Grunberg wint AKO-literatuurprijs achter zijn computer
Krang: Tom Waits meets Jacques Brei
Cultuur Kunst
Ilkemade Bloemen wint
udenten Cabaret Festival
Zesde Coverbox: Earring tot Cult Onrustige Clemens non Papa
Nilgün Yerli heeft
genoeg te melden
IAANDAC 30 OKTOBER 2000
Winnende kindertekeningen
eiden Door een fout zijn in het Zaterdags Bijvoegsel van deze
jant de namen weggevallen bij de mooiste tekeningen die kin
leren inleverden voor de wedstrijd om het Leidsch Dagblad-
tennetje. De tekening van het oranje kasteel is van Jaap van
Vijck (9 jaar) van de Zijlwijkschool in Leiden, het bewoonbare
paarse) vliegtuig is van Laurie Kraus (9 jaar) van de Zijlwijk-
chool in Leiden, het kleurige koningspaar is van Leonie Turk
10) van de Bernardusschool in Leiden en de berenfamilie is
^r0 an Daphne Daehl (9 jaar) van de Zijlwijkschool in Leiden. Ko-
nende woensdagmiddag wordt het LD-pennetje aan de tien
p z teste schrijvers uitgereikt in het gebouw van het Leidsch Dag-
pjplad aan de Rooseveltstraat 82 in Leiden.
r [an, Jans en de kinderen dertig jaar
v uswuk Jan, Jans en de kinderen vieren 12 december een feest-
De stripfiguren bestaan dan dertig jaar, maar zijn geen steek
uder geworden. Zo'n 1300 strips en miljoenen verkochte al
ums is ze niet aan te zien. Reden voor Studio Jan Kruis een ju-
ileumalbum uit te brengen. Geestelijk vader Jan Kruis werd
«?1 ouder en is met pensioen, zijn studio heeft zijn werk voort -
ezet. Maar ook in die studio zullen Jan, Jans, Karlijn, Catootje,
;ckel Lotje en de Je-weet-wel-kater niet ouder worden. Kruis
esloot al in 1972 de veroudering van de Trompjes stop te zet-
)oni Abraham Burton in De Waag
iden» Het zweet stond op zijn voorhoofd, zaterdag in De Waag
Leiden. Abraham Burton bespeelde de alt- en tenorsax tij-
ins een concert van zijn band Forbidden Fruit uit de Verenig-
Staten, en dat deed hij met verve. Forbidden Fruit was in Lei-
in op uitnodiging van poppodium Hot House, foto taco van
der eb
renjlusical-Popkoor in Sassenheim
issENHEiM Muziekschool 't Muzenhuis begint woensdag 8 no-
g va
10ss(
ingl
n 1
:st d
errec
op
mber een Musical-Popkoor in Sassenheim. Het nieuwe koor
aat onder leiding van dirigent Alex Hylkema. Hylkema is als
Dcent en coördinator jeugdzaken verbonden aan muziek-
hool 't Muzenhuis. De eerste repetitie van het Musical-Pop-
j >or is op woensdag 8 november van 20.00 tot 22.00 uur in Ba-
sschool de Startbaan aan de Smirnoffstraat 15 in Sassenheim.
m de sfeer te proeven en de muziek te leren kennen kunnen
interesseerden in november gratis meedoen. Per 1 december
innen zij zich als koorlid inschrijven. Voor opgave of meer in-
rmatie: 0252-422733.
'ostmen tekent contract bij Warner
a sterdam De hiphop/reggae-band Postmen heeft een nieuwe
atenmaatschappij. Warner Music Nederland brengt de eerst-
ilgende cd uit, die waarschijnlijk 'Revival' gaat heten. In juli
aï; Postmen met platenmaatschappij V2 omdat dit bedrijf niet
ilde investeren in een internationale doorbraak van de groep,
e nieuwe uitgever doet dat wel. De groep heeft de opnames
)or de opvolger van het veelgeprezen 'Documents-album' in-
iddels afgerond. De nieuwe cd moet op 12 januari in de win-
il liggen. Half november wordt een eerste single uitgebracht.
'98 brak Postmen door naar een groot publiek in Nederland
et 'Documents'. De groep werd onderscheiden met enkele
estigieuze prijzen en scoorde hits als 'Crisis', 'Cocktail' en 'U
ustralische wint Tromp Concours
idhoven De Australische Claire Edwardes (25) heeft het
omp Muziek Concours 2000 gewonnen. Zaterdagavond be-
ialde ze in het Muziekcentrum Frits Philips in Eindhoven vol-
ins de jury op overtuigende wijze de eerste plaats. Dit jaar was
:t concours bedoeld voor jonge slagwerkers. De deelnemers-
>t vermeldde veertien namen. Claire Edwardes studeert aan
t conservatorium in Rotterdam. De eerste prijs bestaat uit een
idrag van 20.000 gulden. Daarnaast verzorgt de winnares een
ntal concerten en recitals met onder andere Het Brabants Or-
t en de Slagwerkgroep Den Haag. De optredens zijn in Ne-
irland, België en in het Amerikaanse Nashville.
lieuwe film over Anne Frank
psTERDAMRegisseur Alfred Uhry, Oscar-winnaar met Driving
Iss Daisy, werkt aan een verfilming van het dagboek van Anne
lank. Volgens een woordvoerster van de Anne Frank Stichting
HAmsterdam is Uhry al een kijkje komen nemen in het Anne
"jank Huis om zich te oriënteren. Ook voor opnamen is hij wel-
flm, mits er duidelijke plannen zijn, aldus de zegsvrouw. Wan-
Ber de film in roulatie gaat is nog niet bekend. Verwacht wordt
I t Uhry snel met een script komt. Hij zal daarbij het dagboek
J luw aanhouden. Het Amerikaanse tv-bedrijf ABC werkt aan
i vier uur durende mini-tv-serie over Anne Frank op basis
i de memoires van Melissa Muller. Oorsponkelijk zou Steven
lielberg een tv-film van drie uur maken, maar hij heeft zich te-
getrokken. De serie wordt naar verwachting in mei uitgezon-
jingen anp
Destd
rlandt
Haas
et pojaretduo Alkemade Bloe-
heeft vrijdagavond over-
nd het veertiende Gronin-
Studenten Cabaret Festival
onnen. Studenten Leo Al-
ade (20) en Roel Bloemen
uit Den Bosch sleepten in
jsè k; »roninger Stadsschouwburg
/rouwfl de jury- als de publieks-
in de wacht. De jury prees
programma 'Kstoppermee'
'vakkundig, intelligent en
assend'.
persoonlijkheidsprijs ging
solist Matanja Pinto uit
die zijn programma 'Hi-
speelde. De derde finalist,
Jaagse Martijn Loerakker,
iet buiten de prijzen.
Icemade en Bloemen, die
amsterdam
francoise ledeboer
Vlak voor de uitzending van De
Plantage gisteren begon zei
Hanneke Groenteman: „Ik
hoop eigenlijk maar niet dat Ar-
non Grunberg wint, want dan
moet ik een computer kussen."
Toen juryvoorzitter Wilfried
Martens een uur later bekend
maakte dat de AKO Literatuur
prijs 2000 van een ton inder
daad aan Grunberg-achter-zijn-
computer in New York was toe
gekend, werden wel bladen met
glazen champagne de studio
binnengedragen, maar bleef de
stemming katterig. „Gelukkig
dat u er wel bent, anders was
deze uitreiking erg kaal ge
weest", zuchtte een AKO-verte-
genwoordiger tegen de vriendin
die namens Grunberg de che
que voor zijn winnende boek
Fantoompijn kwam incasseren.
De schrijver liet eind vorige
week weten dat hij niet kwam
omdat hij 'geen twaalf uur wil
de vliegen voor een uurtje tele
visie'. Tijdens dat 'uurtje televi
sie' werden de zes genomineer
den ondervraagd door scholie
ren uit Nederland en Vlaande
ren. „Omdat ik dat toch niet zo
goed kan", verklaarde Groente
man deze nieuwe aanpak. De
scholier die de taak kreeg het
spits af te bijten, verslikte zich
aanvankelijk in zijn tekst, maar
had wel de durf de winnaar te
vragen of zijn wegblijven mis
schien duidde op 'een lichte
mate van arrogantie'.
Een serie antwoord kreeg hij
niet. „Ik ben er toch per e-mail?
Dat is een superieure vorm van
zijn waar ik iedereen een ple
zier mee doe. En vooroordelen
houd je toch", mailde hij als
antwoord. Toen bleek dat hij de
prijs had gewonnen, sprak hij
weliswaar zijn blijdschap en
trots uit, maar stelde ook; „Dit
bewijst opnieuw dat alleen mijn
boeken aanwezig hoeven te
zijn."
Uit de toelichting van Mar
tens bleek dat de jury tenslotte
twijfelde tussen 'Publieke Wer
ken' van Thomas Rosenboom
en Grunbergs 'Fantoompijn',
maar dat eensgezind de keus
was gevallen op diens 'prachti
ge, zeer tragische roman' over
de schrijver Robert G. Mehl-
man. Fantoompijn is net als
zijn vorige twee romans een
grappig boek vol meesterlijke
oneliners en perfecte slapstick
scènes, maar volgens de jury
'uiteindelijk een roman over
grote eenzaamheid en verloren
illusies'. Ook voor de scholieren
was het een nek aan nek race
geweest tussen Rosenboom en
Grunberg, maar zij gaven de
voorkeur aan Rosenboom, on
der meer omdat zij diens 'taal
gebruik mooier vonden'.
De overige genomineerden
waren Bas Heijne met 'De wijde
Wereld', Paul Koeck met 'De
Bloedproever', Doeschka Meij-
sing met 'De tweede Man' en
Allard Schroder met 'Grover'.
Tijdens de ondervraging door
de scholieren drong zich de
vraag op of deze nieuwe aanpak
recht deed aan de kwaliteit van
het werk van de genomineer
den. Ze hadden zichtbaar hard
De grote afwezige, Amon Grunberg. foto anp/marco okhuizen
hun best gedaan, maar literaire Schelto Patijn wordt. Als schei
diepgang kan van deze leef- dend burgemeester van Am-
tijdscategorie nu eenmaal nog sterdam heeft hij in elk geval
niet worden verwacht. ruim tijd om de honderden in
Tijdens de uitzending maakte gezonden boeken voor de AKO
Groenteman alvast bekend dat Literatuurprijs 2001 te lezen,
de volgende juryvoorzitter
muziek recensie
hans keuzers
Coverbox 2000 met Backseat Windows, Big Boss Trio, The Flat
Car Riders. Maximum Overdnve, Ugly Walter, en Coet Fout.
Gehoord: 28/10, Antonius Zalencentrum, Leiden
Boven het podium van 'Het Antonius' in Leiden
hangen drie ringen naast elkaar. Een 'twee' er
voor en het podium voor Coverbox 2000 was
klaar geweest. Golden Earring beweegt zich dit
jaar wat meer in de luwte en The Backseat
Windows vult dat gat op. Zanger Peter de Jong
heeft niet de uitstraling van Barry Hay. Het is
meer 'the guy next door' met wie je een biertje
drinkt en die toevallig ook nog eens een aardige
strot heeft. Met 'She flies on strange wings' spe
len The Windows werk dat de Earring al lang uit
hun setlist geschrapt hebben. „Heb je je zes
stokken", roept Peter de Jong bij het drum-intro
van 'Radar Love' nadrukkelijk naar drummer
Edwin van der Beek.
„Give it away, give it away, give it away", klinkt
uit de mond van de zanger van Maximum Over
drive. Hij staat met ontbloot bovenlijf op het
podium en laat net als zijn narcistische voor
beeld Anthony Kiedis nadrukkelijk zijn tatoea
ges zien. Het uiterst subtiele 'Californication' is
wat te hoog gegrepen en het is maar goed dat
de band het merendeel van de set kiest voor de
heftige stukken van de Red Hot Chili Peppers
want daarmee brengt Maximum Overdrive de
zaal in beweging.
Leren broek, zwart T-shirt van Herman Brood,
lange zwarte jas en een stevige donkere zonne
bril op: zanger Herman van der Vos van Ugly
Walter heeft het juiste stoere uiterlijk om een
band als The Cult te coveren. De band bezit de
juiste power, de galmende klanken en vooral de
lekkere vocalen van Vos. Vooral 'She sells sanc-
turay' en 'Love removal machine' klinken he
mels voor publiek dat wat meer volume gewend
is. Zanger Alex van der Schoot van Goet Fout
heeft een wat ongemakkelijke presentatie, is te
veel poseur en kiest in het oerwoud van Bowie-
materiaal misschien ook niet de gelukkigste
songs. Maar voor 'Rebel Rebel' stroomt de
dansvloer uiteindelijk vol. Coverbox kan vol
gend jaar nog makkelijk een rondje verder.
muziek recensie
susanne lammers
Concert: Werk van Jacobus Clemens non
Papa en tijdgenoten door William Byrd
Vocaal Ensemble o.l.v. Nico van der Meel.
Gehoord: 28/10, Marekerk, Leiden.
Het William Byrd Vocaal En
semble zingt vier-, vijf-, zes-, ja
zelfs achtstemmige muziek uit
de zestiende eeuw. Liederen
van onder anderen Willaert,
Clemens non Papa en Episco-
pius, en de Missa 'A la fontaine
du prez' van opnieuw Clemens
non Papa. Dit is een parodie-
-mis, dat wil zeggen ze is geba
seerd op imitatie en uitbreiding
van een bestaand lied. In dit ge
val op het chanson 'A la fontai
ne du prez' van Adriaen Wil
laert, waarmee het concert be
gint.
Het koor zingt mooi. Elegant,
fraai afgewerkt, mooi in balans.
Het resultaat is subtiel, golvend
en donzig. Vloeiende patronen
in een hypnotisch ritme, zo lief
en verfijnd dat het bijna deca
dent wordt. Dat het koor meer
op klankschoonheid dan op ex
pressie mikt, is niet alleen te
horen, het is ook te zien aan de
naar experimenteer-woede nei
gende opstellingen. Voor bijna
elk lied zoeken de zangers een
nieuw plekje. Soms werkt dat
heel gelukkig, zoals bij Peverna-
ges 'Le rossignol plaisant et gra-
cieux', waar de sopranen apart
extra helder kwinkeleren en de
overige stemgroepen aan
smeuïgheid winnen. Maar vaak
geven al die verplaatsingen
vooral onrust.
De hoogst ingewikkelde, bijna
onaardse muziek contrasteert
nogal met de aardse tot regel
recht schunnige teksten, die
bijna alle aspecten van de liefde
behandelen. De veelstemmig
heid zit de inhoud van de liede
ren nogal in de weg. Of het nu
gaat over charmante nachtega
len, schrijnend geldgebrek of
badende meisjes die hun vrijer
natspetteren, alles klinkt even
hemels. Aan een mis voegt dat
zwelgen in klankschoonheid
wel iets toe, maar bij de liede
ren leidt dat op den duur tot
eenvormigheid, en zelfs saai
heid.
Dat het koor klanken zingt en
de woorden voor zichzelf
houdt, blijkt vooral bij 'Ghe-
quetst ben ik van binnen'. Diri
gent Van der Meel draait zich
even om en zingt het lied voor.
Dan antwoordt het koor met de
achtstemmige versie van Ludo-
vicus Episcopius. Zo dwingend
als Van der Meel de tekst laat
klinken, zo bedeesd en zweve
rig klinkt het koor. Het idee ver
dampt.
Alleen Clemens non Papa's
'Blaison du laid tetin' (de be
schimping van de lelijke tiet) en
Episocopius' '1c sou studeren in
eenen hoeck', vol hinderlijk
schreeuwende straatventers,
klinken spottend en pittig. Dan
wijkt het beeld van gestaag val
lende sneeuw die alles met een
prachtig kleed bedekt en mag
het, goddank, even ranselend
hagelen. Schoonheid heeft con
trast nodig wil het iets blijven
betekenen.
stompwuk Stompwijk liep zaterdagavond uit voor opnames van de
nieuwe speelfilm van regisseur Tim Oliehoek. De 21-jarige Stomp-
wijkse student aan de filmacademie in Amsterdam had zijn dorpsge
noten opgeroepen om te figureren in een scène van zijn eindexamen
film. Daaraan gaven ze massaal gehoor. Op de foto geeft Oliehoek
aanwijzingen aan actrice Marian Mudder, die bekend is van de televi
sieserie 'Baantjer*. Zij speelt de hoofdrol in de rolprent die over onge
veer een jaar op televisie te zien zal zijn. Oliehoek, die al een aantal
films op zijn naam heeft staan, is vaker in zijn woonplaats actief.
Ruim drie jaar geleden nam hij zijn spektakelfilm 'Buy or die' ook al in
Stompwijk op, met Stompwijkse acteurs.
foto taco van der eb
beiden studeren aan de Ko-
ningstheaterakademie in Den
Bosch, brengen een absurdis
tisch, fysiek totaaltheater. Het
tweetal speelt in hun program
ma met het bekende thema van
het duo dat last van elkaar
heeft. Hun stijl doet in meerde
re opzichten denken aan de ca
priolen van Martin Waarden-
berg en Wilfried de Jong.
Het Groningse festival is sa
men met het Leids, het Amster
dams en het Rotterdamse Ca-
maretten een van de vier groot
ste kleinkunstfestivals van Ne
derland. Onder de winnaars
van eerdere edities bevinden
zich namen als Theo Maassen,
Creme Fraiche, Ajuinen en
Look, Arthur Umbgrove en Jo-
chem Myjer.
muziek recensie
hans keuzers
Concert Krang: André Manuel - gitaar, orgel, zang, Jelle
Smit - bas, Rick Manuel - gitaar. Adri Karsenberg -
drums Gehoord: 28/10, LVC, Leiden.
Op 'Junkie' kan André Manuel het niet be
ter verwoorden: „Ik ben een junkie van de
taal, verslaafd aan het woord." Manuel be
weegt zich op twee fronten. Als cabaratier
én als boegbeeld van de band Krang. Bij de
nieuwe cd 'Ten Aarzel' moeten we helaas
het tekstboekje missen. Door het springeri
ge karakter van de songs en doordat Manu
el zijn stem op een wel zeer afwisselende
manier gebruikt - van fluisterend tot regel
recht krijsend - zijn de teksten, zelfs thuis
op de bank, al moeilijk te volgen.
Die verstaanbaarheid was zaterdag in het
LVC juist één van de dingen die dik in orde
waren. Tijdens de climaxen vallen alleen
wat kreten te ontrafelen uit de woordenbrij,
maar de rustige passages zijn prima te vol
gen.
Bij 'Fanfare' begint Manuel rustig achter
zijn prehistorisch orgel om daarna met zijn
gitaar flink uit te halen en dan met broertje
Rick fluisterend terug te gaan naar het bij
na niets. De trommels van Adri Karsenberg
klinken of ze hun hele leven in de garage
hebben gestaan en bezitten de klankkleur
van de muziek van Tom Waits. Associatief
woordgebruik staat bij 'Paranoia' voorop.
Verpakt in een jazzy uitstapje wordt de kerk
digitaal doorgelicht. Manuel neemt geen
blad voor zijn mond en de kerk is nog niet
besproken of de nummers over de zelfkant
van de samenleving 'Hoeren' en 'Moeder-
neuker' passeren alweer de revue.
De tour van '98 stond bol van de EPO-ver-
halen, maar in 'Pantani' horen we dat de
kale Italiaanse wielrenner het op een ander
poeder doet: namelijk LSD. Het slagwerk
speelt een halve shuffle en de spacy gitaar
partijen zorgen voor heftige uitspattingen
die doen denken aan een psychedelische
trip. Gas terug neemt Krang met 'Rijk al
leen'. Hier doet de band met zijn kermis
achtige sfeer sterk, aan de Knollendamse
Kift denken. „Zingen van het leven en leven
van het zingenechoot door het LVC en
Manuel verwerkt er een strofe van 'Amster
dam' van Jacques Brei in.
„Het gaat nooit zoals je wilt als dat het
gaat", zingt André Manuel en het publiek
weet waar het over gaat en neemt de zin
aan het einde van de set lachend over.
theater recensie
wunand zeilstra
Voorstelling: 'Wat zeg ik?', soloprogram
ma van en door Nilgün Yerli Gezien
28/10, Kapelzaal Leiden.
Is een verjaardagskalender op
het toilet het toppunt van inte
gratie? Nilgün Yerli vraagt het
zich in haar soloprogramma
hardop af. Het publiek grinnikt,
want we herkennen dit - kenne
lijk typisch Nederlands ge
bruik. Het woord 'integratie'
valt zelfs met regelmaat. Het
staat als verzamelbegrip voor
de verwachtingen waaraan een
allochtoon dient te voldoen.
Van accentloos spreken en mo
derne kleding tot aanpassingen
aan tal van Nederlandse ge
woonten en gezegden.
Zegt ze bijvoorbeeld tegen een
Nederlandse vriendin: 'Wat heb
je een leuke jurk', luidt de reac
tie: 'het is maar een uitverkoop-
je, hoor'. Dan lijken wij Hollan
ders de bescheidenheid zelve,
omdat we als Calvinisten met
complimenten geen raad we
ten. Maar evengoed somt Nil
gün Yerli de gevallen op, waarin
ze laatdunkend met 'En me
vrouwtje...', wordt aangespro
ken. Ze is bijvoorbeeld op ka
mers gaan wonen in Amster
dam. In een mooi lied bezingt
ze haar blijdschap daarover.
„Kwam ze de nieuwe buur
vrouw tegen op de gang en zag
ze in d'r ogen wat de buur
vrouw dacht: nu is ze nog al
leen, straks zijn het er acht."
Het programma van Nilgün
Yerli zit vol met dit soort obser
vaties. Ze heeft er door columns
en optredens haar faam aan te
danken. Op een sympathieke
wijze worden we op onze heb
belijkheden en eigenaardighe
den gewezen. Belerend is ze
niet. Hooguit deelt ze spelden-
prikjes uit. Ze vertelt hoe ze Ne
derlands heeft geleerd en ver
wijst naar ons leesplankje met
'aap, noot, Mies'... Als ze ons
uitnodigt het rijtje hardop mee
te dreunen, hapert het collec
tieve geheugen van de zaal,
waarop ze reageert: „Kom nou,
het is jullie cultuur, hoor."
Deze vorm van direct op de
zaal spelen komt bij haar helaas
weinig voor, misschien wel te
weinig voor een echt cabaret
programma. Het blijft bij het
voordragen van teksten. Daar
door zit er iets krampachtigs in
haar optreden. Ze haast zich
van het ene naar het andere
nummer. Ze heeft genoeg te
melden, ze beschikt over vol
doende kwaliteiten, ze mag het
allemaal best meer uitspelen.
Biografie Adriaan Roland Holst
Bij uitgeverij De From verschijnt op 18 november een biografie
van de Nederlandse dichter Adriaan Roland Holst (1888-1976). De
biografie, 736 bladzijden en gemaakt door Jan van der Vegt, bevat
onder meer niet eerder gepubliceerde foto's, gesprekken met men
sen die hem hebben gekend en achtergronden van de kritiek op de
dichter bij de totstandkoming van het Nationaal Monument op de
Dam. Verder krijgt de lezer informatie over de geliefden van de au
teur, die volgens de uitgeverij een liefdesleven onderhield 'waarbij
Casanova zou verbleken'. De biografie doet de identiteit uit de
doeken van de naar verluidt 136 minaressen van Roland Holst.
Hanneke Groenteman toost met Tinka, een vriendin van Grunberg, en met AKO-voorzitter Ben Schoema-
kers. foto cpd/rob keeris
