Mode met een hele lange adem
Gesprek vam de Dag
'Help geit Cindy het Big Brother-huis uit'
De luchtballon van Joep
DONDERDAG 9 NOVEMBER 2000
^ominontaar
Na ach een tijdje koest te hebben gehouden laat bedrij
vendokter Joep van den Nieuwenhuyzen weer van zich
horen. De uitvinder van de Begaclaim, een op de beurs
genoteerde schadeclaim die Van den Nieuwenhuyzen
naar aanleiding van de HCS-affaire bij de overheid heeft
lopen, wil in China Fokkers gaan bouwen. Bij de onder
gang van Fokker kwam hij al met dergelijke plannen,
maar die zouden zijn afgeketst omdat diezelfde over
heid er niets voor voelde Van den Nieuwenhuyzen een
half miljard voor zo'n ongewis avontuur te schenken.
Maar Van den Nieuwenhuyzen zou Van den Nieuwen
huyzen niet zijn als hij onmiddellijk opgaf. Maar wat de
man bezielt, is een volstrekt raadsel. Als nieuwkomer
geld verdienen met de productie van vliegtuigen is zo
ongeveer de ultieme uitdaging die een ondernemer an
no 2000 kan zoeken, tenzij het loep om de werkgelegen
heid in China gaat. Oud-Fokkerianen zeggen in koor dat
het bouwen van Fokkers in China helemaal niet kan. En
bijna zes jaar na het faiUissement van Fokker staat geen
van hen te springen om met Joep naar China te gaan.
De hindernissen waar de omstreden zakenman straks
tegenaan loopt, zijn legio. Zo moet hij de patenten op
alle onderdelen en componenten zien los te peuteren
van voormalige partners en toeleveranciers van Fokker.
Bekende namen als Deutsche Aerospace, Shorts en
Stork komen hierbij om de hoek kijken. Het juridische
eigendom van sommige onderdelen van de Fokker
70/100 ligt bij hen. En het verleden leert dat ze voor hun
patenten veel geld willen of -in het geval van vleugel
bouwer Shorts - ze niet eens willen verkopen.
Tal van onderdelen, en het zijn er meer dan een miljoen
in een Fokker, worden niet eens meer geproduceerd.
Fokker zelf maakte indertijd nauwelijks onderdelen en
beperkte zich tot het ontwerp en de assemblage van
vliegtuigen. De assemblagelijnen liggen nu ergens in
een schuur van collega-ondernemer Rosen Jacobson
weg te roesten. Die kondigde nog twee jaar geleden
doodleuk op de internationale luchtvaartshow in Fam-
borough de herstart van Fokker aan. maar sindsdien is
niets meer van hem vernomen.
De Chinezen zijn wel goed in het namaken van dingen.
Maar dan moeten ze wel erg veel geld meenemen. Het
ontwerp van een simpele vleugel kan een miljard kos
ten. Om een goed nagebouwde romp te fabriceren,
moet je er twintig in elkaar schroeven voordat het enigs
zins past. En dan is het nog maar de vraag of de lucht
vaartautoriteiten de luchtballon van Joep willen goed
keuren. Maar 'leuk' nieuws blijft het wel.
leleiisie
Verkeerde been
Oei, oei. Collega-journalisten in de Verenigde Staten
gooien het vak te grabbel. Geteisterd door doorwaakte
nachten en duizelingwekkende getallen laten ze het af
weten op het hoogtepunt van de Amerikaanse presi
dentsverkiezing: bij de uitslag. En dat voor het oog van
de voltallige w-kijkende wereldbevolking. Haspelende
nieuwslezers bij CNN, ABC én NBC. En nog een keer in
de herhaling... En nog een keer... Want ook gisteren kon
de geoefende zapper niet onder Bush en Gore uit.
Dat die Amerikaanse networks beter het alfabet kunnen
spellen dan op officiële verkiezingsuitslagen wachten,
kun je ze niet kwalijk nemen. Althans, dar vindt Ameri-
ka-deskundige Maarten van Rossum. In de studio bij 2
Vandaag verkondigt hij, met zijn verslapen haardos en
fooddoorlopen ogen al net zo geteisterd als de Ameri
kaanse journalisten, dat de polls normaal gesproken heel
betrouwbaar zijn. Dat er maar een paar honderd stem
men verschil zijn tussen Bush en Gore is gewoon heel uit
zonderlijk.
Het zal best, maar Wil blijft er niet meer voor op. Alhoe
wel de hele poppenkast ons in Nederland soms uitzon
derlijk aardige televisie oplevert. Daar is Charles Groen-
huijsen die zijn collega 's vergelijkt met chirurgen die het
verkeerde been amputeren Daar is Bill Clinton die, na
Monica, voorde camera alleen nog maar vrouwenwan
gen kust. En daar het plaatje dat voortdurend achter de
nieuwslezers van de NOS opduikt bij de verkiezings-
irems. Dat onmogelijk saaie plaatje van die twee in el
kaar geschoven portretten van Bush en Gore: twee grijze
pakken, twee grijzige hoofden, twee puntige neuzen en
vier onderkin netjes. De saaiste tweeling van de VS, voor
wie de moeder een rode en blauwe stropdas had klaarge
legd om haar spruiten uit elkaar te kunnen houden.
Wanneer komt nou die uitslag?
Wil werd ook van de andere zenders niet wijzer. Alsof
overal de tijd stilstaat. In het Big Brotherhuis wordt weer
schaamteloos gescharreld. In De Bus ligt Zoë inmiddels
met bijna iedereen overhoop. De PSV-supporters lieten
weer eens ME opdraven voor relletjes in het stadion. En
het blijft ook de rest van de week hondenweer.
Misschien moet Wil eens met een ander been uit bed
stappen.
De geit Cindy moet uit Big Brother. Dat vindt een ge
staag groeiende groep internetters die het programma
online intensief volgt en becommentarieert. De bewo
ners van het huis in Almere zouden zich niet voldoen
de om het pas vier maanden oude geitje bekommeren.
De Big Brother-fans zijn nu een internetactie begon
nen om Cindy een beter onderkomen te bezorgen. Er
wordt zelfs overwogen vanavond op te stomen naar Al
mere om de live-uitzending van Veronica te verstoren.
De witte geit met de hangoren werd bijna drie weken
geleden in de tuin van het Big Brother-huis geplaatst.
De bewoners kregen strikte instructies over hoe het
beest, dat voorheen met de fles werd grootgebracht,
moet worden verzorgd. Zo moet Cindy twee keer per
dag eten, om negt ?n uur 's morgens en om vijf uur 's
middags. Maar ju ist de ochtendvoeding schiet er nog
wel eens bij in, w< int de Big Brother-deelnemers zijn
veelal niet voor ht 't middaguur uit de veren. Regelrech
te verwaarlozing,vinden de internetters. Via een herig
e-mailbombarden aent proberen de Cindy-sympathi-
santen de Big Bro ther-redactie ervan te overtuigen dat
de geit beter af zq iu zijn op bijvoorbeeld een kinder
boerderij.
Cindy is nu zelfs riek en wordt ingeënt door een die
renarts, melden qle makers van de site 'Big Brother
2000 Watchers', nevens initiatiefriemers van de actie.
Inmiddels hebbe 11 de makers van de veel bezochte in
ternetsites 'Big B i other Bunker' en 'FoklForum' zich bij
de actie aangesloten. De Amsterdamse Mona, die vorig
jaar deelnam aan Big Brother, heeft zelfs contact ge
zocht met de Dierenbescherming.
Cindy zelf is overigens ook woedend. Het beestje staat
geregeld 'hartverscheurend te mekkeren' en springt
'vervaarlijk tegen de ramen op'. Toen de Big Brother-
redactie de bewoners vorige week maande meer tijd
aan de jonge geit te besteden, reageerden zij gepikeerd:
'Wij hebben niet om die stinkgeit gevraagd'. Volgens
de actievoerders laten de bewoners, Bianca en Annet
uitgezonderd, 'het beestje jammerlijk aan haar lot over
in de kou, terwijl ze zelf lekker binnen zitten.'
BERRIT DE LANGE
Klederdracht ste rft langzaam uit in Nederland
De 81-jarige mevrouw P. Roeleveld uit Scheveningen, trots draagster van de lokale klederdracht, weet het
exact: de jongste is 66, de oudste 94 en sinds c.le laatste telling van vorig jaar zijn er vijf overleden. En daar
mee wonen in Scheveningen nog slechts tac.htig vrouwen die de klederdracht van het vissersdorp in ere
houden. Over een jaar of dertig zal het fenome en in heel Nederland louter geschiedenis zijn. De enkele dui
zenden vrouwen die nog klederdracht dr agen zijn op leeftijd en nieuwe aanwas is er nauwelijks.
Het aantal mannen en vrouwen dat klederdracht draagt, wordt steeds klei ner.
„Nee, ik kan niet zeggen dat het
jammer is dat streekdracht ver
dwijnt". zegt conservator Han-
neke van Zuthem van het open
luchtmuseum in Arnhem, waar
zich de grootste klederdracht-
collectie in Nederland bevindt.
„Voor mijn werk is het wel jam
mer dat dit nu echt de allerlaat
ste generatie is, maar op zich is
dit een heel natuurlijk proces.
Streekdracht is groepskleding.
Als de groep niet meer bestaat,
hoort erbij dat ook de kleding
verdwijnt. Streekdracht is een
levend iets, net mode, alleen
ontwikkelt deze zich in een iets
minder moordend tempo."
Als voorbeeld noemt ze Hinde-
loopen, waar in 1890 voor het
laatst klederdracht werd gedra
gen. En ook binnen de dracht
zelf zijn er ontwikkelingen ge
weest. „Soms veranderde een
jongere generatie iets aan de
stof of de snit en als de ouderen
dat accepteerden, werd dat een
nieuwe dracht." De Scheve-
ningse mevrouw Roeleveld:
„Oude vrouwen droegen hun
omslagdoek vroeger veel hoger,
gesloten. De jakken waren van
achteren ook hoog, niet zo leuk
bloot als nu."
Roeleveld vindt het 'erg zonde'
dat vrouwen die in haar dorp
klederdracht dragen tot zo'n
kleine minderheid zijn geslon
ken. „Zonder de dracht is Sche
veningen Scheveningen niet
meer. Weer een stukje weg. Dat
huisjes met bedstee hier niet
meer bestaan snap ik wel, maar
er blijft wel bitter weinig over.
Ik ben een museumstuk." De
hedendaagse aandacht voor de
klederdracht is een contrast
met haar jeugd, toen op Sche-
veningq rs 'heel erg werd neer-
gekeke 11' en het verboden was
om in k lederdracht op de Pier
te verse hijnen. „Voor iedereen
waren m ij viswijven."
Anders dan veel Scheveningse
jonged a mes uit haar jeugd be
sloot R c ieleveld destijds vrijwil
lig kled erdracht aan te trekken.
„Dat le uk me als kind al erg
leuk. E< 2 n hoofdijzer met boe
ken (gen jden knoppen, red.)
kostte 35 gulden, dus mijn
moede t heeft'tot mijn achttien
de gew acht voor ik kleren
kreeg. In de hoop dat het geen
gril wa s." Nooit heeft ze meer
wat an ders gedragen; haar kas
ten be\ ratten louter jakken in
pastelt inten, zwarte rokken,
veel on islagdoeken en schor
ten. Ee n lade vol witte kappen
heeft zi Ij. Na de was moeten die
twee ke ier worden gestijfd, met
stijfsel uit Duitsland 'want dat
is hier niet meer te krijgen'. En
de mutsen moeten worden ge
plooid: monnikenwerk dat voor
elk exemplaar een uur duurt.
Onder mannen is klederdracht
al lang een uitgestorven ver
schijnsel. Hanneke van Zuthem
van het Openluchtmuseum
wijst de grotere mobiliteit aan
als oorzaak van de ondergang
van de mannendracht in de
twintigste eeuw. „Als je als boer
in een fabriek ging werken, viel
je wel erg op in klederdracht.
Zo iemand ging dan voortaan
'op z'n burgers' gekleed."
Roeleveld zegt dat onder meer
het verhogen van de leerplichti
ge leeftijd en het feit dat meer
vrouwen een baan buitenshuis
namen ervoor zorgden dat
minder vrouwen in Schevenin
gen klederdracht gingen dra-
FOTO GPD TOM VAN DUKE
gen. „Als je naar kantoor ging,
kon je niet met een kap zitten.
Ook tijdens en na de Tweede
Wereldoorlog waren er trou
wens al minder vrouwen die in
dracht gingen. Niemand had
meer spullen."
Een gemeente waar het minder
hard gaat met de verdwijning
van de klederdracht is Bun
schoten-Spakenburg. Er zijn
daar nog welgeteld 525 vrou
wen die in klederdracht gaan.
De jongste is vijftig. Spaken
burg telt ook part time kleder
drachtdragers, weet Van Zu
them. „Ik ken iemand die door
deweeks in dracht gaat en in
het weekeinde op de camping
een trainingspak draagt,"
De codes van de apenrots
enselijk
Hoe hoger mannen op de maatschappelijke ladder
stijgen, des te groter wordt hun onhandigheid. In
mijn werkzame leven word ik keer op keer geconfron
teerd met topmanagers die niet in staat zijn tot het
zelf hanteren van niettang. kopieerapparaat, compu
ter of telefoon. Voor dit soort triviale bezigheden heb
ben ze hun mensen. Vandaar dat je ze altijd aantreft
achter nagenoeg lege bureaus. Deze leegte trof mij
een paar jaar geleden zo, dat ik mijn toenma-
MÊL lige 'baas 'voor zijn verjaardag een plan t gaf.
ff -Voor op zijn bureau. Daarmee bracht ik zo-
f W wel hem als de plan t in grote problemen.
Want een beetje bedrijf heeft tegenwoordig
PC i een firma gecontracteerd die zich professio-
H I i neel beziglioudt met de interne groenvoor
ziening. Maar dit regime sluit niet
door de firma geleverde planten uit.
Individueel verkregen planten dienen
dan ook door derden van water te
worden voorzien.
Er is een tijd geweest dat secreta
resses die sympathiseerden met
het feminisme de opdrachten
van hun baas toetsten op 'eigen
lijk'en 'oneigenlijk' werk. Huis
houdelijke klusjes vielen onder
deze laatste categorie. Inmiddels
zijn de dames weer over tot de
orde van de dag maar woeden
er soms nog kleine, principië
le veenbrandjes over wie de
koffie moet inschenken, een
prullenbak moet legen en vooral: wie
de particuliere plant water moet geven.
Het is juist de plant waarop het wederzijds dienstwei-
geren zich richt. Niet alleen bij mijn toenmalige baas.
Want het verschijnsel kwijnende, particuliere plant is
universeel op directiebureaus, zo valt mij op.
Zij zou dat moeten doen, ik heb nu eenmaal geen
gieter', hoorde ik onlangs uit de mond van een man
die internationaal de reputatie heeft van een geducht
onderhandelaar, ter verontschuldiging van zijn
zieltogende plant. 'Zal ik er eentje voor je kopen?',
bood ik aan. 'Als je dat maar laat', sprak hij, zicht
baar verschrikt bij het idee. Maar het verhelderende
inzicht in de onderliggende problematiek van het ta
nende groen in potten kwam van iemand anders.
'Mijn secretaresse verdomt het om deze planten water
te geven', bekende een bevriend hoogleraar wijzend
naar wat lusteloos groen op zijn bureau. Soms gooide
hij er wel eens een bekertje thee op. Meer was niet mo
gelijk, want hij had geen water op zijn kamer. 'En ik
kan niet met zo'n lullig gietertje door het gebouw
gaan lopen'. Het was de combinatie van de woorden
'lullig' en 'gieter' die bij mij het muntje deed vallen. Ik
begreep opeens waarom een beetje vent niet met een
gietertje rondsjouwt. Hoewel de mijne het wel doet,
want die heeft ook zo'n illegale plant op zijn kamer.
'Nu je het zegt, ik wordt altijd wel een beetje raar
aangekeken als ik met die gieter op de gang loop.
Want ik heb ook geen water op mijn kamer', was zijn
commentaar.
Aan de top heersen andere wetten, gebaseerd op een
eerste, dwingend gebod: gij zult imponeren. Daarom
drukteen directiekamer vooralomnipotentie uit. Het
is een soort ridderzaal vol symbolen van macht: het
imposante, zware bureau met de draaibare leren stoel
erachter, afsluitbare bergmeubelen, de ingebouwde
koelkast, de grot e vergadertafel, de exclusieve kunst
werkjes. Gewone stervelingen die hier, na afspraak,
binnen mogen k omen, weten, dankzij de ongeschre
ven wet van des. tatussymbolen, onmiddellijk hun ne
derige plaats.
In feite verschilt i mze westerse samenleving daarmee
niet veel van eenvrimitieve stammengemeenschap
die via hoofdtooi, kettingen en peniskoker van de le
den uitdrukt wier*le macht heeft, en wie daarin mag
delen. Bij ons gebi urt het subtieler maar minstens zo
onwrikbaar, fe po s itie in de rangorde als werknemer
wordt uitgedrukt vn de hoeveelheid vierkante meters
van de ruimte die f e ter beschikking krijgt: eerst deel
je die ruimte met f* °.n boel anderen, vervolgens krijg je
een kamer met twen e of drie en naarmate je verder
stijgt in de hiërarch ie komt het bezit van een eigen
kamer dichterbij. M aar dan ben je er nog lang niet,
want de echte leidei s, de echte macht, beschikt over
nog grotere kamers. Daarnaast is de verdieping waar
op je die kamer hebvan belang. Wie hoog is, zit
meestal ook hoog. T, he winner takes it all: de grootste
kamer met het duur. ste interieur, het scherpgesneden
maatpak, de prestigi euze bolide en de gereserveerde
parkeerplaats naast de ingang, want zijn moeite met
lopen onderstreept a 'e mate waarin hij aangeleerd
hulpeloos mag zijn.
Die aangeleerde hulpeloosheid maakt deel uit van
nimmer aflatende,trikte strategieën aan de top om
de hoge positie op ch sociale waarderingsladder te be
nadrukken en te hai idhaven. Zelf met een gietertje
rondlopen is daaron i ten enenmale onmogelijk. Gie-
tertjes hebben nu ee imaal zo'n halfopgerichte tuit
waar een miezerig s i Taaltje uitkomt. En bovenop de
apenrots draait het i naar om een ding: potentie.
De Britse actrice KATE
WINSLET, bekend van de film
Titanic, heeft haar huis moeten
barricaderen met zandzakken.
Door de hevige regenval in Groot-
Brittannië dreigt haar historische
huis op een eiland in de rivier
Theems te overstromen. Als de
situatie erger wordt, zullen de
actrice, haar maand oude doch
ter Mia en haar echtgenoot Jim
Threapleton moeten worden ge-
evacueerd. Al duizenden Britten
waren de afgelopen weken ge
dwongen hun huis verlaten door
de ergste overstromingen in vijf
tig jaar.
