Doorbraak in strijd tegen dorstziekte
Gedwongen verhuizing
Chinees kruidenpreparaat
helpt bij prostaatkanker
Gezondheid
Tekort aan hormoon
'Speld in hooiberg'
Mountainbikers hebben
last van hun scrotum
Selectie van embryo's op wens van ouders
i k
ANDAG 30 OKTOBER 2000
Üs ik langs de oude woning van mevrouw De Winter rijd,
0 mooi gelegen in de dorpskern van de naburige gemeen-
e, kan ik een licht gevoel van weemoed niet onderdrukken.
Vandaag ga ik haar bezoeken in haar nieuwe appartement
n het verzorgingshuis, waar ze vorige week naar toe ver-
ïuisd is. Ze was altijd bevoorrecht: een gezellig huis uit het
jegin van deze eeuw, met een prachtige tuin erachter. Tui-
ïieren is haar hobby, alleen kwam daar de laatste jaren niet
'eel meer van. De tuin was te groot, zelf kreeg ze toene-
nend last van haar gewrichten. Maar als ze aan de eettafel
'oor het raam zat, had ze toch nog steeds een prachtig uit-
acht op de bloemen en planten en de oude bomen, waar
le vogeltjes zo graag op afkwamen.
"och heeft ze besloten te verhuizen; sinds een week woont
e in het verzorgingshuis. Ik ben benieuwd hoe het haar be-
ralt en samen met de verzorgende uit het nieuwe huis be-
;roet ik haar. 'Gefeliciteerd met Uw nieuwe woning', zeg ik
ils ik haar de hand toe steek.
Mevrouw De Winter kijkt me wat verdwaasd aan. „Daar
ïoeft u me niet mee te feliciteren, ik kan hier maar moeilijk
vennen", zegt ze. „Het is net alsof ik logeer op een hotelka-
ner. Maar ja, de kinderen zeggen dat het wel wennen zal",
k kijk om me heen. Gelukkig zie ik enkele vertrouwde din-
;en uit haar vorige woning terug in deze kamer. Opvallend
het mooie tapijt en de vrolijke gordijnen. Ik maak daar
en complimentje over. „Ja, mijn dochter heeft er werkelijk
lies aan gedaan om me hier mooi te installeren", zegt ze.
Ze zei nog dat ik die versleten gordijnen maar thuis moest
iten, en ook mijn tafel heeft ze vervangen door een mooie-
e. Het is werkelijk keurig, maar het voelt nog niet zo ei-
pn".
Iet ruikt ook allemaal nieuw, onwennig. Toch past alles
leel aardig bij elkaar, alleen is het niet de sfeer, die ik aan-
rof als ik mevrouw De Winter thuis bezocht. Ik probeer me
oor de geest te halen hoe dat ook weer was. Meestal zat ze
1 haar stoel met hoge leuning onder de schemerlamp bij
laar tafeltje, telefoon bij de hand voor het geval dat er ie-
nand zou bellen. Meestal lag er een opengeslagen leesboek
ip tafel, dat ze neerlegde op het moment dat de bel ging.
uist omdat ze moeilijk ter been werd, had ze haar stoel
oor de boekenkast gezet, zodat ze daar makkelijk bij kon.
k zat dan in de andere stoel, die bij het tafeltje stond. Sa-
nen namen we dan haar klachten door, die ze voor het ge-
nak verzameld had op een blocnote, die ook op dat tafeltje
ig-
lu zit ze, bijna afstandelijk, wat van de eettafel af, alsof ze
vil zeggen: ik heb niets om op te schrijven, heeft het nog
vel zin om mijn klachten te uiten? Ik probeer haar te schet
en dat ik juist die dingen mis die naar mijn mening zo be-
ingrijk waren voor haar dagelijks bestaan. „Ik weet het
iet, dokter," zegt ze, „het is nu eenmaal zoals het is. Ik kan
r toch niets meer aan veranderen. Laat ik me maar niet
echten aan die wereldse dingen. Bij een verhuizing moet
me nu eenmaal neerleggen, want thuis ging het toch ook
iet meer."
>at is waar, ze heeft de laatste jaren een stille strijd gevoerd
:gen haar eigen lichamelijke ongemakken, pn vaak kwam
le hulpverlening een handje te kort, om haar een goede
lorddwaliteit van leven te garanderen. Toch is het een hard ge-
Jig nu deze overgang te zien. Ik probeer het weer. „Wellicht
■I B er toch nog iets waardoor u zich hier meer thuis gaat voe-
%n".
Je vertelt al nachten niet geslapen te hebben. Dat is niet zo
ferwonderlijk; nieuwe geuren en geluiden hebben ervoor
ezorgd dat ze blijft waken, tot ook die weer vertrouwd ge-
lorden zijn. Een stukje van haar 'thuis' kan daar weer ver
andering in brengen. Ze neemt zich in elk geval voor daar
lens over na te denken, een verlanglijstje van kleine spulle-
|es van thuis te maken, haar vertrouwde theepot, eigen
ussen, of haar stoel en wat boeken in een kleinere boeken-
jast.
|Mijn kinderen hebben erg hun best gedaan, ik hoop niet
|at u een verkeerde indruk krijgt", zegt ze als ik afscheid
Jan haar neem. Dat begrijp ik, en dat straalt er ook van af,
haar het is nog zo steriel, er moet nog gewoond gaan wor-
[en.
.Ji hetzelfde huis bezoek ik nog een volgende patiënt. Me-
[eer heeft in dezelfde week zijn appartement betrokken. Als
J. binnen kom, zit hij in zijn vertrouwde leunstoel, op het
afeltje naast zijn stoel ligt de krant van die dag, hij rookt
en sigaartje. „Gezellig, dat u komt, dokter. Hoe vindt u
hijn nieuwe appartement?", vraagt hij. Ik kijk rond, en
(roef dat hij al aan het wennen is. „Ik geloof dat ik u mag
iliciteren", zeg ik. „En dan ook nog zo'n prachtig uitzicht!"
Hij knikt tevreden. „Ik heb er echt naar
uitgekeken, en alle spulletjes meegeno
men waar ik aan gehecht was. Er kon
veel meer in mijn kamer dan ik dacht.
Ik verheug me om hier nieuwe mensen
te leren kennen.
'Wat een verschil met mevrouw De
Winter', denk ik als ik naar buiten loop.
Een goede voorbereiding is essentieel!
MARIEKE VAN SCHIE, huisarts
die lijden aan pros-
er hebben baat bij een
kruidenpreparaat. Uit
nderzoek aan de Ameri-
University of California
dat een mengsel van acht
kruiden het gehalte
bepaalde eiwit in het
dat verhoogd is bij pros-
er-patiënten, omlaag
Het preparaat is op de
onder de naam 'PC
PC staat voor 'prostate
en spes is het Latijnse
voor 'hoop',
is met name werkzaam
ostaatkanker die reageert
hoeveelheid mannelijke
oon testosteron in het
Bij 80 procent van de pa
die hun bloed lieten on-
eken nadat ze de kruiden
hadden ingenomen, was de
hoeveelheid testosteron aan
zienlijk gedaald. Bij 97 procent
was ook de hoeveelheid pros
taat-kanker eiwit verminderd.
Wetenschappers denken dat
het preparaat de werking van
het vrouwelijke hormoon oes-
trogeen imiteert, en daardoor
het testoteron-gehalte verkleint.
Het preparaat zou volgens de
Amerikaanse onderzoekers
goed gebruikt kunnen worden
als de hormoon-therapie.
De kruiden zouden echter wel
bijverschijnselen hebben, zoals
impotentie en een verlaagd libi
do. In Nederland wordt PC
Spes niet gefabriceerd, maar
kan wel besteld worden. Ook
via internet (www.botaniclab-
.com) is het te krijgen.
REDACTIE RIEN POLDERMAN 023-5150261
Patiënten met diabetes insipidus drinken soms uit de sloot
Medische onderzoekers van de
Isala klinieken in Zwolle heb
ben voor een doorbraak ge
zorgd in de strijd tegen diabetes
insipidus of de dorstziekte. Na
uitgebreid onderzoek werd in
het laboratorium een methode
ontwikkeld die het in veel ge
vallen mogelijk maakt met een
simpele bloedafname uitkomst
te brengen.
Lijders aan de zeldzame ziekte
diabetes insipidus hebben
voortdurend ondraaglijke dorst.
Die zorgt soms voor bizarre ta
ferelen: een schooljongen die
op de speelplaats met volle teu
gen regenwater uit een plas
drinkt, een automobilist die
langs een bermsloot stopt en er
handenvol water uit opslurpt.
Voor patiënten met diabetes in
sipidus is het de normaalste
zaak van de wereld. Ze leven in
de ban van de dorst en probe
ren deze te lessen door steeds
vocht tot zich te nemen. Ze vin
den dat vaak zelf zo normaal
dat ze het helemaal niet als een
aandoening zien. Dat is het
echter wel degelijk, met zelfs le
vensgevaarlijke kantjes.
Jan van Keulen (35) uit het Gel
derse Hasselt wist z'n hele le
ven eigenlijk niet beter. Zijn
opa had het, z'n moeder, z'n
oudste zus. Het was zo gewoon.
'Als we op vakantie waren en
naar bed gingen, namen we al
tijd een teil water mee. Daar
kwamen we het grootste deel
van de nacht wel mee door. Ik
ben grootgebracht met appel
moes. Daar zat veel vocht in.
Waren we dol op.'
Toen hij verliefd, verloofd en
getrouwd raakte met Alise was
er even lichte twijfel. Zijn
schoonfamilie vond z'n drink
gewoonten vreemd, al was het
alleen maar water, maar wel
ruim zes liter per dag, terwijl de
meeste mensen met twee vol
staan.
Jan wuifde de vragen weg. Ver
telde verhalen over z'n opa, die
op reis van Nijkerk naar Appel
scha onderweg altijd een paar
keer stopte om water uit een
sloot te drinken. En zo waren er
meer verhalen die in de familie
de ronde deden, zoals die neef
die op school niet mocht drin-
Hoewel de naam wellicht anders doet vermoeden, heeft Dia
betes insipidus niets te maken met suikerziekte. Het gaat om
een probleem in de waterhuishouding. Je zou dus van water
diabetes kunnen spreken. Diabetes insipidus is een afwijking
waarbij het lichaam (de nieren) niet in staat is water vast te
houden. 'Er is een relatief tekort aan het hormoon vasopres-
sine dat de waterbalans regelt', legt internist Anton Franken
uit. Dit tekort heeft tot gevolg dat er grote hoeveelheden uri
ne worden geproduceerd. Er zijn gevallen bekend van wel
twintig liter per dag. Het lijkt wel alsof het water rechtstreeks
door het lichaam stroomt. Alles bij elkaar geeft dit de patiënt
een gevoel van droogte en dorst.
Hij of zij moet daar op reageren. Als de patiënt niet net zo
veel drinkt als er uitgaat, leidt dat tot uitdroging en ernstige
gezondheidsproblemen. 'Vooral bij kinderen en ouderen is
het niet ongevaarlijk. Ze hebben vaak minder reserve', zegt
kinderarts Erica van den Akker.
'Het gaat goed zolang de patiënt een dorstprikkel houdt en er
voldoende water in de buurt is', aldus internist Anton Fran
ken. Juist daarom is het van groot belang de ziekte vroegtij
dig vast te stellen. Het medicijn dat de symptomen weg
neemt is Minrin: een synthetisch vasopressine.
ken en zich na de bel op de re
genplassen stortte.
Van Keulen wist zich ook altijd
redelijk staande te houden.
Zelfs tijdens zijn dienstplicht, al
kostte het bij oefeningen in
vorstperioden heel wat toeren
om het broodnodige water
vloeibaar te houden. 'Als toen
al duidelijk was geweest dat ik
Diabetes insipidus had, was ik
zeker afgekeurd.'
De geboorte van zoon Marco
(nu 5) zorgde voor de omme
keer. Als baby was het al duide
lijk: een groot drinker was ge
boren. Opnieuw niets aan de
hand? Tot er gezondheids
klachten optraden. Bij veel
drinken, veel plassen maar wei
nig eten is het moeilijk groot
worden. Marco kreeg een groei
achterstand, waarna Jan en Ali
se zich radeloos bij de dokter
meldden. Zo begon anderhalf
jaar geleden een rondgang door
de medische wereld, die tot een
verrassende apotheose zou lei
den.
Kinderarts Erica van den Akker,
nu verbonden aan het Sophia
Kinderziekenhuis in Rotterdam,
was destijds een van de eerste
die de toen 2-jarige Marco on
der ogen kreeg. Het duurde drie
maanden voordat de diagnose
was gesteld. 'Bij een groeiach
terstand zijn er zo veel moge
lijkheden en Diabetes insipidus
staat daarbij ver onderaan, om
dat het zeer zeldzaam is.'
De overeenkomst in het drink
gedrag van vader en zoon
bracht de medici op het goede
spoor. De traditionele dorst-
proef wees uit dat het om insi
pidus ging. Die dorstproef is
echter een ware beproeving. In
het geval van Marco betekende
het dat hij 22 uur, onder stren
ge medische bewaking in het
ziekenhuis, niet mocht eten en
drinken. Dat was voor het
jochie een regelrechte nacht
merrie, maar voor de medici
nodig om urine en bloed te
kunnen onderzoeken op spo
ren van de ziekte.
Aangezien het duidelijk om een
erfelijke vorm van de ziekte
moest gaan, werd in overleg
met de familie besloten verder
onderzoek te doen. Dat leidde
na speurwerk van drie maan
den tot de ontdekking van een
nog niet eerder gevonden type
fout in het genetisch materiaal
van beide patiënten.
'In het gen dat verantwoordelijk
is voor de aanmaak van het
hormoon dat de waterhuishou
ding regelt in het menselijk li
chaam, welke zich op chromo
soom 20 bevindt, zat een fout
je', vat klinisch chemicus Henk
Engel de opzienbarende vondst
in Ware taal samen.
Het Zwolse team schreef daar
mee, nota bene in een niet-aca-
demisch ziekenhuis, geschiede
nis. De eerste resultaten van het
onderzoek zijn inmiddels gepu
bliceerd in het toonaangevende
Nederlandse Tijdschrift voor
Geneeskunde.
Aangezien vader en zoon exact
dezelfde typefout lieten zien en
het dus om een erfelijke afwij
king ging. werd besloten de rest
van de familie ook onder de
loep te nemen. Tweehonderd
familieleden stonden bloed af
en van hen bleek de helft de
zelfde afwijking te hebben.
'Twintig procent daarvan laat
zich nu behandelen', meldt in
ternist Anton Franken.
Als de diagnose eenmaal is ge
steld, kan het leven op vrij een
voudige wijze in normale ba
nen worden geleid. Al jaren be
staat er een afdoend medicijn,
Minrin, dat zowel in spray als
tabletvorm verkrijgbaar is.
Franken: 'Als we de hoeveelhe
den die moeten worden toege
diend, goed hebben bepaald,
kan de patiënt daarmee prima
uit de voeten'.
Inmiddels zijn er nog drie fami
lies in Nederland opgespoord
(in Zeeland, op de Veluwe en in
Enschede) die een erfelijke vari
ant van insipidus voortbrengen.
Dat heeft het onderzoeksteam
danig verrast. 'Er was een fami
lie bekend. We hadden gedacht,
op basis van cijfers uit de rest
van de wereld, dat het bij twee
tot drie zou blijven. Nu zijn het
er al vijf en het zouden er dus
best nog veel meer kunnen
zijn.' Wereldwijd zijn dertig fa
milies met insipidus bekend
met een mutatie die leidt tot
Diabetes insipidus.
Jan en Alise van Keulen zijn blij
met de uitkomsten. Ze hebben
er een ander kind voor terugge
kregen. 'Je kent hem niet terug.
Hij dronk het water uit de dou
chekop. Likte druppels van au
to's. De vaatdoek op het aan
recht was niet veilig. Als hij
hem te pakken kreeg, zoog hij
hem leeg', vertelt Alise, die er
vast van overtuigd is dat Marco
het zonder medische hulp niet
had gered. 'We hebben hem
ook niet naar een peuterspeel
zaal gedaan. Dat kon hij hele
maal niet aan.'
Voor Jan zelf, die moeiteloos
zes liter water per dag dronk, is
er ook veel veranderd. Hij kan
weer hele nachten doorslapen,
zonder gewekt te worden door
dorst of de noodzaak om de
paar uur te plassen. Het paar
heeft zijn sociale leven terug.
En er is nog iets veranderd. 'Als
ik nu aan het werk ben, bijvoor
beeld sta te spitten in de tuin,
zweet ik me een ongeluk. Dat
had ik nooit.' En belangrijker is
misschien nog wel de verbete
ring van de concentratie en het
geheugen. 'Ik weet nu weer wat
ik gisteren deed.'
Wat precies de invloed is van
insipidus op het geheugen
wordt nog verder uitgezocht.
Dat gebeurt in samenwerking
met het Rudolf Magnus Insti
tuut voor Neurowetenschappen
in Utrecht. Onderzocht wordt
ook waarom bij de één de ziek
te veel erger is dan bij de ander
en waarom het zich bij de ene
patiënt eerder openbaart dan
bij de ander.
ANNE BOER*
Wie zich na het lezen van dit
verhaal ernstig afvraagt, of hij
of zij lijdt aan diabetes insipi
dus doet er verstandig aan de
huisarts te raadplegen. Als er
sprake lijkt te zijn van diabe
tes insipidus kan deze door
verwijzen naar het onder
zoeksteam van de Isala klinie
ken (locatie Sophia) in Zwolle,
dat zich met deze ziekte bezig
houdt.
DNA bevindt zich in elke menselijke cel en bestaat uit zes
miljard bouwstenen met erfelijke informatie. Het stukje DNA
voor het hormoon vasopressine, dat de waterhuishouding in
het menselijke lichaam regelt, ligt op chromosoom 20 en be
staat uit ongeveer 600 bouwstenen. Bij de ziekte Diabetes in
sipidus is één van deze 600 bouwstenen veranderd, waar
door er een ander vasopressine wordt aangemaakt. 'Het was
dus zoeken naar een speld in een hooiberg', aldus klinisch
chemicus Henk Engel.
Nu deze verandering bekend is, kan met een snelle en bo
venal patiëntvriendelijke test het defect worden aangetoond
en kunnen familieleden zich eenvoudig laten testen.
Wie huivert bij het idee dat via de DNA-test iedere erfelijke
ziekte kan worden voorspeld, kan volgens Erica van den Ak
ker gerust zijn. 'We kijken specifiek naar dat ene gen dat Dia
betes insipidus veroorzaakt.'
De niet-erfelijke variant treedt vaak op na een ongeluk of
hersenoperatie en is niet met een DNA-test aan te tonen.
Hier vormt een beschadiging van de hypofyse, in het achter
hoofd, dat het hormoon vasopressine afgeeft, de boosdoe
ner. Al met al is het een zeldzame afwijking, die slechts onge
veer 1 op de 25.000 mensen treft.
Mannelijke fietsers die met hun
mountainbikes of all terrain
bikes op onverharde en slechte
paden rijden kunnen proble
men krijgen. Cysten aan hun
scrotum, gezwollen teelballen
en goedaardige tumoren kun
nen het gevolg zijn van cyclo
crossen. Zo blijkt uit een artikel
in de New Scientist.
Ferdinand Frauscher van het
academisch ziekenhuis in het
Oostenrijkse Innsbruck onder
zocht 45 amateur wielrenners.
Zij trainen gemiddeld twee uur
per dag, zes dagen in de week,
op ruw terrein. Er werden op
namen gemaakt van de inhoud
van hun scrotum via ultrage
luid. Op die manier ontdekte hij
bij 84 procent goedaardige ge
zwellen, 49 procent had last van
cystenvorming, waarin sperma
zat, en 44 procent ondervond
afzetting van kalk in de balzak,
wat kan leiden tot zwelling en
ontsteking. Van de onderzochte
wielrenners vertoonde 96 pro
cent pathologische afwijkingen,
tegen slechts 16 procent bij
mannen die niet fietsen.
„Mountainbikers zouden meer
Mountainbiken is niet goed voor het scrotum.
beschermende maatregelen
moeten nemen, zoals zachtere
zadels of zadels met gaten er
in", zegt Frauscher. Wielren
ners die de verharde weg niet
verlaten, hoeven zich volgens
ARCHIEFFOTO RON RICHEL
hem geen zorgen te maken. Dat
blijkt uit een andere studie on
der wegcoureurs.
PETER DE JAEGER*
Spaanse artsen van de Vrije
Universiteit van Barcelona heb
ben, als eersten, ivf-embryo's
van aanstaande ouders geselec
teerd op geslacht met het doel
een erfelijke ziekte bij hun
kleinkinderen te voorkomen.
Het gaat om de bloederziekte of
hemofilie. Dit is een geslachts
gebonden, erfelijke afwijking,
die recessief is. Dat betekent,
dat de ziekte zich niet bij iedere
drager van de erfelijke afwijking
openbaart. Een erfelijke eigen
schap wordt in het algemeen
door twee (of een dubbel aan
tal) genen bepaald. Is één van
de twee genen afwijkend én re
cessief, dan kan dat door het
andere, normale gen worden
'gecompenseerd'.
Bij hemofilie bevindt het afwij
kende gen zich op het X-chro-
mosoom. Vrouwen kunnen
draagster van een hemofilie-
gen zijn, zonder dat ze aan de
bloederziekte lijden. Dat kan,
omdat vrouwen twee X-chro-
mosomen hebben. Het 'goede'
gen op het ene chromosoom
compenseert voor het 'foute'
gen op het andere X-chromo-
soom. Bloederziekte komt dan
ook voornamelijk bij mannen
voor. Mannen hebben een X-
en een Y-chromosoom. Het af-
p y
wijkende gen op hun X-chro-
mosoom wordt niet gecompen
seerd door een normaal gen op
het Y-chromosoom. Jongens
kunnen de bloederziekte erven,
wanneer de moeder draagster
van de erfelijke afwijking is;
meisjes wanneer bovendien de
vader de ziekte heeft.
In het geval van het Spaanse
paar heeft de vader hemofilie,
de moeder is geen draagster
van een afwijkend gen. Eventu
ele kinderen kunnen de ziekte
niet krijgen, maar dochters
kunnen wel, via de vader,
draagster van het afwijkende
gen worden. Een dochter met
één afwijkend gen kan vervol
gens dat foute gen doorgeven
aan haar kinderen. Haar zoons
hebben vervolgens een kans
van 50 procent op hemofilie.
Om die kans tot nul te reduce
ren hebben deze Spaanse ou
ders besloten tot pre-implanta
tie diagnostiek. Daarbij worden
in het achtcellige stadium van
een via reageerbuisbevruchting
ontstaan embryo (dat dan zo'n
drie dagen oud is) twee cellen
weggehaald voor genetisch on
derzoek.
Alleen embryo's met een X- en
een Y-chromosoom (jongetjes,
dus) zouden in de baarmoeder
van de vrouw worden geïm
planteerd. In dat geval is het ze
ker, dat het X-chromosoom van
de vrouw afkomstig is, de vader
levert immers het Y-chromo
soom. Alle drie de onderzochte
embryo's bleken van het man
nelijke geslacht en werden te
ruggeplaatst. De vrouw beviel
ook van een drieling.
De beslissing van de ouders tot
deze opmerkelijke stap is waar
schijnlijk ingegeven door het
feit, dat de vader die vanwege
zijn ziekte met bloedproducten
moet worden behandeld, 18
jaar geleden door een bloed
transfusie met het aids- en het
hepatitis-C-virus werd besmet.
Hij is drager van het hiv, maar
heeft geen aids. Via een bepaal
de methode is het tegenwoor
dig goed mogelijk mannelijk
zaad te ontdoen van het hiv,
om te voorkómen dat zijn
vrouw en kinderen met het
aidsvirus worden besmet. De
Spaanse Nationale Commissie
aangaande moderne voortplan
tingstechnieken heeft toestem
ming voor deze behandeling
gegeven.
HENK HELLEMA
HET WEER
oord-min-een
gevraagde woord invullen, maar een woord dat bestaat uit de
het gevraagde woord in dezelfde volgorde min 1 letter. (B.v
rijving "dierenverblijf". Antwoord zou zijn "stal", maar ingevuld
orden "sta"of "tal". Welke van die twee het moet worden, moet
de kruisende woorden.)
ntaal: 1. Dwingeland; 4. in eigen huis; 7. de oudere;
handgibbon; 11. doosvrucht; 12. kostuum; 13. mikpunt;
erpkoord; 16. soort hert; 18. vis; 19. landbouwer 20.
22. kuur; 25. vorstentitel; 27. smerig; 28. golfterm;
deskundige; 31. gesteente; 32. spekhuid; 34. puntig
35. schenker.
1. Vloed van woorden; 2. zangstem; 3. plooi;
erm; 5. kunstschaatsterm; 6. geplaveide weg; 8. familielid;
trekkelijk; 12. staatkundig; 14. jong schaap; 15. muil;
18. insnijding; 20. vogel; 21. afgelegen; 23. stad in
24. lange rij; 26. draaikolk; 29. overal;
enderinhoud; 32. bron; 33. naaldboom.
Storm en regen
Oplossing van zaterdag:
HORIZONTAAL: 1Plezier;
7. os; 8. Inn; 10. ut;
11. gnoom; 13. dur; 15. elf;
17. LeHavre; 18. ome;
19 esp, 21. papil; 25. zij;
26. rul; 27. le; 30. koekoek.
VERTICAAL: 2. La; 3. Zeno;
4. ex; 5. bond; 6. stof; 8 in;
9. no; 11. greep; 12. merel;
14. Ulm; 16. les; 18. onze;
20. poes; 22. ar; 23. puik;
24. il; 28. zo; 29. ge
Het weerbeeld is tijdens de af
gelopen 24 uur danig verslech
terd. De weersverslechtering
werd veroorzaakt door een
tweetal agressieve randstorin-
gen die over de Britse eilanden
naar de Noordzee koersten. De
eerste storing veroorzaakte de
afgelopen nacht op IJmuiden
een zware zuidzuidwesterstorm
(windkracht 10) met windsto
ten tot 118 km/uur. Nummer
twee, die nog agressiever oog
de, trok van Wales via het mid
den van Engeland naar de
Noordzee. Tussen 4 en 7 uur
daalde de barometer in Man
chester met maar liefst 16 hPa.
De storing wordt vanavond bij
zuidelijk Noorwegen verwacht
met een laagste kerndruk van
mogelijk 948 hPa.
Op de nadering van dit systeem
nam de wind, die op IJmuiden
pa 8 uren storm tot zware
storm (van 23 tot en met 6 uur)
was afgenomen tot stormachtig
(windkracht 8), weer toe. Zeer
veel regen viel er Engeland
(Bracknell 41 mm) en in eigen
land vooral op Texel waar Den
Burg een etmaalsom aftapte
van maar liefst 44 mm. Na een
geringe windafhame gaat het
aan de kust in de loop van de
avond, de komende nacht en
morgenochtend opnieuw stor
men uit het zuiden tot zuidwes
ten. Landinwaarts is de wind
meest krachtig. Verder gaan er
vooral morgen overdag weer
buien vallen die van onweer en
hagel vergezeld kunnen gaan.
De temperatuur stijgt tot om
streeks 11-12 graden. In de loop
van dinsdagmiddag neemt de
wind langzaam in kracht af.
Met november op de kalender
houdt het wisselvallige weer
aan. Nieuwe storingen veroor
zaken periodiek regen en soms
veel wind. De temperaturen
schommelen meest rond de 11-
12 graden. In het noorden van
Scandinavië is het flink gaan
winteren. In het Noorse Rustef-
jelbma werd vanochtend -18,0
graad geregistreerd.
Bij ons was het tijdens het afge
lopen weekeinde op zaterdag
miezerig weer. Gisteren vielen
er buien die plaatselijk van on
weer en hagel vergezeld gingen.
De hoeveelheden neerslag voor
oktober zijn inmiddels opgelo
pen tot 140-150 mm, in Uit
geest stond de teller zondag
avond al op 210 mm.
