'Gelovigen zoeken de Jezus die bij hen past'
t Web
Geloof Samenleving
Prof. Kuitert rekent af met
geloof in persoonlijke God
ft hogedruk
rEN%
DINSDAG 10 OKTOBER 2000
VANDAAG
I Vandaag 365 jaar geleden, op 10 oktober 1635,
werd de eerste officiële Statenvertaling van de
bijbel voltooid, die gebaseerd was op de grond
talen van de bijbel: hebreeuws en Grieks. Voor
dien werkten de kerken met de zogeheten Deux-aes-bij-
bel. Maar op de befaamde protestantse Dordtse Synode
(1618-1619) van de Gereformeerde Kerk, werd besloten dat
een nieuwe vertaling nodig was. Onder Neerlandici wordt
algemeen erkend dat de Statenvertaling de eenheid van de
Nederlandse taal heeft bevorderd. Wrang detail is dat bij
het uitbrengen van de Statenvertaling in Leiden en omstre
ken de pest heerste, die aan zo'n twintigduizend mensen
het leven kostte.
Op 10 oktober eert de rooms-katholieke kerk een aantal
soldatenheiligen, waaronder Gereon van Keulen, uit het
zogeheten Thebaanse legioen. Dat was een Romeinse le
gereenheid in Zwitserland uit de vierde eeuw waarin, naar
verluidt, veel christelijke soldaten zaten die om hun geloof
werden gedood.
Nieuwsgierigen welkom in Ichtuskerk
katwijk De Ichtuskerk aan de Nagtegaallaan in Katwijk aan Zee
houdt op zondag 15 oktober een 'welkomstdienst'. Deze laag
drempelige samenkomst, met veel muziek, is niet alleen be
doeld voor de vaste kerkgangers, maar ook voor mensen die
nieuwsgierig zijn naar religie. De dienst begint om zes uur.
Nederlanders bidden voor Israëli's
Amsterdam Nederlandse joden hebben gisteren op Jom Kip
poer (Grote Verzoendag) gebeden voor de drie Israëlische sol
daten die eind vorige week bij de grens met Libanon gevangen
werden genomen. In synagogediensten op dertig plaatsen in
ons land zijn extra gebeden uitgesproken voor het welzijn van
Israël in het algemeen en de gevangen soldaten in het bijzon
der. ,,0nze harten zijn vervuld van zorg omtrent de ernstige ge
beurtenissen in Israël", zegt secretaris R.E. Vis van het Neder
lands-Israëlitisch Kerkgenootschap.
Kerk waarschuwt tegen gentechnologie
münchen Kardinaal Ratzinger, die waakt over de 'zuiverheid'
van het rooms-katholieke geloof, waarschuwt in een nieuw
boek tegen de gevaren van gentechnologie. ,,Met een greep
naar de genetische code" overschrijdt de mens 'een laatste
grens', schrijft Ratzinger in het boek 'Gott und die Welt' (God en
de wereld). Gentechnologie kan volgens het hoofd van de Vati
caanse congregatie voor de geloofsleer tot 'de zelfvernietiging
van de mensheid' leiden.
Historicus Keith Hopkins beschrijft de opkomst van het christendom
Hoe kan het dat het christendom, ooit een van de hon
derden sekten binnen het Romeinse rijk, als enige royaal
wist te overleven in een periode waarin heidenen, joden
en christenen met elkaar streden? De niet-gelovige En
gelse historicus Keith Hopkins probeert in zijn boek 'Een
wereld vol goden' antwoord te geven op deze vraag. In
ieder geval staat vast dat Jezus zelf nooit geprobeerd
heeft een wereldgodsdienst te stichten.
amsterdam louis burgers
„Niemand kan precies verkla
ren waarom juist het christen
dom van al die honderden sek
ten binnen het Romeinse kei
zerrijk wist te overleven. Het is
ook verbluffend", zegt hij.
„Vanaf de eerste eeuw van onze
jaartelling moet het aantal
christenen jaarlijks met 3,5 pro
cent zijn toegenomen om van
de eerste duizend gelovigen te
komen tot zo'n zes miljoen in
312, het jaar waarin keizer Con-
stantinus zich bekeerde."
Historicus Keith Hopkins zegt
het eigenlijk alsof het hem tel
kens opnieuw verbaast. Jaar op
jaar een groei van 3,5 procent.
En dat in een wereld waarin de
maatschappij het als schokkend
ervoer dat mensen van allerlei
standen zich in kleine groepjes
verzamelden om hun God te
aanbidden.
„We kunnen hooguit wat ingre
diënten voor een verklaring
aandragen", zegt Hopkins even
in Nederland om zijn boek te
promoten. „Natuurlijk bestond
er een gevoel van eenheid on
der die eerste gelovigen. Het
was een gemeenschap die sa
men één God aanbad. Ook de
structuur hielp. Er was een
priester, er was een heilige tekst
en het geloof had een eenvou
dig en simpel verhaal te vertel
len. Je kon er gemakkelijk slo
gans van maken." Hij grijnst en
voegt er aan toe: „Sommigen
zeggen dat het christendom ge
woon de moeilijke delen uit het
joodse geloof heeft weggela
ten."
In zijn boek beschrijft Hopkins
op een heel eigen manier de
opkomst van het christendom
en de concurrentie met het jo
dendom en het Romeinse hei
dendom. Daarbij realiseert hij
zich dat geschiedschrijving
vaak betekent dat je met de
ogen van vandaag naar het ver
leden kijkt.
„Ik kan de klassieke tijd niet
herscheppen. Daarom heb ik
gekozen voor een subjectieve
benadering. Ik zend mensen
vanuit het heden naar de oud
heid zodat zij daar met hun
moderne ogen zien en com
mentaar geven op hoe het leven
er zich afspeelt. Op die manier
kan ik duidelijk maken dat alle
geschiedschrijving een subjec
tieve constructie is".
'Tijdreizigers' Martha en James
reizen in Hopkins' boek naar
het Pompei' van vlak voor de
uitbarsting van de Vesuvius (79
na Chr.), bezoeken Egypte, Sy
rië en Klein-Azië en maken ken
nis met heidense gebruiken en
religieuze passie.
Elders gebruikt Hopkins het
middel van een filmdraaiboek
om het leven van fanatieke jo
den uit de Qumran-sekte te be
schrijven. Van deze religieuze
groepering, waarvan de leden
bijna tijdgenoten van Jezus wa
ren, stammen de beroemde
Dode-Zeerollen die in de jaren
vijftig werden ontdekt. Er ble
ken veel overeenkomsten te be
staan tussen de taal van het
Nieuwe Testament en die van
de aanhangers van Qumran.
Hopkins wijst erop dat er een
verschil bestaat tussen de 'his
torische' Jezus en het beeld dat
de schrijvers van de evangeliën
van hem hebben gemaakt. „De
kracht van het christendom is
dat er een verband kwam tus
sen de levende Jezus en de hei
lige held die hij later is gewor
den. In feite zijn er evenveel Je-
zussen als gelovigen. Hij heeft
geleefd, maar dat is niet de Je
zus die vandaag in de hoofden
van de mensen zit. Dat is een
mythologische figuur."
Zijn boek overziend, valt het op
hoe 'normaal' de Romeinen het
gebruik van geweld vonden.
Ook stoorden zij zich kennelijk
niet aan de vele seksueel getinte
afbeeldingen en beelden in hun
maatschappij. Kenden zij geen
gevoelens? „Het is in ieder ge
val naïef te denken dat de Ro
meinen dachten zoals wij", zegt
Hopkins.
De Romeinse wereld was erg
gewelddadig, vertelt de histori
cus. Dat blijkt onder meer uit
de beschrijving van de gladiato
rengevechten. „Maar wij weten
bijvoorbeeld niet wat een Ro
mein voelde wanneer hij een
opgerichte penis zag. Wij vin
den het verwerpelijk wanneer
we afbeeldingen zien van -
meest - vrouwen die worden
gefolterd, maar onduidelijk is
hoe een Romein daarop rea
geerde. Daarover staat niets in
de boeken."
Hopkins schrijft wel dat christe
nen gladiatorengevechten ver
afschuwden. „Zij wisten maar
al te goed wat het is slachtoffer
te zijn", licht Hopkins toe. „De
christenen waren oprec
voor vervolging, maar
werkt ook samenbindei
was 'wij tegen hen'. En
den zeggen dat hun bes
sen werden gedood. De
wist daar handig gebrul
maken door de martelai
drukkelijk te zien als 1
al keek men op die ei^
ge gelovigen neer. Ze hc
er eigenlijk niet bij."
Keith Hopkins, Een wereld
den. Uitgeverij Becht, Haaj
ISBN 90 230 1052 3. Prijs 5!
kampen anp
Het geloof in een persoonlijke
God heeft voor de gereformeer
de theoloog dr. H. Kuitert afge
daan. De voorstelling vap God
als 'uitvergroot mens' heeft he
dendaagse zoekers naar geloof
niets te bieden, stelt hij in zijn
nieuwe boek 'Over religie. Aan
de liefhebbers onder haar beoe
fenaars'.
Kuitert (75) brak in eerdere
boeken als 'Het algemeen be
twijfeld christelijk geloof en
'Jezus: nalatenschap van het
christendom' al vele hoekste
nen van de christelijke leer af.
In zijn laatste boek moet ook de
persoonlijke God het ontgel
den. „Ik reken af met de voor
stelling van God als persoon,
als een wezen dat voor zichzelf
en op zichzelf bestaat en inzet
baar is op wens of gebed."
De emeritus-hoogleraar
ethiek en dogmatiek aan de
Vrije Universiteit in Amsterdam
vindt wel dat bij religie een be
sef van God hoort, maar de
voorstelling van Hem als een
persoon levert volgens Kuitert
te veel misverstanden en kari
katuren op. Bovendien heeft de
evolutietheorie het beeld van
God als schepper van hemel en
aarde al lang onhoudbaar ge
maakt, stelt Kuitert.
„Er is geen wezen dat God
heet, zo'n wezen is een inter
pretatie van de religieuze oerer
varing, beeldvorming dus, niet
meer of minder dan alle andere
voorstellingen en niet de bron
of aanvang ervan", schrijft hij.
Kuitert wil met zijn boek de
'liefhebbers' van religie aan het
denken zetten. Zij laten zich
volgens hem in deze tijd van al
les wijsmaken. Religie heeft vol
gens hem vooral met het gevoel
te maken. Maar niet elk gevoel
van 'ontroering, vervoering of
geborgenheid is religie, betoogt
hij. Geloof is voor hem pas zin
vol als het onze ogen en oren
opent voor de behoeftige me
demens.
De tijd van geloof als het aan
vaarden van bepaalde waarhe
den is volgens Kuitert onher
roepelijk voorbij. Als de kerk
dat van haar gelovigen blijft
verlangen, wordt ze een 'mau
soleum'. In een apart hoofdstuk
wijst hij behoudende christe
nen („oudgedienden") op heil
loze paden. „Word niet een ver
dediger van de oude hap",
houdt hij hen voor. Hun gods
beeld moet op de helling,
meent de auteur. „Bidden als
God beïnvloeden, er zit niets
anders op; christenen zouden
dat moeten afleren."
Bestaat God? Vraag het een van de experts
op AllExperts.com. Deze website handelt
in deskundigen op tal van gebieden. Of je
nou iets wil weten over tweecomponenten
lijm of van de beurskoersen, de experts op
deze site staan je ter beschikking. Zoek een
expert uit, typ je vraag in het lege vakje en
druk op 'verstuur'. Binnen een paar dagen
kan je een mailtje terug verwachten. Naast
rubrieken als Liefde en Sex, Belastingen, Ko
ken en Auto's Repareren is er nu ook een af
deling met religieuze kenners geopend.
De deskundigen bevinden zich in de catego
rieën Christendom, Jodendom en Andere re
ligies. Daar spitst de deskundigheid zich dan
weer toe op specifieke terreinen. Wie iets wil
weten van de Lutheranen, Boeddhisten of
moderne heksen gaat naar de betreffende
rubriek en treft daar een handvol experts
aan.
Er zitten veel academici tussen, maar ook
veel ervaringsdeskundigen. Zoals Seth Bur
ton, expert op het gebied van gekke sektes,
die tot tweemaal toe uit de klauwen van een
gevaarlijke groep ontsnapte en nu waarschu
wende adviezen verstrekt.
Bij omstreden groepen komen voor- en te
genstanders aan het woord. In het geval van
de controversiële Scientology-kerk zijn zo
wel enthousiaste scientologen als fanatieke
bestrijders onder de experts. Philip Hosmer
bijvoorbeeld is scientoloog. Hij 'kan vrijwel
alle vragen beantwoorden.' En heeft 'al het
gedrukte materiaal vaker doorgelezen'.
De website stelt de shoppende vraagsteller
bovendien in staat om zijn experts te sorte
ren op basis van hun bekendheid, prestige of
helderheid. Ook kan de site laten zién welke
expert het beste scoort op de punten be
leefdheid, het aantal vragen dat hij al voor
zijn kiezen heeft gehad, of hoe snel hij is met
antwoorden.
Vraagstellers die écht willen weten wat voor
'God' Is een van de meest voorkomende woorden op
het internet. Het zoekprogramma AltaVista geeft zes
entwintig miljoen verwijzingen naar pagina's waar je
je licht kan opsteken over religieuze zaken. Zowel ker-
gpn hebben pagina's waar ze zich presenteren. Van de
Evangelische beweging tót de Taliban, van voodoo tot
vatlcaan. Deze aflevering: Stel eens een vraag aan een
religieus expert.
vlees ze in de kuip hebben voor ze hun vraag
indienen, kunnen recensies, bedankjes of
kritiek nadezen die tevreden of teleurgestelde
vraagstellers hebben achtergelaten. Natuur
lijk kun je ook jezelf als expert aanbieden. In
dat geval ligt er een uitgebreid formulier op
invulling te wachten.
Het specifieke godsdienstige terrein waar je
op thuis bent, ervaring, wetenschappelijke
publicaties, lidmaatschappen, titels, eredoc
toraten en andere prijzen, alles moeten ze
van je weten voor je in aanmerking komt.
Initiatiefnemer van AllExperts.com is d
rist Steve Gordon. Hij heeft hoge verwa
tingen van zijn project. „Gebruikers dei
vaak nog in ouderwetse termen over in
net", legt hij uit. „Die denken dat hetv
doende is om boeken vol informatie op
net te zetten zodat anderen hier kennis
kunen nemen. Maar de grootste kracht
internet wordt niet voldoende uitgebuit
gemak om mensen wereldwijd snel tel
communiceren."
Wat Gordon voor ogen staat is een 'niet
organisch kenniswarenhuis'. Gordon zi
ke expert als een chip in een reusachtig
menselijke computer die elke vraag kan
antwoorden. In den beginne was de pa
ren bibliotheek, doceert Gordon. Die vj
zaakte een revolutie. Het vervolg was dt
cyclopedie.
Het internet bracht een veelvoud aan
theken en encyclopedieën bij elkaar, et
in ieders huiskamer. Gordon's site is w<
een stap verder: „AllExperts.com is een
we revolutie, omdat het schrijvers achti
boeken beschikbaar maakt. Hoeveel bo
en encyclopedieën je ook hebt, voorhe
kon je een boek nooit een vraag stellen f
kan dat."
Gordon denkt niet in geringe termen oi
zijn project, dat is duidelijk. De wereld
stel hersenen. Elke aardbewoner is een
sencel. Op zichzelf is die tot niets in sta
Boeken en de televisie brachten daarvt
tering in; een kleine minderheid cellen
informatie zenden naar de zwijgende
derheid van de grijze massa. In het dip
tijdperk voldoet dat model niet meer.
website als AllExperts kan nu elk indivi n
met elk ander individu op basis van gei a
waardigheid informatie uitwisselen.
silvan schoonhoven
WEEROVERZICHT BUITENLAND
Weersvooruitzicht HWS
Geldig tot en met woensdag.
Noorwegen:
Onbestendig met veel regen,
vooral in het zuiden, en veel
wind. Middagtemperatuur tussen
7 en 15 graden.
Zweden:
Guur herfstweer met veel bewol
king, perioden met regen en een
koude en straffe zuidoostenwind.
Maxima tussen 5 en 10 graden.
Finland:
Af en toe zon en vooral woensdag
ook kans op wat regen of motre
gen. Geleidelijk meer wind. Mid
dagtemperatuur tussen 5 en 10
graden.
Denemarken:
Onstuimig weer en perioden met
regen of buien. Middagtempera
tuur dalend tot omstreeks 10 gra
den.
Engeland, Schotland, Wales, Ier
land:
Zeer onbestendig. Behalve een
stormachtige wind ook langdurig
(en plaatselijk zeer veel) regen.
Middagtemperatuur tussen 10 en
14 graden.
België en Luxemburg:
Uiterst wisselvallig en overwe
gend bewolkt. Van tijd tot tijd re
gen en veel wind. Middagtempe
ratuur rond 12 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Overwegend bewolkt en perioden
met regen. Een fors aanwakke
rende wind, langs de westkust
kans op storm. Middagtempera
tuur omstreeks 12 graden.
Zuid-Frankrijk:
In het zuidoosten soms ook wat
zon. Verder bewolkt en perioden
met (veel) regen. Langs de west
kust kans op storm. Maxima' tus
sen 11 en 17 graden. Aan de
Middellandse Zee lokaal nog
meer dan 20 graden.
Spanje:
In het zuiden flink wat zon en
droog. Verder van het noorden uit
toenemende bewolking, een toe
nemende kans op regen en meer
wind. Lagere maxima, woensdag
uiteenlopend van 17 graden in
het noorden tot 29 aan de Costa
del Sol.
Portugal:
In het zuiden zonnige perioden.
Verder van het noorden uit meer
bewolking en vooral ten noorden
van Lissabon af en toe regen.
Aanwakkerende wind. Daling van
temperatuur, woensdag maxima
tussen 12 en 24 graden.
Mallorca, Ibiza, Menorca:
Zonnige perioden vooral woens
dag kans op een bui. Flink toene
mende westenwind. Middagtem
peratuur omstreeks 25 graden.
Marokko:
Westkust: flinke zonnige perio
den en droog. Maxima aan zee
meestal rond 25 graden.
Tunesië:
Zonnige perioden en in het noor
den misschien een bui. Middag
temperatuur aan zee tussen 25
en 30 graden.
Madeira:
Geregeld zon en droog. Maxima
rond 23 graden.
Canarische Eilanden:
Droog en zonnige perioden, voor
al aan de zuidkant van de eilan
den. Middagtemperatuur rond 28
graden.
Duitsland:
Vooral in het oosten soms wat
zon. Verder bewolkt, van tijd tot
tijd regen of buien en een fors
aanwakkerende wind. Middag
temperatuur tussen 10 en 15
graden.
Oostenrijk:
Wisselvallig met van tijd tot tijd
buien, vooral in het zuiden met
lokaal veel neerslag. Sneeuw
grens tussen 1500 en 1800 me
ter. Maxima in de dalen om
streeks 13 graden.
Zwitserland:
Bewolkt en perioden met (zeer)
veel regen, sneeuwgrens tussen
1500 en 1800 meter. Veel wind.
Maxima omstreeks 13 graden, lo
kaal iets hoger.
Italië:
Naast zonnige perioden ook enke
le regen- en onweersbuien. Dins
dag maxima van een graad of 16
in het noorden tot 25 op Sicili,
daarna iets warmer.
Corsica en Sardinië:
Zonnige perioden en kans op een
regen- of onweersbui. Dinsdag
middagtemperatuur rond 23 gra
den, daarna een fractie warmer.
Griekenland en Kreta:
Zonnige perioden en vooral in het
noorden en westen nog kans op
enkele buien. Middagtempera
tuur iets oplopend tot omstreeks
24 graden.
Turkije en Cyprus:
Dinsdag half tot zwaar bewolkt en
buien, ook met onweer. Woens
dag in het noorden nog enkele
buien, verder droog en meer zon.
Maxima van 22 graden langs de
Turkse westkust tot meer dan 25
in het zuidoosten en op Cyprus.
WOENSDAG 11 OKTOBER 2000
Zon- en maanstanden
Zon op 07.59 Zon onder 18.53
Maan op 18.44 Maan onder05.14
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 03.26 15.45 2.59 15.18
Laag 11.35 23.46 11.16 23.27
Weerrapporten 10/10, 05.00 u
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Vlissingen
Maastricht
Aberdeen
Athene
Barcelona
Boedapest
Bordeaux
Dublin
Frankfurt
Genève
Helsinki
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
Lissabon
Londen
Luxemburg
Madrid
r. 1 12 6 0.0
L O F O
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 7 maart 1860)
bewolkt
onweer
warmtefront
regen
sneeuw
y koufront
opklaringen
Jk.
hagel
lagedruk
EEEE
mist
windrichting
zonnig
19
temperatuur
luchtdruk in
-KWO-hedo pascal
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128 030
Geen krant ontvangen?
Bel voornabezorging:
Ma. t/m/vr.18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128 030
DIRECTIE
B.M. Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
L.F. Klein Schiphorst (adjunct)
REDACTIE
A. Maandag, chef eindredactie algemeen
T. Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D.C. van der Plas, chef eindredactie regio
J. Rijsdam, chef redactie kunst
W. Spierdijk, chef sportredactie
E. Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I.M. van der Veer, chef redactie
Duin- en Bollenstreek
W.F. Wegman, chef redactie Leiden
TELEFAX
Advertenties: 071- 5323 508
- Familieberichten: 023- 53173: js
023- 5320 216
Redactie: 071-5321 921
Hoofdredactie: 071- 53 1 5 921
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 totfn
071- 5356 230
.30 te
Maandag t/m vrijdag v.
071-5143 545
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per half jaar (acceptgiro)
oer iaar (acceptgiro)
htigingve jl(
inhei
angen 1,
abonnements- geld, oi
g per post
Voor abonnementen die per post (i®
worden verzonden geldt een toeslag
aan portokosten per verschijndag.
leidsch dagblad op casse1
Voor mensen die moeilijk lezen,
hebben of blind zijn (of een and
leeshandicap hebben), is een sau
van het regionale nieuws uit hetU11'
Dagblad op geluidscassette beschipi;
informatie
(Centrum voor Gesproken Lectuur,
half bew.
licht bew.
10 8 8.0 Zurich
2.0 Buenos Aires onbewolkt
0.0 Casablanca half bew.
0.6 Johannesburg onbewolkt
0.0 Los Angeles zwaar bew.
13 7 1.8 TelAviv
34 26 0.0 Tokyo
21 14 3.0 Toronto
24 17 0.0 Tunis
24 17 0.0 Vancoui
21 17 0.0
16 9 0.0
11 6 0.0
34 18 0,0
19 17 14.0
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonc
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131.
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111.
De niet-gelovige Engelse historicus Keith Hopkins: „Het is ook verbluffend. Vanaf de eerste eeuwv;
jaartelling moet het aantal christenen jaarlijks met 3,5 procent zijn toegenomen." foto gpd
