|J iI
De doodlopende weg van de Masai
Kashmir als een spannende film
TT
IER 236 ZATERDAG 7 OKTOBER 2000
Droogte in Kenia drijft nomaden de steden binnen
pn van alle Schoonheid' en 'Plaats van de
koele Wateren' noemden de Masai dit
hied. De Britse spoorwegbouwers die rond
ten na laatste eeuwwisseling besloten hier
in nederzettting te stichten, verbasterden
die laatste naam - Enkare Nyarobi - tot
\lairobi. Vandaag is er schoonheid noch
iter: de hoofdstad van Kenia is verworden
leen grauwe ode aan het verval. En in het
isolate grijs maken uitgerekend de Masai
hun comeback.
et heeft in TCenia al drie jaar niet
noemenswaardig geregend. De in-
m^Lm JL. woners van Nairobi merken dat als
ze de waterkraan opendraaien, maar ook als ze
het licht aan willen doen. De stuwdammen die
voor elektra moeten zorgen staan droog. „Het is
een ramp, je wordt er gek van", klaagt de chauf
feur van een transportbedrijf. En als hij niet thuis
is maar zich een weg probeert te banen door het
waanzinnige verkeer van Nairobi, stuit hij op een
ander gevolg van de droogte: koeien in de stad.
De chauffeur is duidelijk: „Van die Masai wordt ik
ook gek."
Overal duiken ze op, de lange en magere man
nen in hun rode gewaden die het authentieke Ke-
nia symboliseren en elke safari-ganger in extase
brengen. Kuddes wandelen op de graSIoze dorre
grond rond het vliegveld Jomo. Kenyatta, maar
ook op de hopeloos verstopte rotondes in de bin
nenstad. In de volksbuurten scharrelen de bees
ten rond de overal groeiende vuilstortplaatsen. In
Op zoek naar eten en drinken trekken de Masai met hun kuddes de steden binnen. foto cpd eelco van der linden
uitgeputte koe is vast komen te zitten in de blubber van een
kend rioolfoto cpd eelco van der linden
de chique wijken, waar ambassades en de Ver
enigde Naties hun personeel hebben onderge
bracht, kijken ze jaloers naar het kunstmatige
groen achter hoge hekken. Een bijeenkomst van
regionale staatshoofden liep onlangs vertraging
op omdat de residentie van president Daniel Arap
Moi was omsingeld.
De stedelingen klagen en gaan geregeld over tot
het doden van koeien. Maar ook de Masai zelf, al
in de verdrukking in een 'gewoon' Kenia, voelen
zich opgelaten. „Natuurlijk is het vervelend, maar
wij moeten ergens met onze beesten naar toe",
zegt Cosmas ale Pules. Normaal is deze jeugdige
Masai te vinden rond Kajiado, nabij de grens met
Tanzania, maar daar groeit niets meer. „We zijn
al negen maanden hier en zoals het nu uit ziet,
blijven we", zegt hij met een trieste lach. Zijn blik
dwaalt af naar zijn uitgemergelde koeien die wan
kelen langs de snelweg die Nairobi met het vlieg
veld verbindt.
Cosmas weet niets van de discussie over de ver
schillende natuurverschijnselen die de tempera
tuur van het oceaanwater beïnvloeden en verant
woordelijk worden gehouden voor de droogte die
Kenia nu voor het derde achtereenvolgende jaar
treft. Zoals een Masai betaamt heeft hij uitslui
tend oog voor zijn koeien, die een schier heilige
status hebben en hem alles geven wat hij nodig
heeft: eten, drinken, kleren en aanzien. Aan zijn
gesp bungelt de pijl waarmee hij de slagader in de
hals van een koe aftapt. Bloed, al dan niet ver
mengd met mejk blijft de favoriete drank.
De Masai zijn populair bij de toerist, maar ge
vangenen in eigen land. In Kenia wordt hun aan
tal geschat op 450.000, 1,5 procent van de bevol
king, terwijl buurland Tanzania er officieel
430.000 binnen de grenzen heeft. Maar om die
grenzen gaat het nu net. Masai zijn nomaden in
de pure zin van het woord en willen, letterlijk, de
ruimte.
In de zeventiende eeuw verschenen ze voor het
eerst in het huidige Kenia en wisten ze zich mede
door hun moed en krijgskunst te ontwikkelen tot
de dominante groep. In recentere jaren werd die
positie aangetast door droogte, honger en ziek
ten. De introductie van de moderne staat legde
hen tenslotte de grenzen op die ze nooit hadden
gekend.
De buitenwereld heeft een romantisch idee van
de onafhankelijke en trotse Masai, die niets van
de vooruitgang willen weten, maar de 22-jarige
Cosmas zegt die romantiek niet te zien. „Het le
ven is keihard en er is geen zicht op een uitweg
voor ons." Cosmas is naar school geweest, en
vormt daarmee een uitzondering binnen de Ma-
sai-gemeenschap. Hij draagt een plastic jack en
heeft in tegenstelling tot de andere mannen van
zijn kraal geen sieraden om. Zijn oren zijn nog ge
heel intact. De oude man die wel beantwoordt
aan het beeld van de Masai draagt een oud col
bertje over zijn rode kleed.
Cosam zegt, en dat is opmerkelijk, wat anders
te willen, maar niet te weten hoe dat te bereiken.
Aan de andere kant is hij trots op zijn cultuur en
zijn status: die van senior krijgsman. Hij heeft er
geen leeuw voor hoeven doden, zoals dat vroeger
gebeurde, maar hij mag nu wel koeien bezitten en
heeft er 200. Naar Masai begrippen is Cosmas een
rijk man. „Koeien betekenen voor ons alles. Ze
vormen de basis voor ons denken en doen", zegt
hij als vanzelfsprekend.
De Masai geloven dat hemel en aarde ooit een
waren en dat de koeien hen zijn toegezonden
vanuit de hemel nadat die zijn huidige plaats had
ingenomen. Dat gebeurde langs de los hangende
wortels van de wilde vijg, een boom die heilig is
voor de Masai en wordt geëerd door het leggen
van bosjes gras rond de stam.
Iets anders doen dan koeien houden, mag ei
genlijk niet want betekent de Hemel beledigen -
en Cosmas weet dat. Landbouw is in het traditio
nele denken zelfs verboden, waarschijnlijk omdat
koeien werden geassocieerd met gras en gras met
de grond. De grond mag niet worden geopend,
zelfs niet om water te zoeken of de doden te be
graven.
Voor wie vasthoudt aan dit denken, en de
meerderheid doet dat, is er weinig alternatief voor
het nomadenbestaan. Sommigen overleven als
toeristische attractie of als mede-beheerder van
het wereldberoemde Masai-Marawildpark. Het
gros zit echter klem tussen twee werelden. Cos
mas en zijn vrienden illustreren het akelig tref
fend. Ze staan met hun heilige koeien langs een
smerige uitvalsweg op asgrijze grond zonder gras.
„Deze week zijn er tien koeien dood gegaan. Ze
waren er zo slecht aan toe, dat het vlees niet te
eten was", zegt Cosmas vermoeid.
Even later moet er met man en macht worden
gewerkt om twee uitgeputte koeien los te trekken
uit de blubber van een stinkend open riool. De
dieren hebben geen wil meer en kijken glazig
voor zich uit. Uiteindelijk lukt het ze op de been
te krijgen, maar het lijkt uitstel van executie. De
werknemers van de Toyota-dealer die hun lunch
buiten nuttigen, observeren het tafereel met gene.
„Die Masai moeten zich toch echt een keer aan
passen", zegt een vrouw.
EELCO VAN DER LINDEN
Steeds meer Indiase soldaten sneuvelen in omstreden provincie
Een grote tent in de Indiase nationale kleu
ren - oranje, wit en groen - is door solda
ten opgezet voor het appartement van de fa
milie tussen hoge flatgebouwen in de bui
tenwijk van de hoofdstad New Delhi. Vol
gens hindoe-gebruik vindt er na de begrafe
nis nog een plechtigheid plaats, de Shrad-
hanjali, oftewel de laatste rituelen. Een foto
van Amit Singh staat op een tafel, bloemen
kransen eromheen. Er brandt wierook. Acht
hindoe-religieuzen zitten in oranje gewaden
naast de tafel en prevelen gebeden voor de
dode jongen.
Tientallen buurtbewoners en vrienden
hebben zich in de tent verzameld en zitten
op de grond toe te kijken hoe de familie af en
toe rijst werpt naar de foto van Amit en meer
bloemen op.de tafel legt. Soldaten en officie
ren kijken serieus toe. Amit Singh, 21, had
slechts drie maanden tijd om Rambo te spe
len. Toen was de film afgelopen. Na een ver
blijf van slechts twaalf weken in India's hevig
omstreden provincie Kashmir liep de een
heid van Singh al in een hinderlaag van mos
limrebellen. Singh - net officier, net afgestu
deerd aan de militaire academie - liet zich op
de grond vallen, hief zijn hoofd op om te
kunnen kijken in de richting van zijn aanval
lers en kreeg een kogel uit een AK-47 in zijn
hoofd. De jonge officier stierf ter plekke.
„In de laatste brief die hij aan ons schreef,
vertelde hij dat hij het reuze naar z'n zin had
in Kashmir", zegt de vader. „Eindelijk kon hij
z'n droom verwezenlijken, eindelijk voelde
hij dat hij iets kon doen. Het was als in een
oorlogsfilm zoals je die op televisie ziet, zo
schreef m'n zoon."
Steeds meer Indiase families krijgen te ho
ren dat hun zoon of vader gesneuveld is in
Kashmir. Kwamen er vorig jaar 160 Indiase
militairen om het leven in Kashmir, de eerste
negen maanden van dit jaar sneuvelden er al
297 militairen. In totaal zijn er in Kashmir al
leen dit jaar al 1958 doden gevallen. Afgezien
van de bijna driehonderd militairen, werden
1070 moslimrebellen gedood door de India
se veiligheidstroepen. Nog eens zeshonderd
burgers, waaronder 66 vrouwen en kinderen,
kwamen om het leven tijdens bomaanslagen
of in het kruisvuur tussen het leger en de op
standelingen.
Het conflict in Kashmir, dat zich afspeelt
hoog in de bergen van de Himalaya en bijna
verborgen voor de rest van de wereld, wordt
hiermee steeds gevaarlijker. Negentig pro
cent van de bevolking is moslim en voelt
zich niet thuis in India dat voornamelijk hin
doe is. Moslimrebellen, die zeggen de bevol-
Zo snel hadden de ouders van
luitenant Amit Singh hun
enige zoon niet terug verwacht.
Een jaar zou hij in Kashmir
blijven, maar drie maanden
later was hij al weer in New
Delhi: in een lijkzak. En dus
wordt er gerouwd door de
familie, vrienden en
buurtbewoners.
king te vertegenwoordigen, strijden al sinds
1990 voor aansluiting van Kashmir bij India's
buurland Pakistan, dat weer islamitisch is.
India wil hier niets van horen en beschouwt
Kashmir als Indiaas grondgebied.
Pakistan steunt juist de rebellen met geld,
wapens en trainingsfaciliteiten. Militante
moslims proberen dan ook bijna dagelijks
om vanuit Pakistan het Indiase gedeelte van
Kashmir te infiltreren en het leger aan te val
len. India'en Pakistan hebben sinds de onaf
hankelijkheid van beide landen in 1947 al
twee keer oorlog gevoerd om zeggenschap
over Kashmir. Beide landen hebben kernwa
pens en al verscheidene keren gedreigd om
elkaar plat te bombarderen.
Het toenemend aantal lijkzakken dat van
uit Kashmir arriveert in de rest van India,
wordt door de Indiërs steeds zorgwekkender
gevonden. In een onlangs gepubliceerd rap
port van het Indiase leger valt te lezen dat
'het leger onder zware druk staat vanwege de
verliezen in Kashmir'. Met name het grote
aantal officieren dat sneuvelt, leidt tot een
tekort aan hoog opgeleide militairen.
Het constante geweld in Kashmir creëert
tevens een 'vermoeidheidsfactor': militairen
raken gedesillusioneerd en gefrustreerd door
de voortdurende activiteiten van de moslim
rebellen. Hierdoor wordt de bevolking van
Kashmir steeds meer onderdrukt door de
militairen. Ook gebeurt het steeds vaker dat
Indiase militairen bevelen negeren of zelfs
hun meerderen aanvallen of doodschieten.
Het rapport van het leger geeft toe dat de
oorlog nauwelijks op militaire wijze kan wor
den gewonnen en dat er meer moet worden
gedaan om te komen tot een diplomatieke
en politieke oplossing van het Kahsmir pro
bleem.
Onder de Indiase bevolking bestaat er
nauwelijks oppositie tegen de Kashmir-poli-
tiek van de rechtse BjP-regering. Problemen
in Kashmir lijken hier net zo geaccepteerd
als het regenseizoen of de armoede. Maar
onlangs startte de Indiase intellectueel Ra-
jmohan Ghandi (geen familie van de beken
de Mahatma Ghandi) een pleidooi voor een
einde aan de oorlog in Kashmir. „Daarvoor
is er een radicale verandering nodig in het
politieke klimaat tussen India en Pakistan",
meent Ghandi. „Onze vroegere leider Ma
hatma Ghandi zag én Indiërs én Pakistanen
als zijn volk, voor hem waren ze gelijk. De
huidige leiders van India en Pakistan zouden
hem als voorbeeld moeten nemen, anders
komt er geen einde aan de misère in
Kashmir."
Maar de vader van luitenant Amit Singh
wil daar niets van horen. „Ik voel zo'n enor
me woede", zegt H.P. Singh, „Ik zou het
liefst zelf een wapen willen oppakken om te
vechten tegen die terroristen. Dat soort men
sen zou uitgeroeid moeten worden."
HARALD DOORNBOS
