'De wedstrijd is nog niet afgelopen'
TT
ZATERDAG 21 OKTOBER 2000
Ronald Jan Heijn: „In de eerste helft heb ik wat materie verloren, in de zin van een bedrijf en van een vermogen. Maar op geestelijk gebied ben ik rijker dan ooit." foto united photos de boer michel schnater
Het kostbare leerproces van Ronald Jan Heijn na faillissement Oibibio
Wie in hoger sferen leeft, kan hard vallen. Zelfs in zijn familie zijn er genoeg mensen te
vinden die van opvatting zijn dat Ronald jan Heijn te lang een spirituele droom heeft
gedroomd en daarom de nachtmerrie van een faillissement moest beleven. Oibibio oftewel
Oininio kostte het vermogen van dertig miljoen gulden, het kapitaal dat zijn vader Gerrit
Jan hem naliet. „Ik heb mijn best gedaan om de samenleving iets nuttigs te bieden. Ik had
ook op dat geld kunnen gaan zitten, maar ik geloof niet in stilstaand water. Het is nu rust,
er moet nog een tweede helft worden gespeeld.
et financiële bankroet van het
spirituele centrum Oibibio,
-A- dat onder de nieuwe naam Oi
ninio als een zeepbel uiteen spatte, heeft
geenszins geleid tot het geestelijk failliet van
Ronald Jan Heijn. Op de Zeedijk verkeert hij
in zijn onlangs geopende toko in spirituele
snuisterijen in een opmerkelijk montere
stemming. Hij heeft duidelijk zijn plaats ge
vonden in hartje woelig Amsterdam, Mokum
van lichte zeden. Speels refereert een op het
etalageraam geplakt briefje aan het menselijk
verkeer in de altijd warme, niet zelden hete
buurt. Lees de tekst, goed voor een glimlach:
„Achter sommige ramen in deze buurt vindt
u lichamelijke ontspanning. Achter dit raam
komt u geestelijk aan uw trekken."(..)
Hoewel in staat van faillissement opende
hij medio september de deur van zijn win
keltje. Nog dezelfde dag kreeg hij bezoek van
twee schuldeisers. „Die hebben geprobeerd
hier beslag te leggen. Had dus geen zin, dit
winkeltje draagt net als straks mijn website
weliswaar de naam Ronal Djan, maar het is
eigendom van een financier. Er zijn nog
steeds vele mensen en partijen die achter me
staan. Al wat hier aan new age-achtige cd's
en boeken te koop staat, heb ik in consigna
tie."
Niet eens zo lang geleden bezat hij dertig
miljoen gulden, de erfenis die zijn vermoor
de vader hem naliet. Nu heeft Heijn geen
stuiver te makken. De nalatenschap van Fer-
di E.'s slachtoffer ging naar eigen zeggen ge
heel op aan het spirituele imperium, dat de
geest gaf. De curator in het faillissement ge
loofde daar geen barst van. „De man had het
idee dat de familie wel zou bijspringen. In
middels heeft hij heel wat al dan niet aan mij
gerichte brieven ontvangen van crediteuren.
Toen begon het tot hem door te dringen dat
de familie niet te hulp wilde schieten."
Van het vroegere Oibibio-, respectievelijk
Oininio-personeel heeft Heijn geen rancu
neuze wanklank vernomen. Er waren zelfs
oud-medewerkers, die hem hebben gehol
pen bij de verbouwing van het vroegere
groentewinkeltje op de Zeedijk. „Die hebben
spontaan een verfkwast ter hand genomen.
Andere oud-medewerkers kwamen hier
langs om te zeggen dat ze bij Oibibio een ge
weldige tijd hadden. Ze hebben gelukkig al
lemaal weer een baan. Ik heb er ook van alles
aan gedaan om de boel niet te laten verslof
fen. Maar toen ik de medewerkers een keer
niet kon betalen,, is het helemaal doorge
schoten. Journalisten begonnen mij te on
dervragen over de zielige Oininio-werkne-
mers, die op straat stonden. En bij de Horeca
Bond-FNV had ik het helemaal gedaan. Die
vakbeweging hield krampachtig de dualiteit
tussen werkgever en werknemer in stand,
terwijl die bij ons helemaal niet bestond."
Rijkeluiszoontje
De neergang van Oibibio, oftewel de ge
dwongen knieval voor soberheid van een rij
keluiszoontje. „Gaan we schelden, hahaha?
Nou ja, het is zo. Maar zelf heb ik dat nooit
zo gezien. Ik kom uit een Nederlandse fami
lie met een kruideniersachtergrond. Hol
landser kan dus niet. In huis deden zich
nooit oliebaronachtige taferelen voor van
butler hier en butler daar. Rijkdom in de fi
nanciële betekenis van het woord zei me
niets. Toen het destijds op de verdeling van
de nalatenschap van mijn vader aankwam,
dacht ik: als ik honderdduizend gulden erf, is
het veel.
De link leggend naar de jaren waarin hij
het bracht tot tophockeyer, bedient Heijn
zich vol strijdlust van een metafoor om het
tijdelijke van z'n situatie aan te geven. „De
wedstrijd is nog lang niet afgelopen. Voor
mijn gevoel is de rust net aangebroken. In de
eerste helft heb ik wat materie verloren, in de
zin van een bedrijf en van een vermogen.
Maar op geestelijk gebied ben ik rijker dan
ooit."
Dit inzicht heeft, zo verklaart Heijn zich
nader, alles met zijn levensvisie te maken.
Het leven, zo denkt hij ook zeker te weten, is
één groot groeiproces. „De belangrijkste en
diepzinnigste vraag die iemand zichzelf kan
stellen, is wat de zin van het leven is. Je hebt
als mens hier de taak om bij jezelf te komen.
Je dient het goddelijke, of minder religieus
uitgedrukt het universele. Het maakt niet uit
wat je doet in het leven, maar hoe je het
doet. Het is ook niet interessant om de her
senen te breken over wat mij bezielt in dit
winkeltje te staan. Ik heb nog een lange weg
te gaan, al heb ik wel het gevoel steeds dich
terbij mezelf te komen. Mensen roepen wel
eens dat ik mezelf geforceerd positivisme
aanpraat. Maar dat hou je niet lang vol. Voor
mezelf heb ik het gevoel helemaal echt te
zijn. Positivisme is niet interessant. Het gaat
erom dat wat je tegenkomt in het leven als
een uitdaging ervaart."
Geen mens heeft hem ooit kwaad gezien.
In elk geval niet zijn wettige echtgenote Mo
nique, met wie hij nu in scheiding ligt. Ze
heeft daarvan getuigd in een vraaggesprek
met Margriet, waarin ze hem neerzette als
een principiële man, die altijd bezig was met
het spirituele centrum aan de Prins Hendrik
kade in Amsterdam. Heijn is zelfs niet verval
len tot mataglap, toen ook hij tot het inzicht
moest komen dat aan Oinino geen redden
meer aan was.
Binnenvetter
„Ik zal nooit met spullen gaan gooien. Maar
ik wil geenszins de indruk wekken geen
emoties te hebben. Toen er een openbare
veiling was aangekondigd bij mij thuis, kreeg
ik van die opkopers over de vloer. Ze zaten
aan mijn spullen en het was alsof ik naar gie
ren keek. Ik ben alleen geen type dat er snel
iets uit gooit, ik ben een binnenvetter. Het is
niet erg emoties te hebben, het ligt er alleen
aan hoe je ermee omgaat, welke plek je ze
geeft. Daarom ben ik blij met deze winkel,
waarin tot op de dag van vandaag de uitge
stalde boeken en cd's getuigen van mijn visie
dat het leven een groeiproces is waarbij je
naar iets toeleeft."
Neemt niet weg dat in elk geval schijnbaar
op hem de doem rust de rol van mislukke
ling te moeten spelen. Veel van wat Ronald
Jan Heijn tot dusver heeft aangepakt, vari
eerde van net niet tot compleet gesjeesd. Als
begenadigd hockeyer haalde hij Oranje,
maar zijn naam ontbrak in de selectie voor
de Olympische Spelen van 1984 in Los Ange
les. Heijn trouwde twee keer en even zovele
malen kwam het tot een breuk. Hij bewoont
binnenkort een bescheiden boot in de
hoofdstad, waar hij eens een monumentale
stadswoning in Zuid bezat. En bovenal was
er de miljoenen-investering in een spirituele
Oibibio-droom die uiteenspatte in de nacht
merrie van het Oininio-echec.
„Ik wil maar niet deugen, hè", laat hij zich
met gevoel voor ironie ontvallen. Om vervol
gens te laten uitkomen dat hij weigert zich
zelf te zien als een loser. Voorspoed, tegen
slag. alles hoort bij het leerproces. „Ik krab
bel niet op na een geweldige smak, ik leef ge
woon door. Voor mij is het besef heel be
langrijk dat ik meer dan mijn best heb ge
daan. Ik heb letterlijk mijn laatste gulden er
voor over gehad om Oibibio tot een succes te
maken. Heel simpel heb ik me gerealiseerd
dat ikzelf de eerste vijf jaar voor mijn reke
ning moest nemen om Oibibio van de grond
te krijgen. Ik heb acht jaar geleden vijftien
miljoen gulden erin gestoken, verbouwing
inbegrepen. Daarna, zo was het plan, zou
den banken en investeerders het moeten
overnemen. Maar gaandeweg bleek het toch
een nadeel om Heijn te heten. Ik zag mensen
uit de financiële wereld denken dat mijn fa
milie wel zou bijspringen."
Grote broek
Natuurlijk kan hij het niet hard maken, maar
voor hem staat het bijna vast dat zijn vader
Gerrit Jan volledig achter zijn spirituele acti
viteiten zou hebben gestaan. De rest van de
familie snapte niet waarom hij het later Oini
nio geheten Oibibio op een zo grote schaal
heeft opgezet. „Als ik destijds zo'n winkeltje
als dit had geopend, had iedereen van de fa
milie Heijn het begrepen. De inhoud van Oi
bibio vond niemand raar. Tuurlijk, dat was
helemaal Ronald Jan. Maar in hun optiek
heb ik met Oibibio een te grote broek aange
trokken. Doe normaal, dan doe je al gek ge
noeg. Waarom zulke risico's lopen? Dergelij
ke gedachten zweefden rond in de familie."
Bewust gelast Heijn voor zichzelf een lan
ge denkpauze in, als de vraag wordt gesteld
of het geen tegenvaller was dat zijn familie
geen poot uitstak, toen hij in een poel van fi
nanciële ellende rondzwom. „Tja. hoe moet
ik het zeggen.. Ik heb in het begin wel eens
tegen mijn familie gezegd: het zou zo leuk
zijn als jullie je er met z'n allen sterk voor
hadden gemaakt. Maar zij zagen het spiritu
eel centrum niet als een familieproject, maar
als één van Ronald Jan. Vele mensen in het
land zagen er wel heil in. Ik heb geïnvesteerd
in de samenleving. Ik vind dat geld moet
stromen. Ik geloof niet in stilstaand water.
Als ik op mijn geld was gaan zitten, had nie
mand er iets aan gehad."
Heijn laat in het midden of hij zich tijdens
zijn vrije val van materiële welstand naar on
der curatele gestelde heeft afgevraagd of
'Bloemendaal' nog wel van hem hield. Maar
het zou hem geenszins verbazen als sommi
ge Heijnen hem als het zwarte schaap van de
familie beschouwden. „Onze belevingswe
relden liggen ver uitelkaar. Allerwegen wordt
de familie Heijn als een ondernemersfamilie
gezien. Maar ook als ik heel ver om me heen
kijk, is er onder de nieuwe generatie geen
ondernemer te zien. Er is een achterneef, die
heeft een hele mooie damessportzaak, Del-
phis. En dan heb je het wel gehad. Zij missen
de belevingswereld, de strijdbaarheid die bij
een ondernemer past. Daarmee spreek ik
geen waardeoordeel uit in de zin van dit is
verkeerd. Zij doen andere mooie dingen.
Maar het is wel zo dat we langs elkaar pra
ten. Als we elkaar zien is het gezellig, daar
niet van. Ze zijn me dierbaar, al leven we wel
in twee verschillende werelden. Vandaar dat
we de deur niet bij elkaar plat lopen. Het is
goed zoals het is."
Zweverig gedoe
Diploma's zouden bij hem aan de muur
kunnen hangen. Heijn is het type er niet
naar te koketteren met eerbewijzen van een
succesvolle studie, maar hij slaagde wel de
gelijk ooit voor het examen gymnasium-B
om daarna op Nijenrode met succes de stu
die Bedrijfskunde af te ronden. „Ik zou me
dus doctorandus mogen noemen. In de fa
milie weten ze nog van mijn prestaties op
school. Daarom zullen ze zich ongetwijfeld
afvragen waarom het met mijn capaciteiten
maar niet heeft willen lukken. Ik ga uit van
de stelregel dat je pas over iemand kunt oor
delen als je een jaar in diens schoenen hebt
gelopen. Iedereen heeft z'n eigen dingen te
leren. Er wordt dikwijls gezegd dat spirituali
teit zweverig gedoe is. Integendeel, je wordt
er alleen maar nuchterder van. Vandaar dat
ik onderscheid maak tussen een biologische
familie en een geestelijke. Geestelijke familie
is van dezelfde golflengte. Dat zijn mensen
die je onderweg in je leven bent tegengeko
men, die je graag in je omgeving ziet en voor
wie je door het vuur gaat. En soms kan de
biologische familie samenvallen met de
geestelijke."
Het is nooit recht in Heijns gezicht gezegd,
maar hij weet dat hem achter z'n rug door
menigeen wordt verweten de erfenis van se
nior erdoor te hebben gejast. „En zo kan ik
het ook plaatsen dat mij door bepaalde per
sonen wordt aangewreven de moord op mijn
vader te hebben geëxploiteerd. Niets is min
der waar. Ik heb de publiciteit nooit gezocht,
maar altijd alleen maar antwoorden gegeven
op vragen die de pers mij stelde. Tja, als je
slecht wilt denken. Ik heb het ontzettend
vervelend gevonden dat het proefverlof van
Ferdi E. naar buiten is gekomen. Ik wilde lie
ver in betrekkelijke rust mijn winkeltje ope
nen."
Maar Heijn liet zich anders wel overhalen
door Willibrord Frequin om zich voor de tv-
camera van SBS6 te laten ondervragen over
het proefverlof van de ontvoerder en moor
denaar van zijn vader. „Nee, ik heb van
Frequin geen geld ontvangen. Ik heb ge
meend in dat programma te moeten spreken
namens vele families, die vanuit een enorme
onmacht moeten toezien hoe de dader van
een moord op een dierbare al na enkele ja
ren vrij op straat rondloopt. Terwijl de fami
lies levenslang hebben, want die vermoorde
persoon komt niet meer terug."
Bijna onnatuurlijk genuanceerd gaf Ro
nald Jan Heijn eertijds commentaar op de
wandaad die Ferdi E. op 9 september 1987
pleegde. Maar laatst bij Frequin plooide de
mond van Heijn zich in een verbeten trek,
toen hij sprak over de Landsmeerder, die wat
hem betrof achter slot en grendel had moe
ten blijven. „Ik heb altijd gezegd: als hij ge
nezen is, mag hij van mij vandaag nog de
straat op. Maar twee jaar geleden heb ik met
hem gepraat. En ik weet dat hij nog steeds
ziek is. Ik achtte mij gehouden over dat ge
sprek te zwijgen. Totdat Panorama mij een
paar maanden geleden confronteerde met
het feit dat ik met Ferdi E. had gepraat.
Waarschijnlijk was er gelekt door de een of
ander."
Sympathiek
De praatsessie in de Mesdagkliniek in Gro
ningen duurde vier uur en werd op verzoek
van Heijn op tape opgenomen. Het ministe
rie van justitie verzocht hem laatst de band
opname te retourneren. Maar, geloof het of
niet, Heijn beweert de tape te hebben ver
nietigd. „Er zat wel een lading op dat ge
sprek, natuurlijk. Uiteindelijk had hij mijn
vader vermoord. Ik wilde weten waarom hij
het had gedaan en hoe hij het had gedaan.
En of hij spijt had. Ik heb hem heel erg ge
voerd met dergelijke vragen. Ferdi E. deed
zich op zich sympathiek voor. En sprak z'n
berouw uit. Maar dat is natuurlijk snel en
makkelijk gedaan."
Hij is de eerste om toe te geven dat zijn
vernietigende oordeel over het genezings
proces van Ferdi E. strikt wetenschappelijk
genomen is gebaseerd op psychiatrie van de
koude grond. Maar toch meent Heijn de
conclusie overeind te kunnen houden dat de
moordenaar van zijn vader na jaren verple
ging onveranderd een gevaarlijke man kan
zijn.
„Een psychiater zal voor een praatsessie
gemiddeld niet meer dan een uur uittrekken.
In een dergelijke korte tijdspanne kan je best
een aannemelijk verhaal ophangen. Dat
wordt moeilijker, wanneer je vier uur tegen
over een vragensteller zit. Want dan kan op
zeker moment de vermoeidheid gaan toe
slaan en een aanslag op de concentratie ple
gen. Doordat ik hem heb gevoed met allerlei
vragen, begon hij heel spontaan en enthou
siast uit te weiden over de slimmigheidjes
die hij had uitgedacht. Kijk, je kunt niet lie
gen in je spontaniteit. Ik vroeg hem hoe het
mogelijk was dat geen mens het had horen
knallen, terwijl E. opbiechtte mijn vader zon
der knaldemper te hebben neergeschoten.
Hij vertelde simpelweg een aardappel over
de loop van z'n pistool te hebben geschoven.
Dat gaf hetzelfde effect. En hij vertelde daar
over met veel geestdrift. Later heb ik in het
bijzijn van iemand de tape nog eens afge
draaid. Een heel angstaanjagende ervaring."
Wat nu nog hypothese is, kan straks wer
kelijkheid worden. Ferdi E. zou ooit op de
gedachte kunnen komen het winkeltje op de
Zeedijk te betreden. Wat dan? Heijn laat een
lange stilte vallen om zijn reactie alsdan te
bepalen. Uiteindelijk zegt hij: „Ik zal op be
leefde toon zeggen dat hij hier niet welkom
is."
GERARD VAN PUTTEN