De sociologie van de echte collectezak
God op het Web
Geloof Samenleving
Dominee Den Heyer houdt
liever de eer aan zichzelf
DINSDAG 3 OKTOBER 2000
VANDAAG
li Vandaag 141 jaar geleden, op 3 oktober 1859,
I stuurden de machthebbers in de Italiaanse
streek Emilia-Romagna (hoofdstad: Bologna)
II memoranda aan de leiders in Europa om hun
grieven kenbaar te maken tegenover het pausschap en de
kerkelijke staat. Romagna maakte tot dan toe deel uit van
deze staat. Paus 'Pius Nono" (Pius IX) die van 1846 tot
1878 het langst van alle pausen in de heilige stoel zat, zag
in die jaren zijn macht en grondgebied stukje bij beetje
verder afbrokkelen. Naar aanleiding van de memoranda
werd een commissie ingesteld om officieel de daden van
het pauselijk gouvernement te onderzoeken. Enige tijd la
ter onthulde de commissie een reeks van bedenkelijke
praktijken' van de rooms katholieke geestelijkheid. Een
direct gevolg daarvan was dat de inquisitie in het gebied
werd afgeschaft. De strijd om de kerkelijke staat duurde
tot in de jaren twintig van de 20ste eeuw. De paus werd
toen voorgoed tot hoofd van Vaticaanstad benoemd.
De 3de oktober is voor katholieken de dag dat de heilige
Gerardus van Brogne wordt herdacht. Deze 'hersteller van
het kloosterleven in de lage landen' leefde in de tiende
eeuw en introduceerde in tal van klooster opnieuw de
leefregels van Benedictus.
Vrouwenbijeenkomst Maranathakerk
alphen aan den rijn Vrouwen zijn op vanavond welkom in de Al-
phense Maranathakerk, Raadhuisstraat 82, voor een bijeen
komst over de doop. Trijnie Lommerts uit Delftzijl houdt om
20.00 uur een spreekbeurt over dit onderwerp. De vrouwenbij
eenkomst wordt georganiseerd door Women's Aglow, en is gra
tis toegankelijk. Wel is er een collecte. De zaal gaat om 19.30
open.
Paus vraagt vergiffenis voor fouten
Vaticaanstad Paus Johannes Paulus II heeft gisteren vergiffenis
gevraagd voor eventuele fouten die de 120 martelaren die hij
zondag heiligverklaarde, mogelijkerwijs hebben begaan. Het ge
baar van de RK Kerkleider was een reactie op de hevige kritiek
van China op de heiligverklaring van 87 Chinese katholieken en
33 missionarissen die in China hebben gewerkt. China be
schouwt de nieuwe heiligen als Westerse kolonialisten.
Leerhuis Noordwijk met Ter Schegget
NOORDwiJKTheoloog Bert Ter Schegget spreekt bij de opening
van het nieuwe seizoen van het Leerhuis Noordwijk over het ge
weten. Zijn lezing vindt plaats op donderdag 12 oktober. Andere
sprekers dit seizoen zijn Albert van der Heuvel, Herman Ver
beek en Karei Deurloo. Het Leerhuis omvat tien avonden van
20.00 uur tot 22.00 uur in Sartorius, Doelensteeg 1. De contribu
tie bedraagt vijftig gulden. Inschrijven bij Ko Heijboer, 071 -
3617567.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE
KERK
Beroepen: te Nieuwerkerk ad IJs-
sel (De Bron), G.J. Robbemond
te Zuidland, die dit beroep heeft
aangenomen.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen: te Leiden voor verzor-
gings- en verpleegcentra, P. Kui
per te Puttershoek/Maasdam.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Beroepen: te Boskoop, G.J.N.
Moens te Goes; te Vlissingen, J.
Driessen te Doetinchem.
kampen-utrecht anp
De omstreden nieuwtestamen-
ticus prof. dr. C.J. den Heyer
wordt geen gereformeerd pre
dikant in algemene dienst.
Door de ingediende bezwaren
is zijn bevestiging een 'slepende
affaire' geworden die hem te
veel energie kost, zei de Kam
per hoogleraar gisteren. Hij be
dankt daarom voor de eer.
Den Heyer wilde gebruik ma
ken van een regeling uit 1996
die gereformeerde hoogleraren
die nog geen dominee zijn, in
staat stelt predikant in algeme
ne dienst te worden. Ze mogen
dan niet alleen preken maar
ook doop en avondmaal 'bedie-
De Ridder al meer dan vijftig jaar monopolist in 'kerkelijke kunst'
alphen aan den run
afke van der toolen
In een weggestopte kelder, on
derin een nieuwbouwhuis in
Alphen aan den Rijn, gebeurt 't.
Temidden van een onverwoest
bare Singer trapnaaimachine,
een paar grote rollen fluweel,
een werkbank met garen en
schroefjes en een foto van zijn
vader oefent de 72-jarige Jan de
Ridder een wel heel specialis
tisch ambacht uit: hij maakt
collectezakken. Als enige in
heel Nederland, want De Rid
der is al meer dan vijftig jaar
monopolist in deze 'kerkelijke
kunst', zoals hij het zelf noemt.
Vader De Ridder sprong vlak na
de oorlog - zonder daar erg in
te hebben - in een gat in de
markt. Het hervormde kerkbe
stuur in Alphen had in een hel
der moment een totaal nieuw
fenomeen op collectegebied
bedacht: een zak met twee hou
ten handvatten, die door de
kerkgangers zelf doorgegeven
kon worden. Tot dan toe werd
er letterlijk 'gehengeld' naar het
geld van de protestantse kerk
gangers, met een zak aan een
lange stok. De vraag aan stof
feerder De Ridder was of hij de
zakken kon maken aan de al
door een timmerman vervaar
digde beugels.
„Ik zei eerst nog: Wat moet je
met die rommel", geeft diens
zoon meer dan een halve eeuw
na dato toe. „Maar mijn vader
heeft het direct gedaan, zo zat
Ambachtsman Jan de Ridder (72) in
hij in mekaar, hij pakte altijd al
les aan. En het is een hele leuke
business geworden."
Fluweel, daar kon de oude De
Ridder niet zomaar aan komen
in die tijden. Wel wist hij de
hand te leggen op een partijtje
rood gordijnvelours, wat hij
simpelweg in het destijds ver
eiste zwart liet verven.
Het concept doorgeefcak was
een gouden greep, zo bleek al
zijn atelier. „Ik ken al die maten uit
snel. Vlak na de oorlog zaten de
kerken stampvol, dus dat hen
gelen werd wat zwaar. „Het liep
geweldig. Er waren plaatsen
waar we er zo honderd in één
keer aan leverden."
Aan de rekken in zijn minifa-
briekje hangen collectezakken
in allerlei kleuren, maten en
vormen. Kerkbesturen kunnen
zich tegenwoordig buigen over
een folder met verschillende
mijn hoofd." foto henk bouwman
modellen - rond de honderd
gulden per stuk - en een staal
kaart je met keus uit zes kleu
ren. Want het strenge zwart is
'sinds de rock roll-jaren', zo
als De Ridder het uitdrukt, in de
meeste kerken allang de norm
niet meer.
Die kwastjes vervingen een an
der gevalletje dat eertijds on
deraan de 'hengelzak' hing: het
belletje. Noodzakelijk om het
kerkelijk bedrijf te laten draai
en: „Zat zo'n boer - alweer uren
in touw geweest - in z'n hoekje
van de kerkbank te pitten, dan
schudde de collectant de stok,
zodat het belletje hem wakker
maakte om z'n bijdrage in de
collectezak te doen."
Dat doet De Ridder denken aan
die keer dat hij om zes uur 's
ochtends wakker werd van de
telefoon. Met de gedachte dat
er misschien iets was met zijn
inmiddels bejaarde ouders,
nam hij toch maar op. Bleek
het iemand die een partij
collectezakken wilde be
stellen.
Toen De Ridder rea
geerde met de
vraag: „Vent, ben
je gek geworden?
vergezeld van een
paai' termen die niet bijs
ter strookten met het 'sa
crale' product in kwestie,
zei de beller verbaasd: „Nou,
hier zijn we anders al vanaf vier
uur op."
Zo zijn er meer mooie verhalen
uit een halve eeuw collectezak.
Neem de sociologie van de zak
opening. Sommige kerkbestu
ren bestelden een 'idioot groot
gat'; De Ridder denkt dat dat
was omdat ook de flinke boe-
renknuisten in zo'n gemeente
er helemaal in moesten kun
nen. Want anders dan de
rooms-katholieken, die hun ga
ven open en bloot op een
schaal leggen, geven de protes
tanten liever in het verborgene.
Die zakken kreeg hij overig
niet zelden weer terug met
verzoek om het gat met een
'mofje' ofwel 'dievenzakje'
een stukje te verkleinen. „Z
er lui daarboven op de gaai
rij te 'wisselen' natuurlijk."
Dat was in de hoogtijdagen
toen er nog nieuwe kerken
den gebouwd en er grote
spoedbestellingen kwamen De
„Ging de volgende zondag te
kerk open en hadden ze all kei
klaar, alleen niet aan collec dir
zakken gedai Dn
Dan moest hbu
werk 's avonc lijk
in het weekein en
gebeuren, want h bij:
gewone werk in de do
beddenspeciaalzaak plc
ging gewoon door.
Inmiddels is de han
evenredig aan het ke
bezoek, flink teruggel rat
pen. Nog 'maar' zo'n 250Po
zakken maakt de gepensioi sta
de beddenspecialist per jaa wa
Maar De Ridder vindt het 1< wa
dat hij nog wat omhanden zet
heeft. Bovendien, hij mag d da;
de 70 zijn gepasseerd, maai in
met al z'n jaren ervaring he dit
hij nog maar een halfuurtje
dig om een zak te fabricerei
hij zelf zondags nog wel eei
een duit in zo'n zakje doet?
„Nee, vroeger ging ik nog w
naar de kerk, maar dat is ee
beetje gesleten." De ambat
man lacht. „Werk ik er dus
genlijk zelf aan mee, dat m'
handel terugloopt."
nen'. De gereformeerde synode
bracht daartoe in 1998 een be
roep op Den Heyer uit.
Het college van curatoren
van de Theologische Universi
teit Kampen verzocht de ker
kenraad van Kampen de beves
tiging in een dienst te verzor
gen. Bezwaren van behouden
de gereformeerden in en buiten
Kampen noopten tot uitstel.
Den Heyer ligt onder vuur
wegens zijn onorthodoxe op
vattingen over de klassieke ver
zoeningsleer. „De curatoren
moesten die bezwaren behan
delen, en dat zou weer maan
den duren", aldus Den Heyer.
„Die strijd ga ik niet aan. Maar
het is wel treurig."
Het beklimmen van de Berg van Mozes is
een verplicht programmaonderdeel voor
toeristen die de Egyptische Sinaï-woestijn
bezoeken. De klim naar de top leidt over dui
zend treden die een monnik ooit uit de rots
bikte. Boven kan je de zon zien opkomen bo
ven de granieten olifantsruggen van deze
steenwoestijn. Mozes moet hetzelfde hebben
gezien toen hij omhoog klom om de tien ge
boden uit handen van God te ontvangen.
Maar hoe zeker is het dat Mozes op déze berg
in de Sinaïwoestijn stond en niet op een an
dere? De vroege christenen waren zeker van
hun zaak en bouwden een klooster aan de
voet en een kapel op de top. Helemaal fout,
meent de Amerikaanse archeoloog Ron
Wyatt. Volgens hem moet de Mozesberg heel
ergens anders worden gezocht. Hij meent de
echte berg te hebben gevonden aan de ande
re kant van de Rode Zee.
Wyatt is een man die het als een levenstaak
beschouwde alle mysteriën van de Bijbel te
ontsluieren. Vorige week belichtte God op het
Web de pogingen van deze archeoloog om de
Ark van Noach bloot te leggen. Op dezelfde
site lees je het spannende verhaal van de
speurtocht naar de berg waar God de stenen
tafelen uitreikte.
Wyatt is een kleurrijk man. Tegenstanders
zeggen dat zijn archeologie op drassige we
tenschappelijke gronden rust en beschuldi
gen hem van pseudo-wetenschap. Maar
Wyatt gaat als een hedendaagse Indiana Jo
nes gewoon zijn gang.
Om te beginnen bepaalt hij op eigen houtje
de plaats waar Mozes de zee had doen splij
ten. Een duikexpeditie levert foto's op van
wagenwielen, half onder het zand van de Ro
de Zee-bodem. Hij volgt het spoor van deze
verzwolgen Egyptische strijdwagens, trekt de
lijn door naar de overkant, en komt uit in
Saoedi-Arabie.
Dat is voor Wyatt geen verrassing. De moge
lijkheid dat de Mozesberg in de Sinaïwoestijn
'God' is een van de meest voorkomende woorden op
het internet Het zoekprogramma Altavista geeft 26
miljoen verwijzingen naar pagina's waar je je licht kan
opsteken over religieuze zaken. Zowel kerkelijke orga
nisaties als obscure religieuze groeperingen hebben
pagina's waar ze zich presenteren. Deze aflevering: een
moderne Indiana Jones zoekt de echte berg van Mozes.
lag, had de archeoloog al eerder terzijde ge
schoven. De Sinai' was ten tijde van de uit
tocht in handen van de Egyptenaren en zou
voor de Israëlieten geen logische vluchtweg
bieden. Het volk was dus onder Goddelijke
leiding naar het Arabische schiereiland ge
leid.
Omdat Wyatt geen visum kan lospeuteren
van de Saoedische overheid moet hij dan
maar kwaadschiks het land binnenkomen
om poolshoogte te nemen. Op zijn dooie ge
mak parkeert hij zijn huurauto bij de Jorda
nese grens en wandelt Saoedi-Arabië bin
nen. Al liftend bereikt hij Jebel el-Lawz, a
berg met een merkwaardige zwartgeblake
top. Dat kan niet missen: Exodus (19:18)
spreekt van een verschrikkelijk vuur op d(
berg toen God neerdaalde.
Ook de grot waarin Elijah bivakkeerde
(lKonl9:8) heeft Wyatt al snel in de kijker
Nu is het nog zaak een spoor te vinden va
het gouden kalf, dat de Israëlieten achter
zes' rug om aanbaden.
Dan gaat het mis. De Saoedi's grijpen de
cheoloog in de kladden en smijten hem al
een Israëlische spion in het gevang. Een
vluchtpoging mislukt. In het kamp breekt
besmettelijke ziekte uit. Met zijn medischi
kennis weet Wyatt de cipiers gunstig te ste
men, maar alleen met de grootst mogelijk
moeite weet hij hen zover te krijgen dat ze
Wyatt weer over de grens zetten.
Wie nu denkt dat hij het opgeeft vergist zii
Met behulp van een steenrijke Saoedische
prins weet hij de hand op een visum te leg
gen. Maar weer vat de plaatselijke politie
hem in de kraag, ditmaal op verdenking v«
diefstal van archeologische kostbaarhedei
Opnieuw wordt hij het land uit gezet.
Jarenlang leeft Wyatt in de frustratie dat h
zijn speurwerk op de berg niet kan afmaki
Als de Golfoorlog uitbreekt, schrijft hij ziel
zelfs in als legerarts om het land binnen te
kunnen komen. Maar nog voor hij kans zi
zijn werk in het geniep te hervatten, is de
oorlog alweer afgelopen.
Najaren ploeteren heeft Wyatt eindelijk ei
stapeltje archeologische bewijzen verzam
Een inscriptie met een koe of een kalf aan
voet van de berg, sporen van goudstof, ee
blok dat als altaar kan hebben gediend. O
de vraag of die bewijzen overtuigend gene
zijn, moet de bezoeker van de site zelf ooi
len.-
silvan schoonhoven
WEEROVERZICHT BUITENLAND
■■Mi
C O
Weersvooruitzicht HWS
Geldig tot en met dinsdag.
Noorwegen:
Veel bewolking en perioden met re
gen. Eerst in het noorden nog op
klaringen, dinsdag in het zuidoos
ten geleidelijk droger en wat zon.
Maxima uiteenlopend van een
graad of 10 in het noorden tot 16 in
het zuiden.
Zweden:
Veel bewolking en perioden met re
gen, vooral in het midden. Dinsdag
later op de dag in het zuiden droger
en wat opklaringen. Maxima rond
13 graden, dinsdag in het zuiden
een paar graden hoger.
Finland:
Wolkenvelden en af en toe regen of
motregen, maandag in het westen
en dinsdag overal. Middagtempera-
tuur tussen 10 en 16 graden.
Denemarken:
Vrij rustig weer. Maandag bewolkt
en regenachtig. Dinsdag op de
meeste plaatsen droog en in de
loop van de dag wat zon. Middag-
temperatuur omstreeks 16 graden.
Engeland, Schotland, Wales, Ierland:
Onbestendig met van het westen
uit perioden met regen en een flink
aanwakkerende wind. In het oosten
maandag overwegend droog en wat
zon. Middagtemperatuur tussen 12
en 18 graden.
België en Luxemburg:
Eerst veel bewolking en af en toe
regen of motregen. Dinsdag gelei
delijk droog en vooral later op de
dag zon. Middagtemperatuur onge
veer 17 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Maandag veel bewolking en nu en
dan regen, later in het westen
droog. Dinsdag vooral in het oosten
eerst nog regen, verder af en toe
zon. Bij regen maxima rond 14 gra
den, met wat zon temperatuur stij
gend tot tegen de 20 graden.
Zuid-Frankrijk:
Maandag meest bewolkt en van tijd
tot tijd regen. Dinsdag van het wes
ten uit geleidelijk meer zon, in het
oosten eerst nog wat regen. In het
Rhnedal steekt de Mistral op.
Maandag maxima van 13 tot 20
graden, dinsdag iets warmer.
Spanje:
Flinke zonnige perioden. Maandag
in het noorden eerst nog wolkenvel
den, kans op wat regen en in het
noordoosten veel wind. Geleidelijk
wat warmer. Dinsdag maxima van
22 graden langs de Golf van Biska
je tot meer dan 30 in Andalusi.
Portugal:
Flinke zonnige perioden en droog.
Vlak aan zee kans op mist of laag
hangende bewolking. Maxima
maandag tussen 22 en 26 graden,
dinsdag iets warmer.
Mallorca, Ibiza, Menorca:
Zonnige perioden en maandag nog
een kleine kans op een bui. Een
fors aanwakkerende noordelijke
wind. Middagtemperatuur ongeveer
24 graden.
Marokko:
Westkust: Vrij zonnig. Plaatselijk
wel kans op mist of laaghangende
wolken. Maxima meestal rond 25
graden.
Tunesië:
In het zuiden geregeld zon. Naar
het noorden toe meer bewolking en
enkele buien, misschien met on
weer. Verder een flink toenemende
noordenwind. Middagtemperatuur
iets dalend tot omstreeks 25 gra
den.
Madeira:
Perioden met zon en droog. Maxi
ma rond 22 graden.
Canarische Eilanden:
Zonnige perioden en droog. Mid
dagtemperatuur rond 26 graden.
Duitsland:
Maandag bewolkt en perioden met
regen, ook hier en daar onweer.
Dinsdag droger en op sommige
plaatsen wat zon. Middagtempera
tuur tussen 14 en 19 graden.
Oostenrijk:
Bewolkt en, soms zware, regen- en
onweersbuien met lokaal veel neer
slag. Zondag in het noorden en oos
ten eerst nog zon. Middagtempera
tuur dalend tot omstreeks 15 gra
den.
Zwitserland:
Veel bewolking en stevige buien,
ook met onweer. In het westen of
zuiden soms ook wat zon. Maxima
tussen 14 en 19 graden.
Italië:
Aanhoudend wisselvallig met soms
wel zon, maar ook regen- en on
weersbuien met lokaal veel neer
slag en kans op zware windstoten.
Maxima tussen 20 en 25 graden.
Corsica en Sardinië:
Wisselend bewolkt en van tijd tot
tijd buien, ook met onweer. Een
stevig aanwakkerende noordwes
tenwind. Middagtemperatuur rond
23 graden.
Griekenland en Kreta:
Zonnige perioden en maandag nog
bijna overal droog. Dinsdag van het
westen uit een toenemende kans
op stevige regen- en onweersbuien.
Middagtemperatuur tussen 25 en
30 graden.
Malta:
Half tot zwaar bewolkt en pittige re
gen- of onweersbuien. Geleidelijk
meer wind en middagtemperatuur
dalend tot omstreeks 23 graden.
Turkije en Cyprus:
Vrij zonnig en droog. Maxima uit
eenlopend van een graad of 23
rond de Dardanellen tot tegen de
30 graden op Cyprus en in het zui
den van Turkije.
WOENSDAG 4 OKTOBER 2000
Zon- en maanstanden
Zon op 07.47 Zon onder 19.09
Maan op 14.56 Maan onder23.03
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 08.40 20.56 8.13 20.29
Laag 04.51 16.45 4.32 16 26
L O F
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voornabezorging.
Ma. t/m/ vr.18.00-19:30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-512
DIRECTIE
B.M. Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
L F Klein Schiphorst (adjunct)
REDACTIE
A Maandag. chef eindredactie algemeen
T Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D C. van der Plas, chef eindredactie regio
J. Rijsdam, chef redactie kunst
W Spierdijk, chef sportredactie
E. Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I M van der Veer, chef redactie
Duin- en Bollenstreek
W.F. Wegman, chef redactie Leiden
TELEFAX
Advertenties: 071- 5323 508
Familieberichten: 023- 5317 337
023- 5320 216
Redactie: 071- 5321 921
Hoofdredactie: 071- 5315 921
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17
071-5356 230
RUBRIEKSADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17
071-5143 545
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro) J
per kwartaal (acceptgiro) j
per half jaar (acceptgiro) j
per jaar (acceptgiro) j
Abonnees die ons een machtiging verstrekl
het automatisch afschrijven van hel
abonnements- geld, ontvangen 1,- kortii
betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenla
worden verzonden geldt een toeslag
aan portokosten per verschijndag.
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTEBAl
Voor mensen die moeilijk lezen, slechte
hebben of blind zijn (of een andere
leeshandicap hebben), is een samenvatt
van het regionale nieuws uit het Leidsel
Dagblad op geluidscassette beschikbaar
informatie 0486-486486
(Centrum voor Gesproken Lectuur, Grav
I E K E N H U I
Z E
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd
feestdagen)
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth, tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111.
