale verwarring bij de 'Orlando Sentinel' in beeld. Eén ochtend, vier verschillende hoofdkoppen.
foto ap peter cosgrove
Massachusetts
Minnesota
feevtfp
Wisconsin
Washington
District of
Colombia
Michigan
North
Dakota
Montana
^Pennsylvania
South
Dakota
Wyoming
Rhode
Island
Nebraska
Nevada
[IndianaOhio
Connecticut
Illinois
Colorado
Kansas
Kentucky
Missouri
Californië
Oklahoma
Arkansas
Arizona
New
Mexico
Maryland
North Carolina
Hawaii
Alaska
South Carolina
Florida:
25 kiesmannen
Alabama
Louisiana
Mississippi
Nog onbesliste staten
I Kiesmannen 0 100 200 270 300 400
I i i i t I i i i i I i i i i I i i i „Ljgij—
11
Bush Republikein H V 'WlTltlMHH
New Hampshire
Vermont
Oregon:
7 kiesmannen
New Jersey
HZ Delaware
