Jeuk is erger dan pijn
Aanwinst voor
de praktijk
Eieren goed voor
hersens en ogen
1 F
Gezondheid
Nobelprijs beloont zicht op
communicatie tussen hersencellen
MAANDAG 16 OKTOBER 2000
In gezelschap van Martine, de praktijkverpleegkundige,
bel ik aan bij mevrouw De Moor. Haar man doet open. We
worden duidelijk verwacht. Meneer is bijna tachtig, zijn
vrouw is iets jonger. Ze wonen zelfstandig, in een buurt,
die zich verjongt. De meeste ouderen zijn weggetrokken,
omdat hun huis te groot werd, toen de kinderen uit huis
waren. Maar het echtpaar De Moor, dat ik al jaren ken,
heeft besloten te blijven. Ze zijn gehecht aan huis en
buurt. Wel hebben ze hun slaapkamer verplaatst naar de
benedenetage. Trappen lopen is te vermoeiend geworden.
„Komt u binnen, mijn vrouw heeft al een kopje koffie ge
zet", zegt meneer. We gaan zitten aan de tafel, en ik stel
Martine voor als de nieuwe medewerkster in de praktijk.
Daarna waag ik hoe het met hen gaat. Ik bezoek hen re
gelmatig aan huis, sinds mewouw een licht herseninfarct
heeft gehad.
Die gebeurtenis heeft duidelijk verandering gebracht. Ui
terlijk is mewouw nog hetzelfde, maar ze is angstiger ge
worden, onzeker. Vroeger zorgde ze met gemak voor haar
man en het huis, hij deed de tuin en sinds zijn pensioen
deden ze samen de boodschappen. Nu overziet ze het niet
zo goed meer, als ik kom heeft ze altijd een lijstje met wa
gen. waarover ze graag wil praten.
Al ruim een jaar heb ik in mijn praktijk ondersteuning van
de praktijkverpleegkundige, die voortaan de patiënten zal
bezoeken die meer zorg aan huis nodig hebben. Om haar
te introduceren is Martine vandaag meegekomen.
„Ach dokter, het gaat wel", zegt mewouw De Moor. „Alles
went, al hebben we de laatste tijd veel moeten inleveren.
Ik heb een probleem, waar ik eigenlijk moeilijk over kan
praten. Ik verlies mijn urine zo makkelijk, daarom durf ik
niet meer naar buiten. Ik ga al voor ik de deur uit ga, maar
voor we op de hoek zijn, heb ik al weer aandrang. Dan
gaan we maar weer terug." Haar man beaamt dit. Hij legt
een foldertje op tafel uit een tijdschrift. „We hebben ge
hoord, dat er speciale verbandjes te krijgen zijn, kan dat
ook met een recept?"
Dat kan. Ik leg de mogelijkheden uit. De apotheek kan een
proefsetje afleveren, om uit te proberen. Martine kan dan
nog eens langs komen op korte termijn, om te wagen hoe
het bevalt. „Dat is natuurlijk goed", zegt haar man, „maar
betekent dat dan, dat we u niet meer zullen zien?"
Het is geen onverwachte waag; hij is vaker gesteld. „Nee,
ik kom weer terug voor mijn gebruikelijke controle, maar
Martine is juist bij ons in de praktijk komen werken, om
extra aandacht te kunnen geven aan voorlichting, en zij
kan daar dus wat meer tijd voor uittrekken. En omdat ze
verpleegkundige is, heeft ze een goed overzicht van alles
wat we u kunnen bieden in de gezondheidszorg. Boven
dien spreken we elkaar elke week op de praktijk, zodat ik
ook van haar hoor hoe het met u gaat." Na deze toelich
ting is het ijs al snel gebroken, en wordt de afspraak ge
maakt.
Een paar weken later, tijdens het teamoverleg, hoor ik van
Martine dat de familie De Moor haar hartelijk heeft ont
vangen. Omdat ze de tijd kon nemen voor een wat langere
visite, hebben ze ook kunnen praten over de moeilijkhe
den bij het wassen en de dagelijkse verzorging. Mewouw
De Moor wordt bij het douchen altijd geholpen door haar
man. Hij is bang dat ze valt als ze onder de douche staat,
omdat ze aanvallen van duizelingen heeft. Martine heeft
erop gewezen dat de thuiszorg zou kunnen helpen. Maar
dat stuitte op verzet: „Liever geen weemde handen aan
mijn lijf."
Door nog eens een keertje aan te wippen, groeide het ver
trouwen. „Deze week heb ik met haar gesproken over
hulp bij het douchen", zegt Martine. „Het was voor een
hele zelfoverwinning voor mewouw, maar ze ziet nu ook
dat het haar man kan ontlasten. Hij heeft het in zijn rug
en hij doet al zoveel voor haar. Nu mag ik van haar terug
komen om het definitief te regelen. Ik heb meteen een
voorstel gedaan om met je te bespreken of we een aan-
waag kunnen doen voor aanpassingen in huis, een dou-
chestoel en een handvat bij de wc. Wat vind je ervan?"
Kunt u zich voorstellen dat ik blij ben
deze deskundige extra hulp? Met de toe
nemende vergrijzing is het een uitdaging
zorg op maat te blijven leveren, met vol-
doende persoonlijke aandacht. Martine
kan me daarbij helpen, en is voor mij en
I f H mijn patiënten een aanwinst.
MARIEKE VAN SCHIE, huisarts
Elke dag één of twee eieren tij
dens de zwangerschap is goed
voor de ontwikkeling van de
hersenen van het kind. Dat be
weert Steven Zeisel van de uni
versiteit van Noord-Carolina in
Chapel Hill (VS).
„De hersenen van een baby
ontwikkelen zich niet optimaal
wanneer de vrucht onvoldoen
de choline binnen krijgt. Dat te
kort uit zich in een slecht ge
heugen, dat tijdens het leven
niet meer is in te halen", aldus
Zeisel, die de rol van choline op
het functioneren van de herse
nen bij ratten heeft onderzocht.
Zeisel ontdekte dat toediening
van extra choline tijdens de
zwangerschap of in de eerste
week na de geboorte resulteer
de in een levenslang beter ge
heugen. Dat heeft te maken
met verandering in de hippo
campus of geheugencentrum.
Deze vinding betekent dat het
eiwit choline tijdens de vor
ming van de hersenen van de
foetus de capaciteit van het ge
heugen bepaalt. Choline zit in
grote mate in eieren.
Een ander onderzoek aan de
Tufts universiteit van Maryland
bewijst dat twee andere stoffen
in eieren, luteïne en zeaxanthi-
ne, goed zijn voor de ogen. De
ze zogenoemde carotenoïden
beperken de kans op het ont
staan van staar en blindheid op
latere leeftijd. Beide stoffen sta
pelen zich op in de ooglens en
het netvlies en beschermen op
die manier het oog tegen ver
oudering door zogenoemde
oxidatieve stress.
Aangetoond is, dat overmatige
inname van deze carotenoïden
de kans op cataract of staar met
een vijfde mindert en de kans
op blindheid, verbonden met
ouderdom, liefst met veertig
procent. De anti-oxidanten zit
ten weliswaar in veel blad
groenten, zoals spinazie, maar
de biobeschikbaarheid is veruit
het grootst in eieren.
PETER DE JAEGER
Kruiswoord-min-een
Niet het gevraagde woord invullen, maar een woord dat bestaat uit
de letters van het gevraagde woord in dezelfde volgorde min 1 letter.
(B.v. Omschrijving "dierenverblijf". Antwoord zou zijn "stal", maar
ingevuld moet worden "sta"of "tal" Welke van die twee het moet
worden, moet blijken uit de kruisende woorden.)
Horizontaal: 1. Zeezwaluw, 4. bosgod: 7. treurig; 9. spinnenweefsel;
11. nakomeling; 12. tuimeling; 13 verdriet; 15. toegankelijk,
16. reuzenbeeld; 18. haargroei; 19. vaartuig; 20. graansoort;
22 schattig kind; 25. houten hamer, 27. vermaak; 28. lust;
29. plomp roofdier; 31, herkauwer; 32. jaargetijde; 34. reptiel;
35. nieuwsorgaan.
Verticaal: 1. Gewest; 2. jongensblouse; 3. zwarte vogel, 4. teken;
5. klein café; 6. door water omgeven land; 8. prooi; 10. behagen;
12. fout; 14. mat; 15. kookgerei; 17. onbewogen; 18. nalatig;
20. marmeren knikker; 21 zelfkant; 23. deel v.e dier; 24. snel
verslijtend; 26. kledingstuk; 29. vis; 30. mestvork; 32. langs;
33. soort papegaai.
Honderdduizenden Nederlanders lijden aan chronische kriebel
Honderdduizenden Nederlan
ders lijden aan chronische
jeuk. Meestal is de oorzaak wel
te achterhalen en kan de
kwaal worden verholpen.
Maar soms blijft de herkomst
van de kriebel duister. 'Ik krijg
mensen op mijn spreekuur
van wie het leven echt 24 uur
per dag volledig wordt be
heerst door jeuk', zegt derma
toloog R.J.J. Koopman van het
Medisch Spectrum Twente.
Met allerlei vergelijkingen pro
beren zijn patiënten hem soms
duidelijk te maken hoe erg en
allesoverheersend hun jeuk is.
Alsof ze bloot en languit in de
brandnetels zijn gevallen bij
voorbeeld. Alsof het complete
lichaam is getorpedeerd door
een leger muggen of kwallen.
En soms klagen mensen dat
krabben niet helpt, omdat de
jeuk van binnen zit.
'Toch maakt geen enkele be
schrijving voldoende duidelijk
hoe het voelt om zo'n ver
schrikkelijke jeuk te hebben',
zegt dermatoloog R.J.J. Koop
man. 'Ik krijg mensen op mijn
spreekuur van wie het leven
echt 24 uur per dag volledig
wordt beheerst door jeuk. Niet
voor niets heet het in de volks
mond: jeuk is erger dan pijn.'
Jeuk is een prikkeling van heel
fijne zenuwtjes die overal in de
huid liggen, legt Koopman uit.
'Het leidt tot een kriebelig, on
aangenaam gevoel, dat auto
matisch aanleiding geeft tot
krabben. Daarmee reageren we
op prikkels die mogelijk een be
dreiging zouden kunnen vor
men, zoals insectenbeten of gif
tige planten. Jeuk is dus van
oorsprong een alarmsignaal, en
krabben een soort verdedi
gingsmechanisme.
Ieder mens heeft een aantal ke
ren op een dag jeuk. 'Meestal is
de oorzaak volkomen onschul
dig. Er strijkt iets langs je huid,
een kledingstuk irriteert of er zit
een oneffenheid op je huid, bij
voorbeeld omdat deze droog is.
Maar soms ligt aan die kriebel
een heuse kwaal ten grondslag.'
Koopman onderscheidt twee
Krabben bij chronische jeuk leidt uiteindelijk tot nog meer klachten.
FOTO GPD BARBERA TEN BOHMER
soorten jeukaandoeningen: met
en zonder huidafwijking. In het
eerste geval krijgen mensen bij
voorbeeld jeuk als gevolg van
een allergie. Voor huisdieren
bijvoorbeeld, of voor metaal.
Ook zijn er huidziekten die ge
paard gaan met jeuk, zoals ec
zeem, psoriasis of netelroos. Bij
jeuk zonder huidafwijking kan
een verstoorde lever- of schild
klierfunctie de oorzaak zijn.
Verder kunnen mensen jeuk
krijgen als gevolg van zwanger
schap, een nierziekte, suiker
ziekte, zonlicht of het gebruik
van bepaalde medicijnen.
'Tja, en soms heb je geen enkel
idee waardoor de jeuk ont
staat', zegt Koopman. De jeuk
wordt dan een ziekte op zich.
'Natuurlijk is er altijd een oor
zaak, alleen is die oorzaak niet
altijd te achterhalen. En dat is
voor de patiënt natuurlijk be
hoorlijk frustrerend. Overigens
wil dat niet zeggen dat we voor
deze mensen niets kunnen
doen.'
Krabben helpt, maar geeft
slechts voor korte tijd verlich
ting. Bovendien leidt flink krab
ben op den duur alleen maar
tot meer klachten. Door het
krabben komt namelijk hista
mine vrij, een stof die op zijn
beurt weer jeuk opwekt.
Niet krabben dus, maar dat is
gemakkelijker gezegd dan ge
daan, vooral voor mensen die
lijden aan heftige of chronische
jeuk. 'Vaak hebben patiënten
niet eens in de gaten dat ze aan
het krabben zijn. Of dan heb
ben ze overdag de jeukende
plekken met veel zorg verme
den en dan merken ze de vol
gende ochtend dat ze 's nachts
in hun slaap de huid toch weer
tot bloedens toe hebben open
gekrabd. Vooral bij atopisch ec
zeem kan de jeuk verschrikke
lijk zijn en variëren van intens
branden tot pijnlijk steken.'
Chronische jeuk is inderdaad
erger dan pijn, weet Koopman
van zijn patiënten. 'Het gaat je
leven volledig beheersen. Het
neemt je concentratie weg, het
neemt je nachtrust weg. Je
wordt er gek van! Mensen met
chronische jeuk kunnen abso
luut niet kalm en rustig zitten.
Ze worden voortdurend opge
jaagd, zijn alsmaar bezig met
die jeuk, met krabben, met niet
krabben. De kwaal grijpt diep in
iemands leven in.'
Als de oorzaak van de jeuk is
gevonden, is de kans groot dat
deze ook verminderd kan wor
den, zegt de Enschedese der
matoloog. Hij raadt zijn patiën
ten allereerst aan een reeks ge
zonde leefregels in acht te ne
men. Niet te lang douchen, bij
voorbeeld, en niet te veel zeep
gebruiken. Ook adviseert hij
mensen met jeuk geen wol te
dragen, maar vochtdoorlaten-
de, katoenen kleding. En niet
kr abben natuurlijk. Voor de fa
natieke krabbers zijn er speciale
handschoenen verkrijgbaar.
Ook kan de arts een zoge
noemd antikrabpak voorschrij
ven, wat vooral voor kinderen
met eczeem uitkomst kan bie
den.
Blijft de jeuk aanhouden, dan
bieden verkoelende middeltjes
mogelijk een oplossing. Koop
man: 'Soms kan mentholpoe-
der enige verlichting geven,
maar bij langdurig gebruik kan
het de huid juist uitdrogen. Een
enkele keer wil lichttherapie
met ultraviolette straling hel
pen. En jeuk als gevolg van een
droge huid kan bijvoorbeeld
verholpen worden door er een
vette zalf op te smeren.'
Voor mensen met hardnekkige
jeuk zijn er hormoon- en teer-
zalven in de handel, die echter
wel bijwerkingen kunnen heb
ben. Als ondanks al dat smeren
de jeuk blijft bestaan, kan de
patiënt overgaan op het slikken
van geneesmiddelen, bijvoor
beeld pillen met corticosterod
of antihistaminicum.
Soms ligt de oplossing op het
psychosociale vlak. Koopman
werkt daarom samen met een
psycholoog van het MST. 'Som
mige mensen zeggen bijvoor
beeld dat ze alleen last van jeuk
hebben als ze stilzitten. Aflei
ding helpt dus, maar hoe zorg
je ervoor dat je minder op die
jeuk gefocust bent? En hoe kun
je dat krabben enigszins onder
controle krijgen? Ontspan
ningsoefeningen en g
Training
tegen
krabben
Het Universitair Medisch
Centrum in Utrecht heeft
een speciale polikliniek
ingericht voor mensen
met een huidziekte, die
chronisch last hebben van
jeuk. Ze kunnen daar te
recht op verwijzing van
hun huidarts. Eén van de
maatregelen is een trai
ning om te Ieren minder te
krabben, het zogenoemde
krab-beheersingspro-
gramma. Daarbij wordt
onder meer gebruik ge
maakt van gedragsthera
peutische technieken en
ontspanningsoefeningen.
De patiënt moet een dag
boek bijhouden en note
ren wanneer en waar de
jeuk toeslaat Verder krijgt
de patiënt tips om het
krabben tegen te gaan, bij
voorbeeld: ga op je han
den zitten als je wilt krab
ben, draai aan je trouw
ring, ga handwerken,
pingpongen of knutselen.
therapeutische technieken kun
nen daarbij een steun in de rug
bieden.'
Koopman schat het aantal
mensen in Nederland met
hardnekkige jeuk op enkele
honderdduizenden. Hij heeft
de indruk dat ze in aantal toe
nemen. 'Uit onderzoek in Scan
dinavië blijkt bijvoorbeeld dat
het aantal mensen met eczeem
flink stijgt. Bovendien kampen
steeds meer mensen met pro
blemen als gevolg van een dro
ge huid. Dat komt natuurlijk
ook door die enorme badcul-
tus, waarbij er uitvoerig ge
doucht, gebadderd en gescrubd
moet worden en er eerder te
veel dan te weinig huidverzor
gingsproducten gebruikt wor
den. Bovendien, door al die
goed geïsoleerde huizen leven
veel mensen ook in een te dro
ge atmosfeer. Uitdrogingsec
zeem is bijvoorbeeld erg in op
komst.'
CORINE VAN ZUTHEM
REDACTIE RIEN POLDERAAAN
Corticosteroïi
niet nadelig l
voor de gro<
De Nobelprijs voor de genees
kunde is dit jaar toegekend aan
Arvid Carlsson, Paul Greengard
en Eric Kandel vanwege hun
onderzoek naar de manier
waarop hersencellen signalen
aan elkaar doorgeven. Wil een
elektrisch signaal, of actiepoten
tiaal, van de ene hersencel naar
de andere worden doorgeven,
dan moet een zéér smalle ruim
te - de zogenoemde synaptische
spleet of synaps - worden over
brugd.
In de jaren vijftig was al be
kend, dat voor die overbrugging
bepaalde eiwitten - zogenoem
de neurotransmitters - dienst
deden. Aan het eind van de ja
ren vijftig ontdekte de Zweed
Carlsson, dat ook de stof dop
amine een neurotransmiter
was, en vooral voorkwam in
een bepaald gebied van de her
senen, de basale kernen. Deze
kernen zijn betrokken bij de
controle van bewegingen. Zijn
onderzoek leidde onder meer
tot de ontdekking, dat patiën
ten met de ziekte van Parkinson
- dat wordt gekenmerkt door
stijfheid, bewegingsarmoede en
een tremor (beverigheid) - in de
basale kernen een ernstig tekort
aan dopamine hadden.
Op grond van Carlssons onder
zoek is het medicijn L-dopa
ontwikkeld, een stof die de
bloed-hersenbarrière kan pas
seren (wat dopamine niet kan)
en daar wordt omgezet in dop
amine. Nog steeds vormt dit
middel de hoeksteen van de be
handeling van deze ernstige
hersenaandoening.
Carlsson bleef zijn leven actief
op het gebied van de neuro
transmitters. Later heeft hij la
ten zien, dat het effect van an-
tipsychotische geneesmiddelen
bij patiënten met schizofrenie
(voor een deel) kan worden toe
geschreven aan het blokkeren
van de werking van dopamine.
Verder heeft hij een belangrijke
bijdrage geleverd aan de ont
wikkeling van nieuwe antide-
pressiva.De nu 77-jarige Carls
son heeft zijn hele werkzame
leven in Göteborg doorge
bracht.
Neurotransmitters worden aan
het uiteinde van een zenuwcel
geproduceerd, in een soort
blaasjes gestopt die vervolgens
hun inhoud in de synaps uit
stortten. Aan de overkant van
de synaptische spleet gaan ze
een binding aan met hun re
ceptor, een eiwit waarvan de
structuur goed past bij die van
de neurotransmitter. Vergelijk
het met een sleutel (neuro
transmitter) die precies in het
sleutelgat (receptor) past. Op de
binding van de neurotransmit
ter aan zijn receptor volgt bin
nen in de hersencel een groot
aantal biochemische proces
sen, die er uiteindelijk toe lei
den dat het hersensignaal
wordt doorgegeven. De actiepo
tentiaal snelt verder.
Vooral zogenoemde ion kanalen
(uit eiwitten bestaande poriën
voor Kalium en Natrium-ionen
aan de buitenkant van de her
sencel) spelen daarbij een be
langrijke rol. De 74-jarige Ame
rikaan Paul Greengard, nog
steeds verbonden aan de Rock
efeller Universiteit in New York,
heeft laten zien dat bij diverse
van de biochemische processen
in de hersenen een reactie met
een fosfaatgroep essentieel is.
Die reactie kan bestaan uit het
toevoegen van een fosfaatgroep
aan een eiwit (in vaktaal: fosfo-
rylering) of uit het verwijderen
van een fosfaatgroep (de-fosfo-
rylering). Door het toevoegen
dan wel wegnemen van een
fosfaatgroep verandert de vorm
en daarmee ook de functie van
een eiwit.
Oplossing v
HORiZONTAAL: 1Meid;
4. talk; 8. irl; 10. lee; 11. ka;
12. big; 14. au; 15. citer;
17. lire; 18. weer; 20. ar;
21 eg; 22. tact; 23 zeel;
24. kopen; 26. er; 28. non;
29. in; 31 eet; 33. UNO;
34. lila; 35. prol.
VERTICAAL: 1Mik; 2. era;
3. il; 5. al; 6. Lea; 7. keu;
9. fit; 12. bierton;
13. gewezen; 15. crack;
16. regen; 17. lat; 19. rul;
25. pof; 26. eel; 27. rei;
29. Ino; 30. nol; 32. tl;
33. Ur
Hoe belangrijk deze reacties
van eiwitten met fosfaatgroe-
pen zijn, bleek ook in de begin
periode van de moderne bio
technologie. Pogingen om bac
teriën menselijke eiwitten te la
ten produceren, leverden aan
vankelijk niet-functionele eiwit
ten op. Later werd duidelijk, dat
bacteriën niet in staat zijn deze
eiwitten te fosforyleren.
Als eerste heeft Eric Kandel la
ten zien, dat synapsen niet on
veranderlijk zijn, maar 'plas
tisch', en dat veranderingen in
de synaps ten grondslag liggen
aan leer- en geheugenproces
sen. De nu 70-jarige Kandel
werd geboren in Wenen. Vlak
na de Anschluss van Oostenrijk
bij nazi-Duitsland vluchtte het
joodse gezin Kandel via Rotter
dam naar de Verenigde Staten.
Kandel die eerst geschiedenis
en literatuur, en vervolgens ge
neeskunde studeerde, en zich
in de psychiatrie specialiseerde,
heeft in zijn onderzoek laten
zien hoe het geheugen sporen
in de synaps achterlaat. Hij zag
al vroeg in, dat deze ingewikkel
de hersenprocessen het beste
bestudeerd konden worden bij
een betrekkelijk simpel dier. Hij
deed zijn onderzoek bij de on
geveer 20 centimeter lange reu-
zenzeeslak Aplysia Califomica,
ook wel zeehaas genoemd. De
ze zeeslak telt niet meer dan
20.000 goed van elkaar te on
derscheiden, relatief grote ze
nuwcellen.
Het bleek dat de slak kon leren.
Wanneer men het dier aan de
kop een stroomstootje geeft,
trekt hij, als reactie op mogelijk
gevaar, zijn kieuw en mantel
holte direct samen. Geeft men
de slak echter een zacht tikje
dan reageert het dier niet of
nauwelijks. Wordt de zachte tik
echter herhaaldelijk vlak vóór
de stroomstoot gegeven, dan
ns'gnaa! wordt dootê^
Hersencel
Schematische voorstelling van de synaptische spleet tussen een ze
nuwcel in de hersenen (boven) en een andere hersencel (onder).
INFOGRAPHIC NOBEL FOUNDATION FRED VAN GELDER
zal de slak na verloop van tijd
direct na de zachte tik kieuw en
mantelholte samentrekken. Een
kwestie van leren. Vergelijk het
met de aangeleerde reactie van
Pavlov, waarbij een hond al
gaat kwijlen bij het luiden van
een bel.
In zijn onderzoek met de zee
slak heeft Kandel niet alleen la
ten zien, dat leren een verande
ring in de synaps teweegbrengt,
maar ook dat het korte-termijn-
geheugen anders wordt vastge
legd dan het lange-termijnge-
heugen. Bij het korte-termijn-
geheugen vindt fosforylering
van eiwitten die ionkanalen
vormen, plaats. Als gevolg daar
van wordt meer neurotransmit
ter in de synaps afgegeven. Bij
het lange-termijngeheugen ver
andert de synaps van vorm en
wordt groter, wat eveneens een
toename van de afgifte van
neurotransmitter-moleculen
tot gevolg heeft. Voor deze
vormverandering wordt de kern
van de zenuwcel aangezet om
nieuwe eiwitten te produceren.
Later heeft Kandel kunnen aan
tonen, dat deze processen bij
de slak op dezelfde manier ook
bij muizen en bij de mens
plaatsvinden. Nog zeer onlangs
ontving Kandel uit handen van
prins Claus de dr. H.P. Heine-
kenprijs voor geneeskunde.
HENK HELLEMA
Inhalatie-corticosteroïde y
ben bij langdurig gebruü
nadelige invloed op de g- 50
van kinderen met astma. 1l
blijkt uit zowel een Noorc
Amerikaans als een Deer
derzoek, waarvan de resii
zijn verschenen in het As
gland Journal of Medicim
de allergische ontsteking t
tie bij astma te onderdmj
worden vaak via inhalatien'
costeroïden toegediend,;
met een speciaal appara; n
moeten worden geïnhale 10
Maar volgens sommigey
zou dit, zeker bij jarenlai a[
gelijks gebruik, ten koste; 'e,
van de groei van de kind;
In het Amerikaans-Carai
onderzoek onder ruim dn
derd kinderen in de leefii
vijf tot twaalf jaar bleeki
diening van inhalatie-ca
teroïden alleen in het eer
jaar op te treden. Daarna
de groei, wanneer de da;
toediening nog eens drie
jaar werd voortgezet, wee
maal.
In het Deense onderzoek
de groei van 142 kindera
astma gevolgd, die gedia
een periode van drie ton i
jaar dagelijks een inhalar
ticosteroïd kregen toegeo
Ook de Denen zagen aar rÊ
lijk een groeiachterstand
eindelijk bleek de groei v; -
met inhalatie-corticoster;
behandelde astma-kinde
niet achter te blijven bijc f
gezonde leeftijdgenoten.
Uit het Amerikaanse oni
bleek ook, dat het inhali
ticosteroïd budesonidei
ver is dan een geneesmi
dat de afgifte van histand
mestcellen remt (anti-his
nicum). Het vrijkomen\i
tamine leidt bij astmapati
tot het samentrekken vat
gladde spiertjes in de lud
gen, waardoor ze het be;
krijgen. Kinderen met in:
corticosteroïden hadden
minder vaak acute dokte
nodig, hoefden veel mini
vaak naar het ziekenhuis
wege ernstige benauwdh
hadden minder aanvulla
medicijnen nodig dan afl
kinderen die een antihis!
cum kregen.
HENK HELLEMA
Gentherapi
redt jongetj
Een Utrechts jongetje var
maanden is één van de si
ste kinderen ter werelddi
gentherapie zijn ge
de dodelijke ziekte Scid.e
aangeboren stoornis in b
weersysteem. De genezi:
sultaat van een zeven jas
rend onderzoek op muia
waarbij achttien wetens
pers uit de hele wereld zij
trokken. Onder hen is de
Utrechtse arts Nico Wulf
In maart vorig jaar is de:
van gentherapie voor het
met succes op mensen tc
past. Bij het Utrechtse ja
was al voor de geboorte,
bruari vorig jaar, bekend
de afweerstoornis had. ft
van zijn moeder waren s
zelfde ziekte gestorven.fi
ren kunnen door beenm
transplantatie worden ge
maar dat is voor kind ent
een belastende therapie,
bij het beenmerg van de:
identiek moet zijn aandz
de patiënt. Zo niet, dam
de kans op complicaties!
Voor het Utrechtse kind'
geen geschikte donor va
den. Daarom werd het ja
voor gentherapie aanger
Daarbij wordt een kleine
beenmerg uit het lichaan
haald. Met behulp vanot
delijke virussen worden)
kende erfelijke eigensclu
in de cellen gebracht. He
handelde beenmerg won
volgens weer teruggepla
Aan gentherapie voor an
ziekten wordt wereldwijd
werkt. In het UMC Utred
loopt een onderzoek nas
therapie tegen leukemia
HELMA VAN DEN BERG
HET WEER
Enige tijd regen
De zon was in onze streken het afgelopen
weekeinde de grote afwezige. Maar het
bleef wel droog en er stond nauwelijks
wind. Ondertussen hield de uitzonderlijk
zware regen in het zuiden van Zwitserland,
het noorden van Italië en het zuidoosten
van Frankrijk onverminderd aan. Over de
afgelopen vijf dagen is er in het Zwitserse
bergplaatsje Robiei maar liefst 500 millime
ter gevallen. Het maandtotaal bedraagt in
middels meer dan 600 millimeter tegen
normaal zo'n 120 millimeter.
De catastrofale regens zijn het gevolg van
een treffen tussen warme luchtmassa's uit
het noorden van Afrika en de koude lucht
afkomstig van het noordelijk deel van de
Atlantische Oceaan. Als brandstof fungeert
het warme water van de Middellandse Zee.
Een afsplitsing van de depressie die het
noodweer heeft veroorzaakt bevond zich
vanochtend boven onze streken. Vanavond
ligt het systeem boven het noorden van de
Noordzee. Een uitloper veroorzaakt enige
tijd regen maar het is niet waarschijnlijk
dat er meer dan 10 millimeter valt. De
grootste plens water valt in het noordwes
ten van Frankrijk en het zuidoosten van
Engeland. De wind ruimt naar het westen
en kan aan de kust enige tijd hard worden.
Snel stijgende barometers kondigen mor
gen de komst van een hogedrukgebied aan.
Toch kan er eerst nog wel een bui vallen en
draait het overdag om meestentijds veel
bewolking. De temperatuur komt in de
middag uit op een graad of 14 enen
een matige, aan de kust een vrij krad
westenwind.
Op woensdag nadert het frontens\3
van een diepe IJslanddepressie ons'
Het ziet er echter naar uit dat hetov
droog blijft met nu en dan zonnescb
Gedurende de rest van de week blijf
licht wisselvallig weer. Afgelopen M
was het de hele dag bewolkt en misi
gevolg was dat de temperatuur laag
Op Schiphol werd het maar 11,8 gH
Gisteren werd alleen 's middags hel
kendek wat dunner hetgeen tot uitii
kwam in iets hogere temperaturen:!
hol 15,2 en Bloemendaal 15,0 grade
